Het puberbrein een handleiding Calibris dr. Aletta Smits
Waar gaan we het over hebben? Wie zijn pubers? Wat gebeurt er met pubers? Hoe kunnen wij er mee omgaan?
Wie zijn pubers? En wie zijn wij?
Wie zei dit? Onze jeugd heeft tegenwoordig een sterke hang naar luxe, heeft slechte manieren, minachting voor het gezag en geen eerbied voor ouderen. Ze geven de voorkeur aan kletspraatjes in plaats van training jonge mensen spreken hun ouders tegen en tiranniseren hun leraren. Socrates (ca. 470-399 BC)
Begeleiden van pubers Wat kom je tegen? / Wat is prachtig aan ze? / Wat is ongelooflijk irritant aan ze? Ze zitten opeens in hun eentje te prikken Ze komen te laat / gaan te vroeg weg Ze vergeten het stagecontract steeds / regelen hun BPV opdrachten niet Ze zitten aan hun mobiel vastgeplakt Ze kleden zich niet altijd handig Ze vragen niets terwijl ik gezegd had als je vragen hebt kom je maar Waarom helpt straffen niet zo goed?
Puber/Adolescent maakt 4 dingen mee 1. Lichamelijke en seksuele ontwikkeling - puber-ontwikkeling, slaap- en waakritme 2. Doorontwikkeling van hersenschors/cortex - complexe vaardigheden; cognitieve ontwikkeling 3. Doorontwikkeling van de eigen identiteit - ontwikkeling van de professionele identiteit 4. Sociaal-emotionele ontwikkeling - inzicht in jezelf en anderen
1. Lichamelijke en seksuele ontwikkeling Vandaag Gisteren
2. Doorontwikkeling van cortex
2. Doorontwikkeling van cortex Impulscontrole Beoordelingsvermogen Abstracte redeneringen Probleemoplossing Planning Sociaal gedrag Geheugen
3. Drie identiteiten, hartstikke veel werk Hoe ik echt ben Hoe ik doe Hoe anderen mij zien
2x identiteit: professioneel en persoonlijk Persoon Professionele identiteit Beroep Context
4. Sociaal-emotionele ontwikkeling Met m n vrienden chillen op een random plek Dat kun je niet maken! Wie zegt mij dat ik dat niet kan?
Wat zie je? Wat ziet een puber?
Reflectievragen (Korthagen) Wat deed ik? Wat wilde ik? Wat dacht ik? Wat voelde ik? Wat deed de ander? Wat wilde de ander? Wat dacht de ander? Wat voelde de ander?
Hoe denken we over de mens? Mens is chemisch proces
Opbouw van de hersen 1) We delen met amfibieen en reptielen: hersenstam en kleine hersenen 2) Ganglia en limbisch systeem: fundament van het gevoelsleven amygdala, hypothalamus, insula 3) Cortex/Hersenschors
De cortex groeit als laatste Achterhoofdskwab: visuele informatie en motoriek Parietele kwab: informatie via zintuigen Temporale kwab: gehoor, taalfuncties, verbaal geheugen Frontaalkwab
Als je motoriek het al wel doet
De prefrontale cortex gebruik je voor Impulscontrole Beoordelingsvermogen Abstracte redeneringen Probleemoplossing Planning Sociaal gedrag Geheugen
Witte stof (myeline): Verbinding tussen de hersencellen
Witte stof (myeline): Verbinding tussen de hersencellen
Witte stof (myeline): Verbinding tussen de hersencellen
Door gebrek aan cortex en verbindingen: Last van hun limbisch systeem: gevoelsleven Hypothalamus: vechten, vluchten, paren, eten, slapen Amygdala: onbewuste emoties Hippocampus: helpt herinneringen opslaan, maar alleen als ze interessant zijn/context relevant is! Insula: kicks en spanning
Onderwijs en begeleiding Steunen met structuur betekent niet: niet meer zelf plannen Aansluiten bij hun context betrek emoties bij ratio Begrip voor echte pijn Beloningsstructuur ipv strafstructuur Slapen en wakker zijn: vroeg is heel vroeg Toon de empathie die ze zelf niet altijd kunnen tonen Ze zijn aan het leren, en wat ze leren is belangrijk, alleen niet altijd wat jij op het rooster had staan Lange termijn is lastig te overzien: be prepared to fight
Onderwijs en begeleiding Steunen met structuur betekent niet: niet meer zelf plannen Neem het niet te persoonlijk Aansluiten bij hun context betrek emoties Neem het niet te persoonlijk bij ratio Neem het niet te persoonlijk Neem het niet te persoonlijk Begrip voor echte pijn Beloningsstructuur ipv strafstructuur Slapen en wakker zijn: vroeg is heel vroeg Toon de empathie die ze zelf niet altijd kunnen tonen Neem het niet te persoonlijk
Selectie uit referenties Crone, E. 2009. Het puberende brein: Over de ontwikkeling van de hersenen in de unieke periode van de adolescentie. Amsterdam: Bert Bakker. Nelis, H & Y. van Sark. 2009. Puberbrein binnenstebuiten: wat beweegt jongeren van 10 tot 25 jaar? Utrecht: Kosmos Uitgevers Paap, M. 2004. Het kiezen van een MBO-opleiding. PvdA. 2008. Concept-voorstellen verbetering VMBO. Tbv. PvdA congres 24 november 2008. Smits, A. 2007. Checlist Studierendement. Leiden: Universiteit Leiden Traineepool 10. 2008. Weten wat je wilt. Amsterdam: Gemeente Amsterdam Van der Boom, E., R. van der Aa & G. de Bruin. 2009. Goed voorbeeld doet goed volgen. Rotterdam: Ecorys. Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Ministerie van OC&W. Van Grinsven, V & E. Elphick. 2008. Aansluiting vmbo mbo: een gedeelde zorg. Utrecht: Adviesgroep MBO Van Reijendam, W. Het studeert niet makkelijk met 30.000 euro schuld. In: Mbo Magazine, december 2008. Elk, R. van, Steeg, M. van der & Webbink, D. (2009). The effect of early tracking on participation in higher education. Den Haag: Centraal Planbureau. Kemenade, J. van. (2008). Een voorwerp van aanhoudende zorglijkheid. Rede bij zijn afscheid als hoogleraar bij de Open Universiteit. Congresmap Lustrumcongres Ruud de Moor Centrum.