Raad VOORBLAD Onderwerp Kaders voor bijstellen welstandsbeleid Agendering Commissie Bestuurlijk Domein x Gemeenteraad x Commissie Ruimtelijk Domein Lijst ingekomen stukken Commissie Sociaal en Economisch Domein Informerende Commissie Behandelwijze Bespreken Kennis van nemen Kaderstellen Controleren x Vaststellen door gemeenteraad Overlegpunten / Beslispunten Context Financiële gevolgen Voorgesteld wordt de kaders voor het bijstellen van het welstandsbeleid vast te stellen. Het huidige welstandsbeleid is geëvalueerd. Hieruit komt naar voren dat het gewenst is het beleid bij te stellen. Er zijn kaders geformuleerd waarbinnen het bijstellen van het welstandsbeleid plaats vindt. De uitwerking vindt plaats nadat de kaders zijn vastgesteld. Aan de nu vast te stellen kaders zijn geen kosten verbonden. Aan het herzien van de welstandsnota zijn wel kosten verbonden. Deze zijn eenmalig en staan niet in de begroting. Er is geen subsidie. Achterliggende stukken (ter inzage) Opmerkingen van de agendacommissie (invullen door griffie) Portefeuillehouder Meer informatie bij: (naam en telefoonnummer behandelend ambtenaar) Gezien door griffie Wethouder J.H. Vennevertloo E.E. Bullée, Gemeentewinkel telefoonnummer: 545-25 393 ja 1
Raadsvergadering : 26 januari 21 Agendanummer : (college) voorstelnummer : 49 / 3 Onderwerp : Kaders voor bijstellen welstandsbeleid Borculo, 17 december 29 Geachte raad, 1. Kader In het collegeakkoord 27-21 is aangegeven dat het welstandsbeleid wordt geëvalueerd en zo nodig wordt bijgesteld. Het voorstel blijft binnen de hiervoor gestelde kaders. Het onderwerp maakt deel uit van het ruimtelijk domein, programmalijn overig doorgaand ruimtelijk beleid. 2. Samenvatting Het welstandsbeleid wordt aangepast. Er zijn kaders geformuleerd waarbinnen dit plaats vindt. De uitwerking vindt plaats nadat de kaders zijn vastgesteld. 3. Argumentatie In het collegeakkoord 27-21 staat dat we het welstandsbeleid in 29 evalueren en zo nodig bijstellen. In het begin van 29 is de evaluatie uitgevoerd. Er zijn gesprekken geweest met onder andere lokale architecten, ondernemers, gebiedscommissie, ambtenaren en Gelders Genootschap. Uit deze gesprekken blijkt dat het gewenst is om het welstandsbeleid bij te stellen. Het geheel aanpassen van de vier huidige welstandsnota s is niet nodig omdat ze voor het grootste deel goed functioneren. Er zijn regelmatig geluiden, onder andere vanuit de politiek, om welstandstoezicht af te schaffen. In de Woningwet is bepaald dat een bouwwerk niet in ernstige mate in strijd mag zijn met redelijke eisen van welstand. U stelt een welstandsnota vast waarin de beleidsregels staan met de beoordelingscriteria. U kunt ook besluiten om een gebied of categorieën van bouwwerken aan te wijzen die niet hoeven te voldoen aan redelijke eisen van welstand. Bouwwerken in dat gebied of bouwwerken binnen die categorie worden niet meer getoetst aan de welstandscriteria. Het aanwijzen van welstandsvrije gebieden en welstandsvrije categorieën bouwwerken heeft voor- en nadelen. 2
Voordelen: - deregulering: kostenbesparing, minder regeldruk, minder betutteling - meer vrijheid voor de burger en ondernemers en daarmee meer verantwoordelijkheid voor die burger en ondernemers Nadelen: - geen controle meer op de ruimtelijke kwaliteit - geen handhavingmogelijkheden - kans op verloedering/verrommeling als de burger of ondernemer hun verantwoordelijkheid niet nemen - individueel belang gaat voor gemeenschappelijk belang - kans op meer conflictsituaties (buren/omgeving) De voordelen wegen vooralsnog niet op tegen de nadelen. De gevraagde partijen geven aan dat enige vorm van toezicht op de kwaliteit van de openbare ruimte gewenst is. De keuze is om nu geen 1% welstandsvrije gebieden of categorieën bouwwerken aan te wijzen. Wel wordt gekozen om delen van gebieden losser te laten onder het motto: Loslaten wat kan en regelen wat moet. Het doel van het vastleggen van welstandsbeleid is het bewaken van de ruimtelijke kwaliteit in de gemeente. De keuzes die nu worden gemaakt zijn nog lange tijd zichtbaar. Het bewaken van de ruimtelijke kwaliteit kan door alles vast te leggen in regels. Dit staat op gespannen voet met de wens om de burger en ondernemers meer vrijheid te geven. Het beleid moet daarom niet alleen regels geven, maar mensen ook uitdagen en inspireren om samen tot een mooie en prettige leefomgeving te komen. Verloedering/verrommeling moet worden voorkomen. Meer vrijheid voor de burger en ondernemer betekent ook meer verantwoordelijkheid voor die burger en ondernemer. Als er welstandsbeleid is vastgesteld dan moet er volgens de Woningwet een onafhankelijke welstandscommissie (of stadsbouwmeester) zijn. Op de voorlichtingsavond voor u van 17 september 29 is dit punt duidelijk benoemd. Het belang van toetsing door een onafhankelijke welstandscommissie wordt door de gevraagde partijen onderstreept. De kaders voor het bijstellen van het welstandsbeleid zijn in het bijgaande besluit aangegeven. Als u instemt met deze kaders worden ze uitgewerkt in een herziene welstandsnota. De herziene welstandsnota wordt vrijgegeven voor inspraak. Eventuele aanpassingen die uit de inspraak voortkomen worden verwerkt en de definitieve herziene welstandsnota wordt daarna ter vaststelling aan u voorgelegd. Deze herziene welstandsnota is zodanig opgesteld dat burgers, ondernemers en ambtenaren het eenvoudig kunnen lezen en raadplegen. De nota is digitaal te raadplegen. 4. Financiële consequenties / dekking Aan het vaststellen van de kaders zijn geen kosten verbonden. Als de kaders zijn vastgesteld worden ze uitgewerkt in een herziene welstandsnota. Voor deze uitwerking is nog geen bedrag in de begroting opgenomen. De hoogte van het bedrag dat nodig is kan nu nog niet worden geschat. 3
5. Conclusie Wij stellen u voor de kaders voor het bijstellen van het welstandsbeleid vast te stellen, zoals aangegeven in bijgaand besluit. De kaders a tot en met f zijn strategische keuzes. De kaders g tot en met o zijn overige keuzes. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Berkelland, de secretaris, de burgemeester, drs. A.G. Dekker. mr. H.L.M. Bloemen. 4
Raadsvergadering : 26 januari 21 Agendanummer : De raad van de gemeente Berkelland; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 17 december 29; gelet op artikelen 12 en 12a van de Woningwet; b e s l u i t : vast te stellen de: Kaders voor het bijstellen van het welstandsbeleid. Strategische keuzes a. Motto is: Loslaten wat kan en regelen wat moet Niet alles hoeft even strak te worden geregeld. Hoe strak de regels zijn hangt af van de bestaande kwaliteit van het gebied en de functie van dat gebied. Het buitengebied, het centrum van de kernen en de cultuurhistorische gebieden worden strakker geregeld. Bij industrieterreinen en bestaande woonwijken kunnen de regels losser zijn. Er worden geen welstandsvrije gebieden aangewezen. 1) Buitengebied, centrum kernen en cultuurhistorische gebieden De bestaande kwaliteit in deze gebieden wordt gehandhaafd en waar mogelijk versterkt. Het buitengebied is het visitekaartje van gemeente Berkelland. Het Achterhoekse karakter is de basis. Nieuwe ontwikkelingen worden zorgvuldig ingepast. 2) Industrieterreinen, woonwijken en achterzijde gebouwen - Voor de industrieterreinen zijn minder strakke regels nodig. De binnenkant van de industrieterreinen wordt losser gelaten. Wat onder binnenkant wordt verstaan wordt duidelijk aangegeven in de welstandsnota. - Woonwijken zijn vaak te herleiden naar de periode waarin ze zijn ontstaan, zoals in de jaren 6, 7 of 8. Elke periode heeft zijn eigen kenmerken. Al naar gelang de samenhang in die woonwijken wordt meer of minder losgelaten. - De achterzijde van gebouwen wordt losser gelaten. Dit geldt alleen voor de begane grond. Wijzigingen op verdiepingsniveau zijn vaak zichtbaar en kunnen de ruimtelijke kwaliteit aantasten. Als een achterzijde naar het openbaar gebied is gekeerd wordt een strook grenzend aan dat openbaar gebied niet losser gelaten. 3) Welstandsvrije gebieden en categorieën bouwwerken Er worden geen welstandsvrije gebieden of categorieën bouwwerken aangewezen. De gevraagde partijen hebben aangegeven dat enige vorm van toezicht op de kwaliteit van de openbare ruimte gewenst is. 5
b. Welstandscommissie In de Woningwet is bepaald dat er een welstandscommissie moet zijn als er welstandsbeleid is. De huidige samenwerking met het onafhankelijke Gelders Genootschap verloopt goed. Deze samenwerking wordt voortgezet. Vooral architecten vinden het prettig om met een onafhankelijke deskundige van gedachten te wisselen. De partijen denken daarbij oplossingsgericht. De welstandscommissie voert het welstandsbeleid van de gemeente uit. Vooral de burger ervaart dit niet altijd als zodanig. Om de burger en de welstandscommissie dichter bij elkaar te brengen wordt de welstandscommissie uitgebreid met een burgerlid. Het burgerlid heeft locale kennis. Het burgerlid zorgt voor het vergroten van het maatschappelijke draagvlak. De organisatie en werkwijze van de welstandscommissie worden geactualiseerd. c. Toetsing bouwplannen De toetsing van bouwplannen aan het welstandsbeleid vindt plaats door de behandelend ambtenaar als dat wettelijk is toegestaan. Op dit moment geldt dat alleen voor aanvragen om een lichte bouwvergunning. Voor deze toetsing zijn zogenoemde sneltoetscriteria opgesteld. De overige toetsingen worden uitgevoerd door de welstandscommissie van het Gelders Genootschap. De rayonarchitect van het Gelders Genootschap beoordeelt de ingekomen bouwplannen wekelijks en legt ze waar nodig voor aan de welstandscommissie. De toetsing en adviezen zijn waar mogelijk integraal. De rayonarchitect, de mandaatcommissie Cultuurhistorie, de landschapsarchitect en de erfconsulent beoordelen de bouwplannen waar nodig gezamenlijk en brengen zoveel mogelijk een integraal advies uit. d. Sneltoetscriteria De sneltoetscriteria worden geactualiseerd. Om de burger tegemoet te komen worden van enkele veel voorkomende kleine bouwwerken, zoals dakkapellen, voorbeelden uitgewerkt. Als de burger dat wil kan hij uit deze voorbeelden kiezen. Het voordeel voor de burger is dat hij snel een bouwvergunning kan krijgen en bijvoorbeeld geen constructieberekeningen meer hoeft in te dienen. Kiest de burger voor een eigen ontwerp, dan wordt dat ontwerp gewoon aan alle eisen getoetst. e. Excessenregeling De excessenregeling wordt geactualiseerd. Enkele bouwwerken in de gehele gemeente worden als ongewenst aangemerkt. Het gaat daarbij onder andere om romneyloodsen en zeecontainers anders dan voor tijdelijke opslag op bedrijfsterreinen. Romneyloodsen zijn vaak goedkoop neer te zetten, maar ook snel onderhevig aan verval. Zeecontainers zijn bedoeld voor het vervoer van goederen en niet voor permanente plaatsing. f. Monumenten Monumenten verdienen extra aandacht. Niet alleen het monument zelf, maar ook zijn directe omgeving verdient die aandacht. Voor de gehele gemeente geldt dat voor het monument en de beide aangrenzende belendingen het hoogste welstandsniveau van toepassing is, ongeacht het welstandsniveau van de omgeving. Als de belending zich meer dan 5 meter van het monument bevindt geldt voor die belending het welstandsniveau van de omgeving. 6
Overige keuzes g. Eén integrale welstandsnota Momenteel zijn er vier welstandsnota s vanuit de voormalige gemeenten Borculo, Ruurlo, Eibergen en Neede. Deze nota s hebben allemaal een eigen structuur. De gehanteerde welstandsniveaus zijn verschillend. In tabel 1 zijn de verschillende welstandsniveaus aangegeven. Het is gewenst de nota s te vertalen naar één nota met één structuur en gelijke welstandsniveaus voor heel Berkelland. Wij kiezen ervoor om de structuur van de nota van Eibergen te hanteren. Deze structuur is helder en eenvoudig door bijvoorbeeld burgers op adres te raadplegen. Deze structuur leent zich ook voor een digitale ontsluiting. De welstandsnota is digitaal te raadplegen. Tabel 1: Welstandsniveaus huidige vier welstandsnota s. Borculo Ruurlo Eibergen Neede Bijzonder Zwaar Regulier extra Zwaar (bg) (bg) Regulier Regulier (bg) Regulier Regulier Soepel (bg) Soepel Soepel h. Welstandsniveaus Om het verschil in toetsing aan te geven worden verschillende welstandsniveaus onderscheiden. Dit onderscheid wordt per gebied op kaart aangegeven. Er zijn vier welstandsniveaus: bijzonder, regulier extra, regulier en soepel. Deze niveaus geven de mate van ontwerpvrijheid aan. Hoe zwaarder het niveau, hoe meer er wordt geregeld. In tabel 1 is met (bg) aangegeven wat in de huidige vier welstandsnota s het welstandsniveau van het buitengebied is. De verschillende welstandsniveaus voor het buitengebied worden teruggebracht naar één welstandsniveau voor het gehele buitengebied. Dit welstandsniveau dient als uitgangspunt. Het niveau wordt aangepast als nieuwe ontwikkelingen vanuit ander beleid daartoe aanleiding geven. i. Ruimte voor nieuwe ontwikkelingen De welstandsnota wordt zodanig bijgesteld dat er voldoende ruimte blijft voor nieuwe ontwikkelingen. Er worden criteria opgesteld voor functiewijzigingen in het buitengebied. Het gaat daarbij onder meer om agrarische activiteiten, recreatie en toerisme, woningbouw en ruimte voor ruimte. Er is ruimte voor nieuwe ontwikkelingen in bouwmethodes en materialen. j. Actuele thema s In de welstandsnota worden actuele thema s opgenomen en verder uitgewerkt. De volgende thema s komen in ieder geval aan bod: cultuurhistorie, vrijkomende agrarische bebouwing, nieuwe landgoederen, windmolens, innovatieve bedrijven, (agrarische) megabedrijven, reclame, dakopbouwen en zonnepanelen. k. Relatie met ander beleid In de welstandsnota wordt de relatie met ander beleid/nota s vastgelegd. Het gaat hier bijvoorbeeld om beeldkwaliteitplannen, bestemmingsplannen, Achterhoekse Erven Veranderen, Structuurvisie, Ruimtelijke Visie Buitengebied, Landbouwontwikkelingsgebieden (LOG), Landschapsontwikkelingsplan (LOP). Nieuw beleid wordt in een vroeg stadium gekoppeld aan de welstandsnota. Bij ruimtelijke plannen vindt een zo goed mogelijke wederzijdse afstemming plaats met het welstandsbeleid. 7
l. Beeldkwaliteitplannen De bestaande beeldkwaliteitplannen worden in de welstandsnota geïntegreerd. Nieuwe beeldkwaliteitplannen worden zoveel mogelijk in de structuur van de welstandsnota geschreven. Bij nieuw te ontwikkelen gebieden worden vooraf de ruimtelijke kaders (stedenbouwkundig en architectonisch) opgesteld. m. Reclame Er is een reclamebeleid vastgesteld. Dit vastgestelde reclamebeleid dient als uitgangspunt voor de welstandsnota. Er vindt wederzijdse afstemming plaats tussen het reclamebeleid en welstandsbeleid. n. Communicatie Voor 24 lag het welstandsbeleid vaak niet vast en was de toetsing niet eenduidig. Afwijken van het welstandsadvies was vaak meer regel dan uitzondering. Hierdoor zijn er ongewenste ontwikkelingen ontstaan, maar vooral onduidelijkheid. Waarom mag de één iets wel en de ander niet? Sinds 24 is het wettelijk verplicht het welstandsbeleid vast te leggen in een welstandsnota. Hierdoor is veel duidelijker geworden waar je op moet letten en waar je aan moet voldoen om voor je bouwplan een positief welstandsadvies te krijgen. Er wordt alleen nog incidenteel en goed gemotiveerd van het welstandsadvies afgeweken. Onduidelijkheid levert irritaties op. Een burger dient niet vaak een bouwaanvraag in en is meestal niet op de hoogte van allerlei regels en dus ook niet van het welstandsbeleid. Een negatief welstandsadvies komt regelmatig hard aan bij de burger. Het is tenslotte zijn bouwplan en hij is er al zo lang mee bezig om er iets moois van te maken. En dan komt die ene man of vrouw van welstand en die vindt het niet mooi De rayonarchitect en de welstandscommissie krijgen dan vaak de zwarte piet toegespeeld. Het is daarom belangrijk het welstandsbeleid regelmatig onder de aandacht van de burger te brengen. Als een burger van plan is om een bouwaanvraag in te dienen, moet hij in een vroeg stadium op de hoogte zijn van de onderliggende eisen. Dit geldt uiteraard ook voor andere partijen, zoals architecten en ondernemers. De communicatie vindt in ieder geval plaats door publicaties in BerkelBericht en een folder. o. Algemeen Voor de welstandsnota geldt een aantal algemene opmerkingen. Nieuwe tekst wordt in B1 taal geschreven. De overlappingen in de huidige welstandsnota s kunnen verdwijnen. Kaartmateriaal is duidelijk en er worden duidelijk contrasterende kleuren gebruikt. De criteria zijn helder en duidelijk en daarmee goed toetsbaar. Ze geven zo min mogelijk ruimte tot verschil in interpretatie. Voor het schilderen van gevels worden richtlijnen opgenomen. De kaarten van de welstandsnota worden vergeleken met de kaarten van het (nieuwe) bestemmingsplan buitengebied om te bepalen of de waarde die aan de verschillende gebieden is toegekend met elkaar overeenkomen. Gebiedstypologieën worden duidelijk omschreven. De in de nota aangegeven wetsartikelen worden gecontroleerd en waar nodig aangepast. Aldus vastgesteld in de raadsvergadering van 26 januari 21 de griffier, de voorzitter, 8