Lijnbaan en Vogelbuurt 1-METING LEEFBAARHEID, VEILIGHEID EN OVERLAST 2017 Inhoud 1. Conclusies 2. Leefbaarheid 3. Ervaren overlast In het voorjaar van 20 voerden we de nulmeting leefbaarheid, veiligheid en overlast uit voor de Lijnbaan en de Vogelbuurt. Daaruit bleek dat de leefbaarheid in beide Dordtse buurten aanzienlijk onder druk stond. Ook in het afgelopen jaar heeft de gemeente Dordrecht samen met andere partijen gewerkt aan het terugdringen van de overlast en ondermijnende criminaliteit. Met dit onderzoek brengen wij, het Onderzoekcentrum Drechtsteden, in beeld hoe de bewoners begin 2017 tegen de leefbaarheid in de buurt aankijken. We verrijken dit met registratiegegevens over voortijdig schoolverlaten, verzuim, incidenten, misdrijven, uitkeringsfraude en registraties van camerabeelden. 4. Gevoel van onveiligheid 5. Criminaliteit 1 Conclusies Op basis van dit onderzoek trekken we de volgende conclusies: De leefbaarheid in de Lijnbaan en de Vogelbuurt is op diverse terreinen aanzienlijk verbeterd in het afgelopen jaar. Tabel 1 geeft een aantal van deze positieve ontwikkelingen weer. Zo wonen meer mensen 'zeer prettig' in de eigen buurt, voelen minder mensen zich wel eens onveilig in de eigen buurt, oordelen minder bewoners dat er veel criminaliteit voorkomt en is het ondermijnend gedrag afgenomen. Daarnaast zien we een afname van diverse vormen van overlast. Minder mensen geven aan dat rommel, vernielingen, rondhangende jongeren en dronken mensen op straat voorkomen. Ook de registratiecijfers vallen gunstig uit: minder VSV-ers, minder incidenten en minder misdrijven. Mede door de extra inzet van de Sociale Dienst Drechtsteden op het opsporen van uitkeringsfraudes nam dit wel licht toe. Op een aantal andere vlakken blijven de Lijnbaan en Vogelbuurt nog steeds een kwetsbare buurt. Het aandeel bewoners dat veel overlast ervaart is nog altijd hoger dan in Dordrecht als geheel. Het gaat in beide buurten dan om rommel en vernielingen. En specifiek voor de Lijnbaan om drugsgerelateerde overlast en rondhangende jongeren. Verder zien we dat minimaal een derde van de bewoners van mening is dat de overlast gelijk is gebleven ten opzichte van vorig jaar. En ook de criminaliteit is volgens minimaal een kwart van de bewoners nog hetzelfde als vorig jaar. We beschrijven de uitkomsten van het onderzoek in dezelfde volgorde als dat de onderwerpen voorlegden in de vragenlijst. Bij het onderdeel 'overlast' gaan we ook in op de registratiegegevens van de politie over incidenten en cameratoezicht. Uitkeringsfraude van de SDD en misdrijven zoals blijkt uit de politiecijfers komen aan de orde in de paragraaf over criminaliteit. Tevens nemen we cijfers op over verzuim en VSV. Tabel 1 enquête Uitkomsten op hoofdlijnen Lijnbaan Vogelbuurt Dordt was is was is zeer prettig wonen (%) 11 19 9 21 n.b. schaalscore sociale samenhang 5,3 5,7 5,0 5,6 5,7 schaalscore veel sociale overlast (%) 32 26 45 25 18 overlast is laatste jaar afgenomen (%) 27 33 9 22 n.b. wel eens onveilig eigen buurt (%) 31 37 23 24 veel criminaliteit eigen buurt (%) 33 10 32 21 12 criminaliteit is laatste jaar afgenomen (%) 27 3 n.b. intimidatie/pesterijen komt voor (%) 23 19 9 n.b. gezag politie wordt genegeerd (%) 29 12 28 18 n.b. respectloos gedrag op straat (%) 47 28 42 34 n.b. registraties schoolverzuim (okt-feb) (%) 3,1 3,1 0,6 0,8 1,8 nieuwe VSV-ers (feb) (%) 23 18 6 4 incidenten (per 1.000 inwoners) 4 81 101 64 52 misdrijven (per 1.000 inwoners) 60 56 53 45 41 uitkeringsfraude SDD (%) 1,8 2,4 5,6 7,1 4,6 Gekeurde score (27%/27%): buurt scoort beter/slechter dan bij de vorige meting van een jaar geleden. Pijl / geeft aan of de huidige buurtscore positief of negatief verschilt van het Dordtse gemiddelde.
Figuur 1 De buurten Lijnbaan en Vogelbuurt Lijnbaan We vergelijken de uitkomsten uit de vragenlijst met de scores van de Lijnbaan en de Vogelbuurt met die van de vorige keer. Daarnaast zetten we de cijfers waar mogelijk af tegen het Dordtse cijfer. Hiervoor gebruiken we uitkomsten uit de Veiligheidsmonitor die in het najaar van 20 in heel Dordrecht is afgenomen. Vogelbuurt 2 Leefbaarheid Bij het in beeld brengen van de leefbaarheid in beide buurten kijken we naar het prettig wonen in de buurt, de ontwikkeling daarin in het afgelopen jaar en de sociale samenhang. Prettig wonen in de buurt Zowel in de Lijnbaan als in de Vogelbuurt is het aandeel bewoners dat zeer prettig in de buurt woont toegenomen. Waar vorig jaar één op de tien bewoners zeer prettig woonde in de eigen buurt, zijn dat er nu twee op de tien. Het aandeel dat (zeer) onprettig woont in de eigen buurt is ongewijzigd gebleven. Dat zijn er nog steeds twee op de tien. Hiermee ligt dit aandeel hoger dan in vergelijkbare onderzoeken. Zo gaf in 2009 7% van de Dordtenaren aan (zeer) onprettig in de eigen buurt te wonen. Figuur 2 Wonen in Lijnbaan en Vogelbuurt 10 8 2% 11% 2% 4% 2% 19% 9% 21% 6 4 72% 65% 65% 58% 2 12% 11% 18% 17% 3% Lijnbaan 20 3% Lijnbaan 2017 4% Vogelbuurt 20 Vogelbuurt 2% 2017 zeer onprettig onprettig prettig zeer prettig weet niet 2
Ontwikkeling in het afgelopen jaar Net als een jaar geleden geeft meer dan de helft van de mensen in de Vogelbuurt en de Lijnbaan aan dat ze nu net zo prettig in de buurt wonen als een jaar eerder (figuur 3). Maar de balans tussen 'prettiger' en 'minder prettig' valt in de Lijnbaan nu gunstiger uit (nu +8% versus +2% een jaar geleden). In de Vogelbuurt is de balans minder negatief (-11% versus -19%). Hieruit kunnen we voorzichtig aflezen dat het de goede kant op gaat met de buurt. Dat een kwart van de bewoners aangeeft nu minder prettig in de Vogelbuurt te wonen dan een jaar eerder, is daarbij wel een serieus aandachtspunt. Figuur 3 Prettiger of minder prettiger wonen dan vorig jaar? 10 8 6% 7% 5% 1 6 54% 64% 56% 55% 4 2 19% 1 29% 23% 21% 18% 1 12% Lijnbaan 20 Lijnbaan 2017 Vogelbuurt 20 Vogelbuurt 2017 nu prettiger nu minder prettig nu net zo prettig weet niet Sociale samenhang Dit is een samengestelde score. Hoe hoger de score op deze schaal, hoe beter. Het omvat de stellingen: - De mensen in de buurt kennen elkaar nauwelijks. - De mensen in de buurt gaan op een prettige manier met elkaar om. - Ik woon in een gezellige buurt waar mensen elkaar helpen en dingen samen doen. - Ik voel me thuis bij de mensen die in de buurt wonen. Sociale samenhang De sociale samenhang is een schaalscore die is opgebouwd uit vier vragen (zie kader). In Figuur 4 presenteren we het aandeel dat het (zeer) eens is met de uitkomsten op deze stellingen. Op bijna alle aspecten komt de Vogelbuurt nu beter voor de dag dan een jaar geleden: men kent elkaar beter, gaat prettiger met elkaar om en onderneemt meer dingen samen. Alleen de stelling "ik voel me thuis bij de mensen in deze buurt" is in de Vogelbuurt gelijk gebleven. In de Lijnbaan bleef alles gelijk. Dit alles leidt ertoe dat de schaalscore sociale samenhang (figuur 5) in de Vogelbuurt daadwerkelijk (statistisch significant) is toegenomen van een 5,0 naar een 5,6. De sociale samenhang ligt in beide buurten nu weer op het Dordtse gemiddelde. Figuur 4 Stellingen over de sociale samenhang in de buurt - % (zeer) mee eens mensen kennen elkaar nauwelijks in deze buurt 36% 36% 32% Figuur 4 & 5 De percentages in figuur 4&5 zijn gebaseerd op dezelfde vragen. Maar de uitkomsten verschillen. In figuur 4 staat het aandeel dat het (zeer) eens is met een stelling. Figuur 5 daarentegen is het resultaat van een formule waarin ook de aandelen '(zeer) niet mee eens' en 'niet mee eens, niet meer oneens' meewegen. mensen gaan in deze buurt op een prettige manier met elkaar om ik woon in een gezellige buurt waar mensen elkaar helpen en dingen samen doen ik voel me thuis bij de mensen in deze buurt 51% 6 62% 34% 41% 33% 49% 47% 53% Lijnbaan Vogelbuurt Dordrecht 2 4 6 8 3
Figuur 5 Schaalscore sociale samenhang 10 8 6 4 5,3 5,7 5,0 5,6 5,7 2 0 Lijnbaan 20 Lijnbaan 2017 Vogelbuurt 20 Vogelbuurt 2017 Dordrecht 20 Schoolgaande jeugd Gaan de jongeren in de Lijnbaan en de Vogelbuurt naar school? Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten (LVS) van de Dienst Gezondheid & Jeugd hanteert twee indicatoren: relatief verzuim en voortijdig schoolverlaten. Relatief verzuim Jongeren van 5 t/m 17 jaar die te laat komen in les, luxe verzuim (zonder toestemming op vakantie), te laat terug van vakantie of signaalverzuim (door achterliggende problematiek, zoals gezinssituatie). Verzuimmeldingen zijn een indicator, niet alle verzuim wordt gemeld. Relatief verzuim Figuur 6 toont het schoolverzuim sinds oktober 20: het aandeel 5 tot en met 17 jarigen die in een betreffende periode minimaal één keer heeft verzuimd (en wellicht vaker). De algemene trend is dat het aantal verzuimmeldingen oploopt gedurende het schooljaar. De cijfers laten zich het beste vergelijken door naar dezelfde periode van een jaar eerder of later te kijken. Waar het verzuim voor Dordrecht als geheel in iedere periode op ongeveer hetzelfde niveau ligt, zien we in de Lijnbaan een toename voor de periode juni-sept. In 20 lag het op 6,6% tegenover 8,3% in 20. Maar voor de periode okt-feb ligt het juist al twee jaar op rij lager dan in 20/20. Voor de Vogelbuurt zien we duidelijk een afname van het verzuim. Tevens ligt het daar ruim onder het Dordtse cijfer. In de Lijnbaan ligt het relatief verzuim anderhalf tot twee keer zo hoog. Kijken we echter naar de absolute aantallen, dan gaat het wel om een klein aantal leerlingen. Figuur 6 Aandeel jongeren met schoolverzuim (afgezet tegen het totaal aantal 5-17 jarigen) 1 8% 19 6% Voortijdig schoolverlaten Alle jongeren van 18 t/m 22 jaar die zonder startkwalificatie het onderwijs verlaten. Dus zonder afgeronde opleiding op mbo 2-, havo- of vwo-niveau. 4% 2% 9 4 okt - feb Bron: DG&J, bewerking OCD. 9 9 mrt - mei juni - sep 7 3 3 okt - feb mrt - mei Lijnbaan Vogelbuurt Dordrecht 6 5 4 juni - sep okt - feb 17 Voortijdig Schoolverlaten (VSV) Indien jongeren tot en met 22 jaar zonder startkwalificatie van school gaan, spreken we van voortijdig schoolverlaten waarbij zowel de oude als nieuwe VSV-ers worden geteld. In de Vogelbuurt ligt het steeds ruim onder dat van Dordrecht (%). Ook is het voortdurend afgenomen sinds februari 20. Het ligt momenteel onder de 5%. 4
Vervolg schoolgaande jeugd Ook in de Lijnbaan ligt het aantal en aandeel VSV-ers ten tijde van de laatste twee meetmomenten duidelijk lager dan een jaar eerder. Momenteel is 18% van de jongeren uit de Lijnbaan VSV-er, 12 maanden geleden was dit nog 23%. Wel ligt het aandeel VSV-ers in de Lijnbaan nog iets boven het Dordtse cijfer. Figuur 7 Aandeel (oude en nieuwe) VSV-ers (afgezet tegen het totaal aantal 18-22 jarigen) 25% 2 18 21 17 12 % 1 22 5% 10 11 10 feb- mei- sep- feb- mei- sep- feb-17 Lijnbaan Vogelbuurt Dordrecht Bron: DG&J, bewerking OCD, in de figuur staat het absolute aantal VSV-ers. Toelichting: Dit zijn zowel de oude als de nieuwe VSV-ers, in lijn met de wijze waarop de DG&J dit registreert. Dit betekent dus dat een VSV-er uit een voorgaand schooljaar nog steeds meetelt op voorwaarde dat die jongere nog geen 23 jaar is én in de het onderzoeksgebied blijft wonen. 3 Ervaren overlast We gaan hier eerst in de op de mate waarin buurtbewoners overlast ervaren, daarna op de incidenten zoals ze blijken uit de registraties van de politie en het cameratoezicht. Ervaren overlast Tabel 2a toont het aandeel bewoners dat aangeeft dat een bepaalde vorm van overlast voorkomt. De eerste drie gaan over de verloedering van de buurt, vervolgens vijf vormen van overlast die de basis vormen voor de schaalscore sociale overlast en tot slot enkele specifieke vormen van overlast die spelen in de twee buurten. Diverse vormen van overlast komen nu minder voor dan een jaar geleden, zowel in de Lijnbaan (8x) als de Vogelbuurt (6x). Dit betreft onder meer de aspecten die horen bij de indicatorscore sociale overlast. De scores liggen nu veel meer in lijn met Dordrecht als geheel. Soms zelfs gunstiger dan dat, zoals dronken mensen op straat. Tabel 2a Type overlast komt voor in de buurt (%) Lijnbaan Vogelbuurt Dordt 20 2017 20 2017 20 rommel op straat 83 77 77 71 66 bekladding van muren/gebouwen 32 30 25 23 32 vernieling straatmeubilair 38 30 42 30 38 sociale overlast van buurtbewoners 55 39 46 41 35 rondhangende groepen jongeren 74 51 61 42 43 dronken mensen op straat 34 19 40 26 32 mensen op straat lastig gevallen 26 24 18 drugsgebruik of drugshandel 55 30 40 30 31 andere buurtproblemen beschadiging aan auto/diefstal vanaf auto 33 21 44 27 n.b. agressief gedrag in het verkeer 47 36 51 40 37 geluidsoverlast uit auto's 41 32 47 40 n.b. brandstichting 25 11 31 17 n.b. Gekeurde score (27%/27%): buurt scoort beter/slechter dan vorig jaar. 5
We kunnen ook kijken naar het aandeel bewoners dat aangeeft zelf veel overlast te ervaren (tabel 2b). Vergeleken met het gemiddelde van Dordt zijn er dan in beide buurten nog veel bewoners die veel overlast ervaren van rommel en vernieling straatmeubilair. En in de Lijnbaan is er nog veel overlast van rondhangende jongeren, drugshandel- en gebruik en agressief rijgedrag. Verder, in de Vogelbuurt ervaren vergeleken met een jaar geleden minder mensen zelf veel overlast van rondhangende jongeren en van het gebruik van en handel in drugs. Tabel 2b De mate waarin men zelf veel overlast ervaart in de buurt (%) Lijnbaan Vogelbuurt Dordt 20 2017 20 2017 20 rommel op straat 40 43 40 31 11 bekladding van muren/gebouwen 6 7 4 6 4 vernieling straatmeubilair 12 11 4 sociale overlast van buurtbewoners 19 24 17 8 rondhangende groepen jongeren 22 21 30 12 9 dronken mensen op straat 5 2 10 6 6 mensen op straat lastig gevallen 4 4 5 2 2 drugsgebruik of drugshandel 12 7 6 Sociale overlast Hoe hoger de score op deze schaal, hoe meer overlast wordt ervaren. Optelling van het antwoord "ervaart veel overlast" op de vragen: - dronken mensen op straat. - drugsgebruik of drugshandel. - mensen in de buurt worden op straat lastiggevallen. - overlast door rondhangende jongeren. - overlast door buurtbewoners. andere buurtproblemen beschadiging aan auto/diefstal vanaf auto 7 5 9 7 n.b. agressief gedrag in het verkeer 17 8 geluidsoverlast uit auto's 10 n.b. brandstichting 3 4 3 6 n.b. Toelichting: zelf veel overlast gepercenteerd over alle respondenten, n.b. = geen gegevens beschikbaar. Gekeurde score (27%/27%): buurt scoort beter/slechter dan vorig jaar. Sociale overlast Figuur 8 toont de schaalscore voor sociale overlast (zie kader). Het aandeel bewoners dat zelf veel overlast ervaart op minimaal één van de vijf aspecten van deze schaalscore ligt in de Vogelbuurt nu duidelijk lager dan een jaar geleden. In de Lijnbaan zien we (net) geen significante ontwikkeling. De overlast in de Lijnbaan ligt statistisch significant hoger dan in Dordrecht als geheel. Figuur 8 Schaalscore veel sociale overlast in de buurt 8 6 4 45% 2 32% 26% 25% 18% Lijnbaan 20 Lijnbaan 2017 Vogelbuurt 20 Vogelbuurt 2017 Dordrecht 20 Figuur 9 sluit aan bij wat we hierboven reeds zagen: de overlast neemt af vergeleken met een jaar geleden. Het aandeel bewoners dat oordeelt dat de overlast in het afgelopen jaar is afgenomen, ligt nu hoger. In de Lijnbaan steeg dit aandeel van 27% naar 33%, in de Vogelbuurt van 9% naar 22%. Ook de balans afgenomen-toegenomen is nu gunstiger. Van +12% naar +28% in de Lijnbaan. En van -2 naar +8% in de Vogelbuurt. Tegelijkertijd zien we ook nog een grote groep die aangeeft dat de overlast gelijk is gebleven (44% in Vogelbuurt, 29% in Lijnbaan). 6
Figuur 9 De overlast in mijn buurt is 10 8 6 4 2 29% 23% 19% 33% 9% 22% 27% 33% 4 44% 29% 23% 29% % 5% % Lijnbaan 20 Lijnbaan 2017 Vogelbuurt 20 Vogelbuurt 2017 toegenomen gelijk gebleven afgenomen weet niet Incidenten (politie Rotterdam) Bij incidenten kijken we naar de overlast van drank en drugs, verkeersoverlast, burengerucht, geluidsoverlast, vernielingen en overlast in het algemeen. Dordrecht laat een vrij constant beeld zien per 1.000 inwoners (figuur 10). De Vogelbuurt en de Lijnbaan kennen een grilliger patroon. Zeker voor de Lijnbaan geldt dat het schoksgewijs naar beneden gaat. De buurt ziet steeds een toename van het aantal incidenten in het derde kwartaal (juli-september). Dit geldt in mindere mate ook voor de Vogelbuurt. Feit is dat in het afgelopen jaar het aantal incidenten per 1.000 inwoners dichter bij het Dordtse cijfer ligt dan in de drie jaar daarvoor. Figuur 10 Incidenten per 1.000 inwoners, 20-2017 70 60 50 40 30 20 10 0 17 Lijnbaan Vogelbuurt Dordrecht De afname wordt duidelijker als we ze weergeven per jaar (tabel 3). In 20 gaat het in de Lijnbaan om 81 geregistreerde incidenten, in de Vogelbuurt om 64 en in Dordrecht als geheel om 52. In 20 en 20 waren deze cijfers aanzienlijk hoger voor beide aandachtsgebieden. Tabel 3 Aantal incidenten per 1.000 inwoners per jaar 20 20 20 20 Lijnbaan 174 182 4 81 Vogelbuurt 98 107 102 64 Dordrecht 65 68 64 52 Bron: Politie-eenheid Rotterdam, bewerking OCD 7
Cameratoezicht Lijnbaan Sinds medio december 20 hangen er twee camera's op de hoek van de Noordergang met de Lijnbaan en één op de hoek van de Biesboschstraat met de Lijnbaan. Maart 20 is er een derde plek met cameratoezicht bijgekomen, namelijk acht camera's bij het Energiehuis. De registratie van de camerabeelden werd aanvankelijk gedaan door de afdeling Toezicht van de gemeente Dordrecht. Medio oktober 20 is dit overgegaan naar de afdeling Handhaving en wordt de registratie gedaan door beveiligers in opdracht van Handhavingsupport. Over de gehele periode januari 20 tot en met maart 2017 gaat het om 2.700 registraties. Het merendeel van de registraties laat geen bijzonderheden te zien. Het is rustig op straat, er zijn enkele mensen op straat of er bevinden zich stilstaande auto's. In 57 gevallen (2,1%) kunnen we spreken van een incident waarbij er mogelijk overlast is voor omwonenden. In bijna de helft van de gevallen gaat het om mensen die op straat bier drinken of meldingen van dronken mensen. Daarnaast komen vuurwerk, wildplassen, drugs (met name waterpijp) en burenruzies nog wel eens voor. Tabel 4 toont hoe de verschillende registraties zijn verdeeld over de tijd. De twee maanden met het hoogste aantal incidenten met mogelijk overlast tot gevolg zijn juli en december. In de zomer is het veelal gerelateerd aan alcohol/dronken mensen op straat, in december gaat het bijna uitsluitend om vuurwerk. Tabel 4 Camera-registraties met mogelijk overlast voor buurtbewoners 20 2017 totaal J F M A M J J A S O N D J F M bedelaar 1 1 burenruzie 1 1 1 2 5 dronken mensen 1 4 4 2 7 2 2 1 1 24 drugs 1 1 1 2 1 1 7 graffiti 1 1 openlijk 1 geweld 1 2 rommel 1 1 2 vuurwerk 8 8 wildplassen 1 1 1 2 2 7 totaal 0 0 5 6 7 4 10 2 2 4 3 9 1 4 0 57 4 Gevoel van onveiligheid We hebben in de vragenlijst gevraagd of men zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt en, indien ja, met welke frequentie men zich dan onveilig voelt. In beide buurten is het aandeel bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt afgenomen ten opzichte van 20 (figuur 11). In de Lijnbaan is dit aandeel gehalveerd tot %, in de Vogelbuurt daalde het van 37% naar 23%. Hiermee ligt de Vogelbuurt op het niveau van heel Dordrecht (24%, 20). De Lijnbaan wijkt gunstig af van het Dordtse cijfer. Figuur 11 Voelt u zich wel eens onveilig in de eigen buurt? 10 8 6 65% 82% 57% 75% 73% 4 2 4% 37% 31% 2% 3% 4% 23% 24% % Lijnbaan 20 Lijnbaan 2017 Vogelbuurt 20 Vogelbuurt 2017 Dordrecht 20 ja weet niet nee 8
Daar komt bij: ook de frequentie waarin mensen zich onveilig voelen neemt af. Het duidelijkst zien we dit in de Vogelbuurt. Vorig jaar gaf 8% aan zich "vaak" onveilig te voelen, nu nog maar 3% (tabel 5). En in beide buurten daalt het aandeel dat zich "soms" onveilig voelt. De buurten wijken niet meer ongunstig af van het Dordtse patroon. Tabel 5 Mate waarin men zich onveilig voelt in de eigen buurt (%) vaak Soms zelden weet niet 20 2017 20 2017 20 2017 20 2017 Lijnbaan 5 2 22 9 1 1 0 1 Vogelbuurt 8 3 27 2 3 0 1 Dordrecht 20 3 6 1 Toelichting: gepercenteerd over alle respondenten, inclusief weet niet/geen mening Gekeurde score (27%/27%): buurt scoort beter/slechter dan vorig jaar. 5 Criminaliteit In deze laatste paragraaf kijken we naar de hoeveelheid criminaliteit, de ontwikkeling daarin in het afgelopen jaar, verschillende aspecten van ondermijnend gedrag/ondermijnende criminaliteit en het plegen van misdrijven en fraude. Omvang criminaliteit Analoog aan de afname van het aandeel bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt, daalt volgens de bewoners tevens het voorkomen van criminaliteit. In beide buurten neemt het aandeel bewoners dat aangeeft dat er "veel" criminaliteit is duidelijk af. Waar de mate van criminaliteit in beide buurten een jaar geleden duidelijk hoger lag dan in Dordrecht, is dat is nu alleen nog het geval in de Vogelbuurt (figuur 12). Figuur 12 Criminaliteit in de eigen buurt 10 8 6 4 2 1 3 26% 23% 26% % 3% 6% 11% 1 31% 42% 44% 63% 53% 33% 32% 21% 1 % Lijnbaan 20 Lijnbaan 2017 Vogelbuurt 20 Vogelbuurt 2017 Dordrecht 20 veel weinig geen weet niet Ontwikkeling criminaliteit In de Lijnbaan en de Vogelbuurt zijn meer mensen van mening dat de criminaliteit is afgenomen dan toegenomen (figuur ). In de Lijnbaan is de balans +26% (was+5%); in de Vogelbuurt +1 (was -19%). Dit duidt duidelijk op een afname van de criminaliteit. Toch is ook nog steeds een kwart (Lijnbaan) tot bijna de helft (Vogelbuurt) van de bewoners van mening dat de criminaliteit gelijk is gebleven. Figuur De criminaliteit in mijn buurt is 10 8 52% 49% 45% 37% 6 4 2 3% % % 27% 3 21% 41% 23% 22% 11% 1% 6% Lijnbaan 20 Lijnbaan 2017 Vogelbuurt 20 Vogelbuurt 2017 toegenomen gelijk gebleven afgenomen weet niet 9
Ondermijnend gedrag en ondermijnende criminaliteit Tabel 6a bevat diverse aspecten van ondermijnend gedrag (intimidatie, gezag negeren, respectloos gedrag) en ondermijnende criminaliteit (verbouw wiet, mensenhandel). Hieruit blijkt dat het ondermijnend gedrag volgens de bewoners in beide buurten nu minder vaak voorkomt. Ook de illegale verbouw van wiet neemt af in de Lijnbaan. Mensenhandel kwam al bijna niet voor volgens de bewoners. Tabel 6b toont de mate waarin bewoners zelf last hebben van het ondermijnend gedrag en ondermijnende criminaliteit. In beide buurten daalt het aandeel dat veel overlast ervaart van de illegale verbouw van wiet. Daarnaast hebben minder bewoners van de Lijnbaan er last van dat het gezag van de politie wordt genegeerd. Tabel 6a Genoemd aspect komt voor in de eigen buurt (%) Lijnbaan Vogelbuurt was is was is intimidatie en pesterijen door buurtbewoners 23 19 9 het gezag van de politie wordt genegeerd 29 12 28 18 respectloos gedrag op straat 47 28 42 34 illegale verbouw van hennep/wiet 17 5 10 mensenhandel (zoals prostitutie) 1 0 3 1 Toelichting: zelf veel overlast gepercenteerd over alle respondenten Tabel 6b Aandeel dat hier zelf veel overlast van ervaart (%) Lijnbaan Vogelbuurt was wordt Was wordt intimidatie en pesterijen door buurtbewoners 6 6 6 4 het gezag van de politie wordt genegeerd 12 3 8 respectloos gedrag op straat 20 illegale verbouw van hennep/wiet 5 1 6 0 mensenhandel (zoals prostitutie) 0 0 1 0 Toelichting: zelf veel overlast gepercenteerd over alle respondenten Misdrijven (politie Rotterdam) Figuur toont het verloop van het aantal misdrijven. Het gaat hier om inbraken, diefstal, geweldpleging, bedreiging, mishandeling, drugshandel en fraude. We zien dat het aantal geregistreerde misdrijven in Dordrecht langzaam maar zeker daalt. De Vogelbuurt ligt hier bijna voortdurend iets boven. Het aantal misdrijven in de Lijnbaan toont een grilliger verloop. Zeker in het tweede en derde kwartaal van 20, alsmede in het derde kwartaal van 20, ligt het aantal geregistreerde misdrijven duidelijk hoger dan in Dordrecht. Figuur Misdrijven per 1.000 inwoners, 20-2017 30 25 20 10 5 0 17 Bron: Politie-eenheid Rotterdam, bewerking OCD Lijnbaan Vogelbuurt Dordrecht 10
Vervolg misdrijven Om te zien of het aantal misdrijven in de afgelopen jaren is afgenomen, kunnen we ook kijken naar de jaargemiddeldes. Dit lag in Dordrecht in 20 op 41 misdrijven per 1.000 inwoners (tabel 7). In de Lijnbaan en de Vogelbuurt ligt het nog iets hoger. Maar in 20 (Vogelbuurt) en 20 (Lijnbaan) was dit verschil duidelijk groter. Tabel 7 Aantal misdrijven per 1.000 inwoners per jaar 20 20 20 20 Lijnbaan 54 84 60 56 Vogelbuurt 71 58 53 45 Dordrecht 53 54 46 41 Bron: Politie-eenheid Rotterdam, bewerking OCD Toelichting uitkeringsfraude De SDD registreert de datum waarop zij de fraude constateren. De in 20 geconstateerde fraude kan dus een of twee jaar eerder zijn gepleegd. Dit leidt tot een vertekend beeld als een fraudeur in de Lijnbaan of Vogelbuurt woonde ten tijde van de fraude, maar niet meer op het moment van constateren. Daarom hebben we ook de verhuisgeschiedenis van de SDD-klanten meegenomen in de analyse. Dan blijkt dat 96% van de mensen die fraude heeft gepleegd niet te zijn verhuisd sinds 20 of dat hun fraude is geconstateerd vóór de verhuizing (en dus ook daarvóór gepleegd). Fraude Het plegen van uitkeringsfraude, het witwassen van crimineel geld en het ontduiken van belasting vindt in de ogen van de bewoners nu minder plaats dan een jaar geleden. Dat blijkt uit figuur. Het aandeel dat het (zeer) eens is met de stelling dat een bepaalde vorm van fraude voorkomt neemt af ten faveure van het aandeel dat aangeeft dat de criminaliteit niet voorkomt. Waar vorig jaar duidelijk meer mensen vonden dat de criminaliteit wel voorkwam dan niet, is dat nu veel meer in balans. Figuur Stellingen: in mijn buurt wordt uitkeringsfraude gepleegd crimineel geld witgewassen belasting ondoken -% -1-11% 1 9% 9% -25% -% -5% 5% % 25% Uitkeringsfraude (SDD) Als onderdeel van de aanpak heeft de Sociale Dienst Drechtsteden het uitkeringsbestand van beide buurten onderzocht. De SDD beëindigt of wijzigt uitkeringen en vordert eventueel geld terug zodra ze constateren dat een klant fraude pleegt of heeft gepleegd. De SDD spreekt van fraude in de volgende gevallen: bij het verzwijgen van gegevens (witte of zwarte inkomsten, vermogen); bij een onjuiste opgave (van woonadres of samenstelling van het huishouden) en bij schending van de inlichtingenplicht. Op basis van de SDD-gegevens hebben we bekeken hoe de omvang van de geconstateerde fraudes zich heeft ontwikkeld in de laatste vier jaar. Figuur toont het aandeel klanten dat uitkeringsfraude pleegde (afgezet tegen het totaal aantal klanten met een uitkering in het betreffende jaar). In de Lijnbaan nam het aandeel klanten dat fraude pleegde af tot en met 20, om in 20 licht op te lopen naar 2,4%. 11
Vervolg uitkeringsfraude In de Vogelbuurt ligt het aandeel dat fraude pleegt vanaf 20 duidelijk hoger dan in de Lijnbaan. In de Vogelbuurt schommelt het aandeel dat fraude pleegt globaal tussen de 6% en 8%. In het afgelopen jaar liep het weer wat op, naar 7,1%. Vergeleken met de rest van Dordrecht ligt het aandeel dat fraude pleegt relatief hoog in de Vogelbuurt, relatief laag in de Lijnbaan. Figuur Aandeel klanten dat fraude pleegt t.o.v. het aantal uitkeringsgerechtigden (jaar van constateren) 1 8% 6% 4% 2% 20 20 20 20 Bron: Sociale Dienst Drechtsteden, bewerking OCD Lijnbaan Vogelbuurt overig Dordrecht De stijging in 20 komt mede door de extra inzet van de SDD. Niet alleen werden in 20 in totaal 25 uitkeringen in de Lijnbaan en Vogelbuurt beëindigd en twee gewijzigd. Ook ging dit gepaard met een terugvordering van meer dan 260.000 en een toekomstige besparing van 200.000. Dr. Bart van der Aa april 2017 Onderzoek onder buurtbewoners We hebben het onderzoek onder de bewoners uitgevoerd met een schriftelijke vragenlijst onder zowel 400 bewoners van de Lijnbaan als 400 bewoners van de Vogelbuurt. De vragenlijsten werden in eerste instantie per post verstuurd. In beide buurten stuurden we een herinneringsbrief alvorens enquêteurs aanbelden bij de huishoudens die nog niet hadden gereageerd. Gezien de betere respons in de Lijnbaan op dat moment, belden de enquêteurs meer in de Vogelbuurt aan. Maximaal één persoon per huishouden van 18 jaar en ouder kon de vragenlijst invullen. In totaal hebben we 310 ingevulde vragenlijsten opgehaald (netto respons 41%). De respons in Lijnbaan ligt iets hoger (44%) dan in de Vogelbuurt (37%). De respons valt wat lager uit dan in 20 (48%), toen de brieven met een gesprek huis-aan-huis verspreid zijn. In de analysefase hebben we bij het vaststellen van de statistisch significante verschillen rekening gehouden met het verschil in respons. Hierdoor zijn de resultaten onderling goed vergelijkbaar. Postbus 619 3300 AP Dordrecht (078) 770 39 05 ocd@drechtsteden.nl www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl 12