Aan de gemeenteraad Registratienummer: GF12.20095 Datum collegebesluit 16 oktober 2012 Agendapunt: 7 Portefeuillehouder: De heer S. Siebenga Behandelend ambtenaar: Mevrouw J.M. van Dijk Onderwerp: Voorstel: Conclusies o.b.v. de rapportage van Oranjewoud Wij stellen u voor de conclusies van de rapportage van Oranjewoud c.s. te onderschrijven, te weten: Vanuit economische en duurzaamheidsambities is er voldoende aanleiding om ontwikkelingen in en rond Heerenveen in de richting van een biobased economy c.q. het sluiten van duurzame kringlopen te stimuleren en faciliteren. De aard van dit groeimodel vereist de nodige flexibiliteit; tijdelijkheid zal van grote betekenis blijken, in die zin dat in de loop van de tijd nieuwe bouwstenen zullen moeten worden toegevoegd en andere zullen moeten verdwijnen. De locatie Klaverblad Noordoost biedt daarvoor een bijzonder perspectief in verband met gunstige ligging, de beschikbare ruimte en het gegeven dat de locatie door de provincie als zoekgebied in de Ontwerp Structuurvisie Fryslan Windstreek 2012 is aangewezen De sturing op het groeimodel kan het beste indien de overheid ook de regie heeft; dat pleit voor het in overheidshanden houden van KNO en het optimaal inzetten van deze gronden. Verkenning verdere aanpak onder de vlag van de Samenwerkingsagenda Wij stellen voor de verdere aanpak en uitwerking van de biobased economy c.q. het sluiten van duurzame kringlopen binnen de Samenwerkingsagenda tezamen met de provincie op te pakken. Bij de verdere uitwerking van de Samenwerkingsagenda zullen wij u op dit punt te zijner tijd nadere voorstellen doen o.m. ten aanzien van beschikbaarstelling van een krediet voor de dekking van in- en externe kosten voor voorbereiding en uitwerking van de ambities. Overwegingen: Samenvatting De provincie en de gemeente Heerenveen hebben in het voorjaar van 2012 gezamenlijke ambities op het gebied van duurzaamheid vastgelegd in de Samenwerkingsagenda. Er is een verkenning uitgevoerd naar de potenties van Heerenveen e.o. richting een groene economie. Het gebied Klaverblad Noordoost biedt een bijzonder perspectief om bij te dragen aan het realiseren van deze ambities in verband met de gunstige ligging, de beschikbare ruimte en het gegeven dat de locatie door de provincie als zoekgebied voor de realisering van windenergie is aangewezen. Het gebied wordt als kansrijk beschouwd voor het realiseren van een energielandschap (activiteiten gericht op het realiseren van
duurzame energie). Hierbij moet gedacht worden aan een breed scala aan potentiële duurzaamheidinitiatieven. Een belangrijk element is dat de overheid regie houdt op de ontwikkeling van KNO, want alleen met deze regie kunnen de verschillende doelen worden behaald. Om als overheden regie te behouden en KNO als instrument in te kunnen zetten is behoud van eigendom van de gronden in handen van de overheid van belang. Ambities provincie Fryslân en gemeente Heerenveen t.a.v. duurzame energie De provincie Fryslân is ambitieus waar het gaat om duurzame energie. In verschillende nota s is dit vastgelegd (o.a. nota Fryslan geeft Enerzjy en in beleidsnotitie Economie: slim, groen en grensverleggend) met als lange termijn doelen onder meer: Transitie naar duurzame energievoorziening (Minimaal) invulling geven aan EU2020 strategie, d.w.z. 14% duurzame energie voor Nederland als geheel Fryslân op weg naar onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen Verdubbeling aantal groene banen tot 2020 Invulling van de biobased economy. Op korte termijn zijn de provinciale doelen voor 2015 t.a.v. duurzame energie o.a.: Zonnestroom 50 Mw Biogas vertienvoudiging huidige productie Restwarmte: minimaal 3 restwarmtesystemen Wind: 400 MW wind op land De gemeentelijke duurzaamheidsambities zijn opgenomen in het gemeentelijk milieubeleidsplan Stap nu Over. In dit plan is het thema energie en duurzaamheid een belangrijk speerpunt. Ten aanzien van energie & duurzaamheid zijn bestuurlijk een aantal ambitieuze doelstellingen vastgesteld. De gemeente ambieert dat in 2020 een afname van de CO2 uitstoot met 30% (t.o.v. 1990) gerealiseerd is. Het Energielandschap Heerenveen maakt daarnaast onderdeel uit van de Green Deal Noord-Nederland die tussen Energy Valley-regio Noord-Nederland en de rijksoverheid is afgesloten. De afspraken zijn daarvoor op hoofdlijnen als volgt gedefinieerd: opwekking van 50 MW d.m.v. een mix van diverse vormen van duurzame energietoepassingen energiegerelateerde bedrijvigheid en groene banen o.a. middels vestiging van 10-15 duurzame bedrijven en rijksinzet vooral op technisch, organisatorisch en juridisch vlak. Samenwerkingsagenda gemeente en provincie In het voorjaar 2012 hebben de gemeente en de provincie de Samenwerkingsagenda provincie Fryslân gemeente Heerenveen 2011-2021 vastgesteld. De Samenwerkingsagenda gaat in op: De belangrijke positie van Heerenveen binnen Fryslân en Noord-Nederland. Hiernaast gaat het ook om het belang van Heerenveen als één van de F4 gemeenten in Fryslân waar de betrokken gemeenten en de provincie nu bezig zijn om deze samenwerking vorm te geven, bijvoorbeeld in het kader van de Economische beleids-visie Fryslân 2012 De functie van Heerenveen als een belangrijke economische motor voor Fryslân (in de afgelopen jaren de snelste werkgelegenheidsgroei in de provincie; bij het meest recente onderzoek naar economische toplocaties in Nederland de hoogst scorende locatie in Noord-Nederland) De centrumfunctie van de stedelijke kern Heerenveen (voor een regionaal verzorgingsgebied als het gaat om werk en om voorzieningen (onderwijs, winkelcentrum, zorg, cultuur, sport etc.)) Het belang van de uitstekende bereikbaarheid van Heerenveen ten aanzien van de regionale functie en de ruimtelijk-economische ontwikkeling De nieuwe energie. Dit speerpunt is gericht op het realiseren van concepten die nieuwe energie geven: projecten gericht op het daadwerkelijk opwekken en efficiënter/duurzamer gebruiken van energie maar ook aan impulsen die nieuwe energie geven aan de economische structuur.
Een van de projecten uit de samenwerkingsagenda is het verkennen van de mogelijkheden om op het Klaverblad NO te komen tot een zogenaamd Energielandschap. Ontwerp-Structuurvisie wind In het coalitieakkoord 2011-2015 is de grootschalige infrastructuur van het klaverblad Heerenveen aangewezen als een van de locaties in Fryslân waar ruimte is voor windenergie. Op 21 augustus hebben GS dit uitgewerkt in de ontwerp-structuurvisie Fryslân Windstreek 2012. Dit ontwerp lag tot 21 oktober ter inzage. In verband met deze termijn hebben wij een proforma zienswijze ingediend in afwachting van uw oordeel over de onderbouwing van de zienswijze. Bij afzonderlijk raadsvoorstel is deze conceptonderbouwing aan u voorgelegd. De verwachting is dat GS de structuurvisie nog voor het eind van het jaar ter vaststelling aan PS kunnen zenden. Provinciale Staten kunnen het plan dan in het eerste kwartaal van 2013 vaststellen. In de eerste helft van 2012 heeft een consortium van Oranjewoud, Territoria en Ekwadraat een verkenning uitgevoerd naar de mogelijkheden van een Energielandschap op KNO. In de begeleidingsgroep zaten naast vertegen-woordigers van de provincie en gemeente ook vertegenwoordigers uit de streek. De verkenning was breed ingestoken met als uitgangspunt people, profit, planet. Tijdens de verkenning is een veelheid aan ideeën en concepten verzameld. Daarin zijn 5 thema s te herkennen die richting kunnen geven aan de inrichting van het gebied: concepten voor een energielandschap concepten voor een biobased economy concepten om cradle to cradle vorm te geven concepten voor een (be)leefbaar landschap concepten voor glocalisering. Op basis van de resultaten van de verkenning heeft het consortium de volgende aanbeveling aan provincie en gemeente gedaan: Onderweg naar een circulaire economie. Een slimme mix van meerdere ideeën en concepten, puttend uit de 5 hoofdlijnen, goed getimed ingezet, elkaar opvolgend in de tijd en dus flexibel van aard, met een tijdshorizon tot na 2040 biedt kansen. Daarbij is het wel nodig een breder perspectief te hanteren om recht te doen aan de 5 hoofdlijnen. Gemene deler van die hoofdlijnen is het bijdragen aan een duurzame samenleving. Dat is waar het om te doen is. Kenmerk van een duurzame samenleving is volhoudbaarheid. Dat vereist denken en handelen in kringlopen, in cirkels; dat vereist een circulaire economie waarin we produceren en consumeren langs duurzame kringlopen. Daar kan iedere ondernemer en iedere consument aan bijdragen. Dat zou dus het bredere perspectief moeten zijn. Hoe dit te bereiken? Door slimme koppeling van bestaande bedrijven en energiestromen in de regio kan KNO bijdragen aan duurzaam gesloten kringlopen. Door gebruik te maken van de goede bereikbaarheid van het gebied. Door een uniciteit van KNO (zoekgebied windenergie) optimaal te benutten. Door te werken vanuit een groeimodel richting een inspirerend streefbeeld (circulaire economie, duurzame kringlopen)door in dat groeimodel te beginnen met bouwstenen die (reeds hebben) laten zien dat investeren rendabel kan zijn. Door als overheid regie te houden op deze en de vervolgstappen. Door met enige regelmaat de inzichten en adviezen van ervaren entrepreneurs te benutten in de politiek-bestuurlijke afwegingen. Door in coöperatieve vormen partnerschap te zoeken bij/met het lokale bedrijfsleven. Door een open houding van de overheden die vertrouwen in de samenleving laat zien. Door passie, visie en lef te tonen.
De volgende acties zijn nodig: Werk een breder perspectief dan een energielandschap uit. Kies als streefbeeld de (regionale) circulaire economie, het (regionaal) realiseren van duurzame kringlopen. Hanteer een groeimodel met daarin telkens een mix van concepten als (tijdelijke) bouwstenen. Gaandeweg wordt zo naar het streefbeeld toegewerkt. Formuleer enkele heldere principes waarlangs de ontwikkelingen gestalte moeten krijgen. Een toetsingskader van aansprekende kernwaarden staat daarin centraal. Faciliteer als overheid het groeiproces met beleid, kennis, geld en regelgeving. Zet daarom een marktconsultatie op voor deze bouwstenen en formuleer in nauwe samenspraak met marktpartijen kansrijke businesscases. Wat betekent dit voor de gronden van Klaverblad Noordoost (KNO)? Een energielandschap, het realiseren van duurzame kringlopen beperkt zich niet tot KNO maar zou breder opgezet kunnen (moeten) worden; heel Heerenveen (en omstreken). Voor de teelt van voldoende biomassa zal het gehele grondgebied van KNO vooralsnog nodig blijken. Ga echter uit van tijdelijkheid en flexibiliteit in grondgebruik en laat daarmee ruimte voor toekomstige initiatieven (nieuwe bouwstenen). Het groeimodel richting circulaire economie zal opvolgende bouwstenen kennen. Dat betekent daarmee ook een veranderend landschap; meerdere landschappen op KNO tussen nu en 2040. Om als overheden regie te behouden en KNO als instrument in te kunnen zetten is eigendom van de gronden wenselijk. Resultaat Op korte termijn (2020) is het mogelijk dat: 7% van de aardgasbehoefte van Heerenveen te vervangen door biogas; 16% van de elektriciteitsbehoefte van Heerenveen te genereren; 11% CO2-reductie te bewerkstelligen op de uitstoot van Heerenveen Met name windenergie, biovergisting en grasraffinage zijn volgens het consortium kansrijke concepten om als eerste bouwstenen te fungeren. Kanttekeningen Geen. Vervolgproces Uitwerking in het kader van de Samenwerkingsagenda provincie-gemeente. Millenniumparagraaf Het Energielandschap draagt bij aan een duurzamer milieu. Ter inzage liggende stukken: Rapportage Oranjewoud c.s. van juni 2012 De groene olympiades van Heerenveen, onderweg naar een circulaire economie. Het college van burgemeester en wethouders van Heerenveen, de secretaris, de burgemeester, de heer F.H. Perdok de heer T.J. van der Zwan
Gemeenteraad Onderwerp: Registratienummer: GF12.20095 De raad van de gemeente Heerenveen; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 16 oktober 2012; overwegende dat er samen met de provincie een verkenning is gedaan naar de kansen en mogelijkheden van ontwikkeling en realisering van een Energielandschap in Heerenveen en de bijdrage die de locatie Klaverblad Noordoost daaraan kan leveren; gelet op de rapportage van Oranjewoud c.s. van juni 2012 De groene olympiades van Heerenveen, onderweg naar een circulaire economie BESLUIT: I. Kennis te nemen van de rapportage van Oranjewoud c.s. van juni 2012 De groene olympiades van Heerenveen, onderweg naar een circulaire economie. II. De verdere aanpak en uitwerking van de biobased economy c.q. het sluiten van duurzame kringlopen binnen de Samenwerkingsagenda tezamen met de provincie op te pakken, waarbij alle mogelijke alternatieve duurzame energiebronnen, met uitzondering van windenergie zoals bedoeld in de ontwerp-structuurvisie Windstreek Fryslân 2012, moeten worden verkend. III. Daarbij, naast de locatie KNO, breed te kijken naar mogelijkheden en ontwikkelpotenties rond duurzame energie op andere locaties in de gemeente Heerenveen (inclusief het bedrijvencluster en initiatieven rond Omrin op het Ecopark De Wierde). IV. Daarbij niet alleen te kijken naar de uitgangspunten van De groene Olympiade maar tevens andere duurzame energieopwekking te onderzoeken. V. De raad voor 1 maart 2013, tussentijds, te informeren over de voortgang van het onder II ingezette vervolgonderzoek VI. De raad, te zijner tijd, scenario's en businesscases voor te leggen met betrekking tot het verdere onderzoek onder II waardoor (maatschappelijke) kosten en baten inzichtelijk worden gemaakt Aldus vastgesteld in de openbare raadsvergadering van 26 november 2012. De griffier, De voorzitter, mevrouw W.J.M.A. Jansen de heer T.J. van der Zwan