MEDEZEGGENSCHAP VAN WERKNEMERS BIJ FINANCIEEL-ECONOMISCHE BESLUITEN met enige beschouwingen naar Duits recht DOOR MR. J. ROEST KLUWER - DEVENTER - 1996
INHOUDSOPGAVE Lijst van afkortingen XV INLEIDING DEEL I Medezeggenschap bij financieel-economische besluiten, een verkenning Hoofdstuk 1 Directe medezeggenschap: Wet op de ondernemingsraden 11 1.1 Geschiedenis van de Wet op de ondememingsraden 11 1.2 Terminologie van de Wet op de ondememingsraden 15 1.3 Adviesrecht 17 1.3.1 Artikel 25 WOR: adviesrecht 17 1.3.2 Adviesrecht gesteund door beroepsrecht 22 1.3.3 Adviesrecht gesteund informatie-, overleg-, en initiatiefrecht 25 1.4 Financieel-economische informatie: artikel 31a WOR 30 1.4.1 Algemeen 30 1.4.2 Wetsgeschiedenis 30 1.4.3 Artikel 31a WOR 33 1.5 Instemmingsrecht; adviesrecht bij benoeming en ontslag van bestuurders 35 1.6 Beroepsmogelijkheden van de ondernemingsraad 36 1.6.1 Geschillenregeling: artikel 36 WOR 36 1.6.2 Procesbevoegdheid ondernemingsraad 37 1.7 De Wet op de ondernemingsraden in concernverhoudingen 39 1.7.1 Algemeen 39 1.7.2 Concernbevoegdheid 40 1.7.3 Aangelegenheid van gemeenschappelijk belang 41 1.8 Toerekening en besluitvorming 44 1.9 Toezeggingen, afspraken en convenanten 50 1.9.1 Algemeen 50 1.9.2 Toezegging 50 1.9.3 Afspraken en convenanten 53 VII
Hoofdstuk 2 Indirecte medezeggenschap: structuurregeling 61 2.1 Geschiedenis van de structuurregeling 61 2.2 Toepasselijkheid van de structuurregeling; ondernemingsbegrip 63 2.3 Samenstelling van de raad van commissarissen 65 2.3.1 Algemeen 65 2.3.2 Benoeming van commissarissen 66 2.3.3 Vertrouwenscommissaris 71 2.4 Goedkeuringsrecht 72 2.5 Overige bevoegdheden van de raad van commissarissen 78 2.6 Structuurregeling als beschermingsconstructie 79 2.7 Contacten tussen raad van commissarissen en ondernemingsraad 80 2.8 Nederland-constructie 84 2.9 Convenanten 86 Hoofdstuk 3 Overige medezeggenschapswet- en regelgeving 89 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 Enqueterecht Jaarverslaglegging 3.2.1 Algemeen 3.2.2 Commerciele rechtspersonen 3.2.3 Vrijgestelde groepsmaatschappijen 3.2.4 Commerciele stichtingen en verenigingen 3.2.5 Jaarrekeningprocedure SER-Fusiegedragsregels 3.3.1 Algemeen 3.3.2 Toepasselijkheid van de SER-Fusiegedragsregels 3.3.3 Medezeggenschapsrechten op grond van de SER- Fusiegedragsregels 3.3.4 Toekomst van de SER-Fusiegedragsregels Artikelen 7A:1639aa-dd BW Collectieve arbeidsovereenkomst 89 95 95 96 101 102 103 105 105 105 107 109 111 112 VIII
Hoofdstuk 4 Duitse medezeggenschapswetgeving 115 4.1 Inleiding 115 4.2 Medezeggenschapsregelingen in Duitsland, een verkenning 116 4.3 Medezeggenschap op bedrijfsniveau 120 4.3.1 Instelling van een bedrijfsraad 120 4.3.2 Bevoegdheden van de bedrijfsraad 124 4.4 Medezeggenschap op ondernemingsniveau 132 4.4.1 Mitbestimmungsgesetz 1976 133 4.4.2 Betriebsverfassungsgesetz 1952 140 4.4.3 Montan-Mitbestimmungsgesetz 1951 en Mitbestimmungs-Ergänzungsgesetz 1956 143 4.4.4 Arbeitsdirektor 147 4.5 Medezeggenschapsovereenkomsten 147 4.5.1 Bedrijfsniveau 148 4.5.2 Ondernemingsniveau 152 4.6 Tarifverträge 153 4.7 Samenvatting 155 Hoofdstuk 5 Europese ontwikkelingen op het terrein van medezeggenschap 159 5.1 Inleiding 159 5.2 Richtlijn Europese ondernemingsraad 161 5.2.1 Voorgeschiedenis 161 5.2.2 Doelstelling en inhoud 163 5.2.3 Bijlage 168 5.2.4 Evaluatie 170 5.3 Vijfde Richtlijn (Naamloze Vennootschap) 171 5.4 Europese Vennootschap, Vereniging, Coöperatie en Onderlinge Waarborgmaatschappij 174 5.4.1 Algemeen 174 5.4.2 Europese Vennootschap (Societas Europaea) 175 5.4.3 Europese Vereniging, Coöperatie en Onderlinge Waarborgmaatschappij 183 5.5 Conclusie 187 IX
DEEL n Medezeggenschap bij financieel-economische besluiten, een analyse Hoofdstuk 6 Fusie, overname en samenwerking van ondernemers 191 6.1 Inleiding 191 6.2 Aandelenfusie 193 6.2.1 Algemeen 193 6.2.2 Wet op de ondernemingsraden 193 6.2.3 SER-Fusiegdragsregels 207 6.2.4 Structuurregeling 209 6.2.5 Aandelenfusie door oprichting van een derde vennootschap 210 6.2.6 Aandelenfusie door emissie van aandelen 213 6.3 Bedrijfsfusie 214 6.3.1 Algemeen 214 6.3.2 Wet op de ondernemingsraden 214 6.3.3 SER-Fusiegedragsregels 215 6.3.4 Structuurregeling 216 6.4 Juridische fusie 217 6.4.1 Algemeen 217 6.4.2 Wet op de ondernemingsraden 218 6.4.3 SER-Fusiegedragsregels 220 6.4.4 Structuurregeling 221 6.5 Onvriendelijke overname 221 6.5.1 Algemeen 221 6.5.2 Wet op de ondernemingsraden 223 6.5.3 SER-Fusiegedragsregels 225 6.5.4 Structuurregeling 227 6.6 Geen fusie, wel samenwerking 228 6.6.1 Algemeen 228 6.6.2 Joint venture 229 6.6.3 Stemovereenkomst en volmachtverlening 232 6.6.4 Bestuursovereenkomsten 234 6.6.5 Beheersovereenkomst 235 6.7 Samenloop van medezeggenschapsregelingen bij fusie 236 6.8 Europese ontwikkelingen op het terrein van fusie 241 6.8.1 Ontwerp tiende richtlijn 241 X
6.8.2 Ontwerp dertiende richtlijn 242 6.9 Conclusie 245 Hoofdstuk 7 Ontbinding, faillissement en herstructurering van de ondernemer 247 7.1 Inleiding 247 7.2 Ontbinding van de ondernemer 247 7.3 Sluiting en inkrimping van de onderneming 249 7.3.1 Algemeen 249 7.3.2 Sluiting van de onderneming 250 7.3.3 Inkrimping van de onderneming 256 7.4 Surseance van betaling en faillissement van de ondernemer 257 7.5 Herstructurering van de ondernemer 265 7.5.1 Algemeen 265 7.5.2 Splitsing 266 7.5.3 Verkoop van (een onderdeel van) een onderneming of ondernemer 269 7.5.4 Sterfhuis- en ziekenhuisconstructies 276 7.5.5 Management Buy-Out 281 7.6 Conclusie 285 Hoofdstuk 8 Financiering van de ondernemer en investeringen 287 8.1 Inleiding 287 8.2 Aantrekken van eigen vermögen door een NV en BV 289 8.2.1 Uitgifte van aandelen 289 8.2.2 Preferente aandelen 291 8.2.3 Prioriteitsaandelen 294 8.2.4 Certificaten van aandelen 296 8.2.5 Overige stukken 300 8.2.6 Converteerbare aandelen 306 8.2.7 Beursgang van de ondernemer 308 8.3 Aantrekken van eigen vermögen door een coöperatie, commerciele stichting en vereniging 309 8.3.1 Coöperatie 309 XI
8.3.2 Commerciele stichting en vereniging 312 8.4 Vreemd vermögen; kredieten 313 8.4.1 Medezeggenschap bij kredietverlening aan de ondernemer 313 8.4.2 Medezeggenschap bij kredietverstrekking door de ondernemer 320 8.5 Concernfinanciering 321 8.5.1 Wijze van concernfinanciering 321 8.5.2 Medezeggenschap bij concernfinanciering 323 8.6 Investeringen en desinvesteringen 325 8.7 Conclusie 328 Hoofdstuk 9 Medezeggenschapsconvenanten 331 9.1 Inleiding 331 9.2 WOR-convenanten 332 9.2.1 Algemeen 332 9.2.2 Interpretatie van de WOR 333 9.2.3 Uitbreiding van bevoegdheden 335 9.2.4 Fusie 337 9.2.5 Herstructurering 338 9.3 Commissarisconvenanten 338 9.4 Conclusie 339 Hoofdstuk 10 Medezeggenschap bij financieel-economische besluiten naar Duits recht 341 10.1 Inleiding 341 10.2 Fusie, overname en samenwerking van de ondernemer 345 10.2.1 Rechtspersonenrecht 345 10.2.2 Medezeggenschap op ondernemingsniveau 349 10.2.3 Medezeggenschap op bedrijfsniveau 352 10.3 Ontbinding, failissement en herstructurering van de ondernemer 353 10.3.1 Rechtspersonenrecht 353 10.3.2 Medezeggenschap op ondernemingsniveau 354 10.3.3 Medezeggenschap op bedrijfsniveau 355 10.4 Financiering van de ondernemer 356 XII
10.4.1 Algemeen 356 10.4.2 Medezeggenschap op ondernemingsniveau 356 10.4.3 Medezeggenschap op bedrijfsniveau 357 10.5 Vergelijking van het Duitse en het Nederlandse recht 357 SAMENVATTEVG EN CONCLUSIES 361 ZUSAMMENFASSUNG UND ERGEBNISSE 371 Lijst van geraadpleegde literatuur 383 Jurisprudenticregister 411 Trefwoordenregister 421 XIII