*Z02AEE14D7B* Registratienummer: Z -14-23839 / 19201 Startnotitie AFVALBELEIDSPLAN 2015 2020 "Afval is waardevol. Weggooien is geen optie meer. Afval kan dienen als grondstof voor een ander product." Wilma Mansveld - Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Portefeuillehouder: de heer P.J. Koningswoud Ambtelijk opdrachtgever: de heer H. Stel Opsteller: de heer J. van Wezel Versie: 01, d.d. 23 april 2014 Pagina 1 van 12
Inhoudsopgave Startnotitie Inleiding Blz. 3 Gevraagde keuze Blz. 4 1. Probleemschets en Blz. 4 2. Oplossingen Blz. 5 3. Voorstel Blz. 6 4. Planning Blz. 6 5. Overige informatie Blz. 7 6. Overzicht bijlagen Blz. 8 Pagina 2 van 12
Inleiding In de raadsvergadering van 9 januari 2014 heeft de raad opdracht gegeven, een beleidsplan over de gehele breedte van de afvalinzameling op te stellen. Tevens zijn er op dit moment landelijk veel veranderingen op het gebied van afval inzameling en verwerking. Deze veranderingen kunnen in het beleidsplan meegenomen worden. Voordat het beleidsplan wordt opgesteld, willen we eerst in deze startnotitie een opsomming geven van (beleids)problemen, ambities, oplossingen en het plan van aanpak. (Beleids)probleem In 2015 dient, volgens het Landelijk Afval Plan (LAP-2) 60 % van het huishoudelijk afval nuttig toegepast te worden (vooral door hergebruik). Het percentage recycling ligt gemiddeld voor heel Nederland rond de 50 %, in Goeree-Overflakkee op dit moment rond de 52 %. De vorige staatssecretaris van o.a. Milieu, de heer Atsma, heeft de Tweede kamer in augustus 2011 laten weten dat hij zijn ambities voor het verminderen en recyclen van afval verder wil verhogen. Voor huishoudelijk afval stelt hij de doelstelling voor de nuttige toepassing op 65 % in 2015. Deze doelstelling lijkt op deze korte termijn niet reëel maar moet richting 2020 wel mogelijk worden. De huidige staatssecretaris mevrouw W. Mansveld heeft op dit moment het voornemen om de doelstelling van afval naar grondstof (VANG) te verhogen naar 75% nuttige toepassing in 2020. De gemeente Goeree-Overflakkee heeft tot dusver geen afvalbeleidsplan. Meer richting geven aan afvalbeleid is op dit moment dan ook wenselijk. Vandaar heeft de raad in haar vergadering in januari 2014 opdracht gegeven om een beleidsplan op te stellen. Daarnaast spelen er andere relevante lokale vragen, zoals: a) moet de gemeente, het kunststofverpakkingsafval op de huidige manier met de brengvoorzieningen in de wijk blijven inzamelen of moet men overstappen op huis aan huis inzameling? b) moet de gemeente restafval blijven inzamelen in de groene minicontainer of gaat men deze container gebruiken voor de inzameling van kunststofverpakkingen, drankenkartonnen en blikverpakkingen? En moet het restafval dan weggebracht worden naar enkele ondergrondse containers in de wijk? c) moet de gemeente de blauwe papiercontainer ook gaan invoeren in de voormalige gemeenten Dirksland, Goedereede en Oostflakkee? d) moet de gemeente de inzameling van oud papier met hulp van verenigingen, kerken en scholen blijven uitvoeren of moet het geheel door een professioneel bedrijf uitgevoerd gaan worden? e) moet de gemeente, in alle kleine kernen, klein chemisch afval inzamelen met hulp van een mobiel depot? f) moet de gemeente gratis of tegen kostprijs afvalstoffen aannemen op de milieustraten? g) moet de toepassing van ondergrondse containers om de gehele afvalinzameling in wijken plaats te laten vinden verder uitgerold worden? h) moet de gemeente, in de historische kernen voorzieningen aanbrengen, zodat de verrommeling door minicontainers op straat wordt voorkomen? Pagina 3 van 12
Gevraagde keuze Gevraagd wordt de ambitie uit te spreken om in 2020 75 % van het huishoudelijk afval nuttig toe te passen. Gevraagd wordt in te stemmen met de aanpak om te komen tot een afvalbeleidsplan. Het afvalbeleidsplan geldt de komende jaren als kader waarbinnen afwegingen en besluiten op dit terrein gemaakt kunnen worden. Uiteraard kunnen toekomstige ontwikkelingen ervoor zorgen, dat wijzigingen voorgesteld kunnen worden. 1. Probleemschets Probleem Volgens de Wet Milieubeheer is de Minister van Infrastructuur en Milieu verplicht om een afvalbeheerplan vast te stellen. Het Landelijk Afvalbeheerplan 2 (LAP2) is de invulling van deze verplichting en bevat het beleid voor het afvalbeheer in Nederland. Het tweede LAP is in december 2009 in werking getreden en is geldig tot en met 2015, met een doorkijk tot 2021. Alle overheden moeten rekening houden met het LAP. Deze verplichting vloeit voort uit artikel 10.14 van de Wet Milieubeheer. Dat lagere overheden zijn 'gebonden' aan een plan dat de Minister vaststelt, wordt ook wel aangeduid als 'verticale binding'. In Goeree- Overflakkee zijn de doelstellingen uit het LAP2 nog niet opgenomen in een Milieubeleidsplan. De belangrijkste doelstellingen uit het LAP 2 voor de gemeente zijn het beperken van het ontstaan van afval en het verhogen van de nuttige toepassing van het totaal aan huishoudelijk afval van 51% in 2006 naar 60% in 2015. De voormalige staatssecretaris van o.a. Milieu Atsma heeft de Tweede kamer in augustus 2011 laten weten dat hij zijn ambities voor het verminderen en recyclen van afval verder wil verhogen. Voor huishoudelijk afval stelt hij de doelstelling voor de nuttige toepassing op 65 % in 2015. Het LAP moet voor de tweede keer worden gewijzigd, omdat de Kaderrichtlijn afvalstoffen (2008/98/EG) in het LAP moet worden verwerkt. Hierdoor gaan onder meer de afvalhiërarchie en diverse definities en begrippen veranderen. Dat werkt onder meer door in het in- en uitvoerbeleid en in de minimum-standaarden voor afzonderlijke (categorieën van) afvalstoffen. Met de tweede wijziging worden, waar nodig, ook verduidelijkingen in het LAP aangebracht en zijn enkele sectorplannen aangepast aan ontwikkelingen in de markt. Deze wijzigingen liggen vanaf 10 maart 2014 tot 22 april 2014 voor inspraak ter inzage bij het Ministerie van infrastructuur en Milieu. Landelijk zijn diverse gemeenten de inzameling en nascheiding van combinaties van afvalfracties aan het onderzoeken. Er wordt steeds meer inzicht verkregen in de mogelijkheden op het gebied van materiaalhergebruik van huishoudelijk afval. Tot slot is op 12 december 2012 een akkoord gesloten over het inzamelen van glas, plastic flessen en andere verpakkingen. Dit betekent onder andere dat er een landelijke proef werd gestart met de inzameling van kartonnen drankpakken en dat het statiegeld op PET-flessen per 1 januari 2015 wordt afgeschaft. De huidige staatssecretaris mevrouw W. Mansveld heeft in haar kamerbrief van 28 januari 2014 het volgende aangegeven: Het kabinet wil de doelstelling, volgens het programma Van Afval Naar Grondstof (VANG), verhogen naar 75% nuttige toepassing in 2020 en om uiteindelijk richting 100% te gaan. In een netwerk aanpak met gemeenten en het bedrijfsleven wordt met dit programma ingezet op verbeterde afvalscheiding. (zie bijlage 3) Pagina 4 van 12
Het percentage van nuttige toepassing van huishoudelijk afval ligt gemiddeld voor heel Nederland rond de 50 %, in Goeree-Overflakkee rond de 52 %. Als richtlijn van de rangorde van de afvalverwijdering is de Ladder van Lansink leidend. (Zie bijlage 1) 2. Oplossing(en) Duidelijke kaders Het afvalbeleidsplan dient de kaders aan te geven waarbinnen het beleid op het gebied van inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval voor de komende jaren wordt vormgegeven. Alle acties en ontwikkelingen dienen te worden getoetst aan deze punten: beperking hoeveelheid afvalstoffen; verbetering afvalscheiding; nuttig hergebruik; serviceniveau burgers; inpasbaarheid bedrijfsvoering; kostenbeheersing/ effect op de afvalstoffenheffing. de ladder van Lansink (zie bijlage 1) het advies van de Nederlandse Vereniging Van Reinigingsdiensten (NVRD) 2012. (zie bijlage 2) het advies Van Afval Naar Grondstof en naar een Circulaire Economie (zie bijlage 3) Evenwicht tussen haal- en brengsystemen Een van de onderdelen is het bepalen van een evenwicht tussen haal- en brengsystemen. De volgende vragen zijn aan de orde: is het van belang om te bekijken hoe een vorm van diftar (waarbij de vervuiler betaalt) ingezet kan worden om recycledoelstellingen te ondersteunen? kan er een goede balans worden gevonden tussen hoge service op recyclables, een financiële prikkel voor gescheiden inzameling en goede, constante en gezamenlijke communicatie die leidt tot beter scheidingsgedrag? bewezen en veelbelovende systemen (omgekeerd inzamelen, gecombineerd inzamelen en afval loont) kunnen die breed worden ingevoerd? gaat de inzameling van plastic plaatsvinden door middel van huis-aan-huis inzameling, brengvoorzieningen of een combinatie van beide? welke loopafstand is acceptabel naar een brengvoorziening? moet de toepassing van ondergrondse containers om de gehele afvalinzameling in wijken plaats te laten vinden verder uitgerold worden? zijn er voldoende brengvoorzieningen op wijkniveau voor bijvoorbeeld glas en textiel? kunnen we door een hoog voorzieningenniveau voor afvalscheiding via milieustraten, bijdragen aan de gescheiden inzameling van grof huishoudelijk afval? Goede faciliteiten op de milieustraten (zoals goede bereikbaarheid, ruime openstelling, lage aanbiedtarieven) zijn nodig om de burgers te stimuleren bij de afvalscheiding van grof huishoudelijk afval (GHA). moet de gemeente gratis of tegen kostprijs afvalstoffen aannemen op de milieustraten? Overige thema s Tot slot spelen er nog enkele andere vragen, te weten: moet de gemeente gratis, tegen kostprijs of geen grof vuil aan huis ophalen? moet het mogelijk blijven voor verenigingen, scholen en kerken om een inspanningsvergoeding te krijgen voor de inzameling van oud papier? Pagina 5 van 12
Moet de opbrengst van de textiel inzameling beschikbaar blijven voor plaatselijke goede doelen of worden verrekend in de afvalstoffenheffing? 3. Voorstel Kiezen uitgangsscenario De onderlinge afweging van de doelstellingen, eventueel aangevuld met extra uitgangspunten, gebeurt bij het opstellen van het afvalbeleidsplan. Hierin werkt het college scenario s uit, die aan de raad ter besluitvorming worden voorgelegd. De scenario s variëren op de invulling en het gewicht dat gegeven wordt aan de belangen lastendruk, milieudruk en serviceniveau en vormen zo de basis voor de politieke afweging van deze belangen. De werktitels die gekozen zijn: Goeree-Overflakkee recyclet het: hoge ambitie op milieu en duurzaamheid, alle inzet is gericht op preventie en hergebruik van afvalstromen; hergebruik met gemak: wettelijke doelstellingen afvalscheiding respecteren, met een zo hoog mogelijk servicegemak. praktisch en efficiënt: lastenaspect weegt het zwaarst, binnen wettelijke kaders de meest efficiënte werkwijze zoeken. Proces voor tot stand komen kaderstellend besluit Na het door de raad vaststellen van deze startnotitie wordt een kaderstellend afvalbeleidsplan opgesteld, waarin aan de hand van verschillende scenario s de doelen op afvalgebied gesteld worden. Deze kaders worden door de raad vastgesteld en vormen de basis voor het opstellen van een plan van aanpak door het college. Het plan van aanpak wordt na vaststelling ter informatie aangeboden aan de raad. 4. Planning: mei-september 2014 Oriëntatie op verschillende scenario s september 2014 december 2014 januari 2015 februari 2015 maart 2015 maart 2015 Bewonersonderzoek, zoals een bewonersavond en / of raadpleging van een bewonerspanel of dorpsraad. Presentatie scenario s informatieve raadsbijeenkomst. Opiniërende raadsbijeenkomst. Besluitvormende raadsbijeenkomst. Aanpassingen verordening en uitvoeringsbesluiten Presentatie scenario s op bewonersavonden. Pagina 6 van 12
5. Overige informatie 5.1 Financieel-juridische aspecten Juridisch Op landelijk niveau gelden de verplichtingen uit het LAP2 als juridisch kader. Daarnaast zijn er voor specifieke afvalstromen waarvoor de producentenverantwoordelijkheid van kracht is, verplichtingen gesteld op het gebied van inzameling, verwerking en tarifering van afvalstromen. Financieel Er zijn geen extra middelen nodig voor het opstellen van het afvalbeleidsplan in eigen beheer. 5.2. Rol raad in de communicatie De startnotitie wordt door de raad vastgesteld. Pagina 7 van 12
6. Overzicht bijlagen 1. Ladder van Lansink. 2. Advies van de Nederlandse Vereniging Van Reinigingsdiensten (NVRD) 2012 3. Van Afval Naar Grondstof en naar een Circulaire Economie Pagina 8 van 12
Bijlage 1. Ladder van Lansink - Uitleg en informatie De rangorde van afvalverwijdering Recycling: hoog op de Ladder van Lansink Voor ons is uw afval veelal een grondstof. Wij scheiden en sorteren het zodat er weer een nieuw product van gemaakt kan worden. De "Ladder van Lansink" onderscheidt vier vormen van omgaan met afval. Preventie heeft de hoogste prioriteit, gevolgd door (een zo hoogwaardig mogelijk) hergebruik. Als dit niet mogelijk is, moet gestreefd worden naar verbranding van afval, bij voorkeur met energieopwekking. De minst gewenste oplossingen zijn storten en lozen. Preventie: kwantitatieve en kwalitatieve preventie Het ontstaan van afvalstoffen wordt voorkomen of beperkt. Bij het vervaardigen van stoffen, preparaten of andere producten wordt gebruikgemaakt van stoffen en materialen die na gebruik van het product geen of zo min mogelijk nadelige gevolgen voor het milieu veroorzaken. Hergebruik: nuttige toepassing door producthergebruik Stoffen, preparaten, of andere producten worden na gebruik als zodanig opnieuw gebruikt. Pagina 9 van 12
Recycling: nuttige toepassing door materiaal hergebruik gebruikt. Stoffen en materialen waaruit een product bestaat worden na gebruik van het product opnieuw Energie: nuttige toepassing als brandstof energieopwekking. Afvalstoffen worden toegepast met een hoofdgebruik als brandstof of voor een andere wijze van Verbranden: verbranden als vorm van verwijdering Afvalstoffen worden verwijderd door deze te verbranden volgens wettelijke richtlijnen. Pagina 10 van 12
Bijlage 2. Advies van de NVRD Pagina 11 van 12
Bijlage 3 Van Afval Naar Grondstof en naar een Circulaire Economie 3 fasen in de transitie naar een Circulaire Economie Pagina 12 van 12