Handelingsgericht en opbrengstgericht werken 1 e Schoolpsychologencongres! 15 maart 2013 Hotel Casa 400 Amsterdam Noëlle Pameijer, schoolpsycholoog, SWV Annie M.G. Schmidt te Hilversum 1
Stelling 1 HGW en OGW gaan niet samen (of/of). 2
Stelling 2 HGW middel, verhogen opbrengsten doel. 3
Stelling 3 HGW zonder OGW: verzanden in onderwijsbehoeften van leerlingen. 4
Stelling 4 OGW zonder HGW: gedrag kind en ouders uit beeld. 5
De SP denkt mee... Wat is voor jou als schoolpsycholoog de relatie tussen HGW en OGW? School: probleem! Wij willen HGW, maar van bestuur moeten we OGW: wat nu? Wat zou jij zeggen?; wat zou jij vragen? 6
En zet ze aan het denken Wat moet en wat mag? Hoe omschrijf jij als opbrengsten? Meten we wat we waarderen of waarderen we wat we meten? (Biesta, 2012) Puzzelen: en/en, benut krachten van beide, wat past bij deze school? 7
Doel bijdrage & opbrengst? Doel: meer zicht op relatie tussen HGW en OGW (kennis) Opbrengst: aanscherpen standpunt over relatie HGW/OGW (mening), zodat SP deze als scientist practitioner betekenisvol kan maken voor samenwerkingspartners 8
Opzet bijdrage 1. Wat leert onderzoek ons (scientist)? 2. Overeenkomsten & verschillen? 3. Opbrengsten in 1- zorgroute? 4. Ouderbetrokkenheid een opbrengst? 5. Effectieve feedback & rol schoolpsycholoog (practitioner)? 9
Handelingsgericht werken 1. Doelgericht werken en systematisch evalueren 2. Onderwijs/opvoedbehoeften kind: wat nodig om (doel)? 3. Wisselwerking en afstemming zodat (doel) 4. Leraar doet ertoe; ondersteuningsbehoeften: nodig om? 5. Positieve van kind, school en ouders benutten om 6. Samenwerken met leraren, kind & ouders zodat (doel) 7. Systematiek & transparantie zodat (doel)
Opbrengstgericht werken Systematisch en doelgericht werken aan verhogen opbrengsten taal & rekenen (Ministerie & Inspectie) Verantwoorden van kwaliteit onderwijs (Onderwijsraad & PO-raad) 11
1. Wat leert onderzoek ons? Marzano (2007; 2009; 2011) Ambitieuze doelen en effectieve feedback zijn belangrijke kenmerken van effectief onderwijs Meest effectieve professionals behandelen niet alle leerlingen hetzelfde, ze experimenteren bewust & doelgericht en evalueren hun aanpak systematisch 12
John Hattie (2012) Visible learning Any classrooom; Anywhere (PO VO MBO) 800 meta-analyses van 50.000 onderzoeken Interventies in het onderwijs die wel, een beetje en niet werken: lijstjes 13
Plaats onderstaande interventies in volgorde van effectiviteit Werken met niveaugroepen Doubleren Directe feedback: informatief positief bekrachtigend Evaluatie a.d.h.v. toetsgegevens Kwaliteit instructie verhogen/directe instructie Het nieuwe leren (versus traditioneel leren) Klassen verkleinen Positieve leraar leerling relatie Ouders (in school) het leren laten begeleiden Doelen samen met/door leerlingen stellen
Boven 0.4 = zeer effectief, tussen 0.0 en 0.4 = licht effectief; onder 0.0 = negatief effect Interventie Effectiviteit * 1. Directe gerichte feedback: informatief positief bekrachtigend 2. Kwaliteit instructie verhogen/directe instructie * 3. Evaluatie a.d.h.v. toetsgegevens 4. Positieve relatie leraar - leerling 1.13 1.00/0.82 0.90 0.72 5. Ouders (in school) het leren laten begeleiden 0.55 * 6. Doelen samen met/door leerlingen stellen 0.52 7. Werken met niveaugroepen 0.11 8. Klassen kleiner maken 0.05 9. Het nieuwe leren (versus traditioneel leren) 0.01 10. Doubleren - 0.15
Doelgericht werken moet Zonder doelen, geen evaluatie, dus geen feedback! 16
2. Overeenkomsten HGW en OGW? Doelgericht (school, groep, leerling) Benutten Wat werkt Leggen de lat hoog SMARTI: van Acceptabel Ambitieus! 17
Verschillen? OGW moet; HGW mag Opbrengsten OGW = smal: toetsen TL, BL, R en SP HGW = breed: + gedrag leerling en ouders Analyse OGW = kwaliteit onderwijs HGW = kwaliteit onderwijs (20%) + kenmerken leerling & ouders (80% schoolsucces) 18
HGW cyclus op groepsniveau realiseren 5. Opstellen groepsplan 6. Uitvoeren groepsplan 4. Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijs behoe@en waarnemen plannen 1. GO bijstellen Evalueren opbrengsten 2a. Doelen komende periode 2b. Signaleren leerlingen die extra Leerlingen begeleiding nodig hebben begrijpen 3. Benoemen van hun onderwijsbehoe@en 3. Opbrengsten in 1 ZR (Clijsen) OPP Binnenschools Groepsbespreking + Groepsobservatie Leerlingbespreking: DOEL? MDO/ZT op school (HGD/HGA); leerkracht, IB, ouders en 1 of meer deskundigen: DOEL? Bovenschoolse deskundigen: Schoolpsychologen, AB-ers, SMW, jeugdartsen en verpleegkundigen, hulpverleners uit CJG, BJZ, MEE, JGGZ, leerplicht 19
Groepsoverzicht & groepsbespreking OGW (midden & eind): Landelijk: hoeveel % I/V of A/E? Doelen in groepsplan behaald? Analyse (groepsbespreking) HGW: + werkhouding, gedrag, talenten, interesses, observaties & gesprekken (kind is meer dan Cito - scores). 20
Van analyse groepsplan In wisselwerking met: Effectief leerkrachtgedrag Onderwijsondersteunend gedrag ouders Doelen groep, subgroepen & individuele ll Handreiking alle leerlingen Onderwijsbehoeften enkele leerlingen * Ondersteuningsbehoeften leerkracht 21
Leerlingbespreking of zorgteam Doelen bespreking: Vragen van school, ouders, leerling en SP Beslissingen over 22
Kader HGW Overzicht (1) & Inzicht (2) Uitzicht (3) Onderwijs +/-/?/doel KIND +/-/?/doel 1. Stimulerend (+) & belemmerend (-) 2. Analyse: kind, onderwijs & opvoeding? 3. Doelen kind, onderwijs & opvoeding Opvoeding +/-/?/doel Behoeften: wat nodig om doel te behalen? 23
4. Ouderbetrokkenheid een opbrengst? Effect ouderbetrokkenheid op leerling: - Hoger welbevinden op school - Betere leerprestaties (opbrengsten) - Minder gedragsproblemen En: grotere tevredenheid ouders En: leerkrachten meer plezier in werk 24
Schoolsucces & rol ouders - Onderwijsondersteunend gedrag - Uitgerust, gezond eten, op tijd op school - TV, computer, lezen, bibliotheek, museum - Achter schoolbeleid staan, leraren ondersteunen, zelfde regels Betrokkenheid ouders bij school - Belangstelling tonen, vorderingen volgen, inzet school waarderen, complimenten - Helpen met huiswerk, thuis oefenen - Komen op gesprekken, meedenken bij aanpak kind - Verwachtingen van ouders (SP): hoog maar realistisch - Opvoedingsaanpak (SP): warmte en structuur 25
5. Effectieve feedback Power of Feedback (Hattie & Timperly, 2007) 1. Feed up (FU): waar willen we heen (doel): wat zien/horen/merken we dan? 2. Feedback (FB): hoe dichtbij doel zijn we al (opbrengsten)? 3. Feed forward (FF): hoe verder om dichter bij doel te komen? 26
De schoolpsycholoog & effectieve feedback Sta model en benoem FU, FB & FF Leerling: korte snelle doelen? Leraren: effectief leraargedrag; wat werkt? Ouders: onderwijsondersteunend gedrag? Collega s SP: scientist/practitioner; beroepscode Vraag zelf ook om feedback! 27
Evaluatie: doel behaald? Is je standpunt over relatie HGW OGW aangescherpt? Pauze: wat vind jij als SP waardevolle opbrengsten van je werk? Waar ben je trots op? Vertel t elkaar! 28
Meer informatie? Met HGW opbrengstgericht aan de slag (Clijsen, Kappen & Pameijer, JSW, 2011) Kwaliteitskaart HGW/OGW/1-zorgroute: www.schoolaanzet.nl HGW voor schoolteams PO en VO (Pameijer e.a. 2009 en 2012) Samen Sterk: Ouders & School! (2012) www.taalpilots.nl; www.rekenpilots.nl 29