Academia Press Vallen werd lange tijd beschouwd als een onvoorspelbaar incident dat niet kon. 1 Inleiding
|
|
- Roel Meyer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 147 1 Inleiding Vallen werd lange tijd beschouwd als een onvoorspelbaar incident dat niet kon worden vermeden (Miller, 2012). Het is nog maar twintig jaar dat vallen gezien wordt als een ernstig en multifactorieel gezondheidsprobleem dat voorkomen kan worden (King, 2009). Vallen is nu als geriatrisch syndroom niet meer uit de handboeken weg te denken. Hoewel iedereen begrijpt wat onder een val kan worden verstaan, is er in de literatuur geen eensluidende definitie terug te vinden (Kwan & Straus, 2012). Een valincident wordt door Lamb omschreven als: een onverwachte gebeurtenis waarbij de oudere op de grond, vloer of een lager gelegen niveau terechtkomt (Milisen et al., 2009, p. 75). Om van een val te kunnen spreken, dient er volgens de definitie van het Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention sprake te zijn van een letsel. Hun definitie van een val luidt: een letsel opgelopen doordat een persoon plots neerkomt door de zwaartekracht en een oppervlakte op hetzelfde of een lager niveau raakt (Kwan & Straus, 2012). Een andere definitie is: een incident waarbij de persoon plots en onvrijwillig neerkomt op de grond of een andere oppervlakte, met of zonder verlies van bewustzijn (Oliver, 2008). Bij Diebold, Fanning-Harding en Hanson (2010) vinden we volgende omschrijving: een gebeurtenis die leidt tot het onvrijwillig tot rust komen op de grond of een lager niveau, niet als gevolg van een belangrijk intrinsiek gebeuren (bijvoorbeeld een beroerte) of van een overweldigend risico. In sommige literatuuronderzoeken wordt ook uitglijden of struikelen als een valincident beschouwd (Touhy & Jett, 2010).
2 148 BOEKDEEL 2 GERIATRISCHE VERPLEEGKUNDE CAPITA SELECTA Valincidenten kunnen worden opgedeeld in de, al dan niet voorspelbare, fysiologische val en de incidentele val (Jans, Pelemans, & Milisen, 2002). De voorspelbare fysiologische val doet zich bijvoorbeeld voor bij de oudere die voor zijn mobiliteit afhankelijk is van derden. Dit type val komt het meest voor: 78%. De onvoorspelbare fysiologische val is een val van ouderen die beschikken over een normale oriëntatie en een normaal gangpatroon, maar die vallen door plotseling last te krijgen van syncope of duizeligheid. Deze val zou zich in ongeveer 8% van alle gevallen voordoen. De resterende groep bestaat uit valaccidenten door incidenteel vallen: uitglijden of struikelen (Jans, Pelemans, & Milisen, 2002). Volgens deze cijfers is een groot gedeelte van de valpartijen te voorspellen. Het hanteren van verschillende definities bemoeilijkt onderliggende vergelijkingen in registraties of onderzoeken (Touhy & Jett, 2010). Zonder standaardisering is het eveneens moeilijk om tot een eenduidige richtlijn te komen (Skelton, Hauer, & Lamb, 2007). Een exacte omschrijving van vallen is echter niet noodzakelijk om met de oudere zijn valrisico te bespreken (Skelton, Hauer, & Lamb, 2007). Binnen dit hoofdstuk besteden we aandacht aan vallen en valpreventie volgens drie doelgroepen: de thuiswonende oudere, de oudere in woonzorgcentra en de oudere in het ziekenhuis. 2 Vallen in cijfers De Vlaamse praktijkrichtlijn Valpreventie bij thuiswonende ouderen (Milisen et al., 2010) vermeldt dat valincidenten vaak voorkomen bij thuiswonende ouderen: ongeveer één op drie van de thuiswonende 65-plussers valt eenmaal per jaar, waarvan tot een derde meerdere keren valt. Deze cijfers komen overeen met internationaal vermelde gegevens (Reuben & Rosen, 2009; Kwan & Straus, 2012). Het risico neemt toe met de leeftijd: zo valt ongeveer de helft van alle thuiswonende ouderen ouder dan 85 jaar minstens een maal per jaar (King, 2009; Kwan & Straus, 2012). Vrouwen vallen meer dan mannen. Meer dan de helft van de valpartijen van zelfstandig wonende ouderen doet zich thuis voor (King, 2009). In woonzorgcentra valt ongeveer 30 tot 70% van de ouderen één keer per jaar. Onder hen valt 15 tot 40% meerdere keren per jaar. Het risico neemt toe bij bewo-
3 hoofdstuk 3 VALLEN 149 ners met cognitieve stoornissen. Het aantal valincidenten in woonzorgcentra ligt driemaal hoger dan in de thuissituatie (Milisen et al., 2012). Ook in ziekenhuizen is vallen een frequent voorkomend probleem. Ongeveer 40 tot 60% van alle incidenten in het ziekenhuis zijn valincidenten. Tussen 2 tot 17% van de patiënten valt tijdens de hospitalisatie. Het aantal valincidenten varieert sterk en is afhankelijk van de patiëntenpopulatie en het type afdeling. Het aantal valincidenten is het grootst op de afdelingen geriatrie en revalidatie (Milisen et al., 2009). De cijfers zouden een onderschatting van de valproblematiek zijn. Een valincident zonder letsel wordt vlug vergeten en niet vermeld. Soms ontkennen ouderen dat ze gevallen zijn omdat vallen een confrontatie betekent met toegenomen fragiliteit en de oudere daarbij vreest voor een opname. De oudere geeft soms zelf een andere invulling aan vallen: ik ben gestruikeld, ik was haastig, of ik ben uitgegleden wordt dan aangehaald, niet dat men gevallen is (Meiner & Gray-Miceli, 2000). 3 Gevolgen van vallen Jonge kinderen en atleten vallen ook vaak, doch met minder ernstige gevolgen. Ouderen hebben een verhoogd risico op verwondingen door leeftijdsgebonden veranderingen, zoals de vertraagde reactietijd, door verminderde beschermingsreacties en door comorbide aandoeningen zoals osteoporose (King, 2009). De gevolgen van vallen zijn niet gering. Onder de thuiswonende ouderen loopt 12 tot 42% een verwonding op door de val, waarvan tot 20% medische behandeling vergt en 10% leidt tot een breuk secundair aan osteoporose (Kwan & Straus, 2012). Een bijzonder kwetsbare groep zijn de langliggers : personen die er na de val niet in slagen om terug recht te komen. Zij blijven liggen met een verhoogd risico op onderkoeling, drukletsels, pneumonie, dehydratie en rhabdomyolyse (Pelemans, 2002; King, 2009; Diebold, Fanning-Harding, & Hanson, 2010). In woonzorgcentra zijn de gevolgen vaak ernstiger dan in de thuissituatie. In 44% van de valincidenten is een ziekenhuisopname onvermijdelijk (Milisen et al., 2012). In de praktijkrichtlijn Valpreventie bij geriatrische patiënten opgenomen in het ziekenhuis (Milisen et al., 2009) staat vermeld dat in veel gevallen de zieken-
4 150 BOEKDEEL 2 GERIATRISCHE VERPLEEGKUNDE CAPITA SELECTA huispatiënt lichamelijke verwondingen overhoudt aan de val; in 30% eerder kleine verwondingen, in 10 tot 15% ernstige verwondingen zoals botfracturen, letsels van de weke weefsels, ontwrichtingen, hersentraumata en zelfs overlijden. Drie vierde van de ernstige verwondingen zijn botfracturen (Milisen et al., 2009). Hoewel wervelfracturen tot pijn, afhankelijkheid en zelfs tot de dood kunnen leiden, hebben heupfracturen de meest ondermijnende prognose (Kwan & Straus, 2012). Ongeveer een derde (Kwan & Straus, 2012) tot de helft van de ouderen (Milisen et al., 2009; Haber, 2010) die een heupfractuur oploopt als gevolg van een val, zal niet meer in staat zijn het functioneringsniveau van vóór de val terug te vinden. Herstel van een heupfractuur is traag, rehabilitatie vaak onvolledig en vele patiënten kunnen daarna niet meer zelfstandig wonen (Kwan & Straus, 2012). Er wordt geschat dat ongeveer 5% van de ouderen met een heupfractuur overlijdt tijdens de ziekenhuisopname (Diebold, Fanning-Harding, & Hanson, 2010), en dat 20% van de ouderen overlijdt binnen de zes maanden (Milisen et al., 2009) tot het jaar na de heupfractuur (Kwan & Straus, 2012). Vallen heeft ook psychosociale gevolgen; het kan leiden tot valangst (Haber, 2010; Kwan & Straus, 2012). Aan angst voor vallen wordt soms een beschermend effect toegeschreven in die zin dat de oudere daardoor voorzichtiger zou worden (Miller, 2012). Toch tonen steeds meer studies aan dat de angst om opnieuw te vallen vaker leidt tot mobiliteitsbeperking en verhoogde afhankelijkheid (Milisen et al., 2009; Miller, 2012). Minstens de helft van de ouderen zou na een val angst hebben om te vallen, wat bij 10 tot 25% onder hen leidt tot het beperken van de activiteiten (King, 2009). Dit vergroot op zijn beurt de kans op depressie, sociaal isolement en verminderde levenskwaliteit (Diebold, Fanning-Harding, & Hanson, 2010; Kwan & Straus, 2012). De angst voor vallen kan een bijna even groot gezondheidsprobleem worden genoemd als vallen op zich (Miller, 2012). Wanneer het gaat over angst voor vallen, wordt bijna onmiddellijk gedacht aan ouderen die reeds gevallen zijn. Valangst is echter ook aanzienlijk aanwezig bij ouderen met een beperkte mobiliteit die nog niet gevallen zijn (King, 2009). Valangst bestaat ook bij de omgeving die daardoor soms beslissingen neemt om activiteiten van de oudere onnodig te beperken (Haber, 2010; Miller, 2012). Behalve gevolgen voor het individu, zijn ook de eventuele schuldgevoelens over de val bij de familie te vermelden. Afhankelijk van de setting, vinden we de schuldgevoelens ook terug bij het personeel. Klachten van patiënten en familie kunnen uitmonden in juridische geschillen (Milisen et al., 2009).
5 hoofdstuk 3 VALLEN 151 Alle gevolgen van valincidenten kunnen hogere kosten met zich meebrengen (Milisen et al., 2009). Vallen is duur, in termen van het verlies van (lichamelijke) zelfstandigheid en levenstevredenheid voor het individu. Vallen is ook duur voor de maatschappij door de hoge gezondheidskosten die ermee gepaard gaan (King, 2009). 4 Etiologie van vallen Een val doet zich voor wanneer het zwaartepunt van de persoon buiten zijn steunvlak komt en er onvoldoende, ineffectieve of geen inspanning wordt geleverd om het evenwicht te herstellen (King, 2009). Er bestaan meerdere classificatieschema s die vallen verklaren. Een klassiek voorbeeld is het schema waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen intrinsieke of persoonsgebonden risicofactoren en extrinsieke of omgevingsfactoren. In het algemeen zouden intrinsieke factoren belangrijker zijn dan extrinsieke. Extrinsieke factoren verhogen het effect van de persoonsgebonden factoren (Schoon, Neyens, & Boonen, 2012). Welk schema ook gehanteerd wordt, het gemeenschappelijke is dat vallen het gevolg is van een interactie van meerdere factoren waarbij het valrisico toeneemt met het aantal aanwezige risicofactoren (Schoon, Neyens, & Boonen, 2012; King, 2009; Miller, 2012; Schim van der Loeff-van Veen, 2012). King (2009) maakt aanvullend een onderscheid tussen risicofactoren op vallen en risicofactoren voor een valletsel. We gaan op beide items afzonderlijk in. 4.1 RISICOFACTOREN VOOR VALLEN We presenteren de risicofactoren op vallen aan de hand van volgend model van King (2009). We gaan hierna verder op de risicofactoren in.
Inleiding. A Case finding B Multifactoriële C Multifactoriële. Transfer van informatie bij ontslag
Inleiding Het College van Geneesheren voor de dienst Geriatrie heeft in het kader van kwaliteitsverbeterende initiatieven de laatste jaren gewerkt rond het gebruik van assessment instrumenten. Aan de hand
Nadere informatieDe multifactoriële aanpak van valproblematiek bij hoogrisicopersonen verloopt in drie fasen: A Case finding B Multifactoriële C Multifactoriële
Inleiding Valproblematiek is een multifactorieel probleem en vraagt om een multidisciplinaire aanpak. Valpreventie is daarenboven het meest effectief wanneer het zich richt op oudere personen met een verhoogd
Nadere informatieEpidemiologische data en oorzaken van recidiverend vallen DR. W. JANSSENS DIENST GERIATRIE UZ GENT 18 NOVEMBER 2015
Epidemiologische data en oorzaken van recidiverend vallen DR. W. JANSSENS DIENST GERIATRIE UZ GENT 18 NOVEMBER 2015 DEFINITIE = een onverwachte gebeurtenis waarbij de oudere op de grond, vloer of een lager
Nadere informatieValpreventie az groeninge. Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014
Valpreventie az groeninge Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014 Video valpreventie Agenda Waarom valpreventie? Wat zijn de risicofactoren? Valpreventiebeleid az groeninge? Valkliniek? 3 Waarom
Nadere informatieVallen bij ouderen. Vragen Vallen over bij valproblematiek. Laat ze niet vallen! Dode a.g.v val
Dr. Lotte Enkelaar Bewegingswetenschapper, fysiotherapeut Laat ze niet vallen! On one s own feet Falls, risk factors and falls prevention in persons with mild to moderate intellectual disabilities Vragen
Nadere informatieInformatiebrochure Geriatrisch dagziekenhuis De valkliniek
Informatiebrochure Geriatrisch dagziekenhuis De valkliniek 1 Inleiding Naarmate je ouder wordt verandert je lichamelijke conditie: bewegingen en reacties worden trager. Vallen is een vaak voorkomend probleem
Nadere informatieVALPREVENTIE WAT KUNT U ER ZELF AAN DOEN? Sjaak Coenen
VALPREVENTIE WAT KUNT U ER ZELF AAN DOEN? Sjaak Coenen HOEVEEL 55-PLUSSERS KRIJGEN TE MAKEN MET ERNSTIG LETSEL TEN GEVOLGE VAN EEN VAL? A 1 op de 43 55-plussers B 1 op de 83 55-plussers C 1 op de 123 55-plussers
Nadere informatieVallen of fixeren? Een keuze voor bewegingsvrijheid. Niet kunnen kiezen is verliezen, Keuzevrijheid in het wzc 18/02/2016
Vallen of fixeren? Een keuze voor bewegingsvrijheid Niet kunnen kiezen is verliezen, Keuzevrijheid in het wzc 18/02/2016 Welke van volgende maatregelen zijn vrijheidsbeperking? Alle onvrijwillige toegepaste
Nadere informatieOsteoporose: de feiten
Reinier de Graaf Groep Osteoporose: de feiten Dieu Donne Niesten Orthopedisch chirurg RdGG CBO richtlijn 2011 Osteoporose is een chronische aandoening die in hoofdzaak bij ouderen voorkomt Mede als gevolg
Nadere informatieSamenvatting Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 hoofdstuk 3
Vallen komt in alle leeftijdsgroepen voor, maar vormt vooral bij ouderen een groot gezondheidsprobleem. Onder een val wordt verstaan een gebeurtenis waarbij de betrokkene onbedoeld op de grond of een lager
Nadere informatieValpreventie in woonzorgcentra Stand van zaken met betrekking tot de effectiviteit van valpreventiemaatregelen
Valpreventie in woonzorgcentra Stand van zaken met betrekking tot de effectiviteit van valpreventiemaatregelen Koen Milisen RN, PhD & Ellen Vlaeyen, RN, MSN Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen
Nadere informatieVlaamse richtlijn: Valpreventie bij thuiswonende ouderen. Prof. Dr. Koen Milisen
Vlaamse richtlijn: Valpreventie bij thuiswonende ouderen Prof. Dr. Koen Milisen www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be 1 Vlaamse richtlijn: Valpreventie bij thuiswonende ouderen Milisen et
Nadere informatieValpreventie in woonzorgcentra
Valpreventie in woonzorgcentra Stand van zaken met betrekking tot de effectiviteit van valpreventiemaatregelen Wintermeeting, 27 februari 2015 Ellen Vlaeyen, RN, MSN & Koen Milisen RN, PhD Expertisecentrum
Nadere informatieValgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland. [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands]
Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands] Klaas A. Hartholt; Nathalie van der Velde; Casper W.N. Looman;
Nadere informatieVallen?! Voorkomen bevalt beter! VAN ZUILICHEM Gespecialiseerde Therapeuten
Ergotherapie Vallen?! Voorkomen bevalt beter! Ergotherapie Ergotherapie biedt de cliënt mogelijkheden een optimale wijze van uitvoeren van dagelijkse activiteiten te bereiken in de eigen omgeving. Zelfredzaamheid
Nadere informatieValproblematiek in de eerste en tweede lijn. Dr Marielle Emmelot-Vonk Klinisch geriater Geriatrie UMC Utrecht m.h.emmelotvonk@umcutrecht.
Valproblematiek in de eerste en tweede lijn Dr Marielle Emmelot-Vonk Klinisch geriater Geriatrie UMC Utrecht m.h.emmelotvonk@umcutrecht.nl Het komt vaak voor Het heeft belangrijke gevolgen Balans en veroudering
Nadere informatieEllen Vlaeyen. Studiedag Themareeks inzoomen op ziektebeelden: Ergotherapie bij valrisico 16/10/2014
Ellen Vlaeyen Studiedag Themareeks inzoomen op ziektebeelden: Ergotherapie bij valrisico 16/10/2014 Inhoud workshop Deel 1: Inleiding: Valproblematiek & voorstelling EVV Deel 2: Valpreventie: Praktijkrichtlijnen
Nadere informatieMultidisciplinaire aanpak van valpreventie in de thuiszorg Rapport studieavond op 4 september 2009 SIT regio Mortsel
ThuisGezondheidsZorg - Regio Mortsel Multidisciplinaire aanpak van valpreventie in de thuiszorg Rapport studieavond op 4 september 2009 SIT regio Mortsel Auteurs: De Coninck Leen De Lepeleire Jan Dieleman
Nadere informatieValpreventie voor gehospitaliseerde patiënten. Informatiebrochure
Valpreventie voor gehospitaliseerde patiënten Informatiebrochure 2 Beste mevrouw, meneer Elke patiënt in dit ziekenhuis wordt gescreend op valrisico om u beter te kunnen begeleiden. U kreeg deze brochure
Nadere informatieVALPREVENTIE MB Brochure: Vallen l Ziekenhuis Oost-Limburg
VALPREVENTIE MB 3036 Brochure: Vallen l Ziekenhuis Oost-Limburg 1 WELKOM Een val is snel gebeurd, ook tijdens uw verblijf in het ziekenhuis. Samen met u en uw naasten willen alle ziekenhuismedewerkers
Nadere informatieBewegen door Senioren
Dianne Laarhoven-Klein, algemeen fysiotherapeut met aandacht voor geriatrie 2030: 4 miljoen Nederlanders ouder dan 65 jaar. 2030: 4 miljoen Nederlanders ouder dan 65 jaar. Dat is bijna 25% van de totale
Nadere informatieblijf staan valpreventie in verzorgingshuizen
blijf staan valpreventie in verzorgingshuizen Valongelukken in verzorgingshuizen - de cijfers Jaarlijks raken ongeveer 3600 bewoners van verzorgingshuizen zodanig verwond dat ze op een Spoedeisende Hulpafdeling
Nadere informatieMeetinstrument valpreventie
Vink steeds het voor jou meest passende antwoord aan. Slechts één antwoord is mogelijk. Indien meerdere antwoorden mogelijk zijn, wordt dit met * aangegeven. Indien stippellijnen, hierop invullen a.u.b.
Nadere informatieTussen vallen en opstaan
Tussen vallen en opstaan s Herenbaan 172 2840 Rumst tel: 03 880 90 11 (algemeen) tel: 03 880 91 90 (afspraken) e-mail: info@hfr.be www.azheiligefamilie.be deze informatiebrochure bezorgt jou informatie
Nadere informatieMASTERPROEF. Bereidheid van 55-plussers tot deelname aan valpreventie
MASTERPROEF Geachte collega Bereidheid van 55-plussers tot deelname aan valpreventie Mijn naam is Martine Agten en ik ben werkzaam als huisarts-in-opleiding in de praktijk van dr. Carlier, dr. Schreurs,
Nadere informatieDienst geriatrie Valpreventie in het ziekenhuis. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie
Dienst geriatrie Valpreventie in het ziekenhuis Informatiebrochure voor de patiënt en de familie VOORWOORD Al onze ziekenhuismedewerkers nemen ter preventie van vallen enkele aandachtspunten in acht. Ook
Nadere informatieLaten we ouderen vallen?
Laten we ouderen vallen? STICHTING SENIORENBELANGEN GELDROP-MIERLO 12 november 2015 Geldrop Doel van deze bijeenkomst Het aantal valincidenten en de gevolgen worden onderschat en daarom willen we U bewust
Nadere informatieValpolikliniek na een botbreuk
Valpolikliniek na een botbreuk Orthopedie Locatie Hoorn/Enkhuizen Valpolikliniek voor patiënten na een botbreuk Welke omvang heeft het probleem vallen? Vallen heeft bij ouderen vaak meerdere oorzaken.
Nadere informatieBijlage 2: Informatiebrochure valpreventie voor patiënten
Bijlage 2: Informatiebrochure valpreventie voor patiënten Bron: Haines TP. Prevention of falls in the subacute hospital setting. 2004. http://eprints.infodiv.unimelb.edu.au/archive/00001106/01/thesisregular.pdf.
Nadere informatieAantal SEH-behandelingen Aantal ziekenhuisopnamen na SEH % opnamen jaar jaar jaar en ouder
Ongevalscijfers Samenvatting Jaarlijks lopen 7.700 bewoners van een verpleeg- of verzorgingshuis van 65 of ouder letsel op waarvoor behandeling op een SEH-afdeling noodzakelijk is. Bijna de helft wordt
Nadere informatie(Chen, 2008; Dejaeger, 2009; Kannus, 2005; Nakamura, 2009; Ooms, 1994; Rapp, 2008a & 2008b; Rubenstein, 1990; Sorensen, 2006; Vu, 2006.
Ongeveer 10% tot 15% van de valincidenten bij ouderen leidt tot ernstige letsels, waaronder heupfracturen (1 tot 4,6%) en andere fracturen (1,4%). Omdat niet alle valincidenten te voorkomen zijn, dient
Nadere informatieThuiszorg en valpreventie
1 Thuiszorg en valpreventie Aantal ouderen - In Nederland sterke vergrijzing VOORUITZICHTEN - 2010 : 4.6 miljoen - 2030 : aantal ziekenhuisbezoeken t.g.v. een val gestegen met 70 %. 2 Ouderen en vallen
Nadere informatieHet voorspellen van de kans op vallen de hoeveelheid en kwaliteit van het alledaags lopen als risicofactoren
amenvatting 123 amenvatting 125 Het voorspellen van de kans op vallen de hoeveelheid en kwaliteit van het alledaags lopen als risicofactoren Vallen is één van de meest belangrijke oorzaken van letsel
Nadere informatievalpreventie Sophia E. de Rooij internist-geriater 03 april 2008
valpreventie Sophia E. de Rooij internist-geriater 03 april 2008 Mw Grijpstuiver, 75 jaar oud Vroeger Nu de kans op een val is groot! - ongeveer driekwart van alle letsels, opgelopen bij een privéongeval,
Nadere informatieKetenzorg Arnhem. Vallen bij ouderen
Vallen bij ouderen Casus Vrouw, 82 jaar Voorgeschiedenis: hypertensie Medicatie: 1 dd 12,5 mg hydrochloorthiazide Bericht CHRA: gevallen, wond behaarde hoofd is geplakt. Verder geen letsel. RR 140/70.
Nadere informatieVal ongevallen hebben bij ouderen vaak ernstige lichamelijke en sociale gevolgen.
Project Valpreventie Voorwoord Vallen komt relatief veel voor bij ouderen en bij mensen met een beperking. De lichamelijke gevolgen van een val zijn vaak groot en de angst voor een volgende val kan van
Nadere informatieVal in sanitaire ruimten (55 jaar en ouder)
Val in sanitaire ruimten (55 jaar en ouder) Samenvatting De ernst van het probleem rond vallen bij ouderen blijkt uit het grote aantal Spoedeisende hulpbehandelingen (SEH), het hoge aandeel opname na SEH-behandeling,
Nadere informatieVallen zonder zorgen voor de actieve 55-plusser
voor de actieve 55-plusser DAG VAN DE TRAINER Gent 17-12-2016 Auteurs: Raf Tits, Jean Pierre Dziergwa, Geert Goetschalckx 1 Enkele praktische zaken: Vergeet niet jullie gsm na deze workshop terug aan te
Nadere informatieBotbreuken en osteoporose. Nucleaire geneeskunde
Botbreuken en osteoporose Nucleaire geneeskunde imelda omringt u met zorg 2 Nota s Inhoud Welkom. 4 Wat is osteoporose? 5 Wat zijn de gevolgen van osteoporose? 7 Hoe wordt de diagnose gesteld? 8 Wat is
Nadere informatieWat doen we met ons moeder? Esther Warmerdam, SO Vitalis Maaike Maas, SEH arts CZH Ylva Onderwater, Huisarts
Wat doen we met ons moeder? Esther Warmerdam, SO Vitalis Maaike Maas, SEH arts CZH Ylva Onderwater, Huisarts Wat is er anders? Presentatie Leeftijd specifieke ziekten /co-morbiditeit Minder fysiologische
Nadere informatieOuderen in het Jeroen Bosch Ziekenhuis
Algemeen Ouderen in het Jeroen Bosch Ziekenhuis Inleiding Binnenkort wordt u opgenomen in het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Het kan ook zijn dat u onverwacht bent opgenomen in het ziekenhuis. De arts heeft
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. De geriatrische interne liaison (=GIL)
PATIËNTEN INFORMATIE De geriatrische interne liaison (=GIL) Beste mevrouw, mijnheer In deze brochure geven we je graag meer uitleg over de geriatrische interne liaison. Heb je na het lezen van deze informatie
Nadere informatieValpreventie en fixatiearme zorg in WZC: wat zegt de evidentie?
Valpreventie en fixatiearme zorg in WZC: wat zegt de evidentie? Prof. dr. Koen Milisen Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen Departement Maatschappelijke Gezondheidszorg en Eerstelijnszorg,
Nadere informatieHet voorkomen van valincidenten binnen
Valpreventie Het voorkomen van valincidenten binnen het ziekenhuis Vallen is een onbedoelde, plotselinge gebeurtenis waarbij u op de grond terechtkomt. Hierbij kan schade ontstaan aan het lichaam, zoals
Nadere informatieChapter 8. Summary in Dutch / Nederlandse samenvatting
Chapter 8 Summary in Dutch / Nederlandse samenvatting Summary in Dutch Wervelfracturen bij geriatrische patienten: prevalentie en klinische relevantie. Inleiding Dit proefschrift is ontstaan met als doel
Nadere informatieExamenvragen Geriatrie. Prof. dr. Steven Boonen
Examenvragen 2008-2009 Geriatrie Prof. dr. Steven Boonen Academiejaar 2008-2009 20 Geriatrie prof. dr. Steven Boonen, prof. dr. Etienne Joosten, prof. dr. Eddy Dejaeger, prof. dr. Johan Flamaing en prof.
Nadere informatieValpreventie in de beleids- en beheerscyclus van gemeenten en OCMW s (BBC)
Valpreventie in de beleids- en beheerscyclus van gemeenten en OCMW s (BBC) Valpreventie in de BBC Vallen De stijging van de levensduur en levensverwachting zorgen ervoor dat de groep 65-plussers toeneemt
Nadere informatieDienst geriatrie Interne liaison. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie
Dienst geriatrie Interne liaison Informatiebrochure voor de patiënt en de familie INLEIDING Een ziekenhuisopname is voor kwetsbare oudere patiënten risicovol vanwege hun verhoogde kans op complicaties
Nadere informatieLaten we ouderen vallen?
Laten we ouderen vallen? Doel van deze bijeenkomst Het aantal valincidenten en de gevolgen worden onderschat en daarom Willen we U bewust maken van de risico s en wat U er zelf aan kunt doen om die aanzienlijk
Nadere informatieVerminder uw kans om te vallen in het ziekenhuis
Verminder uw kans om te vallen in het ziekenhuis Inleiding Een opname in het ziekenhuis kan het risico op vallen doen vergroten. Bijvoorbeeld doordat u niet zo goed uit de voeten kunt wanneer u een infuus
Nadere informatieOuderen op de SEH: na een val in beeld
rapport Ouderen op de SEH: na een val in beeld Onderzoek 12 t/m 25 september 2016 op de SEH Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL
Nadere informatieFrailty en ondervoeding doet (veel) vallen
www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw Frailty en ondervoeding doet (veel) vallen Ann Gryp, Hoofdverpleegkundige geriatrie Frailty Frailty heeft te maken met kwetsbaarheid. Frailty zegt iets over de ernst
Nadere informatieOsteoporose Voorkom Beenderbreuken
Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Prof. Dr. S. Goemaere Reumatoloog, UZ Gent Belgian Bone Club (BBC) International Osteoporosis Foundation (IOF) EU-Osteoporosis Consultation Panel IOF Working Parties
Nadere informatieDe kwetsbaarheidsindex: de kristallen bol voor de gezondheid van de ouder wordende cliënt? Michael A. Echteld
De kwetsbaarheidsindex: de kristallen bol voor de gezondheid van de ouder wordende cliënt? Michael A. Echteld Wat is kwetsbaarheid? Het hebben van een sterk verhoogd risico op een neerwaartse spiraal van
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38701 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Visschedijk, Johannes Hermanus Maria (Jan) Title: Fear of falling in older patients
Nadere informatieInhoudsopgave basiswerk Geriatrie (niveau 4) Voorwoord. Redactionele verantwoording. Over de auteur
Inhoudsopgave basiswerk Geriatrie (niveau 4) Voorwoord Redactionele verantwoording Over de auteur 1 Geriatrie 1.1 Wat is oud? 1.2 Steeds meer ouderen tot 2040 1.3 Geriatrische patiënten, wie zijn dat?
Nadere informatieValpreventie voor Patiënten in het ziekenhuis Ziekenhuis Maas en Kempen
Informatiebrochure Valpreventie voor Patiënten in het ziekenhuis Ziekenhuis Maas en Kempen Inleiding U heeft dit boekje ontvangen omdat u deze informatie kan gebruiken om uw valrisico te verminderen tijdens
Nadere informatieGeriatrie. Valpolikliniek. Patiëntensticker: Datum: Melden bij: Klinisch geriater:
Geriatrie Valpolikliniek Patiëntensticker: Datum: Melden bij: Van tot uur Klinisch geriater: Voor wie is de valpolikliniek De valpolikliniek is voor mensen van 65 jaar en ouder die recent voor de eerste
Nadere informatieZo blijven ouderen op de been
Zo blijven ouderen op de been Winne Kramer Msc winnekramer@casema.nl Inleiding 1. Val probleem 2. Cijfers 2017 Overlijden 65 plus na een val incident Ziekenhuis opnames 65 plus na val Spoedeisende hulp
Nadere informatieDe rol van de huisarts in valpreventie
De rol van de huisarts in valpreventie Dr. B. Ponsaers huisarts Incidentie (in WZC s) 30-70% valt éénmaalper jaar Waarvan 15-40% meerdere keren per jaar valt Het risico bij bewoners met cognitieve stoornissen
Nadere informatieOndervoeding bij Ouderen 14/11/2013. S. Lonterman; Klinisch Geriater
Ondervoeding bij Ouderen 14/11/2013 Inhoud Presentatie Definitie Ondervoeding Verschillende schalen Ouderen Centrum & Ondervoeding HagaZiekenhuis & Ondervoeding Eigen Onderzoek Voedingsgebied Supplementen
Nadere informatieAngst voor vallen en verslikken bij patiënten met de ziekte van Huntington. Kristel Kalkers GZ-Psycholoog De Kloosterhoeve
Angst voor vallen en verslikken bij patiënten met de ziekte van Huntington Kristel Kalkers GZ-Psycholoog De Kloosterhoeve Dysfagie en angst voor verslikken bij patiënten met de ziekte van Huntington Dysfagie
Nadere informatieOndersteuningsgroep valpreventie
Ondersteuningsgroep valpreventie Leen Bouckaert, Sara Bombeke, Katelijne Daelman, Els Herpels, Elien Saey-Van Peteghem, Chantal Schuerbeke Inleiding Ondersteuningsgroep valpreventie Valproblematiek Presentatie
Nadere informatieJonge mantelzorger. kinderen van chronisch zieke ouders. Anne Visser-Meily
Jonge mantelzorger kinderen van chronisch zieke ouders Anne Visser-Meily Zorg Patiënt cliënt revalidant focust Van patiënt naar gezin Van kind naar gezin 2 Family centered care ICF model disease functioning
Nadere informatieOsteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige
Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige Wat is botontkalking? Definitie osteoporose Een systemische
Nadere informatieFRAILTY : INTEGRAAL DEFINIËREN EN METEN
FRAILTY : INTEGRAAL DEFINIËREN EN METEN 25 Februari 2012 Robbert Gobbens Katrien Luijkx, Marcel van Assen, Ria Wijnen-Sponselee, Jos schols OPBOUW PRESENTATIE Het definiëren van kwetsbaarheid Het meten
Nadere informatieHET OTAGO-PROGRAMMA. Lenore Dedeyne. Otago hoofddocent Doctoraatsstudent CHROMETA
HET OTAGO-PROGRAMMA Lenore Dedeyne Otago hoofddocent Doctoraatsstudent CHROMETA DE VALPROBLEMATIEK Fatal falls rate per 100,000 habitants 160 140 120 100 80 60 40 20 0 5 11 10 16 19 34 41 64 106 65-69
Nadere informatieValpreventie in ziekenhuizen: update van de literatuur
Valpreventie in ziekenhuizen: update van de literatuur Prof. Koen Milisen Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap, K.U.Leuven & Dienst Geriatrie, UZ Leuven Voorkomen 40% tot 60% van alle incidenten
Nadere informatieWAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE ZORG ELKAAR ONTMOETEN
WAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE ZORG ELKAAR ONTMOETEN Studiedag werkgroep PST 08 februari 2019 Mathias Demuynck (geriater) Aurélie Van Lancker (geriatrisch verpleegkundige) WAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE
Nadere informatieIk heb al dikwijls gedacht, ik wou dat ik niet meer wakker werd. Elke avond bid ik dat ik bij mijn overleden man mag zijn.
Ouderen in nood: wat zie je, wat kan je doen? Anke Bonnewyn Ik zie het niet meer zitten. Voor wie ben ik hier eigenlijk nog? Ik hoop dat ze mij snel komen halen? Ik heb al dikwijls gedacht, ik wou dat
Nadere informatieFactsheet Hospital Elderly Life Program (HELP) Kwetsbare. ouderen
Factsheet Hospital Elderly Life Program (HELP) Kwetsbare ouderen Inhoudsopgave Factsheet Hospital Elderly Life Program (HELP) Gevolgen van een delier 3 Preventieve maatregelen 4 Inzet van geschoolde vrijwilligers
Nadere informatieNiek Jaspers. Arts maatschappij en. gezondheid. Sociaal geriater
Gezekerd klimmen met de jaren Niek Jaspers Arts maatschappij en gezondheid Sociaal geriater Themamiddag Public Health en senioren Inleiding Tendensen Demografie Huidige preventie en zorg Geriatrisch paradigma
Nadere informatieVoorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis Handleiding voor patiënten
Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis Handleiding voor patiënten Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te gaan. Waarom deze informatie? 2 Gebruiksaanwijzing 3 Cartoon 1 bereid uw ziekenhuisopname
Nadere informatieChapter 9. Samenvatting
Chapter 9 Samenvatting 137 138 Een valongeval wordt beschouwd als een onverwachte gebeurtenis waarbij de betrokkene neerkomt op de vloer of op een ander lager gelegen niveau. Bij een val verliest een persoon
Nadere informatieKwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven. Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis
Kwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis Mijn wil is sterker dan mijn grens. (Paula Niestadt) Definitie kwaliteit van leven/qol
Nadere informatieScholingsbijeenkomst. Samen sterk in de zorg na een beroerte
Scholingsbijeenkomst Samen sterk in de zorg na een beroerte Programma scholingsbijeenkomst 1. Welkom, inleiding 2. Simulatiespel Heb ik een probleem dan? 3. Lezing Lange termijn gevolgen CVA voor patiënt
Nadere informatiePediatrische Medische Stress.
Pediatrische Medische Stress www.zorgvoorhetziekekind.nl @zorgvhziekekind Medisch traumatische stress Wat is het? Hoe herken je het? Wat kunnen we doen? www.nahetziekenhuis.nl www.hetouderkompas.nl www.opkoersonline.nl
Nadere informatieValpreventie Valpreventie
Valpreventie e d n a v Week e i t n e v Valpre WEEK VAN DE VALPREVENTIE Wist u dat : 1 op 3 van de 65-plussers ten minste één keer per jaar valt? Het risico om te vallen toeneemt met de leeftijd? 32 tot
Nadere informatieOp naar een dynamische maat voor gezondheid: Universeel criterium van gezondheid. Kritische transitie
Op naar een dynamische maat voor gezondheid: Veerkracht! Drs. Sanne Gijzel Arts-onderzoeker, Promovenda Afdeling Geriatrie Sanne.Gijzel@radboudumc.nl Universeel criterium van gezondheid Goede functie verlies
Nadere informatieHeet iedereen welkom en stel je voor als spreker.
1 Heet iedereen welkom en stel je voor als spreker. Kader het MFO d.m.v. het geven van de volgende korte inleiding: Geneesmiddelen behoren tot één van de risicofactoren die tot een val kunnen leiden. Vandaar
Nadere informatiePlatform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION
Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION Leven met epilepsie: Zelfmanagement Loes Leenen, MANP PhD trainee zelfmanagement Inleiding Achtergrond Zelfmanagement Zelfmanagement & Kwaliteit van leven
Nadere informatieValpreventie: oefeningen ter bevordering van lenigheid, kracht en evenwicht
Valpreventie: oefeningen ter bevordering van lenigheid, kracht en evenwicht Inleiding: Vallen is een omvangrijk probleem in Nederland, waarbij 24% tot 35% van de thuiswonende 65plussers minstens 1 keer
Nadere informatieFysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper
Fysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper Digna.dekam@radboudumc.nl Programma Inleiding Osteoporose De rol van de fysiotherapeut bij osteoporose KNGF behandelrichtlijn
Nadere informatieValpreventie. Een taak van de ergocoach? /!
2017 Valpreventie Een taak van de ergocoach? /! Marleen de Boer 06-40259954 kr8mcc@gmail.com Wie zijn jullie? Eerste indruk; valpreventie jouw thema? Spar even met je buurman Waarom en hoe? Hebben we
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Geriatrie
PATIËNTEN INFORMATIE Geriatrie Mevrouw, mijnheer Welkom op de afdeling acute geriatrie. De dienst acute geriatrie van het Algemeen Ziekenhuis Lokeren beschikt over 26 bedden en biedt multidisciplinaire
Nadere informatieSamenvatting leerstof Geriatrie opleiding
Samenvatting leerstof Geriatrie opleiding Klinisch redeneren doen we in feite al heel lang. VUmc Amstel Academie heeft hiervoor een systematiek ontwikkeld, klinisch redeneren in 6 stappen, om gedetailleerd
Nadere informatieSTAPPENPLAN PREVENTIE VAN VALLEN IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN PREVENTIE VAN VALLEN IN DE EERSTE LIJN Preventie van nieuwe valincidenten en letsel bij zelfstandig wonende ouderen. STAP 1: Screenen op valrisico in de eerste lijn. 1. Bent u de afgelopen
Nadere informatieSamenwerken met patiënten, families en artsen om steun te bieden en informatie te verstrekken over syncope en Reflex Anoxic Seizures
Samenwerken met patiënten, families en artsen om steun te bieden en informatie te verstrekken over syncope en Reflex Anoxic Seizures Hebt u soms zonder aantoonbarereden last van De controlelijst voor onverklaarbaar
Nadere informatieKWETSBARE OUDEREN, EEN HOLISTISCHE BENADERING
KWETSBARE OUDEREN, EEN HOLISTISCHE BENADERING Robbert Gobbens, Hogeschool Rotterdam en Tranzo Tilburg University Katrien Luijkx, Tranzo Tilburg University OPBOUW WORKSHOP Ontwikkeling van kwetsbaarheid
Nadere informatieShort Form Project - ziekenhuis ID: Volgnummer: VRAGENLIJST. Zorgvrager
Project - ziekenhuis ID: Volgnummer: VRAGENLIJST Zorgvrager 1 UW ERVARINGEN ZIJN WAARDEVOL In deze lijst staan vragen over uw lichamelijke en geestelijke gezondheid en kwaliteit van leven. Uw antwoorden
Nadere informatieValpreventieparcours
Valpreventieparcours Spreektekst voor de scheidsrechter 1. Ervaar hoe het voelt om een wankel gangpatroon te hebben en wandel met 'samengebonden' voeten tot aan de volgende kegel. 2. Zoals je ziet neemt
Nadere informatieLast, but not least. De geriatrische patiënt op de SEH. Yvonne Schoon. Klinisch geriater Radboudumc Nijmegen
Last, but not least De geriatrische patiënt op de SEH Yvonne Schoon Klinisch geriater Radboudumc Nijmegen Epidemiologie Groeiende zorgconsumptie ouderen Prognose zorgconsumptie in regio Nijmegen Multimorbiditeit
Nadere informatiepatiëntenwijzer Hoe voorkomen dat u valt?
patiëntenwijzer Hoe voorkomen dat u valt? Een val is snel gebeurd... Met het ouder worden, loopt u meer kans om te vallen. De meeste valpartijen gebeuren bij het doen van de dagelijkse taken: de brievenbus
Nadere informatieDepressie na een beroerte
Afdeling: Onderwerp: 6B Neurologie 1 Voor wie is deze folder bedoeld? Deze informatiefolder is bedoeld voor zowel patiënten die in het Ikazia Ziekenhuis zijn opgenomen en/of hun naasten. Door middel van
Nadere informatiedr. Bianca Buijck en Martijn van Gemst
dr. Bianca Buijck en Martijn van Gemst Symposium Honger voor Revalidatie dinsdag 19 februari 2019 Evoluon Eindhoven www.zorgboog.nl/symposium-grz Honger voor revalidatie: hoe vanzelfsprekend is eten in
Nadere informatieValpreventie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk
Valpreventie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieChapter 7. Summary and General Discussion. Nederlandse Samenvatting
Chapter 7 Summary and General Discussion Nederlandse Samenvatting 132 Chapter 7 SAMENVATTING VERTRAGING EN DEPRESSIEVE SYMPTOMEN BIJ OUDERE MENSEN Bij veel diersoorten luidt vertraging het einde van het
Nadere informatieValpreventie bij ouderen met cognitieve problemen
Valpreventie bij ouderen met cognitieve problemen Sirpa Hartikainen, MD, Professor of Geriatric Pharmacotherapy School of Pharmacy University of Eastern Finland, Kuopio, FINLAND Het risico op vallen en
Nadere informatiefactsheet Effectiviteit van lichamelijke oefeningen bij valpreventie
factsheet Effectiviteit van lichamelijke oefeningen bij valpreventie Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter
Nadere informatie