HUMIFIRST LS ODEMVERETERR IN DE GRS- EN MÏSTEELT Greet Verlinden en Geert Hesert Hogeschool Gent, Deprtement iowetenschppen en Lndschpsrchitectuur Jn Mertens en Jn ries odemkundige Dienst vn elgië Het eheer vn de odem vrgt deze dgen een specile inspnning vn de lndouwer. De toediening vn nutriënten dient oordeelkundig en innen de normen vn het MP te geeuren en ook de odemkwliteit, onder ndere het odemorgnisch stofgehlte, dient op een voldoende hoog niveu te lijven. Volgens de odemkundige Dienst vn elgië (Vnden uweele et l., 24) heeft ongeveer 3% vn de genlyseerde percelen een koolstofgehlte dt lger ligt dn de geldende streefwrde. Dit lge gehlte n orgnische stof leidt tot een eperkte uffercpciteit in de odem en dus tot een minder efficiënte opnme vn nutriënten door het gews. Verhoging vn de uffercpciteit en de opnme-efficiëntie vn nutriënten door de toediening vn voldoende vers orgnisch mteril is vk niet mogelijk door de reltief hoge stikstof- en fosforgehltes vn deze mterilen. De thns opgelegde wettelijke emestingsnormen verplichten de lnd- en tuinouwers echter om secuur om te springen met de eperkte toegelten input vn nutriënten en zodoende te zoeken nr nieuwe technieken die de opnme vn nutriënten door plnten veretert. Op deze wijze kunnen ze kwntittief en kwlittief hun oprengst op peil houden. Een lterntieve mogelijkheid om de uffercpciteit vn de odem te vereteren, is de toediening vn geconcentreerde orgnische stof onder de vorm vn humus- en fulvozuren welke stikstof- en fosforrm zijn (v. het product Humifirst). Humus- en fulvozuren komen vn nture in eperkte mte voor in de odem ij de frk vn orgnisch mteril en veel vn de goede eigenschppen vn de odemorgnische stof worden gessocieerd met de humus- en fulvuszuren. Zij worden gekenmerkt ls de chemisch meest ctieve estnddelen vn de orgnische stof. Door het toedienen vn een externe dosis humus- en fulvuszuren wordt getrcht de odemkwliteit en in het ijzonder de uffercpciteit vn de odem te vereteren. De rol vn Humifirst ls odemvereterr in de grs- en mïsteelt werd uitvoerig getest in veldproeven in het kder vn het Lndouwcentrum voor Voedergewssen (24) en een tweejrig IWT -TETR project (25-27) uitgevoerd door de Hogeschool Gent in smenwerking met de odemkundige Dienst vn elgië. Humifirst ls odemvereterr in de grsteelt Het effect vn de toepssing vn Humifirst op de oprengst en nutriëntenopnme vn grs werd onderzocht door middel vn 3 potproeven en 6 veldproeven in kder vn ovenvermeld IWT -TETR project. Elke proef werd opgezet ls een lokkenproef met 4 herhlingen. In de proefschem s werd zowel vloeire Humifirst ls Humifirst geïncorporeerd in minerle meststoffen toegepst. Het vloeire product werd op het grs gespoten ij het egin vn het groeiseizoen, nuw nsluitend ij de voorjrsemesting, n een dosis vn 5 l/h. De met Humifirst geïncorporeerde meststoffen werden toegediend in de voorjrsemesting voor de eerste snede, onder vorm vn de NP-meststoffen 16-11 + 1,5 % Humifirst en 16-11 + 3,5% Humifirst. Lter in het groeiseizoen werden geen humuszuren meer toegediend. De humuszuren werden voornmelijk toegepst ij een emesting volgens het dvies vn de odemkundige Dienst vn elgië (innen de geldende MP-normen). Het effect vn de humuszuren ij een gereduceerde emesting dient nog verder onderzocht te worden. De humuszuren werden toegediend in comintie met minerle meststoffen, drijfmest en compost. Lndouwcentrum voor Voedergewssen vzw -57-
ij elke snede werd de verse en droge stofoprengst epld evenls de nutritionele wrde vn het grs. De minerlengehltes in het grs werden genlyseerd zodt de nutriëntenopnme door het grs epld kon worden. Resultten ij toepssing vn Humifirst in comintie met minerle emesting werd in het lgemeen een duidelijke meeroprengst ij de eerste grssnede vstgesteld. Dit werd meestl gevolgd door een terugvl in oprengst ij ltere grssnedes (Figuur 13). Deze terugvl in grsproductie n een hoge oprengst in de eerste snede is een gekend fenomeen in de fysiologie vn grs. Gestimuleerd door de humuszuren in Humifirst geruikt het grs veel vn zijn reserves voor de productie vn de eerste snede zodt de hergroei n de eerste snede elemmerd wordt door het gerek n reserves in de wortels. Voor grslndexploittie is de eerste snede echter de elngrijkste vn het groeiseizoen zodt de verhoogde oprengst ij toepssing vn humuszuren een elngrijk resultt vn het onderzoek is, ls de kwliteit vn het grs tenminste ehouden lijft. De uitgevoerde proeven tonen inderdd n dt de grskwliteit niet dlt door de verhoogde oprengsten ij de eerste grssnede. Dit effect vn Humifirst op grsproductie wordt ook wrgenomen indien de emesting vn het grslnd estt uit een comintie vn drijfmest en minerle meststoffen (Figuur 14). Hierij kunnen de humuszuren in vloeire vorm gemengd worden met de drijfmest of zij kunnen geïncorporeerd worden in de minerle meststoffen. In de grssnedes volgend op de droogteperiode in 26 werd op de grslnden een extr positief effect vn de humuszuren wrgenomen. Droge stofoprengst (reltief tov controle) 12 11 1 9 8 7 Snede 1 Snede 2 Snede 3 Snede 4 1,8 3,6 3,9 1,5 t/h + 16% + 1% -9% -31% + 1% -1% -4% 6 5 dviesemesting () + Humifirst vloeir met geïncorp. Humifirst 1,5% Figuur 13: Droge stofoprengst vn de verschillende grssnedes op het proefperceel te ottelre voor ehndelingen met en zonder toepssing vn Humifirst (Proef in het kder vn IWT-TETRproject, 27). De wrgenomen verschillen konden niet sttistisch ngetoond worden. Opm. Een uitzondering op deze lgemene trend vn humuszuren op grsproductie werd vstgesteld voor de proef met nieuw ingezid grs in het voorjr. Op dit perceel kwmen de effecten vn de toegediende humuszuren slechts lter in het groeiseizoen tot uiting. Tijdens het tweede proefjr op dit perceel werd wel meteen een effect ij de eerste snede wrgenomen. Lndouwcentrum voor Voedergewssen vzw -58-
1 Droge stofoprengst (kg/h) 9 8 7 6 5 4 3 2 + 1% + 42% Snede 1 Totl groeiseizoen +,3% + 18% +17% + 66% 1 dviesemesting () met geïncorp. Humifirst 3,5% dviesemesting vi drijfmest en minerle meststoffen (D) D + Humifirst vloeir D met geïncorp. Humifirst 3,5% Figuur 14: Droge stofoprengst vn de eerste grssnede en het totl vn lle grssnedes op het proefperceel te Hoogstrten voor ehndelingen met en zonder toepssing vn Humifirst., l dn niet met toediening vn drijfmest in het voorjr (Proef in het kder vn IWT-TETRproject, 26). Wrden ngeduid met een verschillende letter zijn significnt verschillend op een 95% significntieniveu (Tukey-test, nlyse per snede en per emestingsgroep: wel/niet drijfmest). De toediening vn Humifirst hd een duidelijke invloed op de opnme vn mcro-elementen door het grs (Figuur 15 en Figuur 2) en ook de opnme vn micro-elementen werd vk positief eïnvloed. Dit is gedeeltelijk te wijten n de verhoogde grsproductie, mr ook n de hogere concentrties in het grs. Deze wrneming is in overeenstemming met lortoriumproeven wruit leek dt voornmelijk odemchemische eigenschppen, ondermeer de CEC of ktionenuffercpciteit vn de odem, gunstig eïnvloed worden door de toepssing vn humuszuren. Een ntl pot- en veldproeven toonden ovendien n dt het wortelvolume en de hoeveelheid fijne wortels steeg n toediening vn humuszuren wt de plnten in stt stelt meer eschikre nutriënten op te nemen uit de odem. Toediening vn humuszuren ij de strt vn het ene groeiseizoen lijkt nog een positieve nwerking te heen ij de eerste snedes in het volgend groeiseizoen. Een eerste toediening vn humuszuren voor de winter in plts vn n de winter leek hier geen effect te heen op grsproductie. De humuszuren worden, gezien hun invloed op nutriëntenopnme, dn ook est zo dicht mogelijk ij de emesting toegepst. Hoewel de resultten niet geheel éénduidig zijn, lijken de geïncorporeerde humuszuren door hun dichte plts ij de nutriënten een eter effect op grsproductie te genereren dn de espuiting vn vloeire humuszuren. De toediening vn een te hoge dosis humuszuren levert vk niet het misschien verhoopte extr positieve effect mr kn ook eerder negtieve gevolgen heen omwille vn te sterke inding vn de nutriënten of fytotoxiciteit. De proeven tonen n dt effecten vn humuszuren mogelijk zijn op lle odemtypes en dt zij wrschijnlijk meer smenhngen met de voedingstoestnd vn de odem en de weersomstndigheden tijdens het groeiseizoen dn met de odemtextuur. Lndouwcentrum voor Voedergewssen vzw -59-
Nutriëntenopnme ij de eerste snede (kg/h) 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 dviesemesting () + Humifirst vloeir met geïncorp. Humifirst 1,5% +15% +5% +25% +11% +29% +14% +24% N P2O5 K2O MgO +5% Figuur 15: Opnme vn stikstof, fosfor, klium en mgnesium ij de eerste grssnede op het proefperceel te ottelre voor ehndelingen met en zonder toepssing vn Humifirst (Proef in het kder vn IWT-TETRproject, 27). Wrden ngeduid met een verschillende letter zijn significnt verschillend op een 95% significntieniveu (Tukey-test, nlyse per nutriënt). 14 dviesemesting () + 98% + 81% Nutriëntenopnme ij de eerste snede (kg/h) 12 1 8 6 4 2 + 72% + 85% + 42% met geïncorp. Humifirst 3,5% dviesemesting vi drijfmest en minerle meststoffen (D) D + Humifirst vloeir D met geïncorp. Humifirst 3,5% + 8% + 8% + 3% + 28% N P2O5 K2O Figuur 16 :Opnme vn stikstof, fosfor en klium ij de eerste grssnede op het proefperceel te Hoogstrten voor ehndelingen met en zonder toepssing vn Humifirst, l dn niet met toediening vn drijfmest in het voorjr(proef in het kder vn IWT-TETRproject, 26). Wrden ngeduid met een verschillende letter zijn significnt verschillend op een 95% significntieniveu (Tukey-test, nlyse per nutriënt en per emestingsgroep: wel/niet drijfmest). Lndouwcentrum voor Voedergewssen vzw -6-
Humifirst ls odemvereterr in de mïsteelt Het effect vn de toepssing vn Humifirst op de oprengst en nutriëntenopnme vn mïs werd in eerste instntie in 24 onderzocht in een veldproef in het kder vn het Lndouwcentrum Voedergewssen op vier locties in Vlnderen. Op één loctie (ottelre) werd de proef uitgevoerd ls een lokkenproef met vier herhlingen, op de ndere drie locties (Hoogstrten, ocholt, St-Nikls) werd een eenvoudig proefopzet gereliseerd zonder herhlingen. Humifirst werd in lle proeven toegepst in comintie met een NP-rijenemesting, hetzij ls espuiting in het 3-4 ldstdium, hetzij gecot op de minerle rijenmeststof. ij de oogst vn de mïs werd de verse en droge stofoprengst epld op lle proeflocties. In ottelre werden in het 7-8 ldstdium ijkomende metingen uitgevoerd zols oprengst, lengte en minerle smenstelling. innen het IWT -TETR project werden in 26 twee uitgereide veldproeven ij mïs uitgevoerd. In de proefschem s werd zowel vloeire Humifirst ls Humifirst geïncorporeerd in minerle meststoffen toegepst. De vloeire Humifirst werd gespoten in het derde ldstdium n een dosis vn 5 l/h. De met Humifirst geïncorporeerde meststoffen werden toegediend ls rijemesting onder vorm vn de NP-meststoffen 16-11 + 1,5 % Humifirst en 16-11 + 3,5% Humifirst. De humuszuren werden toegediend in comintie met minerle meststoffen en drijfmest. ij de oogst werd de verse en droge stofoprengst epld vn de kolven en de restplnt. De nutritionele wrde vn de mïs werd genlyseerd evenls de minerlengehltes in de mïs voor de erekening vn de nutriëntenopnme door de mïs. Resultten De proeven in het kder vn het LCV toonden reeds in 24 n dt er een positief effect ws vn Humifirst op de ontwikkeling vn de wortels en de ovengrondse plntendelen en op de opnme vn nutriënten door de mïs in de jeugdfse vn de mïs (Figuur 17). Dit positieve effect in de jeugdfse kon zich enkel op de locties met rmere zndgronden doorzetten tot ij de eindoogst, terwijl op de rijkere odem te ottelre geen effect ij de eindoogst werd vstgesteld. Nutriëntenopnme (reltief tov controle) 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Rijemesting, 15 kg/h 2-15 Rijemesting, 15 kg/h 2-15 + Humifirst vloeir Rijemesting, 15 kg/h 2-15 + 1,5% Humifirst gecot N P K Mg N C S Mn Fe Cu Zn Figuur 17 : Opnme vn minerle elementen door de mïs op het proefperceel te ottelre in het 7-8 ldstdium voor ehndelingen met en zonder toediening vn Humifirst (Proef in het kder vn LCV, 24) Lndouwcentrum voor Voedergewssen vzw -61-
De proefpercelen die in 26 ngelegd werden in het kder vn het IWT -TETR project leken tijdens het groeiseizoen voldoende eschikre nutriënten te leveren voor een optimle groei vn de mïs. eide percelen hdden v. een groot stikstofleverend vermogen. Dit kwm tot uiting door de zeer hoge oprengsten en nutriëntenopnme op de ehndeling met -emesting ten opzichte vn de ehndeling met dviesemesting. Deze grote nutriëntenvoorrd op de proefpercelen mkte het moeilijk om het effect vn Humifirst n te tonen ij de mïs, ngezien uit het gevoerde onderzoek lijkt dt de humuszuren voorl een positief effect heen op odemchemische prmeters. Desondnks werd op het proefperceel in ottelre de hoogste oprengst wrgenomen voor de ehndeling met rijenemesting en geïncorporeerde Humifirst n 1,5%. Op dit perceel werd eveneens een licht positief effect vn Humifirst op de voederwrde vn de mïs ekomen en een duidelijk mr niet-significnt effect op de stikstof-, fosfor- en kliumopnme door de mïs. De hoogste oprengst in Sint-Nikls werden ekomen ij drijfmesttoediening volgens het dvies, zonder rijenemesting en toediening vn humuszuren. Indien geen drijfmest werd toegepst werd de hoogste oprengst op het proefperceel te Sint-Nikls wrgenomen voor de ehndeling met rijenemesting en geïncorporeerde humuszuren n 3,5%. Op deze percelen konden de ekomen verschillen nergens sttistisch ngetoond worden. 2 18 Restplnt Kolven +6% 16 Totl Droge stofoprengst (kg/h) 14 12 1 8 6-1% +4% +1% +9% 4 2 dviesemesting dviesemesting + Humifirst vloeir dvies met rijenemesting dvies met rijenemesting + incorp. 1,5% Humifirst Figuur 18 : Droge stofoprengst vn de mïs op het proefperceel te ottelre voor ehndelingen met en zonder toepssing vn Humifirst, l dn niet met toediening vn rijemesting (Proef in het kder vn IWT-TETRproject, 26). De wrgenomen verschillen konden niet sttistisch ngetoond worden. 2 18-4% +1% +6% 16 Droge stofoprengst (kg/h) 14 12 1 8 6 4 2 dviesemesting () + Humifirst vloeir met rijemesting Geen drijfmesttoediening met rijemesting + incorp. 3,5% Humifirst dviesemesting () + Humifirst vloeir + rijemesting Drijfmesttoediening + Humifirst vloeir + rijemesting Figuur 19 : Droge stofoprengst vn de mïs op het proefperceel te St-Nikls voor ehndelingen met en zonder toepssing vn Humifirst, l dn niet met toediening vn rijemesting en drijfmest (Proef in het kder vn IWT-TETRproject, 26). De wrgenomen verschillen konden niet sttistisch ngetoond worden. Lndouwcentrum voor Voedergewssen vzw -62-
Conclusie De resultten vn de verschillende proeven tonen n dt toediening vn humuszuren in de hedendgse lndouw een meerwrde kn leveren wt etreft oprengst en nutriëntenopnme vn grs en mïs. Ondermeer de hogere eschikrheid vn fosfor in het egin vn het groeiseizoen kn voor mïs elngrijk zijn. ngezien humuszuren voorl een gunstig effect heen op odemchemische eigenschppen, zl het succes vn de humuszurentoediening fhngen vn de odemvruchtrheid vn het perceel. Op percelen met een lg orgnisch stofgehlte en een lgere eschikrheid vn nutriënten vlt er een groter effect te verwchten dn op rijke percelen met hoog nutriëntenleverend vermogen. Ook ij minder gunstige weersomstndigheden kn de toediening vn humuszuren een voordeel opleveren, v. ij de extreme droogte in de zomer vn 26. Lndouwcentrum voor Voedergewssen vzw -63-