Woonplan Assen 2010-2030

Woonplan Assen 2010-2030 Een stad voor iedereen Gemeente Assen 28 januari 2010

Gemeente Assen Woonplan Assen 2010-2030 Een stad voor iedereen Vastgesteld door de raad in de openbare vergadering van 28 januari 2010

Inhoudsopgave 0 SAMENVATTING I 0.1 GROEI IN EEN COMPACTE EN DUURZAME STAD I 0.2 EEN STAD VOOR IEDEREEN I 0.3 REALISEREN WOONSERVICEZONES IV 0.4 BLIJVEN INVESTEREN IN DE KWALITEIT VAN BESTAANDE WOONGEBIEDEN V 0.5 UITBREIDEN VAN HET WOONAANBOD V 0.6 NAAR DE PRAKTIJK VII 1 INLEIDING 1 1.1 EEN NIEUW WOONPLAN VOOR ASSEN 1 1.2 LEESWIJZER 3 2 KADERS 5 3 ASSEN IN BEELD 11 3.1 INWONERS TEVREDEN 11 3.2 WONINGMARKTONDERZOEK 2009 11 3.3 WONEN IN ASSEN ANNO 2009 11 3.4 TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN 13 3.5 WONEN MET ZORG 15 3.6 BETAALBAARHEID 15 4 MEER KEUZE VOOR DE WOONCONSUMENT 19 4.1 KEUZEMOGELIJKHEDEN EN VARIATIE 19 4.2 BLIJVEND AANDACHT VOOR MENSEN MET EEN BEPERKT INKOMEN 21 4.3 KANSEN BIEDEN AAN OUDEREN 31 4.4 INSPELEN OP DE BEHOEFTE AAN WONEN MET ZORG OF BEGELEIDING 32

4.5 AANTREKKELIJKE GEMEENTE VOOR GEZINNEN 37 5 WOONSERVICEZONES 39 5.1 DOELSTELLING 39 5.2 UITGANGSPUNTEN 39 5.3 INHOUD VAN DE WOONSERVICEZONES 40 5.4 EEN BLIK OP DE WIJKEN 43 5.5 VAN VISIE NAAR PRAKTIJK 50 6 WOONAANBOD 57 6.1 EEN GROTER ACCENT OP DE BESTAANDE STAD 57 6.2 NIEUWBOUW 2009-2020 EN EEN DOORKIJK NAAR 2030 62 7 NAAR DE PRAKTIJK 73 7.1 DE ROL VAN DE GEMEENTE ASSEN 73 7.2 VAN WOONPLAN (PROGRAMMA) NAAR GEBIEDEN EN LOCATIES 73 7.3 INSTRUMENTEN EN SAMENWERKING 74 7.4 EVALUATIE WOONPLAN 77 7.5 WERKPROGRAMMA 77

1 SAMENVATTING 0 Samenvatting Het is goed wonen in Assen! Inwoner spreken een hoge waardering uit voor het wonen in deze gemeente. Daar zijn we trots op! We willen ons inspannen om te zorgen dat Assen een prettige woongemeente blijft en inspelen op veranderende wensen van (toekomstige) inwoners. Het woonplan werkt de ambities en inspanningen uit, passend binnen het toekomstbeeld van Assen zoals dat is neergelegd in Assen Koerst en de concept Structuurvisie Assen 2030, en in de afspraken met de regio. Onderstaand is dit samengevat. 0.1 Groei in een compacte en duurzame stad In Assen Koerst hebben we ons uitgesproken voor groei naar 80.000 inwoners. Dit vraagt om uitbreiding van het woonaanbod. Tegelijkertijd willen we een meer compacte stad worden en koesteren we het groene karakter van de stad en de omgeving. Dit betekent dat we locaties in de bestaande stad benutten en daarbij enige verdichting niet schuwen. Naast de voor Assen bekende en gewaardeerde ruime woonmilieus, willen we ook aanbod in meer stedelijke milieus realiseren. We willen een duurzame stad zijn waarbij we ernaar streven dat in 2015 minimaal 50% van de bestaande woningen minimaal energielabel C heeft en minimaal 50% van de nieuwe woningen CO2 neutraal is. 0.2 Een stad voor iedereen In Assen woont een grote diversiteit aan huishoudens. Assen is geen villa- of seniorengemeente, maar een plek waar jong en oud, arm en rijk kunnen wonen en werken. Daar zijn we trots op en dat willen we behouden. We zetten in op een gevarieerd woonaanbod zodat mensen die een volgende stap in de wooncarrière willen zetten dat binnen Assen kunnen doen. Daarin leggen we de volgende accenten: keuzemogelijkheden en variatie, mensen met een beperkt inkomen (waaronder jonge huishoudens), ouderen, zorgbehoevenden en gezinnen.

II SAMENVATTING Keuzemogelijkheden en variatie We streven naar een grote variatie van het woonaanbod, niet alleen op gemeenteniveau, maar zo veel mogelijk ook per wijk. We willen mensen nog meer invloed geven op het ontwerp en de indeling van de woning en reserveren 30% van de koop in het bouwprogramma voor (collectief) particulier opdrachtgeverschap. Ook in de bestaande voorraad willen we de mogelijkheid bieden de woning naar wens aan te passen en uit te breiden. Daartoe behouden we flexibiliteit in lokale regels. Het bouwprogramma kent een grote variatie, rekening houdend met de diversiteit in huishoudens en woonwensen. We stimuleren bouwers tot het realiseren van vernieuwende woonconcepten met meer invloed van de consument en zorgen zelf voor de nodige flexibiliteit in bestemmingsplannen om maatwerk in verkaveling mogelijk te maken. We houden elke vijf jaar een woningmarktonderzoek en actualiseren aan de hand daarvan het woonplan met bouwprogramma. Blijvend aandacht voor mensen met een beperkt inkomen Een belangrijke kwaliteit van wonen in Assen is dat je goed kunt wonen voor een redelijke prijs. Dat willen we zo houden. We kijken in het bijzonder naar de doelgroep en zorgen voor voldoende keuze in de sociale huurvoorraad. Ook de middeninkomens vragen aandacht. We zetten voor de middeninkomens vooral in op bereikbaarheid van de koop, maar realiseren ons dat deze groep deels ook aanspraak maakt op sociale huurwoningen. Voor deze groepen is niet alleen de huur of hypotheek van belang, maar het totale woonlastenplaatje. We zetten in op energiebesparende maatregelen. Voor de langere termijn is dat nodig om de energie- en daarmee woonlasten te kunnen beperken. Met het oog op een levendige gemeente hebben we bijzondere aandacht voor de kansen van jongeren op de Asser woningmarkt. We streven naar een omvang van de sociale huurvoorraad van zeker 10.650 woningen in 2020. In 2015 bezien we hoe het staat met de economische vooruitzichten en stellen indien nodig de ambitie bij. We willen inspelen op de veranderende woonwensen van de ouder wordende bevolking en het groeiende beroep van bijzondere doelgroepen op de sociale huursector. Dit vraagt om veranderingen in het sociale huuraanbod richting aanpasbaar en gelijkvloers (zie ook 0.4). We nemen circa 1.400 sociale huurwoningen op in het bouwprogramma. Daarbij houden we rekening met de gewenste omvang en met de inschatting voor verkoop en sloop. We monitoren met de corporaties de kansen voor de verschillende groepen woningzoekenden in de sociale huur (o.a. jongeren, ouderen en bijzondere doelgroepen). We willen de kansen voor middeninkomens in de koop vergroten. We ondersteunen plannen voor verkoop van goede sociale huurwoningen om daaraan tegemoet te komen en om variatie in bestaande wijken te realiseren. We zien KoopGarant daarin als een belangrijk instrument. We continueren de starterslening.

3 SAMENVATTING We nemen circa 1.050 goedkope en betaalbare koopwoningen op in het bouwprogramma, waarvan ongeveer 15% goedkoop. Flexibiliteit tussen huur en koop is van belang, zeker met het oog op de onzekere economische omstandigheden. We gaan met woningcorporaties en ontwikkelaars in gesprek over het stimuleren van doorstroming (mensen die al willen verhuizen over de streep trekken). Betaalbaarheid gaat niet alleen over de hoogte van huur of hypotheek. Energielasten maken een steeds groter deel uit van de woonlasten. We zetten in op energiebesparing in bestaande en nieuwe woningen, zoals geformuleerd in de Duurzaamheidsvisie 2009-2015 en het daarbij behorende Uitvoeringsprogramma. Kijken we naar de wensen van jongeren dan zien we een divers patroon. Van eengezinswoningen in de koop tot onzelfstandige huureenheden. Wat bijna al die wensen kenmerkt is de betaalbaarheid. De maatregelen zoals hier genoemd zijn dan ook mede bedoeld om de kansen voor jongeren te verbeteren. Kansen bieden aan ouderen We willen het woonaanbod vergroten voor ouderen die nog een stap in de wooncarrière willen zetten maar (nog) geen behoefte hebben aan zorg. Dit vraagt om een grote variatie in het woonaanbod in combinatie met een aantrekkelijke woonomgeving en voldoende voorzieningen. Levensloopbestendigheid en aanpasbaarheid zijn cruciaal. De meeste ouderen willen niet verhuizen. Als het nodig is kijken ze eerst of de huidige woning kan worden aangepast. We ondersteunen die wens door flexibiliteit in de lokale regels. Voor ouderen die wel willen verhuizen zorgen we voor een kwalitatief goed aanbod van vooral gelijkvloerse of aanpasbare huur- en koopwoningen, al dan niet in combinatie met zorg (zie ook het volgende punt). Inspelen op de behoefte aan wonen met zorg of begeleiding We willen mensen met een zorgvraag in staat stellen zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen en actief te participeren in de samenleving. Dit vraagt om voldoende aanbod aan woonvormen waar zorg geleverd kan worden. Het vraagt ook om een goede coördinatie en spreiding van het aanbod aan zorg en welzijn. Daarover gaat het volgende hoofdstuk. We ondersteunen de wens van veel ouderen en andere zorgbehoevenden om zo lang mogelijk in de huidige woning te blijven wonen. We behouden flexibiliteit in de lokale regels ten behoeve van aanpassing of uitbreiding met bijvoorbeeld een slaap- of badkamer op de begane grond. We ondersteunen met informatie over mogelijke aanpassingen. Het woningbouwprogramma (zie par. 0.5) speelt in op de gewenste uitbreiding van nultredenwoningen. Het omvat voldoende appartementen (zowel in de huur als de koop) en zet in op grondgebonden nultreden- en aanpasbare woningen. Nieuwbouw is zoveel mogelijk levensloopbestendig of zodanig gebouwd dat aanpassing eenvoudig mogelijk is, met name in en nabij zorgzones. Ook het aanbod beschermd en verzorgd wonen wordt uitgebreid. In de plannen 2009 tot 2015 zijn opgenomen: circa 190 verzorgd wonen, 220 beschermd wonen en 650

IV SAMENVATTING intramurale plaatsen (Bron: Monitor WWZ Groningen-Assen 2009). Dit is meer dan voldoende om tegemoet te komen aan de verwachte vraag. We gaan met aanbieders van wonen en zorg in gesprek over de noodzaak tot en kansen voor modernisering en spreiding van woonzorgvoorzieningen. Dit nemen we mee in het gesprek over woonservicezones. Aantrekkelijk blijven voor gezinnen De afgelopen jaren waren gezinnen met kinderen in belangrijke mate bepalend voor de groei van Assen. We blijven onze groeiambitie voor een belangrijk deel richten op gezinnen met een midden- of hoger inkomen. Naast de hiervoor genoemde accenten speelt het bouwprogramma in op de woonwens van gezinnen: veel eengezinswoningen, voornamelijk in de koop en in ruime en rustige woonmilieus. In de uitwerking van plannen voor nieuwe woongebieden of aanpak van bestaande woongebieden wordt ook gekeken naar het voorzieningenaanbod dat gebieden aantrekkelijk maakt voor gezinnen met kinderen. 0.3 Realiseren woonservicezones Wij willen ouderen en mensen met een beperking in staat stellen om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen en zo zelfstandig mogelijk te functioneren. Dat betekent dat er een divers aanbod van wonen, welzijn en zorg moet worden ontwikkeld dat het gehele palet beslaat: van zelfstandig wonen in aangepaste woningen met zorg op afspraak en welzijnsvoorzieningen en eerstelijns zorg in de wijk tot en met (kleinschalige) woonvormen met 24 uurs zorg. Dat doen wij door het inrichten van woonservicezones. Onder een woonservicezone verstaan we een gebied waarin optimale condities zijn geschapen voor wonen met zorg en welzijn, tot en met niet planbare 24-uurs zorg. Daarin wordt integraal gekeken naar wonen, welzijn en diensten, zorg en de woonomgeving. Dit woonplan beschrijft welke voorzieningen idealiter in iedere woonservicezone aanwezig zouden moeten zijn, en welke brengdiensten (overal beschikbaar te organiseren vanuit een of enkele plek(ken)) we beschikbaar willen hebben. Binnen elke woonservicezone bevindt zich idealiter ook een zorgzone waar verzorgd wonen wordt geboden (zorg op afroep binnen 15 minuten beschikbaar). Op basis van beschikbare voorzieningen en de behoefteontwikkeling per wijk zijn kansen en opgaven in beeld gebracht. Conclusie is dat Assen al beschikt over een sterk zorgnetwerk. Belangrijkste opgaven zitten in de spreiding daarvan, het aanbrengen van coördinatie en samenhang van het aanbod, beschikbaarheid en bekendheid van het welzijnsaanbod, en in de organisatie van het aanbod en allerlei initiatieven op dit terrein. We hanteren een groeimodel: voortbouwen op wat er al is en kansen benutten. De komende vijf jaar werken we met voorrang aan de realisatie van vier pilots: Assen-Oost, Lariks, Kloosterveen en Peelo. Op de (middel-)lange termijn willen we ook in andere wijken woonservicezones ontwikkelen. Daarbij betrekken we de ervaringen uit de pilots. Dat wil niet zeggen dat er in de andere wijken dan niets gebeurt. We

5 SAMENVATTING zijn betrokken bij relevante ontwikkelingen in andere wijken zodat we onze ambities daarbij mee kunnen nemen. We nemen als gemeente de regierol op ons. We nemen het voortouw in het opzetten en organiseren van een bestuurlijk overleg. Dat is o.a. het forum voor het maken van afspraken over uitwerking en realisatie van woonservicezones, de organisatie daarvan en de inzet van partijen. We zetten een ambtelijke Regiegroep Wonen, Welzijn en zorg op waarin verdere uitwerking plaatsvindt en waar allerlei andere uitvoeringszaken kunnen worden afgestemd (initiatieven van deelnemende partijen en vragen van mensen die een bijzondere woonvorm wensen). We binden partijen via afspraken op stads- en wijkniveau en stimuleren investeringen van derden. 0.4 Blijven investeren in de kwaliteit van bestaande woongebieden We leggen een belangrijk accent op het bestaande bebouwde gebied: kwaliteitsverbetering van bestaande woongebieden en benutten van de mogelijkheden voor inbreiding. Bij aanpak van bestaande woongebieden gaat het om maatwerk op kleine schaal waarbij woningen, woonomgeving, voorzieningen en sociale structuur in samenhang worden bezien. Doel daarvan is de variatie aan woningtypen op wijkniveau te vergroten, de kwaliteit van woningen en woonomgeving waar nodig te verhogen en de leefbaarheid waar nodig te verbeteren. We benutten kansen voor inbreiding die ontstaan door bijvoorbeeld functieverandering. We streven naar realisatie van 100 tot 150 woningen op nieuwbouwlocaties binnen bestaand stedelijk gebied. Door functieverandering is het mogelijk woningen toe te voegen en tegelijkertijd het ruime en groene karakter van de stad te behouden. Assen kent geen grootstedelijke problematiek, mede door preventief optreden van gemeente en corporaties. Grootschalige herstructurering is dan ook niet aan de orde. Wel maatwerk op kleine schaal om in te kunnen spelen op veranderende woonwensen, waar nodig eenzijdigheid te doorbreken en duurzaamheid te vergroten (energiebesparing). Aanleiding kan ook liggen in leefbaarheid en het voorzieningenaanbod. Kijken we naar de transformatieopgave in het woonaanbod dan is de inschatting dat in de periode tot 2020 ongeveer 750 woningen worden gesloopt (voornamelijk huurwoningen) en 300 huurwoningen worden verkocht. Plannen worden verder uitgewerkt in integrale wijkvisies, waarin de aspecten wonen, voorzieningen, veiligheid en leefbaarheid in samenhang worden bekeken. De wijkvisies werken ook de programma s uit voor nieuw in te vullen of te transformeren woongebieden. Dit woonplan is daarbij kaderstellend. Voor Peelo is al een wijkvisie opgesteld en voor Assen-Oost is een start gemaakt. Prioriteit ligt voorts bij Pittelo, de Lariks en Noorderpark. 0.5 Uitbreiden van het woonaanbod We streven naar uitbreiding van het woonaanbod met per saldo 3.900 woningen in de periode 2009-2020 en nog eens 3.800 woningen in de periode 2020-2030. Rekening houdend met de vernieuwingsopgave omvat het bouwprogramma 2009-2020 in totaal circa 4.650 woningen (420 per jaar). Tot de evaluatie van de regionale afspraken

VI SAMENVATTING (2011) blijven we inzetten op uitbreiding met 520 per jaar. Dit woonplan is onze inzet bij de evaluatie. Figuur 1: indicatief bouwprogramma Assen 2009-2020 Bijna 30% van het programma bestaat uit appartementen. De afzetbaarheid volgen we op de voet: de vraag komt vooral van een kritische groep consumenten. Een deel van de vraag is vervangbaar door grondgebonden nultredenwoningen of het aanpassen van de huidige woning. We zetten in op een grote variatie aan typen (stadswoningen, patiowoningen, woonwerkwoningen, mantelzorgwoningen, woongroepen, cascowoningen enzovoorts) en zorgen daarbij voor de benodigde flexibiliteit in bestemmingsplannen. We volgen de ontwikkelingen nauwgezet (economie, afzetbaarheid, gewenste kwaliteiten enzovoort). Op basis van een jaarlijkse monitoring en evaluatie passen we waar nodig het programma bij (aantallen en kwaliteiten). Een belangrijk deel van de nieuwbouw krijgt een plek in de voor Assen zo typerende woonmilieus ruimstedelijk wonen en buitenwijk rustig wonen. Op binnenstedelijke locaties nabij het centrum zetten we in op meer stedelijk woonmilieu. Uit het woningmarktonderzoek is naar voren gekomen dat de vraag naar een stedelijk woonmilieu niet bijzonder groot is: slechts 20% van de woningzoekenden kent dit woonmilieu een hoog cijfer toe. Daarbij is de Asser maat is van belang: niet alleen appartementen maar zeker ook stadswoningen, aanwezigheid van voldoende groen en nabijheid van voorzieningen.

7 SAMENVATTING Indicatie woningbouwopgave gemeente Assen 2009-2030 uitbreidingsbehoefte 2009 2020 3.900 uitbreidingsbehoefte 2020 2030 3.800 onttrekkingen 2009 2020 750 onttrekkingen 2020 2030 750 Totaal bouwopgave 9.200 100% Plancapaciteit gemeente Assen 2009 tot 2030 in %-en van de opgave 1. Woningbouwplanning per 1/1/2009 - centrumlocaties 740 8% - overige inbreidingslocaties in de wijken 1.340 15% - Kloosterveen I 600 7% - Kloosterveen II 1.400 15% - Kloosterveen III 1.200 13% 2. Potentiële capaciteit - Vervangende nieuwbouw herstructureringslocaties 1.000 11% - Messchenveld 3.000 33% - Stadsbedrijvenpark 1.100 12% Totaal plancapaciteit 10.380 113% 0.6 Naar de praktijk Om de ambities uit dit woonplan te realiseren kiezen we voor het sturen op hoofdlijnen en laten de realisatie zo veel als mogelijk aan derden over. Op onderdelen waar ambities niet vanzelfsprekend worden gerealiseerd, zoals kansen voor bepaalde doelgroepen of aanpak van lastige maar wel belangrijke locaties, nemen we een meer prominente plaats in. Over dit soort onderwerpen maken we afspraken met woningcorporaties en met aanbieders van zorg en welzijn, en zetten we ons eigen instrumentarium met voorrang in. Het gaat dan om: Informatiemanagement (woningbouwplanning en programmering, monitoring, woningmarktonderzoek) Inzet financiële middelen (de duurzaamheidsvisie, gelden uit het Investeringsbudget Stedelijke vernieuwing, de Starterslening) Instrumenten op het gebied van ruimtelijke ordening Grondbeleid (actief grondbeleid) Communicatie en samenwerking met partners We zullen ook de interne samenwerking waarborgen en bewaken dat uitwerking op onderdelen gebeurt binnen de stedelijke kaders. Dit woonplan wordt jaarlijks geëvalueerd zowel wat betreft de voortgang als de ontwikkelingen in de markt. De evaluatie vindt plaats in overleg met partners in een woondebat. In 2014 houden we een nieuw woningmarktonderzoek, op basis waarvan dit woonplan wordt geactualiseerd.

1 INLEIDING 1 Inleiding 1.1 Een nieuw woonplan voor Assen De gemeente Assen is een prettige woongemeente. Inwoners spreken een hoge waardering uit voor het wonen en leven in Assen. We zijn hier trots op en willen ons inspannen om de kwaliteit van de woon- en leefomgeving te behouden en waar nodig te verbeteren. Om te zorgen dat Assen een prettige woongemeente blijft en in te spelen op veranderende wensen van (toekomstige) bewoners hebben we onze ambities verwoord in dit woonplan. Woonplan Groeien met kwaliteit (2003) Op basis van het voorgaande Woonplan Groeien met kwaliteit uit 2003 hebben we, samen met partners, tal van activiteiten opgezet. Belangrijke opgave lag in de nieuwbouw. In de periode 2005 tot en met 2008 zijn veel nieuwe woningen opgeleverd. In totaal gaat het om 2.528 nieuwe woningen, dat wil zeggen 632 per jaar. In totaal zijn in deze periode ruim 300 woningen boven het bouwprogramma (uit het Woonplan van 2003) gerealiseerd. We hebben meer huurappartementen en rijwoningen in de koop gebouwd dan gepland. Daartegenover staat dat er minder rijwoningen in de huur zijn gebouwd dan oorspronkelijk gepland. Navolgend figuur toont de planning en realisatie naar type.

2 INLEIDING Figuur 2: Realisatie nieuwbouw 2005 t/m 2008 koop vrijstaand koop 2^1-kap Verschil Realisatie 2005 t/m 2008 Programma 2005 t/m 2008 koop rijen huur rijen koop appartementen huur appartementen -300-200 -100 0 100 200 300 400 500 600 Verder hebben we op projectniveau afspraken gemaakt met ontwikkelaars en bouwers om tot een hoger kwaliteitsniveau van woningen en woonomgeving te komen. We hebben prestatieafspraken met de corporaties gemaakt waarin we onder andere afspraken hebben vastgelegd over de omvang van de sociale huurvoorraad en we zijn gestart met initiatieven om te komen tot woonservicezones. In het vervolg van dit woonplan wordt geconstateerd dat van grootstedelijke problematiek geen sprake is. Daar zijn we trots op: onze ervaring is dat bij (dreigend) verval partijen (gemeente, corporaties) elkaar goed weten te vinden en bereid zijn in te grijpen. Woonplan Een stad voor iedereen (2010) Voorliggend woonplan sluit in grote lijnen aan bij ingezette koers uit het voorgaande woonplan. Enkele accenten worden verlegd of verder uitgewerkt (bijvoorbeeld het thema woonservicezones), maar het woonplan geeft vooral een actualiseringslag. Gelijktijdig met het opstellen van dit woonplan is een woningmarktonderzoek gehouden. Hiermee hebben we een actueel beeld van wensen van onze inwoners ten aanzien van hun woon- en leefomgeving en eventuele verhuiswensen. Daarnaast speelt het Woonplan in op toekomstige ontwikkelingen op het gebied van demografie en economie. Deze gaan gepaard met verandering in woningvraag. Dit woonplan legt voorts een groter accent op het thema duurzaamheid, met de daarbij behorende eisen voor nieuwe en bestaande woningen. Het woonplan sluit aan bij de ambities zoals die zijn verwoord in het toekomstplan Assen Koerst, de Regiovisie en de concept Structuurvisie. In dit woonplan zijn de thema s die betrekking hebben op het wonen uitgewerkt en zijn relaties gelegd met andere beleidsterreinen (zoals ruimtelijke ordening, zorg en welzijn). Het woonplan is tot stand gekomen in nauw overleg met de corporaties Actium en Woonconcept. Zij hebben als adviseur geparticipeerd in de projectgroep die belast was met het formuleren van voorstellen. In twee woonconferenties is met een breder

3 INLEIDING gezelschap gesproken: vertegenwoordigers van bewoners en aanbieders van wonen, welzijn en zorg. Karakter en functie woonplan De woningmarkt is continu in beweging. De verdraagt geen strak gedetailleerd programma, maar een heldere richting en een kader voor beslissingen. Dit woonplan biedt het kader voor besluiten over programma s, inzet van middelen en capaciteit en geeft richting aan het handelen van de gemeente en van de partners. Het woonplan is ook de basis voor communicatie met andere spelers op de woningmarkt, niet in het minst de woningcorporaties, bewoners, zorginstellingen, marktpartijen en andere overheden. Het woonplan is in overleg met de woningcorporaties tot stand gekomen en via woonconferenties met andere partners besproken. Dit woonplan geeft de prioriteiten en uitgangspunten, op basis van inzicht in wat er op de woningmarkt gebeurt (woningmarktonderzoek 2009), een visie op Assen in 2030 (Assen Koerst en de concept Structuurvisie Hoofdstad Assen Integrale structuurvisie Assen 2030 ) en de uitgangspunten uit het Woonplan uit 2003. 1.2 Leeswijzer Hoofdstuk 2 beschrijft de kaderstellende uitgangspunten voor het wonen in Assen; waar zet de gemeente op in en waar liggen prioriteiten? Hoofdstuk 3 geeft een beknopt beeld van de woningmarkt in Assen. Uitgebreidere informatie hierover vindt u in de rapportage Woningmarktanalyse Assen 2009. Hoofdstuk 4 gaat in op maatregelen en specifieke groepen die de gemeente extra aandacht wil geven. In hoofdstuk 5 komt een specifiek thema, de woonservicezones, aan de orde. Hoofdstuk 6 behandelt vervolgens de kwaliteit en omvang van het woonaanbod. Het laatste hoofdstuk gaat in op de rol en inzet van de gemeente. Aan het einde is een begrippenlijst opgenomen.

5 KADERS 2 Kaders Het is goed wonen in Assen! De inwoners zijn erg tevreden over woning en woonomgeving, zo blijkt uit het leefbaarheidsonderzoek 9+9=1 (2008). We zijn hier trots op en we willen de kwaliteit van de woon- en leefomgeving behouden en waar nodig versterken. Dit doen we samen met een uitbreiding van het woon- en voorzieningenaanbod: Assen met een prominente positie in de regio, zoals afgesproken in de regiovisie Groningen-Assen. We zetten in op het uitbreiden en versterken van de woonkwaliteit, in onderlinge samenhang. Dit hoofdstuk beschrijft de kaderstellende uitgangspunten voor het wonen in Assen. Deze uitgangspunten hebben betrekking op rijks-, regionaal, provinciaal en lokaal beleid. In de bijlage vindt u een overzicht van de belangrijkste documenten die van belang zijn voor dit woonplan. In dit hoofdstuk staan we stil bij de belangrijkste kaders die heel nadrukkelijk van invloed zijn op het wonen in Assen. Dit zijn in de eerste plaats de ambities zoals geformuleerd in Assen Koerst en de Regiovisie Groningen- Assen. Dit woonplan werkt de woonaspecten daarvan verder uit. De koers in dit woonplan borduurt ook voort op hetgeen in het woonplan Groeien met kwaliteit (2004) is beschreven. De in dat plan geformuleerde uitgangspunten zijn kritisch tegen het licht gehouden en met behulp van nieuwe inzichten (woningmarktonderzoek Assen) geactualiseerd, aangescherpt en/of aangevuld. Nieuw in dit woonplan is dat veel meer nadruk ligt op duurzaamheid vanuit de optiek van een energieneutrale stad en het beperken van woonlasten- en dat het kader voor de realisatie van woonservicezones is uitgewerkt. Ten opzichte van het vorige woonplan ligt daarnaast extra accent op betaalbaarheid en op de kwaliteit van het bestaande woonaanbod. Onderstaand de kaders samengevat. Deze kaders geven richting aan de uitwerking naar mensen (hoofdstuk 4), woonservicezones (hoofdstuk 5) en woningen en woongebieden (hoofdstuk 6). Kernelementen zijn: Behoud aantrekkelijke kenmerken: een stad met in de woonwijken het karakter van een levendig dorp (wijken met een menselijke maat) Versterken van de positie in de regio Groei naar een meer compacte stad

6 KADERS Een stad voor iedereen, met behoud van voldoende keuzen voor de woonconsument Realiseren van woonservicezones Versterken van de kwaliteit van bestaande woongebieden Een stevige regierol met ruimte voor de samenwerkingspartners Een stad met in de woonwijken het karakter van een levendig dorp (wijken met een menselijke maat) Uit Assen Koerst: Assen moet zich ontwikkelen tot een stad van 80.000 inwoners. Een echte stad dus, met in woonwijken die het karakter kennen van een levendig dorp. In twee opzichten: fysiek en sociaal. Fysiek is de stad niet eentonig en versteend, maar juist groen gebleven en speels en creatief van karakter. In sociaal opzicht is Assen geen stad waar mensen in anonimiteit langs elkaar heel leven; de inwoners zijn op verschillende manieren cultureel en actief betrokken bij hun wijk, hun stad en bij elkaar. Kortom, Assen heeft in 2030 aan het begrip provinciestad een levendige en positieve waardering weten te geven. Dit is in Assen Koerst verder uitgewerkt in een achttal thema s: Groeiende stad voor iedereen (aantrekkelijk voor ouderen, middelbaren, jongeren en kinderen, gerichte aandacht voor jongeren, kindvriendelijk, meer opleidingen) Mooie stad met een eigen karakter (stad en dorp tegelijk, statig en speels, sfeervol en groen, een eigen stijl de Asser school, zowel uitbreiding als bouwen in bestaande gebieden, veel diversiteit in woningen en buurten, openbare ruimte als ontmoetingsplaats) Bereikbare en vitale stad (nieuwe verbindingen voor auto, openbaar vervoer, fiets en wandelaar, station als knooppunt, de Vaart en het Kanaal in oude glorie hersteld) Levendige stad (nog aantrekkelijker centrum, fraaie bebouwing en groen, meer evenementen, meer horeca, nieuw multifunctioneel theater, kleurrijk multicultureel, uitbreiding van sportaccommodaties) Wijken met alle voorzieningen (in elke wijk voorzieningen voor kinderen en ouderen, gemeenschapscentra, ontmoetingspunten, levendige en veilige wijken, sociaal-cultureel, samenwerken in een hecht netwerk) Dienstenstad in regionaal economisch netwerk (concentratie op tertiaire en kwartaire sector, speerpunt leisure en arts, kleinschalige levendige activiteiten) Stad in de regio (goede samenwerking en afstemming, alle ontwikkelingen in regionaal perspectief, afstemming topvoorzieningen met stad Groningen) Stadsbestuur dat luistert en samenwerkt (de stad van iedereen maken we samen, luisteren en samenwerken met burgers, instellingen, bedrijven en andere overheden). We versterken onze positie in de regio De regiovisie Groningen-Assen is gericht op een evenwichtige ruimtelijke en economische ontwikkeling van de regio. Daarbij gaat de regio uit van de eigen kwaliteiten: rust en ruimte, aantrekkelijke steden en groene dorpen, verscheidenheid in land-

7 KADERS schappen en de goede bereikbaarheid. De regio stelt zich voor een forse bouw- en vernieuwingsopgave die voornamelijk een plek krijgt in de steden Groningen en Assen. Dit gaat gepaard met maatregelen ten aanzien van economische ontwikkeling, bereikbaarheid en leefbaarheid, en met inzet om de kwaliteit natuur en landschap te versterken. De gemeente Assen heeft binnen de regio de rol om te voorzien in de behoefte aan stedelijke uitbreiding op het gebied van wonen, werkgelegenheid, voorzieningen en zorg. In afstemming met de regiogemeenten legt Assen zich toe op regionale (zorg-)voorzieningen, hoger onderwijs en op stuwende functies en bedrijven die zich aangetrokken voelen door het groene en sportieve imago van Assen. Groei naar een meer compacte stad In Assen Koerst hebben we ons uitgesproken voor groei naar 80.000 inwoners. Dit vraagt om uitbreiding van het woonaanbod. Tegelijkertijd willen we een meer compacte stad worden en koesteren we het groene karakter van de stad en de omgeving. Dit vraagt om verdichting van de bestaande stad, bijvoorbeeld door transformatie van het Stadsbedrijvenpark. We gaan niet overal een beetje verdichten, maar zoeken naar uitgesproken woonwijken: toevoegen van stedelijke woonmilieus op locaties in en nabij het centrum die zich lenen voor herontwikkeling en ruimere woonmilieus in Kloosterveen en op de langere termijn Messchenveld. We zoeken naar een Asser stedelijkheid, met wonen in voor Assen relatief hoge dichtheden, in combinatie met een levendige openbare ruimte en voorzieningen op het gebied van detailhandel en cultuur. De komende jaren worden dus zowel meer stedelijke (in de bestaande stad en het Stadsbedrijvenpark) en meer ruime (Kloosterveen en Messchenveld) woonmilieus toegevoegd. Een stad voor iedereen met behoud van voldoende keuzen voor de woonconsument In Assen woont een grote diversiteit aan huishoudens. Assen is geen villa- of seniorengemeente, maar een plek waar jong en oud, arm en rijk kunnen wonen en werken. Daar zijn we trots op en dat willen we behouden. We zetten in op een gevarieerd woonaanbod op het niveau van buurten en wijken, en op een grotere variatie aan woonmilieus. Daarmee willen we bewerkstelligen dat huishoudens die een volgende stap in de wooncarrière willen zetten dat binnen Assen kunnen doen. Daarin leggen we de volgende accenten: Keuzevrijheid Uitgangspunt is in iedere wijk een divers aanbod aan woningen zodat mensen binnen de wijk een wooncarrière kunnen maken. We willen de mogelijkheden om zelf veranderingen aan te brengen in de huidige woning of om invloed uit te oefenen op ontwerp en indeling van een nieuwe woning, verder verruimen. Uiteraard binnen de wettelijke kaders van bijvoorbeeld het bouwbesluit en passend binnen ruimtelijke regels van de gemeente. Zie ook paragraaf 4.1. Betaalbaarheid

8 KADERS Een belangrijke kwaliteit van wonen in Assen is dat je goed kunt wonen voor een redelijke prijs. Dat willen we zo houden. We kijken in het bijzonder naar de doelgroep 1 en zorgen voor voldoende keuze in de sociale huurvoorraad 2. Ook de middeninkomens 3 hebben hun positie zien verslechteren. We zetten voor deze groep vooral in op bereikbaarheid van de koop, maar realiseren ons dat deze groep deels ook aanspraak maakt op betaalbare huurwoningen. Voor deze groepen is niet alleen de huur of hypotheek van belang, maar het totale woonlastenplaatje. We zetten in op energiebesparende maatregelen. Voor de langere termijn is dat nodig om de energie- en daarmee woonlasten te kunnen beperken. Zie paragraaf 4.2. Jongeren / jonge huishoudens We beschouwen (met het oog op de vergrijzing en de economische ambities) jongeren (18-25 jaar) en jonge huishoudens (pakweg tussen de 25 en 40 jaar) als belangrijke groepen voor onze gemeente. Wat wonen betreft worden de kansen voor deze groepen via betaalbaarheid en doorstroming vergroot. Aandacht is vooral nodig vanuit de invalshoeken voorzieningen (onderwijs, kinderopvang, horeca enzovoort) en werk. Zie paragrafen 4.2 en 4.5. Zorgbehoevenden De vraag naar combinaties van wonen, welzijn en zorg in de wijk toe. Dit komt door de extramuralisering en de groeiende groep zorgbehoevenden. De groei komt met name door de vergrijzing. De vraag komt echter niet alleen van ouderen, maar ook om anderen met een beperking. Mensen met behoefte aan zorg of begeleiding willen vaak zolang mogelijk zelfstandig blijven wonen. En als dat niet meer lukt, kiezen zij vaker voor een kleinschalige woonvoorziening met welzijn en zorg, die onderdeel uitmaakt van de samenleving. We willen die wens ondersteunen door het realiseren van woonservicezones met een diversiteit aan voorzieningen op het gebied van welzijn, wonen en zorg. Zie paragrafen 4.3 en 4.4. Groei De afgelopen jaren heeft Assen vooral jonge gezinnen aan zich gebonden. We zien dat voornamelijk gezinnen van buiten naar Assen trokken vanwege het aantrekkelijke woonklimaat en het voorzieningenaanbod. De gezinnen zijn en blijven een belangrijke groep waarop we onze peilers ten aanzien van groei richting 80.000 inwoners richten. Maar niet de enige. Zo is de combinatie van wonen, voorzieningen en openbaar vervoer in Assen ook aantrekkelijk voor ouderen. We investeren fors in het versterken van de kwaliteit van bestaande woongebieden Het aantrekkelijke van Assen als woongemeente is de combinatie van rustige woongebieden, een relatief rijk aanbod aan voorzieningen, een goede bereikbaarheid en voetnoot 1 2 3 Huishoudens met een laag inkomen zoals gedefinieerd in de Huurtoeslagwet. Huurwoningen met een huur tot de Huurtoeslaggrens Huishoudens met een inkomen tussen dat van de doelgroep en 45.000.