Raadsvoorstel Raadsvoorstel Voorstelnummer: 2017-034 Houten, 16 mei 2017 Onderwerp: Cultuurvisie Beslispunten: 1. In te stemmen met de cultuurvisie 2017- perspectief op 2025: a. Het actief beoefenen van cultuur voor alle inwoners toegankelijk te maken b. De bijdrage van cultuur op andere beleidsterreinen te stimuleren c. De huidige culturele infrastructuur te borgen en te verbeteren 2. Voor het opzetten van het jeugdcultuurfonds, behorende bij beslispunt 1.a, 20.000 structureel beschikbaar te stellen uit de middelen voor de bestrijding van de gevolgen van armoede onder kinderen. 3. De structurele middelen ad 15.000 voor het opzetten van een jeugdcultuurpas in principe dekken uit nog nader aan te wijzen bestaande budgetten 4. De incidentele middelen ad 10.000 in 2018 en 2019 voor het stimuleren van projecten over de Houtense identiteit in principe dekken uit nog nader aan te wijzen bestaande budgetten Samenvatting De aanleiding voor het opstellen van een nieuwe cultuurvisie is het feit dat de vorige visie van 2005 dateert en er sindsdien veel veranderd is. De visie bevat drie hoofdpunten Het actief beoefenen van cultuur voor alle inwoners toegankelijk maken Het stimuleren van de inzet van cultuur op andere beleidsterreinen Het borgen en verbeteren van de culturele infrastructuur. Deze drie hoofdpunten zijn uitgewerkt in een achttal speerpunten. De visie is tot stand gekomen in samenspraak met het culturele veld. Bij het uitwerken van de tweejaarlijkse uitvoeringskalender zal dat culturele veld nauw betrokken worden. Aanleiding Sinds het laatste Houtense cultuurbeleid uit 2005 is er veel veranderd. Tussen 2005 en 2009 zijn de doelen uit deze visie gerealiseerd: Er is een theater gebouwd dat functioneert als podium voor zowel Houtense amateurs als landelijke professionals. E r zijn meer mogelijkheden voor culturele evenementen gekomen met Houten XL en de cultuurmakelaar en het toen nog fragiele culturele netwerk is verstevigd. Het voorzieningenniveau sloot daarmee weer aan bij de gemeente waar in 2009 45.000 mensen woonden. *2017-034* 2017-034
-2- Het culturele veld stond na het realiseren van deze doelen echter meteen voor een nieuwe opgave. Vanaf 2010 werden de effecten van de kredietcrisis ook zichtbaar in de gemeente Houten. De noodzakelijke ombuigingen hebben een zeer zichtbaar effect gehad op het culturele veld in Houten. Met als leidraad dat de kern van het cultuurbeleid overeind moet blijven zijn er met de Perspectiefnota 2012 diverse maatregelen genomen die hebben geleid tot een herstructurering van het culturele veld. Zo zijn de subsidies voor veel culturele verenigingen en activiteiten stopgezet en is dat budget ondergebracht in Cultuurfonds Houten. De organisaties Theater Aan de Slinger, Houten XL en KunstAanbod zijn in 2013 gefuseerd tot Stichting aan de Slinger. En in 2016 is de ombuiging op de bibliotheek gerealiseerd. Nu, in 2017, is het weer tijd om op cultureel gebied een stap voorwaarts te zetten. Bij het proces om te komen tot de nieuwe visie is de waarde van cultuur voor de Houtense samenleving de leidraad geweest. Zoals ook uit de motie van de raad (048-2015) bij de Perspectiefnota 2016 blijkt, kent die waarde van cultuur vele kanten. In deze visie proberen we daar recht aan te doen en tegelijkertijd heldere prioriteiten te stellen. Visie in Prezi- vorm Er is in het culturele veld en andere partners behoefte om praktisch aan de slag te gaan. De visie dient daarbij als leidraad. Om die bondig, aantrekkelijk en toegankelijk te maken is ervoor gekozen om hem in de vorm van een Prezi- presentatie te gieten. Hierin zie je in éénn oogopslag de visie en de speerpunten en kan naar behoefte worden ingezoomd voor verdieping. Doel van dit voorstel Het toegankelijk maken van actieve cultuurbeoefening toegankelijk voor alle inwoners van de gemeente Houten. Het stimuleren van de bijdrage van cultuur op andere beleidsterreinen. Het borgen en verbeteren van de huidige culturele infrastuctuur. Argumenten per beslispunt 1.1 Deze cultuurvisie speelt in op de actuele Houtense situatie In het voorbereidende traject zijn thema s opgehaald die spelen in het lokale culturele veld, zoals het toegankelijk maken van cultuur voor alle inwoners en het borgen en verbeteren van de huidige infrastructuur. Daarnaast is ook gekeken naar (lokale en landelijke) maatschappelijke ontwikkelingen waarbij cultuur een toegevoegde waarde kan hebben. Denk hierbij bijvoorbeeld aan projecten van kenniscentra zoals Movisie over de kansen van cultuur in het sociale domein. De Houtense culturele infrastructuur (zie bijlage 2 a en b) heeft een goede basis. Deze basis kunnen we benutten om verder te bouwen en de speerpunten in deze visie te verwezenlijken. Daarom is de visie (zie digitale bijlage 1 ) gericht op opgaven, en zo min mogelijk op sectoren of instituten. 1.2 De inhoud sluit aan op de toekomstvisie Houten 2025 De principes We stellen de mens centraal, We waarderen verschillen en We bouwen voort op ons ruimtelijk DNA komen terug in diverse speerpunten. De principes worden toegespitst op de rol die cultuur daarin kan spelen en wat daarvoor nodig is.
-3- Denk bijvoorbeeld aan het versterken van de onderlinge verbondenheid door middel van speerpunt twee: Meer inzet cultuur bij maatschappelijke vraagstukken. Of het beeld dat het centrum van Houten in 2025 veel levendigheid met festivals en evenementen zal kennen, met ruimte voor ontmoeting. Dit beeld komt terug in de speerpunten vier ( De Houtense openbare ruimte verrast ), zeven ( Beeldbepalende evenementen verdienen meerjarige ondersteuning ) en acht ( Cultuurbeoefening en ontmoeting verdienen passende ruimtes ) 1.3 De aanpak en looptijd bieden ruimte voor organisch ontwikkelen met het veld Deze visie is tot stand gekomen mét het veld. Ook de uitwerking ervan zal in partnerschap worden opgepakt. De gemeente vervult daarbij een rol als aanjager, verbinder en ondersteuner. De visie kent een perspectief op 2025. Om toch voldoende urgentie te creeëren stellen we als college tweejaarlijks een uitvoeringskalender op. Met deze kalender worden de speerpunten concreet gemaakt, de prioriteiten gesteld en de voortgang bewaakt en bijgestuurd. De eerste uitvoeringskalender staat gepland voor september 2017. 1.a.1 +2.1+ 3.1 Actieve cultuurparticipatie stimuleert de geest van jong tot oud In het voorbereidende traject was het toegankelijk maken van actieve cultuurparticipatie het breedst gedragen onderwerp, met de nadruk op jeugd. Het vergroten van de actieve cultuurparticipatie is daarom als eerste speerpunt benoemd. Actieve cultuurparticipatie gaat om het zelf beoefenen van een culturele activiteit. Denk bijvoorbeeld aan het zelf bespelen van een instrument, het volgen van balletles of schilderen. Bij kinderen en jongeren speelt het actief beoefenen van cultuur een belangrijke rol in de ontwikkeling. Het helpt hen bij het vormen van hun sociale en cognitieve vaardigheden, hun identiteit, het vergroten van hun weerbaarheid en expressie en de broodnodige ontspanning en plezier! Dat blijkt niet alleen uit onderzoek, maar ook uit de diverse gesprekken die we in het voortraject met Houtense jeugd hebben gehad! Hetzelfde geldt voor volwassenen. Cultuur kan ook een ingang zijn tot gezond en actief zijn en blijven, ontmoeting en zingeving. De kansen bij het vergroten van de actieve cultuurparticipatie liggen vooral in het verlagen van de drempels die mensen daarbij ervaren. Denk aan financiële drempels, wanneer iemand simpelweg het geld niet heeft om zelf of zijn of haar kinderen iets cultureels te laten ondernemen. Of psychologische drempels zoals het gevoel dat cultuur toch niks voor mij is, of niet zo snel iets nieuws willen proberen. Of misschien wil iemand juist wel graag een culturele activiteit ondernemen, maar liever niet alleen. Bij de uitwerking van dit onderdeel staat de keuzevrijheid van inwoners voorop. Het gaat immers om hun eigen ontwikkeling en ontdekken van hun affiniteit. Om die reden is ervoor gekozen om actief in te zetten op instrumenten die deze keuzevrijheid ondersteunen zoals het jeugdcultuurfonds en de jeugdcultuurpas.
-4-1.b Cultuur kan de motor zijn voor positieve en inspirerende benadering van vraagstukken op andere beleidsterreinen Cultuur staat niet op zichzelf, maar kent vele kanten en raakvlakken met andere domeinen. Zie de poster in bijlage 1. 2 in welke domeinen cultuur in Houten zich nu al beweegt. Omdat cultuur kan verrassen en vaak als laagdrempelig wordt ervaren kan cultuur andere beleidsdomeinen ondersteunen. In de visie hebben we in dit kader speerpunten twee tot en met vier opgenomen. Speerpunt 2: Meer inzet cultuur bij maatschappelijke vraagstukken! Cultuur gaat uit van de kracht van mensen. Daardoor kunnen lastige thema s op een positieve manier inzichtelijk en bespreekbaar worden gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan het vergroten van onderling begrip, inclusie en maatschappelijke samenhang. Of het versterken van buurten en het tegengaan van stigmatiseren. Cultuur kan ook bijdragen aan de positieve gezondheid van mensen, omdat het uitgaat van wat wél kan. In samenwerking met partners in zowel cultuur als zorg en welzijn zullen initiatieven worden gestimuleerd die bijdragen aan de oplossing van maatschappelijke vraagstukken. Specifiek in het kader van het Programma Sociale Kracht 2017-2020 zullen projecten worden gestimuleerd die bijdragen aan de transformatiedoelstellingen. In het meerjaren- overzicht van het bestedingsplan van het programma wordt vanaf 2018 rekening gehouden met de inzet van middelen ( 20.000) voor dit doel. Besluitvorming over het daadwerkelijk beschikbaar stellen van deze middelen vindt plaats bij het vaststellen van het bestedingsplan over 2018 door het college. Speerpunt 3: Houten ontdekt en toont haar identiteit! Een gedeelde identiteit kan verbindend werken. En daar waar mensen zich verbonden voelen en trots zijn op hun gemeenschap zullen zij zich daar eerder actief voor inzetten. Ondanks het feit dat Houten een jonge gemeente is, heeft het wel degelijk een verhaal. Denk aan de Romeinen, de middeleeuwen met de Ridderhofsteden, de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Limes. De laatste twee hebben zelfs een UNESCO-nominatie. Maar de Houtense identiteit draait niet alleen om geschiedenis. Ook de geslaagde ontwikkeling van Houten Vinex en het landelijke buitengebied leveren daar een belangrijke bijdrage aan. Met behulp van culturele initiatieven kan de Houtense identiteit zichtbaar worden gemaakt. Speerpunt 4: De Houtense openbare ruimte verrast! Cultuur kan je op een andere manier laten kijken naar je omgeving. Het inzetten van cultuur bij het gebruiken en inrichten van de openbare ruimte kan tot bijzondere oplossingen leiden. En bijzondere elementen in de openbare ruimte leiden op hun beurt weer tot het versterken van de Houtense identiteit. 1. c Houtense culturele infrastructuur functioneert goed maar kent een aantal verbeterpunten Het Houtense culturele veld is divers en actief (zie bijlage 2.) Veel disciplines zijn in de gemeente Houten vertegenwoordigd. Er wordt ondernemerschap getoond, er is een hecht netwerk en maatschappelijke betrokkenheid.
-5- Er worden veel verschillende financieringsbronnen aangeboord. De financiele bijdrage van de gemeente Houten is vergeleken met gemeenten van dezelfde grootte en het landelijk gemiddelde relatief laag en de gemeenschap krijgt daar veel voor terug. Het is belangrijk om de culturele infrastructuur te borgen, want deze is randvoorwaardelijk voor het bloeiende culturele leven in Houten. Tegelijkertijd blijkt uit het participatietraject en de evaluatie van Cultuurfonds Houten uit 2016 dat er ook punten zijn die kunnen worden verbeterd. Denk bijvoorbeeld aan de toegenomen administratieve lasten. Om deze borging en verbetering tot stand te brengen hebben we speerpunten vijf tot en met acht opgenomen. Speerpunten vijf (Het culturele veld verdient een steuntje in de rug bij doorontwikkeling ) en zes(toegankelijkheid Cultuurfonds Houten wordt verbeterd) gaan over het ondersteunen van het culturele veld bij het organiseren van de randvoorwaarden om interessante projecten op te zetten. Denk daarbij onder andere aan het aangaan van inhoudelijk interessante partnerschappen en het eenvoudiger verwerven van fondsen. Maar ook aan het versterken van relaties buiten het culturele veld zoals met ondernemers. Speerpunt zeven (Beeldbepalende evenementen verdienen meerjarige ondersteuning) adresseert een kwestie waarin binnen de huidige kaders niet is voorzien. Namelijk dat ook jaarlijks terugkerende festivals en evenementen een belangrijk deel zijn gaan uitmaken van het Houtense culturele leven en tradities. Ze tonen Houtens talent, gebruiken op een verrassende wijze de omgeving en zijn breed toegankelijk voor Houtense inwoners. De wijze waarop het Houtense culturele veld financieel wordt ondersteund sluit hier echter niet op aan. Dit soort evenementen zijn namelijk (naast de publieksinkomsten) afhankelijk van fondsen en die bieden geen structurele ondersteuning. Om toch aan deze tradities te kunnen blijven bouwen gaan we op zoek naar een manier waarop beeldbepalende evenementen meerjarig kunnen worden ondersteund. Tot slot gaat speerpunt 8 (Cultuurbeoefening en ontmoeting verdienen passende ruimtes) over een terugkerend signaal uit het participatietraject. Namelijk dat er een gebrek aan geschikte ruimtes wordt ervaren om laagdrempelig cultuur te beoefenen en te ontmoeten. Het nader concretiseren van deze behoefte en die afzetten tegen het huidige aanbod is daarin een belangrijke eerste stap. 2.1 Het opzetten van een jeugdcultuurfonds stimuleert de participatie en ontwikkeling van kinderen uit lagere inkomensgroepen. Actief aan cultuur deelnemen kost vaak geld. Bijvoorbeeld als het gaat om het aanleren van vaardigheden zoals spelen van een instrument, dramales, tekenles of dans. Niet iedereen kan dit betalen. Om te zorgen dat ook kinderen uit gezinnen met lagere inkomens deel kunnen nemen aan cultuur willen we een jeugdcultuurfonds opzetten. Per 2017 zijn vanuit het Rijk structureel middelen beschikbaar gekomen ter bestrijding van de gevolgen van armoede bij kinderen ( de Klijnsma - middelen). Met relevante partners zoals stichting Leergeld en het Jeugdsportfonds/Jeugdcultuurfonds wordt een plan gemaakt voor een zinvolle besteding van die middelen. Het opzetten van een jeugdcultuurfonds is in dit plan opgenomen. Naar schatting van het jeugdcultuurfonds zou de vraag in Houten jaarlijks ongeveer 49 kinderen betreffen. Financieel betekent dit een inzet van ongeveer 20.000.- per jaar.
-6- In Houten is al het Jeugdsportfonds actief. Met het opzetten van een jeugdcultuurfonds wordt aangesloten bij de al bestaande organisatiestructuur. 3.1 Het opzetten van een jeugdcultuurpas laat Houtense jeugd laagdrempelig proeven van het culturele aanbod. Het gaan volgen van bijvoorbeeld dans- of theatercursus kan best spannend zijn. Met behulp van een jeugdcultuurpas kan je vrijblijvend een paar lessen volgen om te kijken of het iets voor je is. Op het gebied van sport hebben we goede ervaringen met dit systeem: De jeugdsportpas draait al jaren met succes. Bij het opzetten van de jeugdcultuurpas kan gebruik gemaakt worden van de technische- en organisatiestructuur die er voor de jeugdsportpas al is. Het aanbod binnen de jeugdcultuurpas wordt ontwikkeld met het culturele veld. Parallel aan de systematiek van de jeugdsportpas betalen zowel de kinderen zelf een bijdrage en wordt de pas ook financieel ondersteund door de gemeente. Naar schatting zou dit 15.000.- per jaar betekenen. Hiermee zouden, afhankelijk van het aanbod, tussen de 400 en 500 kinderen kunnen worden bediend. 4.1 Met beschikbaar stellen van een werkbudget kunnen we het Houtense culturele talent benutten bij projecten die de Houtense identiteit verbeelden. Met een financiele impuls van 10.000.- in zowel 2018 als 2019 kunnen we het culturele veld uitnodigen om projecten in het kader van de Houtense identiteit op te zetten Participatie Er is een uitgebreid participatietraject geweest: - De brede werksessie van 28 november 2016 is voorbereid en uitgevoerd met het culturele veld - Op deze werksessie waren circa 90 aanwezigen: culturele organisaties en betrokkenen, welzijn, onderwijs, ondernemers, kerken etc - Er zijn 4 gesprekken met jongeren geweest: de kinderraad, jongerenpanel van Shine en vanhouten&co, vertegenwoordigers van de leerlingenraad van de Heemlanden, met leerlingen van Stardance en Shine op de bijpraatavond voor de raad - De bijpraatavond van de raad op 7 maart is georganiseerd met medewerking van het culturele veld - Op 31 maart is een concept- versie van de cultuurvisie verspreid onder de deelnemers aan de brede werksessie om feedback op te halen. Zie bijlage 3 voor een samenvatting van deze feedback. In samenwerking met de cultuurmakelaar zal ook de uitwerking van de speerpunten samen met het culturele veld en andere relevante partners worden opgepak t. Communicatie De uitkomsten van de besluitvorming worden actief gecommuniceerd aan de mensen en organisaties die hebben deelgenomen aan het participatietraject.
-7- Financiën Het overzicht van de financiele consequenties van de cultuurvisie ziet er als volgt uit: Onderwerp Geschatte kosten Mogelijke dekking Jeugdcultuurfonds 20.000 structureel (inschatting op basis van ervaringen met jeugdsportfonds en vergelijkbare gemeenten) Rijksmiddelen ter bestrijding van de gevolgen van armoede onder kinderen (totaalbedrag 140.000) Jeugdcultuurpas 15.000 structureel Nader aan te wijzen budgetten (Inschatting op basis van ervaringen met jeugdsportpas) Stimulering identiteit/historiewerkbudget projecten 10.000 incidenteel In 2018 en 2019 Nader aan te wijzen budgetten Projecten Programma Sociale Kracht 20.000 Vanaf 2018 Programma Sociale Kracht** Definitieve besluitvorming over dit budget vindt plaats bij het vaststellen van het bestedingsplan innovatiebudget Programma Sociale Kracht van 2018 en verder. **Projecten in het kader van het programma sociale kracht zijn onder voorbehoud van het vaststellen van het bestedingsplan innovatiebudget Programma Sociale Kracht van 2018 en verder. Kanttekeningen 1.1. Het financiele ambitieniveau van het culturele veld en deze visie lopen uiteen, maar inhoudelijk zijn we het eens over de eerste prioriteit. Hoewel er draagvlak is in het culturele veld voor deze visie ligt het (financiele) ambitieniveau daar over het algemeen hoger dan in deze visie is verwoord. Ten aanzien van cultuur en de visie op de rol van de gemeente daarbij wordt de financiele prioriteit nu gesteld bij het stimuleren van de actieve cultuurparticipatie. 3.1 en 4.1 Uitvoering van deze activiteiten is afhankelijk van de besluitvorming in het kader van perspectiefnota Indien bij de behandeling van de perspectiefnota wordt besloten om geen extra middelen beschikbaar te stellen voor deze beslispunten kunnen ook deze activiteiten geen doorgang vinden.
-8- Voortgang Er zal tweejaarlijks een uitvoeringskalender door het college worden vastgesteld. De eerste kalender zal in september 2017 gereed zijn. De eerste prioriteit daarbij is het opzetten van het jeugdcultuurfonds en jeugdcultuurpas. De raad wordt hierover op de gebruikelijke manier geinformeerd. Evaluatie Halverwege de looptijd, in 2021 zal een evaluatie plaatsvinden. Houten, 16 mei 2017 het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Houten de secretaris, de burgemeester, H.S. den Bieman W.M. de Jong Meegezonden bijlagen bij dit voorstel 1. PDF- bestand Cultuurvisie Houten perspectief op 2025 NB: de visie is beter leesbaar in de online versie! 2. Bijlage 2 a: Cultureel landschap Houten- feiten en cijfers 3. Bijlage 2 b: Cultureel landschap Houten- poster 4. Bijlage 3: Samenvatting feedback culturele veld Digitale bijlagen 1. Cultuurvisie Houten- perspectief op 2025 in Prezi: http://prezi.com/gdi9st1lblsd/?utm_campaign=share&utm_medium=copy Verantwoordelijke wethouder(s) 1 e poho : DAL 2 e poho : Nvt Zaaknummer 17CV000181
Raadsbesluit Voorstelnummer: 2017-034 De raad van de gemeente Houten heeft het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. 9 mei 2017 nr. BWV17.0140 gelezen en besluit; 1. In te stemmen met de cultuurvisie 2017- perspectief op 2025: a. Het actief beoefenen van cultuur voor alle inwoners toegankelijk te maken b. De bijdrage van cultuur op andere beleidsterreinen te stimuleren c. De huidige culturele infrastructuur te borgen en te verbeteren 2. Voor het opzetten van het jeugdcultuurfonds, behorende bij beslispunt 1.a, 20.000.- structureel beschikbaar te stellen uit de middelen voor de bestrijding van de gevolgen van armoede onder kinderen. 3. De structurele middelen ad 15.000 voor het opzetten van een jeugdcultuurpas in principe dekken uit nog nader aan te wijzen bestaande budgetten 4. De incidentele middelen ad 10.000 in 2018 en 2019 voor het stimuleren van projecten over de Houtense identiteit in principe dekken uit nog nader aan te wijzen bestaande budgetten Dit is besloten in de openbare vergadering van de raad op 15 juni 2017. De raad van de gemeente Houten, de griffier, de voorzitter, W. van Zanen W.M. de Jong