2014 Onderzek Wnen p eigen kracht In dit nderzek wrdt getetst f randvrwaarden die dr de zrgprfessinal zijn pgesteld k die vrwaarden zijn waarnder cliënten zelf denken dat zij langer in eigen huis zuden kunnen blijven wnen. Sfie Berghuis S1110373 Laura van Maanen S1135015 2022014
Vrwrd Wij zijn twee studentes en vlgen de bachelr gezndheidswetenschappen aan de Universiteit Twente. Als eindpdracht van de bachelr hebben wij het nderzek wnen p eigen kracht pgezet en uitgeverd. Op dit mment is het scheiden van wnen en zrg een actueel nderwerp in de zrg, plitiek en nder de algehele bevlking. Er is sprake van dubbele vergrijzing. Er kmen steeds meer uderen en die uderen leven bvendien k steeds langer. Bij dit nderwerp kwamen ng vele vragen naar vren, want he zit het nu precies? In dit nderwerp hebben wij ns verder verdiept. Uit verschillende nderzeken en andere literatuur zijn wij er achter gekmen dat er al veel bekend is ver dit nderwerp, maar dat er k ng veel kennis ntbreekt. Vanuit vele perspectieven wrdt duidelijk he men vindt dat de zrg gerganiseerd met zijn. Maar wat vindt de udere nu zelf van deze situatie? Met dat perspectief in ns achterhfd is dit nderzek tt stand gekmen. Vanuit de Wetenschapswinkel van de universiteit zijn wij bij de Belangen Organisaties Overijssel terechtgekmen. Van daaruit is vervlgens k het Seniren Platfrm Twente betrkken geraakt bij dit nderzek. Dit nderzek is niet alleen vr deze partijen interessant. Dit nderzek is interessant m te lezen vr allen die geïnteresseerd zijn in het scheiden van wnen en zrg, wat daar vr ndig is en he de cliënten daar zelf ver denken. Speciale dank gaat uit naar Dr. Jeannette van Manen, vr de gede begeleiding tijdens dit nderzek. Ok willen wij Mevr. Rezina Ramaker bedanken vr de begeleiding vanuit de Belangen Organisaties Overijssel. Als laatst dank aan Dr. Sarah Janus, Prf. Dr. Jan Telgen, Prf. Dr. Bas Denters, Katrien de Bck, Andre Vs en The Mrskate, die met hun verschillende perspectieven en achtergrnden, een psitieve bijdrage hebben geleverd aan dit nderzek. 1
Samenvatting Nederlands Het scheiden van wnen en zrg is een actueel nderwerp. Dr nieuwe wetten en regelingen meten mensen met een ZZP 1 tt ZZP 4 indicatie langer thuis blijven wnen. Vr ZZP 1 en 2 is dit al gerealiseerd en per 1 januari 2014 wrdt dit k vr ZZP 3 en 4 gerealiseerd. Er zijn al verschillende nderzeken gedaan naar de mstandigheden waarnder cliënten met een ZZP 3 en 4 indicatie z ptimaal mgelijk thuis kunnen blijven wnen. Het gaat hier m het extramuraliseren van de intramurale setting van een verzrgingshuis. Dr zrgprfessinals zijn een aantal randvrwaarden pgezet waarnder men ptimaal thuis zu kunnen blijven wnen. Dit nderzek is pgesteld m erachter te kmen f deze vrwaarden k vr de cliënt gelden en wat zij belangrijke vrwaarden vinden bij het langer thuis wnen. Ok is er gekeken naar de mantelzrgers, er wrdt verwacht dat zij extra druk meten gaan dragen en extra ndersteuning meten leveren in de nieuwe situatie. Er zijn in verschillende gemeenten vragenlijsten verspreid nder persnen van 65 jaar en uder. In deze vragenlijsten zijn de verschillende randvrwaarden getetst p aanwezigheid en mate van belang. Ok zijn er verschillende mantelzrgers benaderd met een vragenlijst, hier werd de nadruk gelegd p de activiteiten van de mantelzrgers en de eventueel ervaren druk. Ok werd er gekeken naar de tijd en gelegenheid die mantelzrgers hebben m extra ndersteuning te leveren. Het grtste deel van de resultaten is verwerkt in SPSS. Het resultaat van het nderzek is dat er ng een aantal belangrijke zaken niet aanwezig zijn. De aanwezigheid van deze aspecten is wel cruciaal vr het langer thuis blijven wnen. Een belangrijk resultaat is dat er vaak geen wningaanpassingen, zals een traplift f aangepaste ducheruimte, aanwezig zijn in de huidige wning. Dit terwijl deze aanpassingen wel erg belangrijk wrden gevnden dr de cliënten. Verder liggen er ng verbeterpunten bij het beschikbaar zijn van cntactpersnen in ndsituaties. Ok het tezicht p nplanbare mmenten schiet ng bij een grt deel van de cliënten tekrt. Als laatste is het sciale leven, men heeft vaak te weinig kennis ver sciale vrzieningen die in de buurt aanwezig zijn. Vr de mantelzrgers geldt dat zij p dit mment vele activiteiten uitveren, maar wanneer het aantal uur ndersteuning zal meten stijgen, zij dit niet aan kunnen. Zij hebben geen tijd en gelegenheid m dit p te vangen. Ok ndervinden zij p dit mment al nadelige gevlgen van het mantelzrgen, dit zal bij verhging van het aantal uur alleen maar meer wrden. Uiteindelijk kmt er naar vren dat een aantal randvrwaarden ng verbeterd meten wrden, wil men langer ptimaal in eigen wning blijven wnen. Deze verbeterpunten liggen vral p het gebied van veiligheid en in het sciale gebied. De mantelzrgers zijn niet in staat m meer ndersteuning te leveren in de nieuwe situatie, hiervr zullen andere plssingen meten kmen. 2
Samenvatting Engels The seperatin f living and care is a very current subject. Because f new laws en arrangements, peple with a care intensity package f 3 r 4 are suppsed t live in their wn hme fr a lnger perid f time. Fr peple with a care intensity package f 1 and 2, is the new situatin already achieved. The new situatin fr 3 and 4 is suppsed t be realized n 1 januari 2014. There are already a number f researchs cmpleted abut the circumstances under which the clients can live lnger in their wn hme. This is the extramuralizatin f the intramural setting f a cnvalescent hme. A number f care prfessinals have drawn up sme criteria under which peple can live ptimally in their wn hme. This research is drafted t find ut if these criteria are als imprtant fr the clients themselves. Furthermre there has been research in the directin f vlunteer caregivers. The expectatin is that the vlunteer caregivers shuld carry mre pressure and have t give mre assistance in this new situatin. There are spread 300 questinnaires in several municipalities t persns aged 65 years and lder. In these questinnaires are the different cnditins tested fr the presence and fr the degree f imprtance. There are als several vlunteer caregivers apprached t fill in the questinnaire. The emphasis in the vlunteer caregiver questinnaire was placed n their activities and any perceived pressures. Besides this there has als been lked at the time and pprtunity that vlunteer caregivers have t prvide additinal supprt. The biggest part f the results is prcessed in SPSS. The result f this research is that there are still missing a cuple f imprtant things. The presence f these aspects is crucial fr letting the elderly living lnger in their wn hme. An imprtant result is that there are ften n hme mdificatins, like a stair-lift r a mdified shwer area, in the current hme. This while these mdificatins are seen like very imprtant by the clients. Furthermre there is a lt f space fr imprvement in the availability f cntacts in emergency situatins. Als supervisin in unexpected mments is inadequate in a large majrity f clients. The last imprtant thing that is missing lies in the scial life f the clients. Clients ften lack knwledge abut the availability f scial facilities nearby. Fr vlunteer caregivers is that they perfrm many activities at this time, but when the number f hurs that they perfrm these activities rise, they cannt handle this because they d nt have time and pprtunity t reslve this. They all als fund adverse effects f care at this time and this will nly increase with increasing the number f hurs f care. Eventually it emerges that a number f cnditins must be imprved if peple want t live ptimally in their wn hme. These imprvements are mainly in the field f security and in the scial area. The vlunteer caregivers are unable t deliver the care in the new situatin, s mre supprt frm ther peple will be necessary. 3
Inhud Vrwrd... 1 Samenvatting Nederlands... 2 Samenvatting Engels... 3 1. Inleiding... 7 1.1 Intrductie... 7 1.2 Regeling AWBZ en Wm... 7 1.3 Indicatiestelling ZZP en wetswijziging... 9 1.4 Mgelijkheden tt langer in eigen huis wnen... 10 1.5 Vraagstelling... 11 2. Theretisch kader... 12 2.1 Cruciale randvrwaarden... 12 2.1.1 Bieden van een gevel van veiligheid dr alarmeringsvrzieningen en een krte respnstijd... 13 2.1.2 Aanwezigheid van mantelzrg en/f een sterk sciaal netwerk... 13 2.1.3 Bieden van ndersteuning in de dagstructuur... 15 2.1.4 Een centraal vraagpunt/aanspreekpunt in de nabijheid... 15 2.1.5 Aangepaste en adequate huisvesting... 15 2.1.6 Ndzakelijk tezicht deels p nplanbare mmenten... 17 2.1.7 Heldere afspraken p het gebied van verantwrdelijkheden en zrgcördinatie.. 18 2.2 De aanbieders... 18 2.3 Vrzieningen... 21 2.4 Gevlgen... 21 2.5 Het huidige beleid van verzrgingshuizen... 23 2.6 Mdelverrdening... 23 2.7 De aanvraag van een individuele vrziening... 24 2.8 Gemeentelijk mdelbesluit maatschappelijke ndersteuning... 26 2.9 Inkp dr gemeenten... 26 3. Methden... 30 3.1 Meetmethden... 30 3.2 Onderzeksppulatie... 33 3.3 Analyse... 34 4
4. Resultaten... 35 4.1 Mate waarin is vldaan aan de cruciale randvrwaarden... 35 4.2 Mate van belang van de randvrwaarden... 38 4.3 Additinele vrwaarden... 40 4.4 Heveel tijd besteden mantelzrgers aan ndersteuning en waar bestaat deze ndersteuning uit?... 41 4.5 In welke mate ndervinden mantelzrgers nadelige gevlgen dr de huidige gegeven ndersteuning?... 43 4.6 In welke mate hebben mantelzrgers de tijd en gelegenheid m extra ndersteuning te verlenen?... 44 5. Cnclusie en discussie... 46 Literatuurlijst... 49 Bijlagen... 51 1.1 Vragenlijst mantelzrger... 51 Vragenlijst wnen p eigen kracht... 51 Beleid... 52 Reizen... 52 Taken... 53 Ervaren druk... 53 Sciaal netwerk:... 55 Tt slt... 56 Einde vragenlijst... 56 1.2 Vragenlijst cliënt... 57 Vragenlijst wnen p eigen kracht... 57 1. Algemene infrmatie... 57 3. Aanwezigheid mantelzrg en/f sterk sciaal netwerk... 59 4. Bieden van ndersteuning in de dagstructuur... 60 5. Een centraal vraagpunt/aanspreekpunt in de nabijheid... 61 6. Aangepaste en adequate huisvesting... 61 7. Alarmeringsmgelijkheden... 62 8. Heldere afspraken p het gebied van verantwrdelijkheden, aansprakelijkheden en zrgcördinatie... 64 9. Sltvragen... 64 5
1.3 Reflectieverslag Sfie Berghuis... 65 1.4 Reflectieverslag Laura van Maanen... 65 6
1. Inleiding 1.1 Intrductie Vanaf 2013 neemt het aantal uderen versneld te vlgens Giesbers et al. (1) (figuur 1). Het aantal 65-plussers neemt te van 2,7 miljen in 2012 tt 4,7 miljen in 2041 vlgens de CBS bevlkingsprgnse (2). De kmende jaren neemt vral het aandeel 65-79 jarigen sterk te, en vanaf 2025 k het aantal 80-plussers (dubbele vergrijzing). De belangrijkste rzaak hiervr ligt in de gebrtentwikkelingen in het verleden: de babybmgeneratie van 1946-1970. Ok de tename van de levensverwachting blijft, net als in het verleden, k in de tekmst van belang vr de tename van het aantal uderen. Figuur 1: Aantal 65-plussers Naast het tenemende aantal uderen is er k een stijging te zien in het aantal chrnisch zieken en mensen met multimrbiditeit. Die stijging geldt niet alleen vr de ttale bevlking, maar k binnen verschillende leeftijdsklassen. De vergrijzing is niet de enige rzaak van de stijging van het aantal chrnisch zieken. Chrnische ziekten krijgen steeds meer aandacht, wrden eerder pgesprd, en er is een betere behandeling van deze aandeningen mgelijk (3). Tegenwrdig is er dus sprake van een dubbele vergrijzing; patiënten met een chrnische aandening blijven dus langer leven en wrden steeds vaker en langer zrgbehevend. Figuur 2: Stijging grijze druk 1.2 Regeling AWBZ en Wm De dubbele vergrijzing zrgt ervr dat er k steeds vaker een berep gedaan zal wrden p de Algemene Wet Bijzndere Ziekteksten (AWBZ) en de Wet maatschappelijke ndersteuning (Wm). Een deel van de AWBZ wrdt vergeheveld naar de Wm. Gemeenten wrden per 2015 verantwrdelijk vr de ndersteuning en begeleiding van hun burgers. Het kabinet wil de AWBZ mvrmen tt een landelijke vrziening vr de intramurale uderen- en gehandicaptenzrg. He dit precies tt uitvering kmt is ng nbekend. In figuur 3 wrdt een verzicht weergegeven van wat er 7
precies verandert en wie waarvr verantwrdelijk is (4). Er is te zien welke percentages wrden uitgegeven aan de verschillende nderdelen van langdurige zrg. Er kmt nieuwe ndersteuning in de Wm en nieuwe zrg in de zrgverzekeringswet. Figuur 3: Hervrming langdurige zrg De aankndigingen van deze wetswijziging in het regeerakkrd Bruggen slaan (5) passen in de trend m zrg en welzijn te kantelen. Het kabinet wil de kmende jaren een mslag maken naar zrg dichtbij; meer zrg in de buurt, meer samenwerking tussen aanbieders en hudbaar gefinancierde 8
vrzieningen, zdat k latere generaties er ng gebruik van kunnen maken. Gemeenten kunnen z meer maatwerk bieden en inspelen p lkale mstandigheden en zrgbeheften van cliënten. In het begrtingsakkrd van 2013 (6) is afgesprken m de zrgzwaartepakketten (ZZP s) 1-4 te extramuraliseren dr deze vr nieuwe cliënten niet meer beschikbaar te stellen. Vr ZZP 1 en 2 is dit reeds gedaan. Die cliënten behuden wel recht p AWBZ zrg vr zver zij daarp zijn aangewezen. In plaats van in een instelling meten zij nu in hun eigen mgeving verzrgd wrden. Deze maatregel heeft alleen betrekking p nieuwe cliënten, bestaande cliënten met een ZZP3 f ZZP4 indicatie zullen niet hun wning in een AWBZ-instelling heven te verlaten. Nieuwe cliënten krijgen echter alleen ng maar een ZZP indicatie vr zrg znder verblijf. Cliënten blijven z langer thuis wnen en cliënten die wel in een AWBZ-instelling verblijven zijn gemiddeld genmen cliënten met een hgere zrgvraag. 1.3 Indicatiestelling ZZP en wetswijziging Wanneer men langdurige zrg ndig heeft, kan men een berep den p de AWBZ. Deze maakt nderscheid tussen zrg thuis en zrg met verblijf (7). Bij zrg thuis kan men een berep den p begeleiding, verzrging, verpleging etc. In een instelling (zrg met verblijf) wrden mensen pgenmen die vrtdurend nabij zrg ndig hebben. Daarvr krijgt iedereen een ZZP indicatie. Deze ZZP s zijn nderdeel van de AWBZ. Aan elke ZZP is een bepaald aantal zrguren gekppeld. De instelling ntvangt hiervr een bepaald geldbedrag. De verheid stelt dit geldbedrag vr die ZZP s vast. Zij hebben dit ingedeeld in drie delgrepen: verpleging en verzrging (VV), gehandicaptenzrg (GZ) en geestelijke gezndheidszrg (GGZ). ZZP 1 en ZZP 2 zijn pakketten vr mensen met een relatief lage zrgzwaarte. De zrg vr deze is reeds geëxtramuraliseerd. In de ZZP zitten géén ksten van wnen. Dr de bvengenemde regelingen is het recht p ZZP1 VV en ZZP2 VV per 1 januari 2013 vervallen. Met deze regeling vervalt k het recht p ZZP3 VV. Die wijziging is echter pas ingegaan p 1 januari 2014. Per 1 januari 2015 wrden de andere delgrepen in ZZP 3 (VG, 3B GGZ, 3C GGZ) beperkt vr verzekerden tt en met tweeëntwintig jaar. De ministeriële regeling hiervr wrdt later pas getrffen (9). Vr individuele cliënten zijn de gevlgen p dit mment ng niet te verzien dr de krte inveringstermijn. Daarm is er k ng geen termijn gesteld aan het vergangsrecht. In het Regeerakkrd VVD-PvdA is afgesprken m vanaf 2016 de ZZP s 4 vr nieuwe cliënten te extramuraliseren. Deze maatregel met ng verder wrden uitgewerkt. Daarnaast is er afgesprken dat de AWBZ wrdt mgevrmd tt een landelijke vrziening vr intramurale uderen- en gehandicaptenzrg. Het vergangsrecht is gekppeld aan de indicatie vr ZZP, en niet aan het verblijven f gaan verblijven in een AWBZ instelling. Het heeft daardr niet alleen betrekking p 9
mensen die in een AWBZ-instelling verblijven, maar k p thuiswnenden met een ZZP indicatie die p een later mment alsng wensen m in een instelling te verblijven. De verwachting is dat een grt deel van de cliënten cmpensatie zekt in de Wm vr de vrzieningen die ze anders aangebden hadden gekregen in een intramurale situatie (10). Verder zullen mantelzrgers vr een meerderheid van de cliënten de huidige verblijfsvrzieningen gaan uitveren. De vraag blijft wel f dit mgelijk is. Ok wrdt er verwacht dat de cliënt vr een deel van de verblijfsvrzieningen zelf zal meten gaan betalen. De intramurale setting die in een verzrgingshuis te krijgen valt, met z veel mgelijk wrden gerealiseerd in een extramurale setting. Op deze manier kan men het wnen scheiden van de zrg. Men wnt dus in de eigen wning en kpt verschillende zrg in. Het ttaalpakket van een wning inclusief zrg, zals in een verzrgingshuis, is bij het scheiden van wnen en zrg niet meer van tepassing. Het scheiden van wnen en zrg kan ervr zrgen dat veel verschillende aanbieders zich p de markt gaan begeven. Versnippering van zrg- en ndersteuningsfuncties kan dr de gemeenten in de hand wrden gehuden dr bijvrbeeld een bedrijf te cntracteren vr huishudelijke hulp in een bepaald gebied. Of de gemeente dit k zal naleven is ng nduidelijk (10). 1.4 Mgelijkheden tt langer in eigen huis wnen Om thuis wnen mgelijk te maken vr deze cliënten zijn er levenslpbestendige wningen ndig. Wningen zijn levenslpbestendig indien de grtte, de bereikbaarheid en de technische uitrusting het mgelijk maakt m in deze wning te blijven wnen, zelfs indien vlledige verpleeghuiszrg gewenst is. Alle wningen zijn geschikt te maken vr het verlenen van deze zrg aan huis. Uit nderzek van bureau HHM (10) Het thuis blijven wnen zijn een aantal eisen naar vren gekmen vanuit het perspectief van de zrgprfessinal. Er zijn een aantal cruciale randvrwaarden pgesteld waarnder cliënten met een ZZP1 tt en met ZZP4 indicatie langer thuis kunnen blijven wnen. Ten eerste is het kunnen bieden van een gevel van veiligheid dr alarmeringsvrzieningen en een krte respnstijd van grt belang. Ten tweede is de aanwezigheid van mantelzrg f een sterk sciaal netwerk belangrijk. Ten derde met er ndersteuning in de dagstructuur kunnen wrden gebden. Ten vierde met er een centraal vraagpunt/aanspreekpunt zijn in de nabije mgeving van de cliënt. Ten vijfde is aangepaste en adequate huisvesting van belang. Ten zesde is het van belang dat er ndzakelijk tezicht gebden kan wrden, deels p nplanbare mmenten. Ten zevende meten er heldere afspraken kmen p het gebied van verantwrdelijkheid en zrg cördinatie. Een belangrijk punt vr het langer thuis wnen is de levenslpbestendigheid van de wning. Vanuit het perspectief van de zrgprfessinal zijn er verschillende aanpassingen ndig; een traplift, een hg-laagbed, gelijkvlerse ruimten f drempelhulp, aangepaste ducheruimte, wandbeugels, aangepast tilet, alarmeringsmgelijkheden en technische ndersteuning. 10
ZZP3 en 4 cliënten leggen een zware belasting p de mantelzrg. Bij veel mantelzrgers dreigt verbelasting waardr eventuele uitval kan ntstaan. Wanneer de mantelzrger wegvalt heeft dit grte gevlgen vr het extramurale wnen van deze cliënten. Onduidelijk blijft p dit mment ng f de mantelzrger deze extra druk wel kan dragen. De verheid gaat er van uit dat de mantelzrgers extra ndersteuning kunnen leveren, mdat dit ndig is m het langer thuis wnen mgelijk te maken. De vraag blijft f de mantelzrgers wel in staat zijn m dit te den. Daarnaast is nbekend f de cliënt deze zelfde randvrwaarden k van cruciaal belang vind vr het verblijven in de thuissituatie. Bvendien is er ng nbekend in welke mate er al is vldaan aan alle cruciale randvrwaarden die zijn pgesteld vanuit het perspectief van de intramurale zrgaanbieder. Er is al veel aandacht geschnken aan dit nderwerp, maar weinig aandacht naar wat er vr de cliënt ndig is m het langer thuis wnen k mgelijk te maken. De ZZP3 en ZZP4 cliënten zijn de cliënten die nder alle thuiswnende cliënten die ng in eigen huis wnen de meeste zrg beheven. De prblematiek bij het langer in eigen huis wnen is vr hen grter dan vr de lichtere ZZP categrieën. Gemiddeld hebben ZZP3 en ZZP4 cliënten 9,5 tt 13,5 uur zrgtijd per dag ndig (8). Dit maakt hen de belangrijkste delgrep vr dit nderzek. Een cruciale vraag die p dit mment in de praktijk speelt betreft de vraag naar de manier waarp deze cliënten z lang mgelijk in eigen wning kunnen blijven wnen. Er bestaan daar echter ng veel nduidelijkheden ver. Verder wrdt er verwacht dat mantelzrgers extra ndersteuning kunnen gaan leveren, maar het is ng nduidelijk f dit wel mgelijk is vr de mantelzrgers. 1.5 Vraagstelling Om een beeld te schetsen van de manier waarp cliënten z lang mgelijk in eigen wning kunnen blijven wnen en te bekijken wat de mgelijkheden van de mantelzrgers zijn, zijn er een aantal nderzeksvragen pgesteld. Deze zijn: 1. In welke mate is vlgens de cliënt vldaan aan de dr zrgprfessinals gefrmuleerde cruciale randvrwaarden waarnder cliënten in de thuissituatie kunnen blijven wnen? 2. In welke mate wrden de dr zrgprfessinals gefrmuleerde cruciale randvrwaarden dr de cliënt als belangrijk gezien? 3. Wat zijn additinele vrwaarden die vanuit het gpunt van de cliënt belangrijk zijn? 4. Heveel tijd wrdt er dr mantelzrgers besteedt aan het ndersteunen van de cliënt en waar bestaat deze ndersteuning uit? 11
5. In welke mate ndervinden mantelzrgers nadelige gevlgen van het verlenen van ndersteuning? 6. In welke mate hebben mantelzrgers tijd en gelegenheid m extra bendigde ndersteuning te verlenen? 2. Theretisch kader In de nieuwe situatie zullen cliënten met een ZZP3 en ZZP4 indicatie langer in hun eigen huis meten blijven wnen. Cliënten met deze indicatie mgen niet langer naar een verzrgingshuis. Vanuit het perspectief van de zrgprfessinal zijn er een aantal randvrwaarden pgesteld waarnder zij denken dat deze cliënten langer in eigen huis kunnen blijven wnen. 2.1 Cruciale randvrwaarden Uit het nderzek vanuit het perspectief van de zrgprfessinal zijn een aantal belangrijke randvrwaarden naar vren gekmen (11). Deze cruciale randvrwaarden betreffen zaken die aanwezig f geregeld meten zijn m cliënten in de thuissituatie een ged extramuraal alternatief te kunnen bieden. Op deze manier wrdt geprbeerd m een alternatief vr de intramurale zrg te realiseren. De vlgende randvrwaarden zijn de cruciale randvrwaarden zals deze dr de zrgprfessinal zijn pgesteld: Het bieden van een gevel van veiligheid Aanwezigheid van mantelzrg en/f een sterk sciaal netwerk Bieden van ndersteuning in de dagstructuur Een centraal vraagpunt/aanspreekpunt in de nabijheid Aangepaste en adequate huisvesting Ndzakelijk tezicht deels p nplanbare mmenten Heldere afspraken p het gebied van verantwrdelijkheden en zrg cördinatie Uit het nderzek zijn k percentages naar vren gekmen die weerspiegelen he belangrijk de zrgprfessinals iedere randvrwaarde achten. In figuur 4 wrdt weergegeven dat naarmate men een hgere indicatie heeft het belang van de randvrwaarde mhg gaat. Dit geldt vr alle randvrwaarden. 12 Figuur 4: Belang randvrwaarden per ZZP.
2.1.1 Bieden van een gevel van veiligheid dr alarmeringsvrzieningen en een krte respnstijd In de literatuur wrdt aangegeven dat cliënten vrkeur geven aan intramurale pname mdat ze daar een sterker gevel van veiligheid ndervinden (11). Een gevel van nveiligheid bestaat uit: angst m te vallen, angst m pltseling hulp ndig te hebben (ngeplande zrg) en angst m niet bij verschillende types alarmering te kunnen kmen. Wanneer men in een verzrgingshuis wnt is er persneel aanwezig dat cntinue een krte respnstijd kan leveren. Dit geeft de cliënten een gevel van veiligheid. Wanneer cliënten extramuraal verzrgd meten wrden betekent dit dus dat er alarmeringsmgelijkheden aanwezig meten zijn en dat de respnstijd krt met zijn. De respnstijd kan variëren in verschillende situaties. Deze met in ieder geval dusdanig krt zijn dat er geen gevaarlijke en/f nveilige situatie vr de cliënt kan ntstaan. De respnstijd geeft hier de tijd aan waarbinnen de cliënt ng gehlpen kan wrden (12). Een krte respnstijd en gede alarmeringsmgelijkheden meten zrgen vr het zelfde gevel van veiligheid als wanneer iemand intramuraal verzrgd wrdt. Vr extramurale zrg zijn er vele verschillende alarmeringsmgelijkheden (11, 13). Ten eerste bestaan er verschillende srten dmtica, ftewel huiselijke elektrnica. Een belangrijk del van deze technlgie is het bevrderen van de kwaliteit van leven. Ten tweede kan er met behulp van draadlze cmmunicatie, bijvrbeeld met pagers (piepers), vr gezrgd wrden dat er ten alle tijde iemand kan wrden pgerepen. Van belang is dat deze persn zich in de buurt van de cliënt bevindt. Het kan hier m een huisarts, mantelzrger f wijkverpleegkundige gaan. Ten derde zijn er een aantal nieuwe technlgieën, bijvrbeeld videschermen die men in huis kan hangen en waarmee iemand uit de cliënt zijn sciale netwerk vanuit zijn f haar eigen huis altijd de cliënt in de gaten kan huden (11, 13). 2.1.2 Aanwezigheid van mantelzrg en/f een sterk sciaal netwerk Mantelzrg en/f een sterk sciaal netwerk is belangrijk wanneer een cliënt extramuraal wrdt verzrgd. De aanwezigheid van deze beiden draagt bij aan een gevel van veiligheid. Daarnaast gaat het eenzaamheid bij mensen tegen en kan het vr een duidelijke structuur vr de cliënt zrgen (11). Een klein f geen sciaal netwerk en weinig tt geen mantelzrgers zijn grte risicfactren vr verwaarlzing van cliënten. Een aantal activiteiten die mantelzrgers uitveren zijn: het den van de was, de bdschappen, begeleiding bij een ziekenhuisbezek, het maken van afspraken, hulp bij financiën en het ndernemen van ntspannende/leuke activiteiten. Meestal zijn dit kinderen van de uderen (11). Zij wnen echter vaak p een afstand, werken zelf fulltime f zijn zelf al p hgere leeftijd. Bvendien wrdt er tegenwrdig alsmaar meer berep gedaan p de mantelzrger en de verwachting is dat dit zal stijgen. Mgelijk wrdt de druk p de mantelzrgers te grt wanneer zij 13
deze bezigheden vaker en/f langduriger meten ndernemen. Om verbelasting te vrkmen is juiste mantelzrgndersteuning van grt belang (11). Daar is al wel enig aanbd van, maar daar wrdt lang niet altijd gebruik van gemaakt. Mvisie heeft een aantal methden pgesteld die kunnen helpen m mantelzrgndersteuning z ged mgelijk te rganiseren. Mvisie is het landelijke kennisinstituut en adviesbureau vr tepasbare kennis, adviezen en plssingen bij de aanpak van sciale vraagstukken p het terrein van welzijn, participatie, sciale zrg en sciale veiligheid (14). Een aantal vrbeelden van methden van mantelzrgndersteuning zijn: Naast de mantelzrger: dit is een methde met als del het geven van praktische en emtinele ndersteuning aan mantelzrgers (15). Een cördinatr selecteert en kppelt mantelzrgers die verbelast dreigen te raken aan vrijwilligers. De mantelzrger en de vrijwilliger bepalen gezamenlijk wat ze gaan den. De vrijwilliger neemt geen taken ver van de mantelzrger maar ndersteunt juist de mantelzrger bij het zelf actie ndernemen. Eigen kracht-cnferentie: het del van deze methde is mensen zeggenschap en regie te laten huden ver hun eigen leven. Mensen gaan samen met deelnemers uit hun eigen mgeving plannen bedenken m eventuele prblemen p te lssen (16). Preventieve ndersteuning mantelzrgers: het del van deze methde is m verbelasting bij mantelzrgers te vrkmen. Bij deze methde wrden mantelzrgers actief pgesprd. Nadat ze zijn pgesprd wrden de ervaren belasting en eventuele knelpunten in kaart gebracht. Uiteindelijk wrdt inzicht gegeven in ndersteuningsmgelijkheden (17). In 2012 waren er ruim 1,5 miljen actieve mantelzrgers, dat wil zeggen persnen (19-plussers) die intensief f langdurige hulp geven (17). Er is gebleken dat mantelzrgers verbelast kunnen raken wanneer ze teveel zrg p zich meten nemen. Naast huishudelijke zrg (bdschappen, de was den, maaltijden bereiden, pruimen en schnmaken) nemen mantelzrgers vaak k persnlijke verzrging (wassen, aan- en uitkleden, verplaatsen) en psychsciale ndersteuning (fysiek aanwezig zijn, met iemand meegaan, vervanging van de regie, hulp bij financiën en ndersteuning p het emtinele vlak) p zich. Er zijn een aantal signalen waaraan men kan zien f een mantelzrger verbelast is (18). Er bestaan 3 categrieën: lichamelijke gevlgen, psychische gevlgen en sciale gevlgen. Onder lichamelijke gevlgen kmen klachten vr als een verhgde hartslag, zweten, tenemende vermeidheid en hfdpijn. Ok kan verbelasting zrgen vr een mindere cncentratie en slaapprblemen, dit zijn meer psychische gevlgen, men maakt zich druk m de zrgvrager en z verminderd de cncentratie en slaap. Onder psychische gevlgen vallen depressieve gevelens en de druk die p de mantelzrger kmt te staan. Bij sciale gevlgen gaat het m verlies van andere 14
cntacten dr dat men veel tijd steekt in het verzrgen. Hierdr kan men k depressieve gevelens ntwikkelen (18). 2.1.3 Bieden van ndersteuning in de dagstructuur In een intramurale setting hebben cliënten in de categrie ZZP 3 en 4 een duidelijke dagstructuur. Cliënten met ZZP 3 wrden in de intramurale setting aangemedigd m deel te nemen aan activiteiten die dr de instelling wrden gerganiseerd. De verzrging vindt plaats p vaste mmenten en de dagelijkse rutine is vr de cliënt duidelijk. Vr extramurale cliënten bieden zrgrganisaties al wel dag verzrging aan vr uderen die zelf geen juiste dagstructuur kunnen vinden en/f sciale cntacten kunnen nderhuden. Bij cliënten met een ZZP 1 tt en met 3 in de thuissituatie is het erg belangrijk dat zij begeleiding krijgen bij het maken van een gede dagstructuur (11). Het ndersteunen van deze dagstructuur is het belangrijkste nderdeel uit de ttale ndersteuning van cliënten bij hun regievermgen/autnmie, vral vr cliënten in een thuissituatie. Een vrbeeld van ndersteuning in de dag structuur is de zrg cördinatr, deze persn kan helpen bij het bieden van ndersteuning en het maken van een duidelijke dag structuur. Ok het hebben van thuiszrg en huishudelijke hulp vr een aantal uur per week helpt mee aan het verkrijgen van meer structuur. 2.1.4 Een centraal vraagpunt/aanspreekpunt in de nabijheid Vr cliënten is het ndzakelijk dat er een centraal punt bestaat waar zij hun vragen kunnen stellen. Dat punt dient ged bereikbaar te zijn, dat wil zeggen p lpafstand. De Wm vraagt instellingen vr wnen, zrg en welzijn m infrmatie, advies en ndersteuning aan burgers gebundeld aan te bieden. Dit zrgt er vr dat de cliënten één punt hebben waar zij al hun vragen kunnen stellen (11). Vrbeelden van dergelijke punten zijn; de wningstichting, een lket en de huisarts. 2.1.5 Aangepaste en adequate huisvesting Adequate huisvesting is een cruciaal punt wanneer het wnen en de zrg wrdt gescheiden. Znder wningaanpassingen kan de zrg niet adequaat extramuraal wrden aangebden. Belangrijke aanpassingen in de thuissituatie vlgens verschillende ndervraagde instellingen zijn (11): traplift, actieve lift, passieve lift hg-laagbed gelijkvlerse ruimten aangepaste ducheruimte aangepast tilet alarmeringsmgelijkheden 15
technische ndersteuning Dr de nieuwe regeling zijn er veel cliënten die geen geschikte wning hebben, mdat zij geen rekening hebben gehuden met het langer in eigen wning wnen. Sms hudt dit in dan men met verhuizen mdat de wning niet aangepast kan wrden. Dit betreft bijvrbeeld cliënten die in een flat (znder lift) wnen f waarvan de wning niet grt geneg is m bepaalde ndzakelijke aangepaste vrzieningen te plaatsen (11). De aanpassingen die ndzakelijk zijn m de zrg verantwrd en veilig te kunnen leveren meten wrden verged dr de gemeente. De ligging van de wning kan van invled zijn. De verschillende zrgprfessinals kunnen een langere respnstijd hebben als men p het platteland wnt. Ok is daar de mate van maatschappelijke participatie wellicht minder dr het ntbreken van buurtcentra. In figuur 5 staan de resultaten ver welke aanpassingen zeker ndig zijn vr de verschillende ZZP s. Deze resultaten zijn gevrmd vanuit het perspectief van de zrgprfessinal (11). Figuur 5: Bendigde aanpassingen in huis De ndzaak vr wningaanpassingen neemt te naarmate de hgte van het ZZP teneemt. De belangrijkste aanpassingen zijn: gelijkvlerse ruimten, aangepaste ducheruimte, aangepast tilet en alarmeringsmgelijkheden. Andere aanpassingen die naast deze hfdaanpassingen van belang zijn vr de cliënt vanuit het perspectief van de zrgprfessinal zijn (11): Vldende ruimte m rlstel in te kunnen bewegen. Vldende licht in de ruimten. 16
Veiligheid van de wningen tegen inbraak. Aanpassingen in de tegang van de wning. Hier kan gedacht wrden aan een vlakke tuin en aanpassingen bij de entree van de wning. Een beeldtelefn gekppeld aan de vrdeurbel. Met een beeldtelefn kan men zien wie er aanbelt. Dit met zrgen vr een extra gevel van veiligheid. Aandacht vr brandveiligheid. Uit nderzek is naar vren gekmen dat de zrginstellingen pmerken dat er verschillen zijn per gemeente in vrzieningen en andere regelingen. Er is behefte aan afstemming tussen de gemeenten (11). In de Wm staat beschreven dat mensen met een beperking ndersteuning zuden meten kunnen krijgen. Hier vallen nu k ZZP3 en ZZP4 nder, de Wm met met de nieuwe regeling ndersteuning en begeleiding aan huis leveren. Gemeenten veren de Wm uit en zij bepalen zelf p welke manier ze dit den, ze hebben k de vrijheid m te bepalen wie de vrzieningen uit de Wm echt ndig heeft (12). Daarm is het lastig een eenduidig beleid betreft scheiden wnen en zrg te kunnen maken. Vrbeelden van vrzieningen die nder de Wm vallen zijn (12): huishudelijke hulp aanpassingen in de wning verver in de regi rlstel maaltijdverzrging verhuiskstenvergeding hulp aan buurthuizen en verenigingen 2.1.6 Ndzakelijk tezicht deels p nplanbare mmenten Cliënten hebben behefte aan tezicht. Bij tezicht kan gedacht wrden aan het letten p vldende vchtinname, de veding f valgevaar bij tiletteren f het wassen. In verpleeghuizen wrdt hier actief tezicht p gehuden dr de verpleging. Maaltijdvrziening wrdt sms gefinancierd vanuit de Wm, denk hierbij aan tafeltje-dekje. Het is verder ng lastig m dit srt van actief tezicht in de wning te te passen. Dr nieuwe technlgische ntwikkelingen is er wel tezicht mgelijk p afstand, bijvrbeeld dr middel van beeldschermen. Deze technlgie vraagt wel m aanpassingen in de wningen waarvr er financiële middelen ndig zijn m dit te kunnen realiseren. De ndzaak 17
tt wningaanpassingen neemt te naarmate men in een van de hgere categrieën van ZZP s terecht kmt. De ndzakelijkheid tt wningaanpassing in de vrm van technische ndersteuning is vlgens verschillende instellingen in 94% van de gevallen vr ZZP3 en ZZP4 ndig (11). 2.1.7 Heldere afspraken p het gebied van verantwrdelijkheden en zrgcördinatie In de thuissituatie met duidelijkheid kmen rndm de verantwrdelijkheden van verschillende betrkken prfessinals (11). In een verpleeghuis wrdt medicatie vaak besteld dr verzrgend persneel, dit geldt k vr verige hulpmiddelen. Er meten duidelijke afspraken kmen ver he de medicatie in de thuissituatie vr de cliënt wrdt besteld en wie hier verantwrdelijk vr is. Daarnaast meten er afspraken gemaakt wrden m te zrgen dat de hulpmiddelen en medicatie p tijd bij de patiënt in huis zijn. Wanneer verschillende zrgprfessinals betrkken zijn bij de verzrging van de patiënt is het essentieel dat deze niet langs elkaar heen werken, maar samenwerken. Hiervr zullen afspraken gemaakt meten wrden met betrekking tt de dssiervrming en de tegang tt deze dssiers vr de verschillende betrkkenen in dat zrgprces. De zrg met altijd adequaat afgestemd wrden p de situatie van de cliënt. Ok zrgcördinatie is vr deze cliënten dus van essentieel belang (11). Bij zrgcördinatie gaat het m verschillende taken. Een aantal van deze taken zijn: planning, evaluatie, begeleiding. Er zijn verschillende mgelijkheden wat betreft de tewijzing van de uitvering van een aantal taken. Deze kunnen tebedeeld wrden aan de mantelzrger, de wijkverpleegkundige, de huisarts f een specialist uderengeneeskunde. Om versnippering van de zrgcördinatie tegen te gaan kan er een speciaal beleid ingeverd wrden. Een vrbeeld hiervan is dat de gemeente vr huishudelijke hulp maar één aanbieder cntracteert. Het is belangrijk dat de Wm- vrzieningen geclusterd aangebden wrden. Dit is een gedkpere plssing en het is vr de cliënt k prettig dat ze niet telkens met andere rganisaties te maken krijgen, maar z één centrale partij hebben als aanspreekpunt. Uit vrgaande wrdt duidelijk dat het erg belangrijk is een gede cördinatie te hebben tussen verschillende taken met betrekking tt de zrg vr de cliënt. De cördinatie kan tegewezen aan verschillende partijen. Heldere afspraken zijn ng ndig m dit te realiseren (11). 2.2 De aanbieders Een deel van de diensten uit de AWBZ wrdt vergeheveld naar de Wm. Er zijn een aantal belangrijke wijzigingen drgeverd in het kader van de hervrming van de langdurige zrg (12). Er wrden een aantal maatregelen in de Wm genmen m langdurige zrg en ndersteuning aan te bieden. Ten eerste wrdt er mgelijk gemaakt dat meer mensen met ndersteuning en zrg thuis kunnen blijven wnen. Ten tweede zijn gemeenten verantwrdelijk vr de verzrging, begeleiding en participatie van de burgers. Ten derde wrdt er 50 miljen eur gebudgetteerd m het mgelijk te 18
maken m sciale wijkteams te rganiseren. Ten vierde blijft de cliënt ndersteuning bestaan, de middelen uit de AWBZ wrden hiervr vergeheveld naar de gemeenten. Een vrbeeld van deze cliënt ndersteuning is het helpen met geldzaken. Als laatste is er een vangnet waarmee de gemeenten steun kunnen bieden aan mensen die het ndig hebben. een schatting van het budget hiervr is 700 miljen eur in 2017. In de zrgverzekeringswet (Zvw) zijn k een aantal wijzigingen van belang (12). Allereerst kmt er een nieuwe afspraak thuisverpleging, zdat mensen die naast verpleging k verzrging ndig hebben die van dezelfde hulpverlener kunnen krijgen en mensen dus langer in de eigen mgeving kunnen blijven wnen. Ok trekt het kabinet 200 miljen eur uit vr meer wijkverpleegkundigen. Deze wijkverpleegkundigen zijn erg belangrijk vr de verzrging van mensen die thuis blijven wnen. Er is nu al vlp aandacht vr het scheiden van wnen en zrg, maar k in de tekmst zullen er ng wijzigingen wrden drgeverd m het langer thuis blijven wnen mgelijk te maken. Z is p 14 januari 2014 de nieuwe Wet maatschappelijke ndersteuning naar de Tweede Kamer gestuurd (12). In deze nieuwe wet staat beschreven dat gemeenten meer verantwrdelijkheden krijgen. Onder deze verantwrdelijkheden vallen het zrgen vr passende ndersteuning aan huis vr mensen die niet p eigen kracht kunnen deelnemen aan de samenleving. Het del van deze wetswijziging is m het mgelijk te maken dat mensen langer thuis kunnen blijven wnen en kunnen blijven participeren in de samenleving. Gemeenten krijgen 3,9 miljard subsidie m deze nieuwe verantwrdelijkheden te realiseren. Vlgens staatssecretaris van Rijn is het de bedeling dat met deze nieuwe Wm gemeenten passende ndersteuning kunnen bieden die recht det aan de persnlijke mstandigheden van mensen thuis (12). Om de invering van de nieuwe Wm in de gemeenten z ged en cmpleet mgelijk te maken heeft de verheid een stappenplan vr de invering pgezet. In principe zu iedere gemeente dit stappenplan meten uitveren. De gemeenten gaan in de tekmst meer ndersteuning bieden p het maatschappelijke gebied. Het is de bedeling dat zij in hun eigen beleidsplan vaststellen p welke wijze en p basis van welke criteria een cliënt vr maatwerkvrziening in aanmerking kmt. Naast deze maatwerkvrzieningen bestaan er k algemene vrzieningen. De gemeenteraad met aandacht besteden aan het hebben van algemene vrzieningen die zijn gericht p het bevrderen van zelfredzaamheid en participatie en het vrzien in de behefte aan pvang. Op het niveau van de gemeente met gekeken wrden p welke wijze deze algemene vrzieningen vrm krijgen en vr wie deze geschikt zijn. Daarna met gekeken wrden welke maatwerkvrzieningen getrffen meten wrden vr cliënten vr wie een algemene vrziening niet tereikend is. Dit zijn de cliënten die zelf, f met behulp van anderen f algemene vrzieningen niet in staat zijn tt zelfredzaamheid f participatie. In deze gevallen met de 19
cliënt er zeker van kunnen zijn dat de gemeente hem f haar ndersteunt. De gemeente beslist in deze gevallen tt verstrekking van maatwerkvrziening die een passende bijdrage levert aan het realiseren van een situatie waarin een cliënt in staat wrdt gesteld tt zelfredzaamheid f participatie en daarmee z lang mgelijk in de eigen mgeving kan blijven (12). Het is de bedeling dat de gemeente de inwners betrekt bij de uitvering van het beleid. Z wrdt het vr de inwners duidelijk welke maatschappelijke ndersteuning zij van de gemeente kunnen verwachten. Daarnaast blijft het z vr de gemeente mgelijk m in te spelen p de wensen en beheften van de inwners. Binnen de nieuwe Wm werken gemeenten actief samen met de zrgverzekeraars bij het rganiseren van de zrg (12). De zrgverzekeraars zijn gericht p een integraal beleid. Zij willen samen met de gemeenten zrgen vr een z ged mgelijke rganisatie van de zrg en ndersteuning. Ok vinden zrgverzekeraars het erg belangrijk dat de verschillende stelsels die betrkken zijn bij zrg en ndersteuning thuis (Wm, Zvw en AWBZ) p één lijn gebracht wrden. Hiermee met keuzemgelijkheid tussen het verschillende zrgaanbd eenvudiger wrden, wat zal leiden tt een makkelijkere en efficiëntere uitvering. Een grte zrgverzekeraar in Twente, en met name in Enschede, is Menzis. Zij hebben als delstelling vr de samenwerking Een integraal en gekanteld aanbd van zrg en ndersteuning aan inwners dr middel van een beter afgestemde en meer delmatige rganisatie. (20) Samenwerking tussen gemeenten en zrgverzekeraar is vlgens de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Zrgverzekeraars Nederland ndig m recht te den aan het feit dat mensen graag zrg er ndersteuning willen die aansluit bij de manier waarp zij willen leven en participeren in de samenleving. Samenwerking tussen de uitverders van verschillende wetten zal altijd ndig blijven, ngeacht eventuele mgelijke aanpassingen binnen f tussen verschillende stelsels (21). 20
2.3 Vrzieningen Extramurale zrg bevat bijna het gehele pakket aan zrg wat men intramuraal krijgt aangebden. Het enige verschil tussen deze beide is dat bij de extramurale zrg het verblijf er buiten valt. Uit de randvrwaarden is al duidelijk gewrden wat er allemaal extramuraal met wrden aangebden. De aanpassingen in huis wrden gefinancierd dr de Wm, de verantwrdelijkheid hiervr ligt dus bij de gemeenten (12). Cliënten meten dus in hun eigen wnmgeving zrg krijgen aangebden Deze zrg wrdt bekstigd dr middel van extramurale zrgprestaties. Het Vlledig Pakket Thuis (VPT) biedt de mgelijkheid m de zrg nu extramuraal aan te bieden, maar vr het VPT is een indicatie vr verblijf ndig en die wrdt nu niet meer aan cliënten met een indicatie ZZP3 f ZZP4 afgegeven. Een manier m de te extramuraliseren zrg te bekstigen via de bestaande extramurale prestaties. Binnen deze prestaties is er een mgelijkheid m vr specifieke cliënten extra maatregelen te treffen (22). Onder extra maatregelen vallen hier: 1. Verpleging extra f speciaal 2. Persnlijke verzrging extra f speciaal 3. Begeleiding extra f speciaal Van de categrie extra is sprake wanneer de zrgaanbieder k nplanbare zrg kan leveren. Dit is erg van belang vr cliënten met een ZZP3 f ZZP4 indicatie. Van de categrie speciaal is sprake wanneer er een hger deskundigheidsniveau vereist is. 2.4 Gevlgen De situatie mtrent scheiden van wnen en zrg en het langer thuis wnen van uderen is ng verre van ideaal. Het Tympaan Instituut heeft in samenwerking met Panteia nderzek gedaan naar het verbinden van wnen en zrg. Aan de hand van de huidige situatie zijn er een aantal mgelijke gevlgen gevnden (23) : 1. Een grtere druk p Wm-vrzieningen: de cliënten die vanaf dit mment langer thuis blijven wnen, krijgen vrlpig extramurale AWBZ-zrg. Dit ligt dus ng bij de AWBZ en dus bij de verheid. Vanaf 2015 zullen een aantal functies wegvallen. Onder deze functies vallen persnlijke verzrging en begeleiding. Deze functies kmen dan nder de verantwrdelijkheid van de gemeenten. Er ntstaat z een grtere druk p de Wmvrzieningen. 21
2. Grtere druk p mantelzrg: de verheid gaat uit van een eigen kracht waardr men langer thuis wnen mgelijk kan maken. Hierdr zal er een grtere druk p mantelzrgers ntstaan. Dit kan uiteindelijk k leiden tt een grter gebruik van de ndersteuning uit de Wm mdat mantelzrgers het zelf niet meer kunnen den. 3. Gevaar van aantasting van zelfredzaamheid en verwaarlzing: de behefte van cliënten aan een beschermde wnmgeving f tezicht blijft bestaan, k wanneer de verblijfsindicatie wrdt afgeschaft. Het gevaar bestaat dat deze mensen zichzelf gaan verwaarlzen wanneer zij niet in een juiste setting wnen (24). De vraag blijft echter f huisartsen, thuiszrg en de mantelzrgers de cmplexe zrg wel aan kunnen wanneer dit extramuraal met wrden gerganiseerd. Tezicht, ndersteuning en verzrging is extramuraal lastiger te realiseren dan intramuraal. 4. Daling van het besteedbaar inkmen: vr smmige mensen zal de wijziging leiden tt een vermindering van het besteedbaar inkmen. Het Natinaal Instituut vr Budgetvrlichting (Nibud) heeft de gevlgen van scheiden van wnen en zrg vr bestedingsmgelijkheden van uderen met een minimuminkmen geïnventariseerd (25). Hiervr zijn twee verschillende situaties als vrbeeld genmen: uderen met een AOW-uitkering en uderen met een AOWuitkering en een klein aanvullend pensien. Een klein aanvullend pensien is hier 2.500,00 brut per jaar. Het Nibud heeft gecnstateerd dat uderen straks minder kunnen uitgeven aan sciale activiteiten dr de veranderingen. Echtparen gaan er relatief meer p achteruit dan de alleenstaande uderen. Dat kmt drdat de AOW uitkering relatief veel lager is. De financiële gevlgen zijn afhankelijk van de variatie in de persnlijke lasten. Variatie wrdt met name verrzaakt dr de hgte van de eigen bijdragen vr de te ntvangen zrg. Eigen bijdragen gaan mhg wanneer men in de nieuwe situatie langer thuis blijft wnen. Wnlasten spelen een grte rl in de bijdragen die uderen leveren. Om deze gevlgen tegen te kunnen gaan met er nu actie wrden ndernmen en meten er een aantal dingen in het beleid van het scheiden van wnen en zrg wrden aangepast. 5. Financiële maatregelen: een deel van de cliënten die minder zelfredzaam zijn, kunnen te maken krijgen met financiële prblemen. Dit kmt dr de tenemende ksten bij een zelfstandige wnsituatie maar k mdat de cliënt zelf verantwrdelijk wrdt vr het regelen van hun financiën (26). 22
2.5 Het huidige beleid van verzrgingshuizen Als gevlg van het Regeerakkrd van 2012 zijn er veel veranderingen geweest in de verzrgingshuizen. Zij mesten hun telatingscriteria aanpassen. Vr een aantal verzrgingshuizen betekent de maatregel dat er sprake is van leegstand. Een mgelijke plssing vr deze leegstand is het verhuren van kamers aan mensen met een ZZP 1 tt en met ZZP 3 indicatie. Deze mensen kunnen de kamer dan huren en de zrg zelf inkpen. De financiering hiervan meten zij echter vlledig zelf den mdat deze hier vanuit de AWBZ vlledig wegvalt (27). In 2014 zullen veel verzrgingshuizen de deuren sluiten. Men met langer zelfstandig in hun eigen huis wnen, dit is de trend van de afgelpen en kmende tijd. Vanaf 1 januari 2014 wrden alleen mensen met zware beperkingen ng tegelaten tt een verzrgingshuis. De verheid heeft het nieuwe beleid snel ingeverd en er is sms ng te veel nduidelijkheid. Om een beeld van de veranderingen te krijgen is het ged m te kijken he het er nu vr staat in verzrgingshuizen. Cliënten met een ZZP 3 indicatie wrden vanaf 1 januari 2014 niet meer tegelaten tt verzrgingshuizen. Vr ZZP 4 cliënten geldt dit vanaf 2015. Een uitzndering zijn mensen die vr 1 januari 2013 een ZZP 1 f ZZP 2 indicatie hebben tegewezen gekregen en mensen die vr 1 januari 2014 een indicatie vr ZZP 4 hebben gekregen. Als men tt deze grep behrt heven ze geen huur te betalen en wrdt het wnen en de zrg ng betaald vanuit de AWBZ. Vr mensen met ZZP4 indicatie zijn er ng wel mgelijkheden. Bij Carrint Reggeland, een grte rganisatie in Overijssel, kan je met een ZZP4 indicatie ng wel een plek krijgen in het verzrgingshuis. Ok bestaan er hiernaast ng een aantal particuliere verzrgingshuizen. In deze verzrgingshuizen kan in principe iedereen tegen betaling terecht. 2.6 Mdelverrdening Het cllege van burgemeesters en wethuders van elke gemeente heeft vlgens de Wet maatschappelijke ndersteuning een cmpensatie plicht. Onder cmpensatieplicht wrdt de plicht van het cllege m aan persnen met een beperking, een chrnisch psychisch f een psychsciaal prbleem vrzieningen te bieden ter cmpensatie van hun beperkingen verstaan (28). Het gaat hier m beperkingen p het gebied van zelfredzaamheid, maatschappelijke participatie, het huishuden veren, zich verplaatsen binnen en rndm wning, zich per ververmiddel lkaal verplaatsen en het ntmeten van nieuwe mensen en p basis daarvan nieuwe sciale cntacten kunnen leggen. In artikel 4 van de wet maatschappelijke ndersteuning wrdt de verplichting pgelegd aan het Cllege m een resultaat te bereiken dat in het individuele geval maatwerk is (28). Het is tevens ndzaak een resultaat te bereiken dat als cmpensatie mag gelden. Er is dus een cmpensatieplicht. Het is in beginsel aan de gemeenteraad en het Cllege m te bepalen p welke wijze er invulling 23
wrdt gegeven aan deze cmpensatieplicht. Via deze cmpenserende maatregelen kunnen een aantal resultaten bereikt wrden. Dit leidt dan tt het in de wet genemde resultaat gerichte cmpensatie (28). De te bereiken resultaten zijn vlgens artikel 2 lid 1 van de Wet maatschappelijke ndersteuning (28): Een schn en leefbaar huis (huishudelijke hulp) Wnen in een geschikt huis (aanpassingen in de wning) Beschikken ver gederen vr primaire levensbeheften (bdschappen, levensmiddelen, eten bereiden) Beschikken ver schne, draagbare en delmatige kleding (wassen, strijken, vuwen) Het thuis kunnen zrgen vr kinderen die tt het gezin behren Zich verplaatsen in en m de wning (aanpassingen aan tegankelijkheid van de wning) Zich lkaal verplaatsen per verversmiddel De mgelijkheid m cntacten te hebben met medemensen en deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke f religieuze activiteiten (verver naar gewenste lcaties) In de mdelverrdening Wm kmen veel van de eerder besprken randvrwaarden terug. Ze zijn dus niet alleen gewenst vr het wnen p eigen kracht, maar in de wet k een ndzakelijke vrwaarde. 2.7 De aanvraag van een individuele vrziening Het is mgelijk m bij de gemeente een aanvraag in te dienen vr een vrziening. In smmige gevallen gaat er aan een dergelijke aanvraag een aanmelding vr een gesprek vraf (28). Dit gebeurt in de vlgende gevallen: 1. Wanneer de aanvraag afkmstig is van iemand die ng niet eerder een aanvraag heeft gedaan. 2. Wanneer iemand al eerder een gesprek heeft gehad, maar waar er nu sprake is van gewijzigde mstandigheden f gewijzigde te bereiken resultaten. 3. Wanneer de belanghebbende f het cllege daar een verzek vr indient. Iemand kan zich p verschillende manieren aanmelden vr een gesprek. Dit kan schriftelijk, elektrnisch, mndeling f telefnisch wrden gedaan bij de gemeente. Als een gesprek eenmaal is geverd wrdt hiervan een verslag gemaakt. Opmerkingen van belanghebbenden kunnen als bijlage wrden tegevegd. Een verslag is pas een aanvraagfrmulier wanneer de belanghebbende dit verslag heeft ndertekend. 24