De ouderdom komt met gebreken. over medische aspecten van het ouder worden

Transcriptie

1 De ouderdom komt met gebreken over medische aspecten van het ouder worden

2 Nico Wolswinkel Huisarts in Veenendaal-West

3 Thuiswedstrijd Huisarts in Veenendaal-West sinds 1989 Daarom: mooi om mee te doen aan het project Wijs met je wijk. Betrokken bij de gemeente rondom de Westerkerk. Een mooie manier om de kerk in de wijk zichtbaar te maken.

4 Inleiding Veel aspecten, dus veel informatie, selectie Hoofddoel: informeren *medische informatie *ontwikkelingen in de zorg voor de ouder wordende patiënt *een aanzet voor persoonlijke bezinning; ieder krijgt er mee te maken

5 Goed om te noemen Ik ben huisarts, voor sommigen geldt: ik ben uw huisarts Maar vanmiddag even niet En ben ik uw huisarts niet, dan weet niets van u We maken het dus niet persoonlijk

6 Wat gaan we doen? Enkele gegevens over vergrijzing Enkele algemene opmerkingen over de veroudering van het lichaam Informatie over enkele veel voorkomende aandoeningen en fenomenen bij ouderen Specifieke thema s bij de zorg voor ouderen, en ontwikkelingen in de zorg Vroeg-signalering van medische problemen bij ouderen Enkele afsluitende tips

7 Vragen Straks is er gelegenheid voor vragen Wanneer ik niet duidelijk ben: vragen tussen door mogen ook Interactief Veel informatie, we zien wel hoever we komen

8 Vergrijzing > 65 jaar nu 15% stijgt naar 21% in 2025 concreet betekent dit: in miljoen 65+ en in miljoen 65+ (=40%) aantal mensen met multi-morbiditeit stijgt van 1 miljoen in 2015 naar 1,5 miljoen in 2020 aantal kwetsbare ouderen stijgt van in 2010 naar (=68%)

9 Veroudering Tal van veranderingen bij het ouder worden Een mens zit tussen de 25 en 30 jaar fysiek aan de top Globaal 1% per jaar minder Op alle gebieden treedt verval op

10 Veroudering *bloedvaten: verkalking, hart- en vaatziekten *longen: minder elastisch, minder longblaasjes *hersenen: minder hersencellen en functie *lever en nierfunctie: minder weefsel beschikbaar *spier en botmassa: botontkalking, minder spierkracht *andere celdeling: kanker *hormonen: suikerziekte, schildklier

11 Veel voorkomende aandoeningen Top 10 meest voorkomende aandoeningen: 1. Angina pectoris/hartinfarct 2. Artrose 3. Staar 4. COPD 5. CVA 6. Dementie 7. Depressie 8. Suikerziekte 9. Hartfalen/Hartritmestoornissen 10. Kanker

12 Mobiliteitsproblemen Factoren van belang bij mobiliteitsproblemen: 1. Stoornissen in looppatroon (artrose, CVA, Parkinson) 2. Minder spierkracht (stijfheid, doorbloeding, voeding, beweging) 3. Stoornis in balans (evenwicht, spieren, ogen) 4. Duizeligheid (evenwicht, vaten, medicatie, bloeddruk)

13 Geheugenproblemen Een belangrijk thema, een lezing apart Met het ouder worden neemt het aantal toe Verschillende soorten Nog weinig behandel mogelijkheden Inzet op begeleiding Belangrijk: de case manager dementie

14 Hart- en vaatziekten Komen veel voor: angina pectoris, hartinfarct, hartfalen, boezemfibrilleren, beroerte, verstopte beenaderen Veel veranderd: cholesterolbehandeling, dotteren, bypassoperaties, stentplaatsing, leefstijlinterventies Herkenning beroerte: *F (face-gezicht) *A(arm) *S(spreken) *T (tijd)

15 Artrose Artrose betekent slijtage Aandoening van de gewrichten, m.n. het kraakbeen van een gewricht Aanpak: *leefstijl *oefenen *medicatie *gewrichtsvervanging

16 Osteoporose Osteoporose betekent botontkalking Dat is een aandoening van de botten, waarbij er een verhoogd fractuur risico bestaat Aanpak: Fractuurbehandeling Screening middels een Dexa Behandeling d.m.v. medicijnen

17 Slaapproblemen Oorzaken: Lichamelijke klachten Stressvolle gebeurtenissen Stemmingsklachten Verstoring dag/nachtritme Intoxicaties (alcohol, caffeïne, medicatie!) Behandeling: Oorzaken onderzoeken Slaaphygiëne Kleine plaats medicatie

18 Psychische problemen Levensfase problemen *Verlies en rouw *Zorgplanning *Ongeneeslijk ziek *Eenzaamheid Depressie Delier Dementie

19 Specifieke thema s bij de zorg voor ouderen Vallen en valpreventie Multi-morbiliteit Polyfarmacie Kwetsbaarheid Eenzaamheid Ondervoeding Kwaliteit van zorg voor ouderen

20 Vallen en Valpreventie Verminderde mobiliteit leidt sneller tot vallen Patiëntgebonden factoren bij mobiliteitsproblemen: 1. Stoornissen in looppatroon (artrose, CVA, Parkinson) 2. Minder spierkracht (stijfheid, doorbloeding, voeding, beweging) 3. Stoornis in balans (evenwicht, spieren, ogen) 4. Duizeligheid (evenwicht, bloedvaten, medicatie, bloeddruk) 5. Niet fit (uitdroging, bloedarmoede etc.)

21 Vallen en valpreventie Omgevingsfactoren zijn: Inrichting ruimte Verlichting Obstakels (matjes, drempels, stoepjes) Aanpak: Nauwkeurige onderzoek naar oorzaak (valpoli, ergotherapeut, fysiotherapeut) Wanneer: 2 of meer keer per jaar vergt aandacht

22 Multi-morbiliteit Multi-morbiditeit: iemand heeft meerdere aandoeningen Belangrijk kenmerk van de ouder wordende mens Zorgt voor complexiteit, wat is wat Leidt tot veel medicatiegebruik

23 Polyfarmacie Polyfarmacie is het slikken van meerdere medicamenten In de praktijk: > 5 medicijnen Meer bijwerkingen en interacties Medicijnen tegen de bijwerkingen

24 Kwetsbaarheid Kwetsbaarheid: lichamelijke, psychische en/of lichamelijke tekorten zorgen voor een grotere kans op gezondheidsproblemen. Lichamelijk: ondervoeding-mobiliteitlichamelijk actief zijn-spierkrachtconditie-evenwicht-horen en zien Psychisch: stemming-denken-vermogen je aan te passen Sociaal: sociale relaties-sociale steun

25 Eenzaamheid Eenzaamheid is een groot probleem: 30 % Onder ouderen komt eenzaamheid veel meer voor: *afwezigheid van een intieme relatie (geen partner) *gemis van betekenisvolle relaties met een brede groep mensen om je heen (buurt, werk, hobby, kerk) *sociaal isolement: geen ondersteuning, klein netwerk Zoeken naar oplossingen is maatwerk: waar ligt de oorzaak precies?

26 Ondervoeding Wordt onderschat, ook door artsen Niet alleen genoeg voeding, ook volwaardige voeding Een probleem met meerdere oorzaken *lichamelijk (kauwen, smaak, bijwerkingen, chr. ziekten, maagdarmklachten) *functioneel (ADL, koken) *sociaal (geld, eenzaam, mobiliteit, structuur) *psychisch (stress, verliezen, cognitief)

27 Kwaliteit van zorg voor ouderen Wat vinden ouderen belangrijk voor de kwaliteit van zorg: 1.Kwaliteit van leven 2.Zelf de regie houden 3.Thuis wonen en zorg dicht bij 4.Problemen voorkomen (preventie en vroeg signalering) 5.Duidelijke en toegankelijke informatie 6.Respectvol en vriendelijk bejegend worden 7.Samenwerking en afstemming 8.Betaalbare zorg

28 Specifieke thema s bij de zorg voor ouderen Multidisciplinair overleg Medicatiebeoordeling Levenseindegesprek Vroeg-signalering

29 Multidisciplinair overleg De complexiteit vereist een probleem van verschillende kanten te bekijken. MDO: Multi disciplinair Overleg Organisatorische lastig: financiële aspecten

30 Multidisciplinair overleg Deelnemers: huisarts praktijkondersteuner/verpleegkundige (POH) thuiszorg fysiotherapeut ergotherapeut specialist ouderengeneeskunde apotheker vertegenwoordiger wijkteam diëtist

31 Medicatiebeoordeling Aanleiding: polyfarmacie Werkwijze: overleg tussen huisarts en apotheker na contact met patiënt Doel optimaliseren medicatielijst: schrappen-aanvullen-aanpassen

32 Levenseindegesprek Een gesprek over wensen en verwachtingen van een patiënt t.a.v. het levenseinde Wel/niet reanimeren Opname in ziekenhuis/intensive care Andere behandelwensen Zingevingsthema s Euthanasie/palliatieve sedatie Contactpersonen

33 Levenseindegesprek Met wie dit gesprek te voeren: Naar aanleiding van vragen Kwetsbare patiënten (jong en oud) Te verwachten overlijden binnen 1 jaar Opname in een zorginstelling etc. Ongeneeslijke ziekte Cognitieve beperkingen, bv. begin dementie Verhoogde kans op hart/ademstilstand

34 Vroeg-signalering Case-finding: tijdens een contact blijkt er een probleem. Naar aanleiding daarvan wordt nader onderzoek ingesteld. Screening: een groep patiënten wordt uitgenodigd om mee te doen met screening, bijvoorbeeld door middel van een vragenlijst, met items over kwetsbaarheid

35 Afsluitende opmerkingen Beweeg: > 150 minuten/week Eet goed: gevarieerd, matig vlees, eet vis Neem vitamine D: > 70 jaar 800IE Zorg voor een sociaal netwerk Anticipeer tijdig op komende beperkingen

36 Bedankt!

37 Vragen?