Raadsvoorstel Agendapunt nr.: 11 Onderwerp: Kempische Industrie Agenda (KIA) Datum voorstel: 18 april 2017 Vergaderdatum: 30 mei 2017 Registratienr.: 023-2017 Opsteller: Laurens Elzinga Portefeuillehouder: Wethouder P. van de Noort Voorstel Te besluiten om: 1. De ambitie 'De Kempen versterken als regio die uitblinkt in smart manufacturing' te onderschrijven en samen met overheden, bedrijfsleven en onderwijs uitvoering te geven aan de Kempische Industrie Agenda 2017-2021(KIA); 2. Voor het jaar 2017 16.000 euro beschikbaar te stellen voor het uitvoeren van de volgende acties uit de Kempische Industrie Agenda waaraan het Kempisch Ondernemersplatform en de colleges gezamenlijk prioriteit aan geven; 3. Voor de jaren 2018, 2019, 2020 en 2021 jaarlijks 15.000 beschikbaar te stellen ter uitvoering van de acties uit de Kempische Industrie Agenda en de verdere uitvoering in handen te leggen van de Kempencolleges. Inleiding 'De Kempen versterken als regio die uitblinkt in smart manufacturing!', dát is de ambitie die tijdens het symposium van de Kempische ondernemers verenigd in het Kempisch Ondernemers Platform, tijdens de Dutch Technology Week is gepresenteerd. In de voorliggende Kempische Industrie Agenda (KIA) staan acties genoemd die bijdragen aan het bereiken van deze ambitie. Het is een flexibel actieprogramma. Prioriteiten kunnen tussentijds verschuiven c.q. wijzigen en nieuwe projecten kunnen worden ingepast. Het initiatief voor het opstellen van de KIA komt vanuit de ondernemers en is voornamelijk dóór ondernemers opgesteld. Het Huis van de Brabantse Kempen heeft hen hierin ondersteund. De KIA is het resultaat van gesprekken met ondernemers, bestuurders uit de vijf Kempengemeenten, onderwijsinstellingen voor basis- beroeps- en wetenschappelijk onderwijs, Brainport Development en de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij. In het actieprogramma worden 15 acties genoemd die allen bijdragen aan de economische versterking van de Brabantse Kempen. Beoogd doel De Kempen versterken als regio die uitblinkt in smart manufacturing: Vergroten kennis over de maakindustrie in de Kempen. Versterken samenwerking tussen industrie, gemeenten en onderwijs. Behouden van bedrijven, ondernemerschap en werkgelegenheid. Verbeteren bereikbaarheid van bedrijventerreinen. Argumenten 1.1 Een sterke industriële sector is van groot belang voor de Kempen Het belang van een sterke veerkrachtige industriële sector is groot: 45% van de banen in de Kempen is gerelateerd aan de industrie. De sector telt bijna 650 bedrijven en is goed voor ruim 8.000 banen. De meeste personen zijn werkzaam in de metaal, met de elektrotechnische industrie als goede tweede. De Kempen is onderdeel van de Brainport-regio. De groei in de hele Brainportregio is vooral te danken aan de industrie. De ligging van de Kempen aan en nabij de transportassen A67 (Ruhrgebied- Eindhoven- Antwerpen), de A2 (Maastricht-Eindhoven-Utrecht-Amsterdam) en de A58 (Rotterdam- Tilburg- Eindhoven), maken de Kempen ook geschikt als locatie voor producerende bedrijven voor 1
bovenlokale en internationale afzetmarkten. Dit blijkt uit onder andere de jaarlijkse verkiezing van de economische Toplocaties waarin het Kempisch Bedrijvenpark op plaats 8 is verkozen (2016, Louter). 1.2.De Kempen als de Smart Manufacturing Region De industriële bedrijven in de Kempen moeten zich de komende jaren door ontwikkelen naar een kennisintensieve, en goed samenwerkende flexibele partners van de high techondernemingen in Noord-Brabant, Vlaanderen en Duitsland. Dit vereist : een duidelijke profilering van de industriële sector; het versterken samenwerkingsniveau; een optimaal ruimtelijk vestigingsklimaat; ontwikkeling van strategische acquisitie voor bedrijven van buiten; het vergroten van het innovatieve vermogen en kennisdeling; het versterken ondernemerscapaciteiten; het verbeteren van de aansluiting van scholing op de arbeidsmarkt. Per programmalijn zijn projecten uitgewerkt van de behoeften van ondernemers(-verenigingen), gemeenten, onderwijsinstellingen of provincie. De acties worden veelal uitgevoerd door KOP, Huis van de Brabantse Kempen, Kempisch Bedrijvenpark of gemeenten. 1.3. De Kempen moet zich meer profileren als smart industry De afgelopen jaren is ervoor gekozen verder in te zoomen en de focus te leggen op de maakindustrie als smart industry. De Dutch Technology Week is inmiddels een begrip en vindt zijn Kempische vertaling in de Kempentech op het Kempisch Bedrijvenpark. Ons imago binnen de Brainportregio en andere streeknetwerken is hierdoor versterkt. Er is meer nodig: meer inhoud/fundament, meer onderscheid, meer identiteit. We willen dat de klant er op gaat vertrouwen dat de oplossing die hij zoekt in de Kempen kan worden gemaakt. Het fundament is nu nog fragiel. Wat is smart industry? Welke verschillende vormen kennen we? Welke bedrijven horen daarbij? Wie doet wat? Wie werken er samen? Hiertoe zijn acties geformuleerd als: onderzoek naar de Kempische Maakindustrie; het oprichten van een ambassadeursnetwerk; economische gebiedsbranding en Kempentech. Voor een uitgebreide uitwerking van de acties verwijzen wij u naar de KIA. 1.4. Het is essentieel om het vestigingsklimaat te optimaliseren Vestigingsklimaat gaat over diverse factoren die bepalen of een plek aantrekkelijk is voor een bedrijf. Dit varieert van beschikbaarheid van ruimte, van medewerkers, onderwijs en digitale infrastructuur tot regelgeving, bereikbaarheid van het bedrijf en de leefbaarheid van de werk- en woonomgeving. Bedrijven moeten vaak snel reageren om orders niet mis te lopen of simpelweg te kunnen blijven bestaan. Flexibel uitbreiden of krimpen qua locatiebestand of werknemersbestand is dan belangrijk. Voor bedrijventerreinen is bereikbaarheid, kwaliteit en parkeren belangrijk. De volgende acties horen bij deze programmalijn: mobiliteit, infrastructuur en industrie (het invullen van toekomstige mobiliteits- en bereikbaarheidsbehoeften); kwalitatieve herstructurering bedrijventerreinen; en parkmanagement de Kempen. 1.5. Het gat tussen onderwijs en arbeidsmarkt moet worden gedicht In de Kempen zit veel technische (maak-)industrie waar jonge mensen een baan kunnen vinden en waar bestaande werknemers verder kunnen leren. Er is een tekort, net als in de totale Brainportregio, 2
aan bèta-technisch personeel op alle niveaus. Jeugd kiest nog onvoldoende voor een technische baan en de aandacht voor scholing bij werkgevers is beperkt. Ook is er onvoldoende aansluiting met het onderwijs op de wensen van de werkgever. Gestelde acties bij deze programmalijn zijn het techniekportaal (Kies Kempische Bedrijven; technische bedrijfsscholing); goed geschoolde jongeren (stageopdrachten naar de Kempen halen); onderzoek beroepsonderwijs (afstand tussen onderwijs en bedrijven verkleinen en daarmee bereikbaarheid van kennis vergroten). 1.6. Innovatie is noodzakelijk en moet gestimuleerd worden. Om de concurrentiepositie van de maakindustrie te versterken is het nodig dat ondernemers met vernieuwing bezig zijn. Deze innovatie levert nieuwe producten en nieuwe productieprocessen op. Stichting Innovatie Projecten de Kempen (IPK) stimuleert de ontwikkeling van innovatieve producten en processen door middel van ontmoetingen en intervisie tussen Kempische ondernemers onderling. Bijbehorende acties zijn: ondersteuning Innovatie Projecten De Kempen; gebiedsgerichte business development (brug slaan tussen topsectoren en bedrijfsleven in de Kempen); en design in Industry (koppelen van creatieve designers aan makers). 1.7. Het strategisch marktgericht denken van ondernemers vergroten Doel van deze programmalijn is het strategisch marktgericht denken van de ondernemers te verbeteren. In de eerste fase ligt de focus op het maken en optimaliseren van het productieproces. Dat moet in de loop van de ontwikkeling veranderen naar marketing, verkoop en innovatie. Om dit te bereiken wordt een Kempische kennisacademie opgericht waarin een leven lang leren concept voor en door ondernemers wordt gerealiseerd. 1.8 Een strategisch acquisitieplan is nodig voor de lokaal overstijgende vraag Om investeringen in de Kempische economie te versnellen is het belangrijk om bedrijven met huisvestingsvraagstukken te begeleiden. Groeiende bedrijven profiteren van elkaar nabijheid en versterken daardoor de totale maakindustrie in de Kempen. Bedrijven op de juiste plek te huisvesten is daarbij essentieel. De bijbehorende actie is het opstellen van een strategisch acquisitieplan de Kempen voor lokaal overstijgende acquisitie. 2.1 Voor de uitvoering van de KIA is in 2017 geen budget beschikbaar In het actieprogramma worden 15 acties benoemd. Alle acties dragen bij aan de economische versterking van de Brabantse Kempen. Omdat niet alle projecten gelijktijdig kunnen worden opgepakt heeft het Kempisch Ondernemersplatform een prioritering aangegeven. De colleges willen graag aansluiten bij deze prioritering. Zij geven daarom gezamenlijk prioriteit aan de acties: 1) Onderzoek naar de kempische maakindustrie (actie 2) 2) Mobiliteit, infrastructuur en industrie (actie 5) 3) Goed geschoolde jongeren (actie 9) 4) Kempische kennisacademie (actie 14). In de financiële doorrekening die bij de KIA (bijlage 3) is aangeleverd, worden de projectkosten voor de individuele gemeenten voor de vier geplande acties in 2017 geschat op circa 16.000,00. Er kan gekozen worden voor een andere prioritering van uitvoering van de acties uit de KIA. Hiervoor geldt dat dit wordt besproken tussen de diverse partners. Uiteraard betekent het beschikbaar stellen van het bedrag niet dat er een blanco cheque wordt uitgeschreven. De acties dienen verder te worden uitgewerkt naar een plan van aanpak voordat de colleges het toegezegde bedrag ook daadwerkelijk toekennen. 3.1 Ook voor de jaren 2018, 2019, 2020 en 2021 is voor de uitvoering van de KIA-projecten voldoende budget nodig Om de acties uit de KIA uit te voeren is het van belang dat de partners zekerheid geven over de financiële bijdragen. Aan de individuele gemeente wordt voor de uitvoering van de overige acties uit 3
de KIA - en eventuele nieuwe acties- voor de genoemde jaren een structurele bijdrage beschikbaar te stellen van 15.000,00 per jaar. 3.2. De uitvoering van de acties zijn medeafhankelijk van een provinciale bijdrage Voor de uitvoering van het merendeel van de acties wordt gerekend op een substantiële bijdrage vanuit de provincie Noord-Brabant. De acties uit de KIA maken onderdeel uit van propositie van het Streeknetwerk De Brabantse Kempen, dat in samenwerking met het Huis van de Brabantse Kempen is aangeboden aan de provincie. Op het moment van aanlevering van de stukken is nog geen beschikking vanuit de provincie ontvangen met betrekking tot de financiering van de acties uit de KIA. Mocht de provincie een andere keuze maken ter financiering van acties uit het KOP, dan kan gekozen worden voor een andere prioritering van uitvoering van de acties uit de KIA. 3.3. Bijdragen vanuit andere partijen zijn wenselijk voor een goede uitvoering Het Huis van de Brabantse Kempen is verantwoordelijk voor het bijeenbrengen van de projectbijdragen vanuit de diverse partijen. Het KOP heeft toegezegd de bijdragen genoemd in de financiële doorrekening bijeen te willen brengen. Ook Brainport heeft een positieve houding aangenomen. Er zijn nog geen definitieve beschikkingen ontvangen. Consequenties/Alternatieven 1.1. Niet deelnemen in de KIA Reusel-De Mierden zou ook niet kunnen deelnemen aan de KIA. Dit zou betekenen dat de Industrie in Reusel-De Mierden niet de stimulering krijgt die het verdient gezien de werkgelegenheid, noodzaak tot samenwerking in de branche en acquisitie voor Kleine Hoeven en het Kempisch Bedrijventerrein. De regiogemeenten zouden Reusel-De Mierden freerider gedrag kunnen verwijten en de ondernemers (het KOP) zullen teleurgesteld zijn in de gemeente. Niet deelnemen zou aan de andere kant een financiële bezuiniging (of niet extra investeren) betekenen en de werkdruk op het ambtelijk-bestuurlijk apparaat niet verhogen. 2.1. Wachten met toezeggen van financiering totdat bijdragen van derden beschikbaar zijn gesteld Vanuit de provincie wordt een substantiële bijdrage verwacht. Het al dan niet beschikbaar stellen van financiering is zeer bepalend voor de daadwerkelijke uitvoering van de acties. De provincie wil graag vernemen van de regio in welke mate de partijen bijdragen aan de acties. Gevraagd wordt om het gevraagde bedrag beschikbaar te stellen en zo het vliegwiel op gang te brengen. 3.1. Per actie financiering beschikbaar stellen Alternatief is om budget beschikbaar te stellen per actie op basis van een plan van aanpak. De acties moeten dan eerst verder worden uitgewerkt, om daarna separaat aan de diverse gemeenteraden in de Kempen voor te leggen. Deze wijze van besluitvorming werkt vertragend en biedt onvoldoende zekerheid. Financiën Het Huis van de Brabantse Kempen is veranderd van een netwerkorganisatie naar een projectorganisatie. Hierdoor zijn de basiskosten verlaagd. De financiële ruimte door de verlaagde bijdrage aan het Huis van de Brabantse Kempen is gereserveerd voor uitvoering van nieuwe projecten door het Huis. De kosten van de KIA zijn voor Reusel-De Mierden in 2017 16.000,- en in de jaren daarna 15.000,- (tot en met 2021). Deze kosten kunnen worden gedekt uit de verminderde kosten aan het Huis van de Brabantse Kempen. Het Huis van de Brabantse Kempen is verantwoordelijk voor het bijeenbrengen van de projectbijdragen vanuit de diverse partijen. Bijvoorbeeld het KOP, onderwijsinstellingen, de provincie en brainport. Daarnaast wordt er jaarlijks 70 uur aan ambtelijke capaciteit gevraagd. Dit past niet in de huidige capaciteit RO-EZ. Voor de capaciteitsvraag wordt verwezen naar het recente raadsvoorstel m.b.t. het 4
afdelingsplan RO. De verwachting is dat met accorderen van dit raadsvoorstel voldoende capaciteit is om de KIA uit te voeren. Communicatie Het besluit zal na commissiebehandeling en raadsbesluitvorming gecommuniceerd worden per brief aan het KOP en het Huis van de Brabantse Kempen, in d n Uitkijk en op de gemeentelijke website. Per project zal vervolgens apart gecommuniceerd worden; een onderwijsproject heeft andere communicatie dan een glasvezelproject. Burgerparticipatie De KIA is voornamelijk opgesteld door ondernemers (het KOP), ondersteund door een projectleider van het Huis van de Brabantse Kempen en in samenwerking met de Kempengemeenten. Het KOP heeft voor de input en betrokkenheid van de ondernemers gezorgd. De KIA kan worden gezien als een Samen Doen project. Toekomstvisie Grenzeloos; 9. Stimulans werkgelegenheid: uitbreiding bedrijventerreinen en stimulans bedrijvigheid (blz. 39). Wanneer de verbindingen verbeteren profiteert Reusel De Mierden meer van haar strategische ligging in de Brainportregio en de industrie in de regio. Grotere bedrijven zijn gevestigd op het Kempisch Bedrijvenpark. Economische activiteiten in Reusel De Mierden zijn gericht op kleinschalige industrie, kunnen dienst doen als creatieve erven voor medewerkers in de maakindustrie. De werkgelegenheid in de gemeente en in de regio maken de dorpen aantrekkelijker om te wonen voor jongeren. (blz. 55). Hierdoor blijft Reusel De Mierden een aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven. De gemeente faciliteert de bedrijvigheid op actieve wijze, zonder terug te hoeven vallen op subsidie-instrumenten (blz. 71). De aanwezigheid van voldoende werkgelegenheid in de regio is volgens de respondenten een fundament voor de toekomst van de gemeente (blz. 78). Vervolg Het Huis van de Brabantse Kempen zorgt voor de coördinatie van het binnenhalen van de financiering voor de diverse acties. De uitvoering van deze acties komt daarna in handen te liggen van de nog aan te wijzen trekkers. Bijlagen 1. Concept raadsbesluit 2. Kempische Industrie Agenda 2017-2021 3. Kempische Industrie Agenda 2017-2021, Financieel en Prioritering door KOP Burgemeester en wethouders van Reusel-De Mierden, de secretaris, de burgemeester (wnd.), drs. H. Zwart mw. J. Eugster 5
Raadsbesluit Vergaderdatum: 30 mei 2017 Onderwerp: Kempische Industrie Agenda (KIA) Registratienummer: 023-2017 De raad van de gemeente Reusel-De Mierden; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 18 april 2017 Besluit De raad voornoemd, de griffier, de voorzitter, J.C.M. van Berkel. mw. J. Eugster 6