Zaaknummer: 10181 Datum uitspraak: 23 december 2008 Plaats uitspraak: Zaandam Bindend Advies in het geschil tussen: Y te Z tegen: X te Z gegeven door mr. F.M.Visser, verder te noemen de rijdende rechter. De procedure. Partijen zijn schriftelijk overeengekomen dit geschil door middel van een bindend advies op basis van het bindend advies reglement "De Rijdende Rechter" editie september 2003 te laten beslechten. De vordering van Y is opgenomen in de bindend advies overeenkomst. Daarin is ook een tegenvordering van X opgenomen. De rijdende rechter heeft kennis genomen van alle door partijen overgelegde stukken. Het geschil is behandeld op de hoorzitting van 21 november 2008, welke is
gehouden te Z. Partijen zijn behoorlijk opgeroepen voor de hoorzitting. Partijen zijn verschenen en hebben hun standpunten toegelicht. Voorafgaande daaraan heeft de rijdende rechter zich begeven naar de in deze procedure bedoelde percelen en heeft hij het rioolwerk in het bijzijn van partijen onderzocht. Daarbij waren tevens aanwezig de heren M. Franken en D. van Dusschoten (Van Vliegen Rioolreiniging en Inspectie) als deskundigen, die mondeling verslag hebben uitgebracht. Partijen zijn in de gelegenheid gesteld open aanmerkingen te maken. Als informant is gehoord W (gemeente Z). Hierna is de uitspraak bepaald op vandaag. Vaststaande feiten. In deze procedure mag van de volgende feiten worden uitgegaan, omdat deze voldoende zijn komen vast te staan. 1. Partijen zijn elkanders buren. Y is sinds 22 september 2007 eigenaar van de woning met aanhorigheden, staande en gelegen te Z aan de a-straat, kadastraal bekend als G. X is sinds 1992 eigenaar van de woning met aanhorigheden, staande en gelegen te Z aan de a-straat, kadastraal bekend als H. 2. Beide woningen zijn omstreeks 1954 gebouwd. Hun beider binnenhuisriolen (WC, keuken en badkamer), alsmede hun gezamenlijke hemelwaterafvoer, werden aangesloten op één gezamenlijk, onder de woning van Y gelegen riool, dat aan de voorzijde van die woning weer afwatert op het gemeenteriool. Die situatie is niet als erfdienstbaarheid in de openbare registers ingeschreven. 3. X heeft in 1994 een uitbouw gemaakt aan de achterzijde van haar woning.
De bestaande keuken, met aansluiting op het gemeenschappelijk riool, is toen verwijderd en vervangen door een nieuwe, in de uitbouw geplaatste keuken. Ten behoeve van die nieuwe keuken is een nieuwe afvoer naar het gemeenschappelijk riool gemaakt, via een ondergrondse leiding, die uitkomt in een put, die zich op de grond van Y bevindt, waarop ook de gezamenlijke regenwaterafvoer van beide huizen is aangesloten. 4. Enige tijd later heeft X een eigen aansluiting gemaakt op het gemeenteriool, waarop sindsdien haar WC en badkamer direct afwateren. De nieuwe keuken bleef echter op het gezamenlijk riool afwateren, omdat het maken van een nieuwe verbinding van de keuken naar het nieuwe riool, wegens het ontbreken van een kruipruimte en daardoor noodzakelijk sloopwerk aan de bestaande vloer, technisch te ingrijpend bleek. 5. In 2003 hebben de toenmalige buren van X eveneens een nieuwe keuken geplaatst, die eveneens werd/bleef aangesloten op het gezamenlijk riool. 6. Sinds de bouw van de nieuwe keuken van haar buren in 2003 tot aan heden heeft X tot viermaal toe problemen ondervonden met de afvoer van haar keuken (verstopping). De eerste keer nog vóórdat Y daar kwam wonen. Daarna nog drie keer. De verstoppingen zijn telkens verholpen door het gezamenlijk riool dóór te laten spuiten. De laatste keer (3 november 2008) is ook een onderzoek ingesteld naar de staat van het gezamenlijk riool, met behulp van een camera. Toen bleek de verstopping te worden veroorzaakt door ernstige vervuiling van het gezamenlijk riool onder de woning van Y, welke niet geheel verwijderd is kunnen worden. Wel bleek dat riool na doorspuiten weer voldoende door te lopen. 7. De eerste keer hebben X en hun toenmalige buren de kosten van het schoonspuiten samen betaald. De tweede keer hebben Y en X eveneens gezamenlijk betaald. De derde keer hebben Y die kosten alléén betaald. De vierde keer hebben Y die kosten, alsmede die van de camera-inspectie, die 177,50 beliepen, onder protest alléén betaald. 8. Y, die dachten dat X onder een volgens hen gemaakte afspraak over het delen van die kosten probeerde weg te komen, zijn vervolgens ten huize van X een nader gesprek aangegaan. Dat gesprek hebben zij heimelijk opgenomen en vervolgens, op een geluidsdisk opgeslagen en op schrift uitgewerkt, in de onderhavige procedure ingebracht.
De vordering van Y. Y vorderen kort gezegd dat X wordt verplicht tot betaling van de helft van 177,50 = 88,75. Verder vorderen Y dat X wordt verplicht binnen 6 maanden na heden de aansluiting van de afvoer van hun keuken op het gezamenlijk riool ongedaan te maken en voortaan via hun eigen rioolafvoer rechtstreeks op het gemeenteriool te doen afwateren. De tegenvordering vordering van X. X vordert kort gezegd terugbetaling van hun hiervoor onder 7. bedoelde bijdrage aan de derde ontstopping. Verder vordert X een verklaring voor recht dat Y onrechtmatig hebben gehandeld door in de woning van X een heimelijke geluidsopname te maken van het daar tussen partijen gevoerd gesprek over het rioolgeschil, met een verbod om dat nog eens te doen. Standpunten van partijen. Partijen blijken in de kern vooral verdeeld over het antwoord op de vraag of X het afvalwater van haar keuken mag (blijven) afvoeren via het hiervoor bedoelde gezamenlijk riool, alsmede op de daarmee samenhangende vraag, of X verplicht is bij te dragen in de kosten van het schoonhouden van dat gezamenlijk riool. Aansluitend zijn partijen verdeeld over de vraag of Y gerechtigd waren om heimelijk geluidsopnamen te maken van een ten huize van X gevoerd gesprek tussen hen beiden. Beoordeling van het geschil. Om redenen van proceseconomie wordt eerst de kwestie van het heimelijk opgenomen gesprek behandeld, waarna wordt overgegaan tot bespreking van het geschil over het gezamenlijk riool.
Opname van gesprekken. Voor wat betreft het heimelijk opnemen ten huize van X van een tussen partijen gevoerd gesprek moet worden vastgesteld, dat dit geen strafbaar feit oplevert zoals bedoeld in artikel 139a van het Wetboek van Strafrecht, nu dat gesprek is opgenomen door Y, die daaraan zelf deelnamen. Hoewel Y daarmee ongetwijfeld zeer onfatsoenlijk hebben gehandeld, kan evenmin worden geoordeeld dat dit handelen civielrechtelijk onrechtmatig was. Daarmee is het lot van dit onderdeel van de tegenvordering bezegeld. Volstaan moet worden met de vaststelling dat Y zich zeer onfatsoenlijk hebben gedragen, maar niet onrechtmatig. Zij zullen daarvan waarschijnlijk de maatschappelijke consequenties hebben te dragen, nu dergelijk wangedrag in de regel kan rekenen op heftige afwijzing vanuit de directe omgeving. Het is in dat verband betreurenswaardig te noemen, dat Y de hem door de rijdende rechter geboden kans, om daarvoor openlijk zijn excuses aan te bieden, niet heeft willen aangrijpen. Het gezamenlijk riool Uit de registers is niet gebleken dat de in 1954 gerealiseerde afwatering van het huisriool van X op het onder de woning van Y gelegen, gezamenlijk riool, juridisch is geregeld door het vestigen van een daartoe strekkende erfdienstbaarheid. Dat is wellicht achterwege gebleven omdat beide percelen bij de bouw in 1954 zakenrechtelijk naar alle waarschijnlijkheid nog in één hand waren. Nadat beide percelen vervolgens afzonderlijk in eigendom werden overgedragen, ontstond ingevolge het bepaalde in artikel 747 van het (oude) Burgerlijk Wetboek een zogenaamde erfdienstbaarheid door bestemming, die niet hoefde te worden ingeschreven. Wat daar verder ook van zij, voldoende is gebleken dat het huisriool van X sinds 1954 via het gezamenlijk riool op het gemeenteriool heeft afgewaterd, waardoor op zijn minst een daartoe strekkende erfdienstbaarheid door verjaring zal zijn ontstaan, hetgeen evenmin hoeft te worden ingeschreven. Dat betekent dat Y als (huidige) eigenaren van het dienende erf hadden en hebben te dulden dat X als (huidige) eigenaar van het heersende erf via dat gezamenlijke huisriool blijft afwateren op het gemeente-riool. Daaraan kan niet afdoen dat de oorspronkelijke afwatering van de keuken van het heersende erf in 1994 is verlegd, nu daarin geen
verzwaring van de op het dienende erf rustende last was gelegen. Integendeel, die last is juist aanmerkelijk verminderd, nu WC en badkamer van het heersende erf inmiddels rechtstreeks op het gemeenteriool afwateren. Wijziging of opheffing van de besproken erfdienstbaarheid is in bijzondere gevallen weliswaar mogelijk, maar een dergelijk geval doet zich hier niet voor. Verdeling van de kosten. Nu de hiervoor bedoelde erfdienstbaarheid niet in de openbare registers is inschreven, kan evenmin worden teruggevallen op een akte waarin is geregeld wie verantwoordelijk is voor het onderhoud van het gemeenschappelijk riool. Onder het oude, tot 1992 geldende recht was dat ook niet nodig, omdat artikel 704 van het (oude) Burgerlijk Wetboek met zoveel woorden bepaalde, dat gemeene riolen, waarvan onder het toenmalige recht in dit geval kennelijk sprake was, door de gezamenlijke eigenaars moesten worden onderhouden, geruimd of gereinigd. 1 Bij gebreke van een duidelijke regeling daaromtrent in het nieuwe recht zal de rijdende rechter daarom aansluiten bij het thans in artikel 5.75 onder 6 van het (nieuwe) Burgerlijk Wetboek bedoelde geval van mandeligheid, nu het onderhavige geval daarmee voldoende overeenkomst vertoont. Alsdan leidt artikel 5. 65 van het Burgerlijk Wetboek tot de oplossing in deze zaak: partijen moeten de kosten van onderhoud, reiniging en -indien nodig- vernieuwing samen dragen, hetgeen overeenkomt met hetgeen oorspronkelijk al gold en overigens tot de meest redelijke en billijke oplossing van het geschil leidt. In dat verband bestaat er geen aanleiding om een onderscheid te maken tussen de concrete belasting en/of vervuiling van dat gezamenlijk riool door ieder van partijen. Ieder betaalt de helft. X kan zich overigens op eenvoudige wijze van die last bevrijden, door een einde te maken aan de afwatering op het gemeenschappelijke riool en op de voet van het bepaalde in artikel 5.82 van het Burgerlijk Wetboek afstand te doen van de hiervoor bedoelde erfdienstbaarheid. Het is dus van tweeën één: óf X staakt de rioolwaterafvoer naar het gezamenlijk 1 Vgl. beantwoording rechtsvraag door M.H. Bregstein WPNR no. 4341.
riool, en hoeft dan niets meer te betalen, óf zij blijft daarop afwateren en moet blijven betalen. Dat alles betekent om te beginnen dat X voor de helft moet meebetalen aan de laatste ontstopping, met inbegrip van de toen uitgevoerde camera-inspectie, die gegeven de zich steeds herhalende verstoppingen tot het normale onderhoud gerekend mag worden. Uiteraard krijgt X de eerder wel betaalde ontstoppingsbijdragen niet terug. Verder komt het de rijdende rechter, ter voorkoming van nieuwe problemen in de toekomst, dienstig voor om de hiervoor aangenomen erfdienstbaarheid en gezamenlijke aansprakelijkheid voor onderhoud, reiniging en -zo nodigvernieuwing, te laten opnemen in een notariële akte, waarna deze moet worden ingeschreven in de openbare registers, waarvan de kosten door partijen gezamenlijk gedragen moeten worden. Op grond van het voorgaande ben ik van oordeel, dat als volgt moet worden beslist. B E S L I S S I N G Voor wat betreft de vordering en de tegenvordering. Voor recht wordt verklaard dat krachtens erfdienstbaarheid vanaf het perceel gelegen te Z aan de a-straat, kadastraal bekend als H (heersend erf) op de thans bestaande wijze hemelwater en rioolwater mag worden geloosd op het gezamenlijk riool, gelegen onder de woning gebouwd op het naburig perceel, gelegen te Z aan de a-straat, kadastraal bekend als G (dienend erf). Voor recht wordt verder verklaard dat de eigenaren van beide erven ieder voor de helft moeten bijdragen in de kosten van onderhoud, reiniging en zo nodigvernieuwing van dit gezamenlijk riool. Partijen zijn jegens elkander verplicht om mee te werken aan notariële vastlegging van de hiervoor bedoelde erfdienstbaarheid en gezamenlijke verplichting tot
onderhoud, reiniging en -zonodig- vernieuwing en aan inschrijving van de daartoe op te stellen notariële akte in de openbare registers. Indien een van hen, daartoe behoorlijk aangemaand, in gebreke mocht blijven daaraan de noodzakelijke medewerking te verlenen, verbeurt hij aan de tegenpartij een boete van 100,-- per dag dat hij daarmee in gebreke blijft, met een maximum van 50.000,--. Verstaat dat de kosten van de notaris en inschrijving door ieder van partijen voor de helft worden betaald. X wordt verplicht om binnen veertien dagen na heden aan Y te betalen de somma van 88,75. Bij niet tijdige betaling is zij daarover bovendien de wettelijke rente verschuldigd vanaf heden. Het over en weer meer of anders gevorderde wordt afgewezen. Dit bindend advies is gegeven door mr. F.M.Visser als rijdende rechter en uitgesproken te Zaandam op 23 december 2008. mr. F.M. Visser mr. S.T. Terstegge