Behandelen in de palliatieve fase zin of onzin? Palliatieve chemotherapie Birgit Mispelaere Algemene medisch oncologie 16.09.2010
Palliatieve therapie Behandelen en voorkomen van symptomen en klachten in de ruime zin
Palliatieve therapie Etiologische/oorzakelijke therapie (tumorgerichte therapie oa. chemotherapie) Symptomatische therapie (vb. analgetica, corticoiden, )
Definitie: chemotherapie waarbij effect op overlevingsvoordeel niet primeert maar wel verbetering van tumorgerelateerde symptomen EN waarbij symptoomcontrole door therapie belasting door therapie overheerst
Oorspronkelijke visie op chemotherapie: Doel: Verlenging van overleving (overall survival) Verlenging van ziektevrije overleving (disease free survival) Respons rates Symptoomcontrole initieel ondergeschikt en geen primair doel Niet routinematig gebruikt in palliatieve setting
Pallitiave chemotherapie Oorspronkelijke visie vanuit: Verkeerd beeld van belangrijke toxiciteit Veel evolutie in ondersteunende medicatie (vb. antiemetica) Evolutie in toedieningswijze (vb. 5FU bolus vs 5FU infusor) Keuzemogelijkheden in cytostatica (vb. carboplatinum ipv cisplatinum)
Quality of Life (QoL) wordt belangrijk palliatie niet evalueren in lengte van overleving maar in verbetering van QoL (subjectieve parameter, vragenlijsten) verbeteren van QoL algemene verbetering
Symptoomverbetering in verhouding met therapietoxiciteit = fysische dimensie van QoL Psychologische dimensie Sociale dimensie }beïnvloedt door effect van fysische dimensie Sexuele dimensie
Palliatieve versus curatieve therapie voor veel patiënten zeer onverwacht en onvoorzien Nood aan extra tijd Nood aan aanpassing aan ziek zijn
Tijdstip van palliatieve chemotherapie bepaald door: Geschatte evolutietijd vooraleer klachten zullen optreden Ernst van de aanwezige of te verwachten klachten vb. vena cava superior syndroom, massief longembool, obstructie, hygiënisch probleem van cutane metastasen Therapiemogelijkheden wanneer klachten optreden vb. stenting, maagsonde, Mogelijkheid dat ziekte-evolutie elders in het lichaam het ziekteverloop zal domineren vb. hersenmetastasen,
Juiste dosages, juist interval en toedieningsvormen gebruiken, zelfs in palliatieve setting. Minder dosis geeft soms enkel de nevenwerkingen vb. Fraser et al. 1993: CMF vs lage dosis epirubicine voor borstcarcinoma: ondanks meer nausea, braken en myelosuppressie toch betere QoL Perorale vorm ipv intraveneus juist soms nog toxischer vb.medical Research Council Working Party. 1996: SCLC: oraal etoposide vs IV combinatietherapie: grotere hematologische toxiciteit po en significant slechtere overleving
Klinische praktijk: Verderzetten palliatieve chemo na 1 of 2 cycli indien: Duidelijke verbetering symptomen EN Acceptabele toxiciteit Partiële of complete respons niet zo belangrijk, wel objectieve ziekteprogressie: stopzetten therapie! Jaakkimainen et al. 1990: kostenefficiëntie van deze aanpak beter dan louter supportieve zorgen bij pt met NSCLC
Pallatieve chemotherapie Ziekte-inzicht en medewerking patiënt zeer belangrijk Geïnformeerde patiënt! Silvestri et al. 1998: 81 pt met NSCLC behandeld met chemotherapie:. 22% kiest owv 3 maand overlevingsvoordeel. 68% kiest owv mogelijke vermindering van symptomen zonder overlevingsverlenging
Gangbare therapie bij: Borstcarcinoma Prostaatcarcinoma Longcarcinoma Pancreascarcinoma Coloncarcinoma Hersentumoren
Borstcarcinoma gemetastaseerd: Mogelijke indicaties voor therapie: Verlenging ziektevrije overleving Verlenging overall survival Hygiënisch bij locaal uitgebreid carcinoom Analgetisch bij botmetastasen
Borstcarcinoma: Levermetastasen: Indicatie voor chemotherapie owv verwachte snellere progressie Voorkomen van leverfalen Verlenging overall survival Botmetastasen: Geen urgente reden voor palliatieve chemotherapie, zo mogelijk antihormonale therapie Meningitis carcinomatosis: Geen duidelijke indicatie voor chemotherapie, geen bewezen overlevingsvoordeel, belangrijke toxiciteit
Prostaatcarcinoma gemetastaseerd Mogelijke indiciatie voor therapie: Verlenging overall survival Verlenging ziektevrije overleving Verbeteren pijnklachten door botmetastasen Verbeteren bloedbeeld anemie door effect op beenmerginvasie Verbeteren algemene toestand PSA stijging zonder klachten geen indicatie voor chemo
Longcarcinoma gemetastaseerd: Mogelijke indicaties voor therapie: Verlenging ziektevrije overleving Verbeteren van dyspnee Verbeteren van pijnklachten door locale invasie
Pancreascarcinoma gemetastaseerd: Mogelijke indicatie voor therapie: Verbetering overall survival Verbeteren pijnklachten Verbeteren algemene toestand, QoL
Coloncarcinoma gemetastaseerd: Mogelijke indicaties voor therapie: Verlenging overall survival Verlenging ziektevrije overleving Voorkomen van obstructie Voorkomen van moeilijk te palliëren pijn vb.rectumcarcinoma
Hersentumoren: Mogelijke indicaties voor therapie: Verlenging overall survival Verlenging ziektevrije overleving Voorkomen, uitstellen neurologische symptomen