JAARPLAN PLATFORM ONDERWIJS ARBEIDSMARKT ARNHEM 2015 1. INLEIDING Aanleiding Werkgevers, onderwijs- en kennisinstellingen en overheidspartijen in de regio Arnhem hebben eind 2012 de intentie uitgesproken samen aan een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt te willen werken. In 2013 heeft het Platform Onderwijs Arbeidsmarkt (POA) regio Arnhem (zie figuur 1), het platform waar dit zou moeten gebeuren, verder vorm en inhoud gekregen. In voorliggend jaarplan de ambities van POA Arnhem voor 2015. Het document geeft richting aan de activiteiten die in 2015 worden opgepakt en is bedoeld als een ontwikkeldocument. Op grond van nieuwe ontwikkelingen en acties wordt het document bijgesteld. Figuur 1: regio POA Arnhem Economische Agenda regio Arnhem POA Arnhem wil met haar activiteiten aansluiten bij bestaand (economisch) beleid. Vanaf 2015 worden de economische speerpunten voor de regio Arnhem/Nijmegen/De Vallei vastgesteld door de Economic Board. Gemeente Arnhem heeft haar economisch beleid in de Economische Agenda Arnhem verwoord. Een van de accenten die Arnhem legt is het beter laten aansluiten van het onderwijs op de arbeidsmarkt. Het POA krijgt hierin een belangrijke rol toebedeeld. Als sterke sectoren worden zakelijke diensten, zorg en welzijn en toerisme en vrije tijd benoemd. Kansrijke clusters zijn: mode en vormgeving en energie- en milieutechnologie (EMT). Het POA stelt geen economische agenda op voor de regio. Wel verwacht het POA een regionale visie op de arbeidsmarktontwikkelingen en de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt verwoorden. Jaarplan POA regio Arnhem 2015 1
Ontwikkelingen Onderwijs Arbeidsmarkt Op het brede vlak van onderwijs en arbeidsmarkt spelen tal van (beleids)ontwikkelingen die van invloed zijn op het speelveld in de regio. Een aantal belangrijke zijn: - de invoering van de Participatiewet - de invoering van Focus op Vakmanschap in het middelbaar beroepsonderwijs, met maatregelen gericht op (macro)doelmatigheid - een economische laagconjunctuur waardoor bedrijven en instellingen het moeilijk hebben en jongeren lastiger aan een stage- of leerbaan en werk komen - het topsectoren beleid met bijbehorende human capital agenda s voor de topsectoren - een nieuwe ESF periode die kansen biedt voor arbeidsmarkttoeleiding van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt - de regeling sectorplannen ( de 600 miljoen van Asscher ) biedt mogelijkheden om de knelpunten op de regionale arbeidsmarkt gericht aan te pakken - in de nieuwe bestuursperiode van de provincie Gelderland komen er middelen beschikbaar in het kader van Intensivering Arbeidsmarkt Gelderland. Deze kunnen worden aangewend voor concrete, toekomstgerichte projecten - de totstandkoming van het regionaal werkbedrijf - Triple Helix Het Platform Onderwijs Arbeidsmarkt regio Arnhem Doelstelling en rol POA Arnhem In POA Arnhem werken de betrokken organisaties aan een optimale kwantitatieve en kwalitatieve aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt in de regio Arnhem. Het POA staat niet op zichzelf, maar is in verbinding met de regio. POA Arnhem is de triple helix tafel waaraan actuele ontwikkelingen en projecten die hiermee te maken hebben worden besproken. Doelen: - Goed opgeleid personeel voor de vraag van regionale werkgevers om een concurrerend innovatief bedrijfsleven in regio Arnhem te behouden (Human Capital); - Optimale arbeidsparticipatie in regio Arnhem. Rol van het POA: verbinden van partijen en initiatieven, agenderen en aanjagen van nieuwe ontwikkelingen en initiatieven en volgen van lopende en nieuwe projecten. Daarnaast hebben de POA s in Gelderland van de provincie een regisserende rol bij de Intensivering Arbeidsmarkt Gelderland (IAG) gekregen. Dit betekent dat projecten die in het kader van de IAG bij de provincie worden ingediend, worden beoordeeld door het POA. Het Strategisch Beraad neemt over deze projecten een formeel besluit. Om bepaalde ontwikkelingen te agenderen organiseert POA zelf bijeenkomsten wanneer daartoe aanleiding is. Bijvoorbeeld bij het publiceren van arbeidsmarktontwikkelingen in de regio. Beperkte financiële middelen worden ingezet om deze bijeenkomsten te financieren. Ook is er een (beperkt) budget beschikbaar om projecten te ondersteunen. Werkwijze en organisatie/structuur POA Arnhem Op verzoek van de deelnemers van POA is in november 2013 gekozen voor een organisatiewijziging. Per 2015 bestaat POA Arnhem uit een compact Strategisch Beraad, een werkgroep en een agendacommissie (zie figuur 1). 1 1 Voor een overzicht van de deelnemers zie bijlage 1 Jaarplan POA regio Arnhem 2015 2
Het Strategisch Beraad (bestuurlijk, strategisch) bestaat uit een vertegenwoordiging van (ondernemers, onderwijs en overheid) en komt twee keer per jaar bij elkaar. Op de agenda staan strategische onderwerpen. Daarnaast signaleren en delen de partijen nieuwe ontwikkelingen. In het Strategisch Beraad worden ook formele besluiten over projecten ten behoeve van de HCA van de provincie genomen. Ze fungeert als contactpersoon naar de provincie. De agendacommissie (ambtelijk, tactisch) vormt de verbindende schakel tussen Strategisch Beraad en werkgroep(en) en bereidt deze overleggen voor. Voorbereiding van adviezen ten aanzien van HCAprojectaanvragen voor het Strategisch Beraad behoren ook tot de werkzaamheden van de agendacie. De werkgroep (ambtelijk, tactisch) bestaat uit de huidige POA deelnemers. Centraal staat het versnellen, verdiepen en verbeteren van projecten en uitwisseling van kennis en informatie. Deelnemende organisaties kunnen variëren, afhankelijk van de thema s die spelen. Indien nodig worden flexibel in te richten themagerichte subgroepen ingesteld. Het POA in regio Arnhem wordt ondersteund door een ambtelijk secretaris. De secretaris coördineert de verschillende activiteiten binnen het POA, bereidt (samen met de agendacommissie) de vergaderingen van het Strategisch Beraad en de werkgroep(en) voor en is aangesloten op het POAoverleg dat provincie Gelderland organiseert. Jaarplan POA regio Arnhem 2015 3
2. ARBEIDSMARKTONTWIKKELINGEN REGIO ARNHEM Ondanks een geringe daling van het aantal inwoners in de leeftijd van 15-64 jaar in de komende jaren neemt de beroepsbevolking licht toe. Het %-aandeel van de inwoners tussen 15 tot en 64 jaar dat kan en wil werken neemt, overeenkomstig de landelijke trend, tussen 2012 en 2015 toe van 70 tot 72%. Door het ophogen van de pensioengerechtigde leeftijd zal ook de participatie van ouderen stijgen. De werkgelegenheidsstructuur van de Stadsregio Arnhem/Nijmegen wordt gekenmerkt door een oververtegenwoordiging (t.o.v. Nederland) van de sectoren zorg en welzijn (22% van alle banen) en de zakelijke dienstverlening (15%). De sector handel is eveneens goed voor een aandeel van 15%. De drie genoemde sectoren zijn samen goed voor 52% van de totale werkgelegenheid in de regio Arnhem. In de periode 2010-2013 nam het aantal werkzame personen in de stadsregio Arnhem/Nijmegen toe met gemiddeld 0,4% per jaar. In 2014 daalde het aantal werkzame personen met 1,2 % ten opzichte van het jaar ervoor. In de sectoren openbaar bestuur (+2,6%), onderwijs (+1,8%) en detailhandel nam in de periode 2013-2014 de werkgelegenheid licht toe. In de sectoren financiële instellingen (- 9,9%), nutsbedrijven (5,9%), bouw (-5,2%), zorg (-2,6%), landbouw (-2,4%) en zakelijke dienstverlening (-2%) nam de werkgelegenheid meer af dan gemiddeld. Ook in de sectoren Industrie (30.130 werkzame personen) en Vervoer, Opslag en Communicatie (22.920 werkzame personen) daalde de werkgelegenheid met respectievelijk -0,3% en 1,2%). De verwachting is dat diverse transities, als resultaat van het ingezette regeringsbeleid, leiden tot een verdere krimp van de werkgelegenheid in de sector zorg en welzijn (thuiszorg, jeugdzorg, kinderopvang, GGZ). De verwachtingen voor de marktsector zijn weliswaar licht positief, maar op korte termijn wordt geen substantiële toename van de uitbreidingsvraag verwacht. Doordat ouderen steeds langer doorwerken wordt de verwachte vervangingsvraag in omvang gedempt. Ondanks de gematigde verwachtingen over de ontwikkeling van de werkgelegenheid is er binnen een aantal sectoren en beroepsgroepen sprake van kwalitatieve discrepantie tussen vraag en aanbod. Dit speelt onder meer in de (para)medische en de technische beroepen. Het niet in voldoende mate beschikbaar zijn van vakbekwaam personeel belemmert bedrijven, en daarmee ook de regio, in de groeimogelijkheden. Recente ontwikkelingen specifiek: Stijging werkloosheid in regio Midden Gelderland in 2014 met 18% fors hoger dan in Gelderland (+12%) en Nederland (+11%). Het werkloosheidspercentage in de regio ligt eind december 2014 met 11,5% hoger dan in Gelderland (9,7%) en Nederland (10,6%). De werkloosheid onder jongeren tot 27 jaar nam af met 2%, in de categorie 50 jaar en ouder was sprake van een stijging met 23%. Aandeel 50+ in werkloosheid nam toe van 38% tot 40%. Het aandeel van de jongeren (< 27 jaar) daalde van 9% naar 8%. De werkloosheid onder laag opgeleiden nam met 22% bovengemiddeld toe, onder de MBOen HBO-gediplomeerden was de stijging met 15% lager dan gemiddeld. Er is sprake van een sterke stijging van het aantal mensen dat langer dan een jaar een WWuitkering heeft. In de categorie tussen 1 en 2 jaar nam het aantal met 12% toe tot 2978, in de categorie langer dan 3 jaar zelfs met 51% tot 1125. Dit betekent dat mensen langer zonder werk zitten en dus langzaam maar zeker doorschuiven naar langdurige werkloosheid. Sterkste toenames van WW-uitkeringen in 2014 in de sectoren Gezondheidszorg, Welzijn en cultuur (+15%) en Vervoer en opslag (+16%). De meeste vacatures komen voor in de beroepsgroepen verzorging (4.500) gevolgd door economisch-administratief (3.300), techniek (1.500) en (para)medisch (800). Het aandeel van lagere beroepsgroepen in het vacaturebestand is stabiel (42%), dat van de middelbare beroepen is gedaald tot 33%, terwijl het aandeel van de hogere beroepen is gegroeid tot 25%. Vraag versus aanbod: te veel jongeren met sociaal-culturele opleiding, te weinig met een technische. Jaarplan POA regio Arnhem 2015 4
Schooluitval zowel bij VO als MBO hoger dan landelijk gemiddelde. Vergrijzing werkende beroepsbevolking: 55+ in zorg en welzijn 8.300, zakelijke dienstverlening 6.000, onderwijs 4.300, openbaar bestuur 4.200 en industrie 4.100. Relatief het grootst in onderwijs en openbaar bestuur. Kansrijke beroepen: met name op niveau 3 en hoger in techniek en zorg en ICT niveau 4 en hoger. Vraag naar personeel in zorg, administratie en techniek steeds meer niveau 3 en hoger. Aanbod: groot deel op niveau 2 en lager Inwoners met een uitkering in % van het aantal inwoners 15-64 jaar: Wajong 4,0% (2013: 3,7%), WIA/WAO 6,6 (2013: 6,6%), WW 6,2% (2013: 4,5%) en WWB 6,1 (2013: 5,4%). Zowel bij de Wajong, WW als WWB is sprake van een forse stijging in 2013. Jaarplan POA regio Arnhem 2015 5
3. SPEERPUNTEN EN ACTIVITEITEN Speerpunten Gezien de hiervoor geschetste arbeidsmarktontwikkelingen, de economische prioriteiten in de regio en de ontwikkelingen die op het brede vlak van onderwijs-arbeidsmarkt in de regio Arnhem spelen, is eind 2013 door het POA besloten in 2014/2015 te focussen op onderstaande drie speerpunten (in willekeurige volgorde): Toekomstbestendig werven en opleiden De groei van de regionale economie is gebaat bij een stelsel van opleiden dat wervend en richtinggevend is. Het bereidt studenten voor op duurzame inzetbaarheid en besteedt in haar eindtermen aandacht aan competenties en zelfregie. Het is toekomstbestendig, het opleidingsaanbod is afgestemd op de vraag van het (regionale) bedrijfsleven. Het onderwijs is inspirerend zodat uitval tot een minimum wordt teruggebracht. Er is een goede afstemming tussen werkveld en opleidingsinstituten. Er zijn voldoende stages beschikbaar. Optimale arbeidsparticipatie Maximale arbeidsparticipatie houdt in dat het deel van de bevolking dat in staat is om te werken actief aan het arbeidsproces deelneemt. Het niveau van de werkloosheid is in de optimale situatie zo n 2% van de beroepsbevolking. Dit betreft frictiewerkloosheid, op elk moment zijn er immers mensen op zoek naar werk na het verlaten van de school of na einde werk. Arbeidsparticipatie is breder dan de inzet van werkzoekenden in een kwetsbare positie. Essentieel is ook een goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Iedereen doet mee. Waar dit problematisch is wordt dit ondersteund door subsidies. Optimaal human capital in kansrijke sectoren De groei van de regionale economie is gebaat bij voldoende en goed gekwalificeerd aanbod van arbeidskrachten. Dit vereist een opleidingsaanbod dat flexibel meebeweegt met de eisen die de markt aan (nieuwe) medewerkers stelt. Hiervoor is goede afstemming tussen regionaal bedrijfsleven en onderwijsinstellingen essentieel. Jaarplan POA regio Arnhem 2015 6
Lopende en nieuwe activiteiten In de regio worden er vanuit de verschillende betrokken organisaties tal van activiteiten en projecten die binnen de drie speerpunt-thema s vallen opgepakt. Vaak dragen initiatieven bij aan meerdere speerpunten. In POA verband is door de aangesloten organisaties voor 2015 nadrukkelijk gekeken welke thema s/projecten naast de lopende activiteiten extra inzet behoeven. Hieronder een overzicht van de POA-initiatieven per speerpunt. Daar waar het projecten in het kader van de Human Capital Agenda van provincie Gelderland betreft, heeft het POA een beoordelende rol. - Techniekdag Arnhem - Flyer Hulp bij zoeken - Aanpak witte vlekken beroepenoriëntatie - Internationalisering van de arbeidsmarkt - Concretisering Techniekpact Gelderland voor regio Arnhem - Scholing naar kansrijke beroepen Aanvullende activiteiten door POA Arnhem Naast de hiervoor genoemde activiteiten, het volgen van lopende projecten en het volgen en het - in het kader van HCA en Intensivering Arbeidsmarkt Gelderland beoordelen van nieuwe projecten, heeft POA Arnhem een agenderende/aanjagende rol bij een aantal randvoorwaardelijke activiteiten die ten goede komen aan alle speerpunten. Het gaat om: - Beschikbaar stellen van arbeidsmarktinformatie, regio analyse, scenario ontwikkeling; - Afstemming, kennismaking en verbinding op bestuurlijk en operationeel niveau. Activiteiten die in 2015 door POA Arnhem worden uitgevoerd: - Organisatie themabijeenkomst arbeidsmarktinformatie - Organisatie 2 bijeenkomsten gericht op actuele thema s op het gebied van aansluiting onderwijs/arbeidsmarkt Jaarplan POA regio Arnhem 2015 7
4. FINANCIERING POA Arnhem wordt door de deelnemers aan het POA en provincie Gelderland gefinancierd. Omdat POA Arnhem geen juridische status heeft, is gemeente Arnhem aanvrager van de POA middelen die provincie Gelderland beschikbaar stelt. Samen met de secretaris zorgt gemeente Arnhem voor beheer en verantwoording van de middelen. Begroting 2015 Kosten Organisatiekosten 52.950 Promotie en publiciteit 10.000 Uitvoeringskosten (ondersteuning projecten, onderzoek, advies) 28.959 Kosten bijeenkomsten 6.000 Btw 20.561 Totaal 118.470 Opbrengsten Organisaties /werkgevers 8.000 Onderwijs 18.000 Overheden 15.000 Overig (inzet in uren) 18.235 Provincie Gelderland 59.235 Totaal 118.470 Jaarplan POA regio Arnhem 2015 8
BIJLAGE Overzicht participanten POA Arnhem Strategisch Beraad Naam Organisatie Email Ed Velthuis VNO NCW ed.velthuis@icloud.com Helga Witjes Gemeente Lingewaard h.witjes@lingewaard.nl Diana de Jong HAN Diana.deJong@han.nl Jan van Vessem UWV Werkbedrijf jan.vanvessem@uwv.nl Ben Geerdink Rijn IJssel b.geerdink@rijnijssel.nl Arno Spitters WZW a.spitters@wzw.nl Wouter Groothedde OKA w.groothedde@rijnijssel.nl Toin Schinkel COG /A12 T.Schinkel@cog.nl Henk Korten POA henk.korten@uwv.nl Agendacommissie Ingelien Kroodsma Gemeente Arnhem ingelien.kroodsma@arnhem.nl Wouter Groothedde Rijn IJssel w.groothedde@rijnijssel.nl Martine Schuijer VNO NCW schuijer@vno-ncwmidden.nl Henk Korten POA henk.korten@uwv.nl Werkgroep Henk Korten POA henk.korten@uwv.nl Ingelien Kroodsma Gemeente Arnhem ingelien.kroodsma@arnhem.nl Wouter Groothedde Voorzitter w.groothedde@rijnijssel.nl Martine Schuijer VNO/NCW schuijer@vno-ncwmidden.nl Peter Offringa Presikhaaf p.offringa@presikhaaf.org José Krechting Gemeente Renkum j.krechting@renkum.nl Noël Maertens HAN Noel.Maertens@han.nl Veronique Vrendenbarg OKA veronique.vrendenbarg@oka.nl Arno Spitters WZW a.spitters@wzw.nl Jeroen Marée Rijn IJssel j.maree@rijnijssel.nl Barbara Vasko Werkgeversservicepunt b.vasko@wsp-mg.nl Conny van der Kraats ROC A12 Velp cka@roc.a12.nl Brigitte Willemsen Provincie Gelderland b.willemsen@gelderland.nl Jan Hondebrink UWV Werkbedrijf jan.hondebrink@uwv.nl Marion Liebregts SBB M.Liebregts@s-bb.nl Francine Thijssen Gemeente Overbetuwe F.Thijssen@overbetuwe.nl Franske van Duuren Kenniscentrum Bètatechniek franske.vanduuren@kcbt.nl Gabi Steentjes Gemeente Rheden g.steentjes@rheden.nl Annette van 't Sant Quadraam a.vantsant@quadraam.nl Hans Bakker MKB Nederland h.bakker@mkb.nl Ursula Sewbalak Gemeente Lingewaard u.sewbalak@lingewaard.nl Jaarplan POA regio Arnhem 2015 9