Opbouw Basistraining Cultuureducatie boven C-niveau/Zeeland Versie aanbieders/culturele instellingen 1 Bedoeling Doel van de basistraining is, om binnen de keuzes die Zeeland heeft gemaakt voor de invulling van Cultuureducatie met Kwaliteit, een basis te leggen voor het verbinden van kunstkwaliteit met onderwijskwaliteit. Daarvoor is het van belang om te werken aan het formuleren van een referentiekader of een gezamenlijke verhaal dat gericht is op een toekomstvisie op de ontwikkeling van kinderen die nu op school zitten. En hoe onderwijs en kunstsector, vanuit hun eigen expertise, samen een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan een toekomstgerichte visie op kunsteducatie. Daaraan gekoppeld tools en gereedschappen om die visie ook tot onderwijspraktijk te maken. 2 Opbouw van de basistraining aanbieders/culturele instellingen De basistraining bestaat uit 5 bijeenkomsten van een dagdeel. Iedere bijeenkomst wordt gevuld met een aantal modules waarin het onderwerp wordt verkend en ingrediënten worden verzameld om invulling te geven aan de centrale vraag van die bijeenkomst. Iedere school is anders. Iedere school zal uit het pakket dat wordt aangeboden dan ook andere keuzes maken en ander beleid formuleren. Van belang is dat aanbieders en culturele instellingen - op de hoogte zijn van het verhaal dat op de scholen is neergelegd - meebouwen aan een gezamenlijk referentiekader voor cultuureducatie in Zeeland - de tools leren kennen die de scholen gaan hanteren in het vormgeven van cultuureducatie - op de hoogte zijn van de zaken die op de scholen spelen en daar in hun ontwikkelpraktijk ook op inspelen - vaardigheden en praktijk ontwikkelen om op basis van een professionele dialoog met scholen samen te werken. 2.1 Bijeenkomst 1 Visie en referentiekader 2.1.1 Referentiekader: Kinderen van nu, vorm-gevers van de toekomst Er wordt een verhaal gepresenteerd dat is vormgegeven als een familiegeschiedenis. Aan de hand van dat verhaal wordt duidelijk dat de wereld waarin we leven ingrijpend verandert en dat die familiegeschiedenis doorgaat en de wereld waarin nazaten van die familie opgroeien voortdurend
zal blijven veranderen. De jongste kinderen van de familie in het verhaal zitten nu op school. Wat zullen zij nodig hebben om in die veranderende wereld mede-vorm-gever te kunnen zijn? Daar worden twee concepten aan verbonden: - overgang van een G-cultuur naar een F-cultuur naar een..-cultuur - toekomstgerichte vaardigheden: creatief/innovatief/ondernemend en In wat voor wereld wil je leven? En hoe kan kunst in dat toekomstperspectief van betekenis zijn? (Ingrediënten voor een visie op cultuureducatie verzamelen.) 2.1.2 Verhaal van Zeeland In de tweede module gaan we aan het werk om naar analogie van het inleidende verhaal een vertaling te maken naar de Zeeuwse situatie. Hoe zou dit verhaal kunnen luiden als je het op de situatie in Zeeland toepast? Of op de omgeving waar de scholen waar je voor werkt actief zijn? 2.1.3 Kunst en verbeeldingskracht In dit onderdeel onderzoeken we de bijdrage die kunst kan leveren aan de ontwikkeling van vormgevers van de toekomst. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van het gedachtegoed van John Berger en Toon Gerritse die kunst zien als een arsenaal van mogelijke manieren waarop je naar de werkelijkheid kunt kijken. Daarin worden ook de consequenties benoemd voor een visie op cultuureducatie en de bijbehorende didactiek. 2.1.4 Kunst en schoolconcept Hoe verhouden deze opvattingen over cultuur, kunst en onderwijs zich tot de manier waarop aanbieders/culturele instellingen tot nu toe werken aan activiteiten voor scholen?? Waar liggen aanknopingspunten? Scenario s cultuureducatie, ABC-scholen, onderwijsopvattingen en -concepten. 2.1.5 Formuleren, verbinden en delen Hoe kun je de ingrediënten die deze bijeenkomst zijn aangedragen, gebruiken in een visie op jouw praktijk als aanbieder of ontwikkelaar van cultuureducatieve activiteiten? Hoe kun jij vanuit jouw expertise bijdragen aan het zichtbaar maken van het gezamenlijk verhaal? 2.2 Bijeenkomst 2 Stand van zaken. 2.2.1 Stand van zaken op de scholen Wat gebeurt er nu al op school m.b.t. cultuureducatie? En wat zijn de plannen die in het programma Cultuureducatie met Kwaliteit op dit moment in deze regio/provincie worden uitgevoerd. Dat wordt in deze eerste actie in kaart gebracht. 2.2.2 Leren van cultuur Wat kun je eigenlijk leren van cultuur? Eerst een algemene oriëntatie op de vraag: Wat is leren eigenlijk: een autonoom proces dat tot ontwikkeling komt in een context.
Als we dat naar cultuur/kunst vertalen zijn er een aantal actuele ontwikkeling interessant: Cultuur in de Spiegel, Culturele Ladekast en Ontwikkelkader Kunstzinnige Oriëntatie SLO. We bekijken het conceptuele kader dat achter die modellen zit. 2.2.3 Doorgaande leerlijnen In het vervolg op de vorige activiteit gaan we een aantal doorgaande leerlijnen concreet bekijken: Culturele Ladekast en de leerlijnen van het ontwikkelkader van het SLO. Wat zie je van deze leerlijnen al terug in je schoolpraktijk? Hoe kun je deze leerlijnen gebruiken om de visie die we de vorige keer hebben geformuleerd te ondersteunen. Hoe kan dit materiaal worden gebruikt voor je dialoog met de scholen? 2.2.4 Vragen van kinderen, trendwatchen 1 En wat is de stand van zaken als we het bekijken door de ogen van kinderen? We passen de technieken van trendwatchers toe om zicht te krijgen op de vragen die bij kinderen leven over de wereld waarin ze leven. 2.2.5 Onderwijsconcept en ambitie We nemen de ingrediënten die we in deze bijeenkomst hebben verzameld en leggen die naast de ervaringen van aanbieders/culturele instelling hebben in het werken met scholen. Wat kunnen we zeggen over de actuele schoolpraktijk als we de ingrediënten van deze bijeenkomst op een rijtje zetten? En hoe kunnen de inzichten uit deze bijeenkomst bijdragen aan het verbeteren of verrijken van de praktijk van de school? Hoe zou je met deze ingrediënten in je achterhoofd het gesprek met de scholen voeren? 2.2.6 Formuleren, verbinden en delen Hoe kun je de ingrediënten die deze bijeenkomst zijn aangedragen, verwerken in een beeld van de actuele stand van zaken op de scholen? 2.3 Bijeenkomst 3 Kunst en creativiteit Deze bijeenkomt staat helemaal in het teken van het inzetten van kunst als een middel om creativiteit, innovatief vermogen en ondernemerschap op school te versterken. Enerzijds door actief gebruik te maken van het kunstaanbod dat de school in komt. Anderzijds door creativiteit te verbinden met andere schoolvakken. 2.3.1 Wat is creativiteit? We starten met een brede oriëntatie op de begrippen creativiteit, innovatief vermogen en ondernemerschap. Waar kom je die tegen? Waar gaat dat in feite over? Wat is de betekenis van die begrippen? 2.3.2 Wat is creativiteit voor ons? Creativiteit is een containerbegrip. Het is belangrijk om af te bakenen wat je onder creativiteit verstaat, dat je er een eigen invulling aan geeft, die werkt voor jou en jouw praktijk. 2.3.3 Kenmerken van een creatief proces Op een actieve manier onderzoeken we de kenmerken van een creatief proces.
Dit onderdeel wordt afgesloten met een model van een creatief proces dat kan dienen als didactisch model om creatieve processen in te richten. 2.3.4 Kenmerken van creatief gedrag Bij creativiteit hoort ook creatief gedrag. We onderzoeken op een actieve manier wat kenmerken van creatief gedrag zijn. Ook hier wordt een model aan verbonden. We kijken verder hoe we deze kenmerken kunnen inzetten bij het observeren van kinderen en het inrichten van activiteiten waarin deze kenmerken een kans krijgen zich verder te ontwikkelen. 2.3.5 Creativiteit en kunstaanbod Hoe kun je creativiteit ontwikkelen/bevorderen/ bij de inzet van het kunstaanbod dat op school wordt gepresenteerd? Wat kunnen de kenmerken van creatieve processen daarin bijdragen en hoe kun je vanuit dat perspectief creatief gedrag verbeteren, versterken,. 2.3.6 Creativiteit op school Hoe kun je creativiteit en creatief gedrag inzetten bij de andere onderwijs-activiteiten op scholen? Hoe kun je de school creatiever maken? 2.3.7 Formuleren, verbinden en delen Hoe kun je de ingrediënten die deze bijeenkomst zijn aangedragen, verwerken in je praktijk? 2.4 Bijeenkomst 4 Kunst en visie op de wereld Voor deze bijeenkomst wordt een aantal icc-ers van scholen uit de regio waar de basistraining gegeven wordt, uitgenodigd om actief deel te nemen aan deze bijeenkomst. In het gezamenlijke verhaal hebben we verwerkt dat cultuureducatie een belangrijke bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van vorm-gevers van de toekomst. Naast creatief/innovatief/ondernemend gaat het er dan om kinderen te leren om antwoorden te formuleren op de vraag: In wat voor wereld wil ik leven. Daarbij wordt gerefereerd aan zaken als burgerschap, verantwoordelijkheid, samenleven, ethiek. Omdat de kunsten voortdurend uitspraken doen over mogelijke visies op de wereld waarin we leven, kan dat een goede bron zijn om daar een bijdrage aan te leveren. In deze bijeenkomst oriënteren we ons op dat aspect van ons gezamenlijk verhaal. 2.4.1 In wat voor wereld wil je leven We oriënteren ons op de visie op de werkelijkheid die door de kunsten geproduceerd worden. Kunst als een arsenaal van mogelijke visies op de wereld waarin we leven. We gaan op zoek naar het Verhaal achter de kunstwerken, Third level thinking, betekenisgeving. 2.4.2 Vragen van kinderen, Trendwatchen 2 In de tweede bijeenkomst hebben we onderzocht wat vragen zijn van kinderen m.b.t. de wereld waarin we leven. De uitkomsten van die workshop leggen we nu naast de visies van kunstenaars. Hoe kunnen we kunst inzetten om een bijdrage te leveren aan het onderzoeken van die vragen van kinderen? 2.4.3 Vraaggestuurd werken In dit onderdeel gaan we op zoek naar aanknopingspunten in het curriculum van de school waar we de vragen van kinderen aan kunnen koppelen. Waar kunnen we verbanden leggen, welke leerstof kunnen we verbinden aan die vragen van kinderen? Vervolgens gaan de groepen aan de slag om een aanvulling van die leerstof te bedenken waarin kunst en creativiteit het aanbod verrijken. Hoe past dit bij de oriëntatie van kinderen op de wereld waarin ze leven?
2.4.4 Kunstaanbod en visies op de werkelijkheid Hoe kunnen we het kunstaanbod dat op de scholen wordt gepresenteerd inzetten om kinderen uit te dagen om door de ogen van de kunstenaar naar de wereld te kijken? Wat zie je dan en wat betekent dat? Aan de hand van een concreet aanbod uit het kunstmenu gaan groepen aanbieders/culturele instellingen samen aan het werk om daar mogelijkheden voor te onderzoeken. Hoe helpt dit plan om kinderen te leren hoe je een antwoord formuleert op de vraag: In wat voor wereld wil je leven? 2.4.5 Formuleren, verbinden en delen Hoe kun je de ingrediënten, die deze bijeenkomst zijn aangedragen, verwerken in je praktijk? 2.5 Bijeenkomst 5 Ter sprake brengen/tot spreken brengen In deze bijeenkomst werken we met praktijkvoorbeelden die toegepast kunnen worden om een leercontext in te richten waarin onderzoek en experiment centraal staan. 2.5.1 Praktijkvertalingen Hierin presenteren we voorbeelden van lespraktijken waarin ter sprake brengen centraal staat: uitleggen, overtuigen, overdragen. Daartegenover zetten we praktijkvoorbeelden waarin tot spreken brengen centraal staat: een leeromgeving waarin kinderen zelf kunnen onderzoeken en uitproberen. 2.5.2 Kunst tot spreken brengen: werkvormen en procesontwerp We passen een aantal werkvormen toe die passen bij het lesconcept; tot spreken brengen aan de hand van concrete kunstwerken. Naar aanleiding daarvan presenteren we een model voor een educatief ontwerp dat uitgaat van een kunstwerk, materiaal of een thema. Daarin worden alle ingrediënten die we de voorgaande bijeenkomsten hebben verzameld, toegepast. 2.5.3 Educatief ontwerp Daarna gaan we aan de slag om in groepen een educatief ontwerp te maken dat past in het gezamenlijke referentiekader en de bijbehorende tools, dat we de afgelopen bijeenkomsten hebben ontwikkeld. Dat doen we uitgaande van een concrete vraag/case uit de schoolpraktijk. Voor dit educatief ontwerp wordt ene format ontwikkeld waarin de ingrediënten die in de eerste vier bijeenkomsten zijn verzameld, zijn verwerkt.