Valproblematiek in de eerste en tweede lijn Dr Marielle Emmelot-Vonk Klinisch geriater Geriatrie UMC Utrecht m.h.emmelotvonk@umcutrecht.nl
Het komt vaak voor Het heeft belangrijke gevolgen
Balans en veroudering Visueel Vestibulair Zenuwstelsel accommodatie vestibulaire functie reactietijd visus vibratiezin donkeradaptie mgl positiezin perifere visus oprichtreflexen licht tolerantie neuronen contrastsensitiviteit neurotransmitters Spier/skelet-stelsel: Stijfheid van bindweefsel en degeneratieve veranderingen van de gewrichten Vertraging in de contractie van spieren spiermassa en spierkracht (sarcopenie)
Bewegen Norm gezond leven: Lichamelijke inspanning 30 min per dag gedurende minimaal 5 dagen per week Ouderen bewegen te weinig: 65-75 jaar: 70% voldoet aan de norm 75+: 40% voldoet aan de norm Cijfers CBS 2009
Frequent vallen: altijd multifactorieel fysiologische veroudering spiermassa reactievermogen balans extrinsieke factoren intrinsieke factoren verminderde cognitie duizeligheid slechte visus status na CVA Vallen
eerdere val afgelopen jaar mobiliteits- en balansproblemen valangst medicatie moeite met ADL visusproblemen artrose urine incontinentie ziekte van Parkinson duizeligheid polyfarmacie depressieve symptomen cognitieve stoornis CBO Preventie van valincidenten bij ouderen 2004
Eerstelijns screeningstool Ontworpen bij n=408 ouderen 65+ na bezoek huisarts of SEH ivm een val Juiste voorspelling herhaald vallen in 67%: Bent u het afgelopen jaar gevallen 2 keer of vaker gevallen? Hoe bang bent u om te vallen? Gebruikt u een loophulpmiddel? G. Peeters et al, 2008
Een kort valconsult: aantal vallen afgelopen jaar oorzaak val angst om te vallen loophulpmiddel visus bloeddruk liggend en staand osteoporose cognitie medicatie beoordelen mobiliteit
Vallen en osteoporose: bij een totaal van 4 punten of meer wordt een DEXA geadviseerd Risicofactor Risicoscore Leeftijd: - 60 jaar 1-70 jaar 2 Heupfractuur bij een ouder 1 Gewicht < 60 kg en/of BMI < 20 kg/m 2 1 2 vallen in de afgelopen 12 maanden 1 Eerdere fracturen vanaf 50 jaar > 2 jaar geleden: - 1 fractuur 1-2 fracturen 2 NHG standaard fractuurpreventie 2012
Valconsult aantal vallen afgelopen jaar oorzaak val angst om te vallen loophulpmiddel visus bloeddruk liggend en staand osteoporose cognitie medicatie beoordelen mobiliteit
Psychofarmaca Sedativa, neuroleptica en anti-depressiva Anti-epileptica Cardiovasculaire medicatie Antihypertensiva, anti-arrhythmica, vasodilatoren Overige B-blokker oogdruppels, opiaten, anticholinerge medicatie, antihistaminica, anti-vertigo medicatie, medicatie voor DM, NSAID s
Valconsult aantal vallen afgelopen jaar oorzaak val angst om te vallen loophulpmiddel visus osteoporose cognitie medicatie beoordelen mobiliteit
Mobiliteitstesten - lopen beoordelen looppatroon
tandemstand
opstaan vanuit de stoel zonder de handen te gebruiken
Inzetten van preventieve maatregelen bewegingsprogramma s/fysiotherapie ergotherapie medicatie aanpassen visus verbeteren vitamine D suppletie verwijzen
Verwijsindicaties voor valkliniek val met bewustzijnsverlies onduidelijke oorzaak van herhaald vallen te veel problemen ineens patiënt blijft vallen ondanks interventie
Werkwijze valkliniek Multidisciplinaire screening van de risicofactoren en oorzaken die bij het vallen een rol spelen Opstellen behandelplan Terugverwijzing naar de eerste lijn om het behandelplan uit te voeren
Cochrane: interventions for preventing falls in older people living in the community 2012 Effect multifactoriële interventie: 29% minder valincidenten Aantal patiënten dat valt niet minder
Valpreventie en verwondingen/fracturen all injurious falls falls resulting in medical care falls resulting in serious injuries falls resulting in fractures El-Khoury F et al. BMJ 2013;347
Samenvatting Case-finding m.b.v. 3 vragen: Bent u 2 keer of vaker het afgelopen jaar gevallen? Heeft u problemen met de mobiliteit? Bent u bang om te vallen? Een valconsult is ook in de eerste lijn goed te doen Denk aan de valkliniek bij lastige valproblemen. Een goede samenwerking tussen de eerste en tweede lijn is hierbij belangrijk
Hopelijk kunnen we dan dit voorkomen http://www.youtube.com/watch?v=c4chfzy8nuw