Sociae gerechtigheid van boerderij tot bord. Weten wat voor vees we in de kuip hebben Een rapport over de structuur & de dynamieken van de Europese veesindustrie. Project uitgevoerd met financiëe steun van de Europese Commissie
Inhoudsopgave Voorwoord... 3 1. Ineiding... 6 2. Weredwijd Perspectief... 8 2.1 Weredwijde Veesconsumptie... 8 2.2 De Weredwijd Beangrijkste Sachtbedrijven van Levend Vee... 9 3. Structuur van de Europese Veesindustrie... 11 3.1 Integratie in de EU Sachtindustrie... 11 3.2 De Topbedrijven in de EU... 12 3.21 Vion... 14 3.3 Verderverwerkingsbedrijven in de EU... 14 3.4 Eigendomsverhoudingen van de grootste Sachtbedrijven in de EU.. 16 3.5 Internationaisering... 17 4. Sachterij in de EU per Hoofdsoort... 19 4.1 Structuur van de Varkenssachterij in de EU... 19 4.2 Structuur van de Rundveesacht in de EU... 21 4.3 Structuur van de Puimveesachterij in de EU... 23 5. Veesvoorraad en Vraag in de EU... 26 5.1 Consumptie... 26 5.2 EU-Veesbaansen... 27 5.21 Varkensvees... 27 5.22 Rundvees... 29 5.23 Puimveevees... 30 5.3 EU-Veeshande... 31 5.31 Import... 31 5.32 Export... 32 6. Krachten voor Verandering... 34 6.1 Kosten Veestape: onder druk van consumentenweerstand... 34 6.2 Druk van Retaiers op de Bevoorradingsketen... 35 6.3 Overcapaciteit in de Sachtsector... 37 6.4 Verschien bij de Arbeidskosten... 38 7. Concusies... 41 2
Voorwoord EFFAT heeft aan de GIRA de opdracht gegeven om deze studie te maken over de structuur en de dynamieken van de Europese veesindustrie. Dit gebeurde met de bedoeing om aan vakbondseden die zich met deze sector bezig houden, nieuwe informatie en een andere kijk te geven op de uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd. Sinds jaren geeft de GIRA zijn vaststeingen over de veesindustrie aan veesbedrijven, hun banken en hun investeerders. De GIRA geeft geen vakbondsstandpunt en het kan zijn dat EFFAT-eden het niet eens zijn met een aanta visies die de GIRA in deze studie geeft - visies die meer sympathie hebben voor de mensen die veesbedrijven runnen en die duideijk vee minder dan wij begrip hebben voor de mannen en de vrouwen die voor hen werken. Desondanks heeft de GIRA ons een nuttig en eerijk overzicht gegeven van de sector zoas zij ze ziet en we vinden dan ook dat haar inzichten en deskundigheid nuttige bijdragen kunnen everen voor onze inspanningen om de beangen van veesarbeiders beter te verdedigen. Natuurijk heeft EFFAT beangsteing voor de manieren waarop Europese Ondernemingsraden de vertegenwoordiging van arbeiders in de veessector kunnen verbeteren. Gira s versag identificeert een aanta grote bedrijven in Europa. Sommige, zoas Danish Crown, HK Scan, Kerry, Pukon en Campofrío Foods, hebben a een EOR. Andere bedrijven zouden a een EOR moeten hebben, maar om aerei redenen hebben ze er nog geen. In deze categorie vaen voora de Europese bedrijven Vion, ABP en Tönnies op. We ontdekken ook twee Amerikaanse reuzen die a jaren hebben vermeden om een EOR op te richten. Cargi beschikt over Europese veesbewerkingen in het VK en in Frankrijk, maar het heeft uiteraard meer in zijn mars dan enke zijn veesactiviteiten en het is aanwezig in hee Europa. Smithfied is rechtstreeks eigenaar geweest van dochtermaatschappijen in Poen en Roemenië, maar het heeft de rest van zijn Europese activiteiten ondergebracht in Campofrío Foods. Dus, hoewe Campofrío nu een EOR heeft, is het nog niet mogeijk geweest om een Smithfied EOR op te richten die werknemers van Campofrío verenigt met hun Poose en Roemeense kameraden. Twee andere internationae bedrijven waarop we moeten etten, komen uit Braziië: JBS en Marfrig. Tot nu toe hebben ze ek nog maar in één and Europese bedrijven gekocht; JBS in Itaië en Marfrig in Noord-Ierand, met de aankoop van Moy Park. Maar het ziet ernaar uit dat deze twee ondernemingen hun Europese activiteiten zuen uitbreiden zodra ze hiervoor een interessante opportuniteit zien opduiken. Ten sotte moeten we onze bik gericht houden op de nationae kampioenen die in hee Europa qua grootte en marktpositie van betekenis zijn, en die in aanmerking zouden komen voor een EOR as ze in de toekomst in andere idstaten beginnen te werken (ongeacht of dit komt door uitbreiding, fusie of verwerving). Bedrijven zoas Westfeisch in Duitsand, Biggard, Doux en LDC in Frankrijk, 2 Sisters in het VK en Veronesi in Itaië zouden in deze categorie kunnen beanden. 3
Nu we enerzijds de bedrijven hebben geïdentificeerd die voor ons interessant zijn vanuit het oogpunt van een EOR-strategie, kunnen we anderzijds het GIRA-versag ook gebruiken om te kijken naar gemeenschappeijke kwesties waarmee werknemers in veesbedrijven worden geconfronteerd en waarop een gemeenschappeijk antwoord hun beangen ten goede zou komen. Primaire verwerkingsbedrijven worden qua kosten onder druk gezet vanuit verschiende hoeken: Concurrentie van buiten de EU (voora vanuit Braziië en Thaiand) Overcapaciteit van de sector (gekopped aan externe concurrentie) Agressieve retaikracht (niet zo uitgesproken in Zuid-Europa) De koof tussen sachten en verderverwerking (de winst pakken) Hoge dierenprijzen (gekopped aan de agemene vraag en de graanprijzen) De Duitse veesindustrie (age onen en schaavoordeen) Werkgevers reageren hierop met strategieën die werknemers op verschiende manieren treffen: Ze beginnen een niet-winstgevende activiteit om bezig te bijven hierbij zetten ze de arbeidskosten nog meer onder druk Ze versneen het bandwerk met nadeige gevogen voor gezondheid en veiigheid Ze voeren meer mechanisering in meer productie met minder werknemers Ze dringen fexibee arbeidsovereenkomsten op en voeren een poegenstese in Ze verdeen de arbeidskrachten kern versus precaire werknemers (vaak migrantenarbeid in onderaanneming) Ze verpaatsen hun productie naar goedkopere deen van Europa Samenvoeging van bedrijven (concurrentie verminderen en schaavoordeen benutten) Vakbonden en EOR en moeten hun antwoorden op deze kwesties uitwerken. Dit zijn een aanta dingen die we in overweging moeten nemen: Tegendruk uitoefenen om een hat toe te roepen aan de intimidaties van de grote retai betreffende prijzen; Initiatieven voor abeing / identificatie (in het bijzonder voor de Horeca); Initiatieven voor de bewustmaking van consumenten, om de waarde van okaa geproduceerd vees te promoten; Duideijke standpunten inzake EU-handesovereenkomsten betreffende vees (in het bijzonder uit Thaiand en Braziië) Een zefs nog groter engagement om te bijven vechten tegen precair werk en age onen voor veesarbeiders in de EU; Soidariteit met veesbonden in age kostenanden die vechten voor betere voorwaarden en condities; Betere manieren om informatie te deen over innovaties die eiden tot hogere risico s voor gezondheid en veiigheid van arbeidskrachten, opdat we ze doetreffend zouden kunnen bestrijden. 4
We moeten ook up-to-date bijven met de vee veranderingen die er in de sector optreden, opdat we in staat zouden bijven om op de gepaste wijze te reageren. Dit is geen gemakkeijke opgave. Hoe dan ook, naast de EOR en in de sector, geven de nieuwe meatworkers.org website en de nieuwe EFFAT Werkgroep aan de georganiseerde Europese veesarbeiders en hun vakbonden de nodige ruimte en de geegenheid om samen deze uitdagingen aan te pakken want aeen samen zuen we kunnen zegevieren. Harad Wiedenhofer Agemeen Secretaris van EFFAT 5
1. Ineiding Dit rapport bespreekt de structuur en de dynamieken van de primaire veesverwerking in Europa, die wordt gedefinieerd as het sachten en het uitbenen van vees. Sinds de mens in Europa is begonnen met het kweken van vee, is de Europese sachtindustrie angzaam geëvoueerd. Van haar oorspronkeijke voorraad van okae dieren die as vers vees werden verkocht aan okae consumenten en de verdere verwerking as een manier om vees te bewaren, is ze uitgegroeid tot een industrie die 40 mijoen ton per jaar verwerkt, die in staat is om hee Europa met vees te bevoorraden en die vees kan exporteren naar ta van anden in de rest van de wered. Er bestaan nog atijd duideijke tekenen van de herkomst, met paatseijke voorkeuren en cutuurverschien die nog steeds opvaen bij vers vees en bij de enorme waaier aan verwerkte veessoorten. De veesverwerkers werken voornameijk op regionae of nationae schaa. Hoewe er een groot veesvoume over de nationae grenzen heen wordt verhanded, bezitten weinig Europese veesverwerkers verwerkingsites in verschiende anden. Zo kunnen we geen enkee veesverwerkende onderneming pan-europees noemen; zeker niet op de schaa of binnen het bereik waarin de grote firma s in de VS of in Braziië opereren. Ondanks nationae verschien in de eetcutuur van vees en in de structuur van de verwerkingsindustrie, heeft de veessector een hee aparte eigen cutuur die totaa verschit van de meeste andere industriesectoren: hij heeft te maken met een dure grondstof die bovendien microbioogisch evend en gevaarijk is voor de menseijke gezondheid wanneer deze niet correct behanded wordt; hij is vatbaar voor sporadische crisissen en tegensagen door dierenziekten of andere gebeurtenissen die moeiijk te voorspeen zijn; de arbeidskosten zijn het tweede hoofdbestanddee van de kosten voor verwerkers (na hun grondstoffen); hij zorgt voor een grote hoeveeheid werk vaak in noga ruwe omstandigheden: bandwerk in de kou, dat ichameijke kracht vereist. Het is dus geen verrassing dat er vee personeesveroop is. Het behouden van werkkrachten is vaak een uitdaging; hij heeft een productiementaiteit die vaak nauw verwant is met de andbouwcutuur; qua verwerking en management heeft de sector te maken met grote dag-vandaag uitdagingen; het is een gefragmenteerde sector, met een overcapaciteit die bijgevog onder kostendruk wordt gezet door machtigere kanten die toegang hebben tot importproducten en die de kosten kunnen drukken. Dus de marges van de veessector zijn aag en wispeturig. 6
De sector staat onder enorme druk om zijn kosten te verminderen en om niet aeen op Europees niveau, maar ook op weredschaa te concurreren terwij hij zich bijft vastkampen aan zijn provinciae herkomst. Dit is een tijd van verandering, waarin de sector onder druk wordt gezet om te beantwoorden aan de steeds meer eisen steende behoeften van zijn kanten, en waarin hij moet vechten tegen de internationae concurrentie die agere kosten heeft. Met ongeveer 1 mijoen mensen tewerkgested in de veesverwerkende sector van de EU (boeren niet inbegrepen) en met arbeid as seutebestanddee van de kostprijs, is dit een uiterst beangrijke en gevoeige sector. De hee sector moet beseffen dat hij voor ernstige kwesties staat en dat hij moet samenwerken om deze aan te pakken. Om deze situatie te begrijpen, moeten we rekening houden met het hee verhaa van de sachtsector; de schaa, de verschiende soorten, de integratie op nationaa en EU-niveau; en met de kostendrijvers die amaar dwingender op verandering aansturen. Het is een compex beed, met geen simpee opossingen voor de toekomst, en een hee reeks harde keuzes indien ondernemingen en de sector wien overeven. 7
2. Weredwijd Perspectief 2.1 Weredwijde Veesconsumptie De komende 10 jaar za de veesconsumptie fors groeien, aangezwenged door de stijgende besteedbare inkomens en evensstandaarden overa ter wered, en in het bijzonder in Azië en het Midden-Oosten. Hogere besteedbare inkomens betekenen dat consumenten in Azië grotere hoeveeheden vees ineens eten, en dat ze regematiger vees zuen eten as onderdee van een hoofdmaatijd. Ondertussen, ondanks vee negatieve persberichten 1 en negatieve voorsteingen, za de veesconsumptie in de EU eerder stagneren rond 40 mijoen ton. Dit is een enorm voume, maar het essentiee punt voor de Europese veesindustrie is dat de consumptie voor het merendee eders in de wered za groeien. De toegenomen vraag za voora gericht zijn op puimveevees (voora braadvees) wegens de reatief age productiekosten; hierna komt varkensvees om geijkaardige redenen. Weredwijde Veesconsumptie, Groei per Soort 2010-2020(f) 350,000 300,000 282,556 16,250 +23,800 +11,000 +3,683 +1,000 322,282 17,250 64,503 ( 000 t cwe) 250,000 200,000 60,820 Sh Bf Pk Py 119,402 150,000 108,185 100,000 50,000 97,301 2010 121,128 Py Pk Bf Sh 2020 Source: Gira Long-Term Meat Study Terwij Azië de komende 10 jaar de kopoper van de toenemende vraag wordt, za het moeten vechten om de eigen productie te ontwikkeen aan hetzefde tempo as de groeiende vraag, met as gevog een toename van ingevoerd vees. Dit za de ketens met de aagste productiekosten bevoordeen. Zij kunnen immers het meest doetreffend concurreren in een weredmarkt die op de prijs is gericht. Waarschijnijk zuen Braziië en de VS de grootste winnaars worden dankzij hun kostenvoordee van het begin tot het einde van de hee veesproductieketen. Hun age kosten voordee is te danken aan zowe agrarische as industriëe troeven. Het agrarische voordee wordt gecreëerd door een combinatie van troeven: kimaat, bodem, andmassa en 1 Negatieve commentaren in de pers, gegeven door eementen uit de wered van onder andere vegetariërs, eefmiieu, dierenwezijn, medisch onderzoek en voedingsverenigingen. 8
structuur. Deze zijn samengested vogens het spectrum van hun veesverwerkende fabrieken, de industriëe concentratie en integratie, en hun age arbeidskosten ten opzichte van Europa. Weredwijde Veesexport, Groei per Regio 2010-2020(f) 30,000 25,000 +1420 +370 +100 +1200 +90 +490 +200-30 +500 20,000 ( 000 t cwe) 15,000 23,970 28,320 10,000 5,000 0 2010 BR AR UY US CA TH CN EU Others 2020 Source: Gira Long-Term Meat Study Naar ae waarschijnijkheid za de EU het komende decennium veesexportvoumes veriezen, vermits de veesproductie vanuit de EU qua kosten minder concurrentiekracht heeft dan Braziië (goedkoper voer) en de VS (betere schaavoordeen en goedkoper voer). Toch zou de EU in dezefde periode moeten zorgen voor een groei van haar export van 5de Kwartiervoumes 2, vermits verwerkers zich steeds beter aanpassen, om tegen hogere waarden dan die ze thuis kunnen haen, voor deze producten toegang te krijgen tot buitenandse markten. 2.2 De Weredwijd Beangrijkste Sachtbedrijven van Levend Vee We moeten de Europese veesindustrie in de context van de weredwijde industrie bekijken. De Europese bedrijven moeten immers met 3de anden operatoren concurreren in twee beangrijke gebieden: tegen de import in de eigen Europese kernmarkt, en tegen deze bedrijven in een aanta aantrekkeijke exportmarkten in 3de anden. De wered top 10 van veesverwerkers neemt ongeveer 15 % van het weredwijd sachten voor zijn rekening, terwij de vogende 10 instaan voor nog eens 3 %. Dit is een gefragmenteerde industrie met enorme internationae schommeingen in de praktijk, de kwaiteit en de voorkeur. Sechts weinig bedrijven zijn erin gesaagd om met succes tot op weredschaa door te groeien. 2 Dit 5de Kwartier omvat stukken zoas de huiden, de ingewanden en de inwendige organen die niet behoren tot het karkas zoas het karkas gedefinieerd is. Dit voume is niet opgenomen in de bovenstaande grafiek die enke het karkasgewicht weergeeft. 9
De beangrijkste Braziiaanse ondernemingen (JBS, Marfrig en Brasi Foods) zijn de aatste 10 jaar sne uitgegroeid tot de hoofdspeers van de wered. Deze positie werd voornameijk bereikt dankzij de opportunistische verwerving van bedrijven in een overvoedige overnameactiviteit. Streefdoe was de aankoop van schijnbaar goedkope instaaties om kosten te besparen voor internationae marketing, om hun product portfoio uit te breiden, om marktingangen te vinden in markten waar ze vermoeden dat er beangsteing is voor Braziiaanse producten en natuurijk om winst te maken. Dit was mogeijk dankzij de aanmoediging van de Braziiaanse Regering. Tot de wered top 10 van de vees producerende ondernemingen behoren er sechts 2 Europese (Vion en Danish Crown). Aebei zijn ze qua sachtvoume vee keiner dan de 5 topondernemingen van de ijst. Aebei produceren ze enke in de EU met een kein verkoopnetwerk op weredschaa. Grote Veesverwerkers op Weredschaa 2011 Next Ten Yuron Approx primary processing voume 000t cwe Liny Zincheng Danish Crown Vion BRF Marfrig Bf Pk Py Sh Smithfied Cargi Tyson JBS 0 2,000 4,000 6,000 8,000 10,000 12,000 Source: Gira De uitdaging voor de meeste verwerkingsbedrijven in de EU is dat ze moeten zoeken naar manieren om hun kosteneffectiviteit te behouden tegenover de import, terwij ze sterke concurrenten moeten worden voor specifieke deen van de weredwijde exportmarkten. Vostaat het nu voor hen om reatief keine nationae medespeers te zijn die het goed doen in hun thuismarkten? 10
3. Structuur van de Europese Veesindustrie 3.1 Integratie in de EU Sachtindustrie Er zijn 2 integratievormen die in de Europese sachtindustrie vanuit structuree oogpunt een beangrijke ro speen; Verticae integratie, die we in 2 deen moeten bekijken; Achterwaarts, (waarbij een bedrijf investeert in voeder en in het bezit van evend vee). In de Europese rood vees -sector is dit zedzaam, ondanks het gewone mode bij gevogete. Er zijn enkee opmerkeijke voorbeeden waarvan kafsveesverwerker Van Drie één van de beste voorbeeden zou zijn. Voorwaarts, waarbij een onderneming nog verdere verwerkingsactiviteiten heeft en compexe veesproducten produceert, normaa as een methode om waarde toe te voegen. Dit is evenmin gebruikeijk in de EU. Tuip Foods, een dochtermaatschappij van Danish Crown zou één van de beter geïntegreerde firma s zijn. Horizontae integratie, die normaa gezien in de sachtindustrie wordt gebruikt voor de omschrijving van ondernemingen die overstappen naar verwerkingen met gemengde soorten. Dit is gebruikeijker; normaa gezien gebeurt dit naar aaneiding van een fusie of een verwerving, hoewe er hee wat keine sachthuizen zijn waar verschiende soorten worden gesacht. Hier zijn er meerdere vooraanstaande internationae operatoren actief, hoewe er maar een paar zijn die zowe rood vees as gevogete verwerken. Europese sachtgroepen beperken hun activiteit grotendees tot het sachten, het uitbenen en het versnijden van karkassen. Ze verkopen vees as ingrediënt door aan verwerkers en retaiers. Industriee winkekaar gemaakte retai verpakking wordt hoe anger hoe meer een gespeciaiseerde activiteit in de handen van fabrieken bestemd voor grote moderne retaiers, hoewe ze vaak ook toebehoren aan een onafhankeijke eigenaar (het beste voorbeed hiervan is de reatie van de Hiton Food Group met Tesco 3 ). Het is opmerkeijk dat er voor vers vees hee weinig merken van veesverwerkers bestaan bij de retai. Dit omdat de moderne retai ketens iever hun eigen retai merken voor vees ontwikkeen en daarom ook iever controe hebben over de bronnen waar ze hun vees haen. Merken van verwerkers zijn vee tarijker aanwezig bij verderverwerkte veesproducten. Verderverwerking is in de EU een sector die hoofdzakeijk gescheiden is van de sachtsector. In dit geva omvat verdere verwerking de productie van gegaarde of rauwe veesproducten waaraan nog andere ingrediënten zijn toegevoegd; dergeijke producten omvatten zowe rauwe gekruide hamburgers (rundvees) en worsten, as het ruime gamma gegaarde, cuinair voorbereide of gerookte producten en de meer ingewikkede bereide maatijden waarin 3 Hiton werkt ook nauw samen met onder andere Abert Heijn (NL), ICA (Se), en Coop (Dk). 11
vees een keine ro speet in het totae productgewicht. Dergeijke sachtbedrijven die op dit niveau voorwaarts geïntegreerd zijn, hebben de neiging om hun verdere verwerkingsoperaties op een armengte van hun primaire activiteiten uit te voeren, omdat de sectordynamieken verschien: de voornaamste eementen hiervan zijn de age aankoopkosten van ingrediënten, de waardetoevoeging en de merkenmarketing. Traditionee heeft de verderverwerkingsector atijd een hogere marge gehad dan de primaire verwerking. Niet verrassend is het feit dat er een trend naar voorwaartse integratie is geweest ofwe organisch gegroeid, ofwe via verwerving om deze betere marges te haen en om een afzetgebied voor ingrediëntvees veiig te steen. 3.2 De Topbedrijven in de EU De veesverwerkende industrie van de EU ondergaat een gestage consoidatie in ek and, maar ze is nog ang geen geconcentreerde industrie, noch op nationaa, noch op pan-europees vak. De tot de top 15 behorende ondernemingen hebben 28 % van de EU-veesproductie in handen. Deze was in 2010 goed voor een productie van 12,1 mijoen ton, met een stijging van 3,2 mijoen ton in 5 jaar tijd en een gestage consoidatie in een groot dee van de sector. Op EU-niveau en zefs in de meeste Lidstaten, hangt er normaa gezien een ange staart van keinere sachtbedrijven aan de top 3-5. Deze werken okaa, traditionee en ze zijn hardnekkig onafhankeijk. De grootste Europese veesbedrijven zijn gericht op varkensvees, met een beperkte rundveesactiviteit. Sechts hee weinig firma s verwerken rood vees en gevogete. Bij de hoofdspeers heeft enke Vion enige puimveeactiviteit 4, en deze is kein in vergeijking met de totae verwerking (ook a is deze nog atijd groter dan amsvees). Hoewe een aanta van deze bedrijven nu een sachtactiviteit (en verderverwerking) buiten het thuisand heeft, is geen enke hiervan daadwerkeijk pan-europees bezig met zijn sachtactiviteit: normaa is hun bereik beperkt tot 2-3 anden. Nochtans kan de verkoop van het vees hee internationaa veropen via traders, maar de grootste bedrijven beschikken over hun eigen verkoopoperaties. 4 De kippenvees- en amsveesactiviteiten werden verworven as een onderdee van de aankoop van UK Grampian Country Food in 2008. Deze aankoop is probematisch gebeken en Vion is momentee bezig met de verkoop van zijn activiteiten in het VK. Deze beangrijke ontwikkeing wordt ater in dit rapport besproken. 12
Top 15 EU27 Veesbedrijven, vogens het Veesproductievoume 2010-11 Two Sisters Food Group (UK) Moy Park (Marfrig) (UK) Irish Food Processors (IE) Terrena (FR) Pukon Food Group (NL) Doux Group (FR) Cooper (FR) Veronesi Group (IT) HK Scan (FI) LDC (FR) Westfeisch (DE) Bigard Group (FR) Tonnies (DE) Danish Crown (DK) VION (NL) 353 355 362 410 416 450 470 487 497 558 727 941 1,546 2,040 B&V PG PY SH 2,525 0 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 Tota meat production ( 000 t cwe) Source: Gira compiations and estimates De kopopers onder de puimveeverwerkers zijn meesta bedrijven die op één soort gericht zijn, normaa is dit braadkip en wordt er zefs niet met andere puimveesoorten gewerkt, en nog minder met rood vees 5. Kippenvees is een vee modernere industrie die zich de aatste 50 jaar sne heeft ontwikked en die tegeijk haar eigen markt heeft uitgebouwd. Deze grootste kippenveesbedrijven bijken ook nationaa gericht te zijn, met weinig primaire sachtactiviteit buiten hun thuismarkt. De mutinationaa geworden Europese sachtbedrijven vonden het moeiijk om de synergismes in productie en marketing te benutten. Vaak dragen ze de herstructureringskosten van een nationae industrie terwij de andere speers een groot dee van de winsten opstrijken. De sacht van varkensvees en gevogete wordt gekenmerkt door grote kostenefficiënte en spitstechnoogische fabrieken. Dit wordt mogeijk gemaakt door de standaardisering van hun inkomende dieren: deze zijn het product van een intensieve, uiterst gespeciaiseerde kweek die beter geschikt is voor een geautomatiseerde sacht- en uitbeenijn dan runderen of schapen. In de EU worden runderen en schapen nog atijd op reatief keine schaa gesacht, waarbij het typisch is dat keinere aantaen evend vee door keinere fabrieken met minder spitstechnoogie worden verwerkt. Het is moeiijk deze fabrieken te mechaniseren omdat dit een kapitaa zou kosten en omdat de karkassen niet uniform zijn. Door de daing van het aanta runderen en schapen in de EU is de overcapaciteit van de verwerking nog verergerd. Eén dynamiek hiervan is dat het verkrijgen van dieren een essentiëe vaardigheid is en dit is een hee okae en op reaties gebaseerde activiteit, gekenmerkt door keine famiie-eigendommen en het versnipperd karakter van de basisbevoorrading uit boerderijen. 5 Enkeen hebben varkensveesactiviteiten verworven via fusies en aankopen. 13
3.21 Vion De aatste 10 jaar is Vion uitgegroeid tot het grootste vees verwerkende bedrijf in de EU. Dit beangrijk, eerrijk verhaa iustreert hoe moeiijk het is de veesindustrie te consoideren en kosten te besparen. Vion is eigendom van de ZLTO (de Zuideijke Land- en Tuinbouworganisatie van Nederand). ZLTO had in ruime mate dankzij haar uiterst winstgevende destructieactiviteit een grote kapitaareserve opgebouwd. Ze vond het strategisch nodig om Dumeco, een Nederandse coöperatieve in nood, te redden. Daarnaast had ze a gauw de geegenheid voor 3 grote verwervingen in de Duitse primaire verwerkingsector. Vervogens greep ze in 2008 ook de kans om de Grampian Country Food Group, de grootste en tevens noodijdende verwerker in het VK, te verwerven. Deze buitenandse aankopen werden gedaan om een aanta goede redenen: ze waren goedkoop, ze waren groot, en ze bevonden zich in voor de Nederanders beangrijke exportmarkten. Dus dit was een geegenheid om aanzienijke eigendommen in beangrijke markten aan te schaffen, erin te investeren en ze weer in orde te brengen. Het was de bedoeing dat dit zou resuteren in een schaavoordee op nationaa en internationaa niveau. Door deze stappen te zetten, werd de groep actief met meerdere diersoorten, en werd haar activiteit ook verticaa geïntegreerd naar verderverwerking. De opkomst van Vion en zijn bijbehorende ontwikkeing is beangrijk voor iedereen in de sector zowe werknemers, everanciers, kanten as concurrenten. Maar jammer genoeg is de hee ervaring niet gemakkeijk geweest voor Vion. Hoewe het bedrijf zwaar geïnvesteerd had in de herstructurering van een aanta van zijn operaties, is de hee opdracht te groot en te duur gebeken. Vion heeft een dee van zijn sachtaandee veroren in a zijn beangrijke markten, het is niet winstgevend geweest, en kortgeeden heeft het aangekondigd dat het zijn operaties in het VK gaat verkopen. Voor Vion is dit een grote stap achteruit. Dit iustreert ook duideijk hoe hard de marktomstandigheden in de Europese veesverwerkingindustrie zijn, en hoe moeiijk het is een eider te zijn in de herstructurering van deze sector. 3.3 Verderverwerkingsbedrijven in de EU Hoewe dit rapport niet gericht is op verderverwerking, oont het toch de moeite te vermeden dat er maar een handvo pan-europese verderverwerkingsbedrijven zijn. Er zijn we vee nationaa of regionaa gefocuste firma s omdat er ver doorgedreven regionae voorkeuren betreffende verwerkte veesproducten bestaan. De enkee internationae verwerkers hanteren twee verschiende strategieën: Het produceren van generische producten in een groot voume: een weinig kostende artikeenbasis om de voumes te pakken aan de goedkopere kant van de markt. Dit wordt getypeerd door de goedkopere producten in de retai (voora bij hard discounters), een aanzienijk dee van foodservice, en voor ingrediëntgebruik in samengestede moderne producten zoas bereide maatijden, pizza s, enz Kenmerkend voor deze firma s is dat ze opereren vanuit een kein aanta grootschaige, fabrieksvestigingen. 14
Het opbouwen van een waaier aan nationaa gevestigde productiebedrijven die okae producten voor hun thuismarkt produceren, onder gevestigde merknamen. Kenmerkend voor deze strategie is de Campofrio Food Group. In West-Europa verschien de bedrijven in deze verderverwerkingsector traditionee van deze van de sachtindustrie; ze zijn niet achterwaarts geïntegreerd en ze hebben een andere cutuur en andere werkingdynamieken. In de Nieuwe Lidstaten (NLS) was er meer verticae integratie. Nochtans is er in de sachtindustrie recent nog een trend geweest naar voorwaartse integratie in de richting van verderverwerking: hetzij door natuurijke groei, hetzij door verwerving. Top 15 EU27 Veesbedrijven, vogens Veesproductievoume 2010-11 Vion (NL) Campofrio Food Group (ES) Danish Crown (DK) Zur Muhen Gruppe (DE) Tonnies (DE) Zwanenberg (NL) Animex (PL) Neste-Herta (CH) Kerry Foods (UK) Edeka Pants (DE) Westfeisch (DE) Kemper (DE) Sokoow (PL) E Pozo (ES) Intermarche (FR) Cranswick (UK) Fiorucci (IT) Grandi Saumifici Itaiani (IT) Madrange (FR) Be (CH) 0 50 5% 4% 3% 2.5% 2% 1.5% 1.5% 1.5% About 1% each 100 150 200 250 300 350 400 450 500 PM Production ( 000 tpw) Source: Gira estimates Het vat op dat de bedrijven in de ijst sne keiner worden en zo in de sector een ange staart vormen met weinig verwerkers die achterwaarts geïntegreerd zijn naar sachten en die voornameijk gericht zijn op traditionee verwerkte producten met regionae merknamen. 15
3.4 Eigendomsverhoudingen van de grootste Sachtbedrijven in de EU De Europese primaire verwerkers zijn voornameijk in het bezit van de privésector (famiiebezit), waarbij 47% van de top 15 en 74 % van de top 100 bedrijven in privé-handen zijn. Coöperatieven in het bezit van boeren vormen de vogende grote eigenarengroep, goed voor een respectieveijke 33 % en 15 %, terwij vennootschapseigendommen sechts 20 % van de top 15 omvatten, en een vee keiner aandee van de vogende reeks bedrijven vormen. Eigenaars van de Top 100 EU-27 Veesbedrijven 2010 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 3% 8% 15% 29% 6% 10% 22% 16% 20% 33% 7% Retaier Stock Market Coop/Farmer Private Famiy Owned 30% 20% 45% 46% 40% 10% 0% Top 100 Top 50 Top 15 Source: Gira compiations In Europa (en in bepaade mate in de wered) zijn de privé- en famiie-eigendommen bijven overheersen in de sector. Dit is te wijten aan de uiterst operationee en vuchtige aard van de sector, het beang van persoonijke en paatseijke reaties voor de aankoop van vee, en aan het feit dat de winst- en groeicijfers ontoereikend zijn geweest voor beursinvesteerders. Famiiebedrijven hebben in ruime mate opossingen gevonden voor de uitdagingen van de opvoging. Ze zijn erin gesaagd om het bedrijf samen te houden, hoewe dergeijke bedrijven atijd bootgested zuen bijven aan voortdurende fusies en aankopen, voora in moeiijke tijden. Opmerkeijk is dat in de aatste decennia steeds minder gemeentebesturen eigenaar zijn gebeven van sachthuizen. Dit is het gevog van de noodzaak om te investeren in nieuwere technoogieën en grotere fabrieken, waardoor de industrie buiten het bereik van de paatseijke overheden is beand. Dit betekent dat de ethiek en de dienstverening van deze voormaige overheidsinsteingen veranderd is in hardere commerciëe reaiteiten. Braziië heeft niet op hetzefde niveau as in de VS in de Europese sachtindustrie geïnvesteerd, maar deze investeringen behoren we tot de reaiteit van de weredwijde industrie. Dit is gebeurd met gemengde resutaten voor ae partijen, maar het aat nog we mogeijkheden voor enkee hogere investeringen in deen van de Europese industrie en voor enige stabiiteit op ange termijn. Deze investering is vertraagd na de eerste gof, om de verwervende bedrijven de kans te geven hun verwervingen op hun kernactiviteit af te stemmen. Waarschijnijk zuen er in de toekomst nog grote verwervingen komen. 16
3.5 Internationaisering De aatste jaren is er bij de markteiders ook een opmerkeijke trend geweest om te internationaiseren, waarbij in ta van bedrijven uit de top 15 een aangroei is van het productieaandee dat ze buiten hun thuismarkt produceren. Het voornaamste mechanisme van deze groei bestaat uit de grensoverschrijdende aankopen van sachtinstaaties. Deze verwervingen gebeuren gewoonijk in naburige EU-anden, waarbij een activiteit wordt voorzien. Gewoonijk zijn dergeijke verwervingen opportunistisch en moet men er vervogens kapitaa in pompen om ze te doen werken. In dit mode zien we zowe successen as misukkingen, maar we zien dat meer en meer bedrijven bedrevener worden in het verhandeen van een aanta van hun versneden stukken / producten op 3de anden markten. Het % overzeese productie van de Top 15 veesbedrijven - 2005 V s 2010 Nationa Production Overseas Production Two Sisters (05) (10) (05) Moy Park (10) (05) ABP (10) (05) Terrena (10) (05) Pukon (10) (05) Doux (10) (05) Cooper (10) (05) Veronesi (10) (05) HK Scan (10) (05) LDC (10) (05) Westfeisch (10) (05) Bigard (10) (05) Tonnies (10) (05) Danish Crown (10) (05) Vion (10) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Source: Gira compiations and estimates Verschiende bedrijven in deze ijst zijn niet goed overgestapt naar een mutinationaa niveau. Hiervoor zijn er een aanta redenen, zoas de concurrentie van keinere, paatseijke concurrenten, en de kosten voor het integreren van paatseijke vestigingen in de bedrijfsstructuur (vaak omdat men een vestiging moet suiten of moderniseren). Geen enke EU-sachtbedrijf heeft primaire verwerkingsactiviteiten buiten de EU. Historisch gezien waren deze beangrijk - voora voor sommige oude Britse veesgroepen, hoofdzakeijk as bron van vees dat voor de import naar het VK moest dienen. Deze internationae verwerkings- en handesfirma s zijn opgedoekt en de bezittingen in de 3de anden werden door paatseijke firma s aangekocht. De Franse firma Doux is de meest recente die zich heeft teruggetrokken uit de buitenandse verwerking, want ze is uit haar Braziiaanse kipen varkensveesactiviteit gestapt. In feite is de trend nu omgekeerd: enkee buitenandse 17
sachtfirma s kopen zich in de EU-veesverwerking in om een marktingang te creëren voor een compete portfoio van veesopties met vers, bevroren en verderverwerkt vees (bijv. de Braziiaanse firma Marfrig). Hee wat EU-verwerkers voeren uit naar 3de anden, maar aeen de grootste hebben hun eigen internationae verkoopteam, terwij de overgrote meerderheid exporteert via internationae handesfirma s. Ten sotte heeft de Europese industrie inzake concentratie nog atijd een ange weg te gaan en ondanks de variërende strengheid tussen de soorten, zijn er toch een aanta factoren die bij iedereen dezefde zijn; Overcapaciteit van het sachten, met in ta van bedrijven sachtijnen die geen 5 voe werkdagen per week kunnen draaien, aat staan 10 Keine bedrijven, die daardoor minder sterk kunnen onderhandeen in de markt, voora wanneer ze te maken hebben met grote retai kanten. Keine bedrijven die niet rendabe genoeg zijn om te investeren in de modernisering van de sachtijnen, of waar investeringen moeiijker te reaiseren zijn. Dit paatst Europese sachtbedrijven in een nadeige positie voor de kostprijs van het sachten en het versnijden, in vergeijking met potentiëe invoerders die met grotere bedrijven werken en die in vee gevaen ook een aanzienijk arbeidskostenvoordee hebben. 18
4. Sachterij in de EU per Hoofdsoort 4.1 Structuur van de Varkenssachterij in de EU De sectoren van de varkens- en de puimveesachterij in de EU zijn de meest geconcentreerde van de soorten. Er zijn 3 beangrijke grote Europese sachtgroepen in de varkenssector, die internationaa meespeen en die ek goed zijn voor > 6% van de totae varkensveesproductie in de EU. Top 15 Varkensveesbedrijven in de EU (per voume) 2010-11 Van Rooi Meat (NL) Westvees (BE) Voger (DE) Va Companys (ES) Smithfied Europe (PL) Grupo Batae-Juia (ES) HK Scan (FI) Ghinzei Group (IT) Cecab (FR) Bigard Group (FR) Cooper (FR) Westfeisch (DE) Tonnies (DE) VION (NL) Danish Crown (DK) 157 175 178 194 197 201 238 245 292 441 470 622 1,414 1,854 1,886 0 500 1,000 1,500 2,000 Pigmeat production ( 000 t cwe) Source: Gira compiations and estimates De industrie bijft naar concentratie evoueren, want de 15 topbedrijven nemen nu 37 % van de varkensveesproductie (2010) in de EU voor hun rekening: een stijging in vergeijking met 34 % in 2005. Dit is het gevog van de suiting van keine veesverwerkers die steeds meer worden vervangen door grote, moderne, geautomatiseerde bedrijven. Deze bedrijven hebben op het vak van verwerking een kostenvoordee tegenover de keinere verwerkers. 19
Top 15 Varkensveesbedrijven Aandee in EU27 productie (%) 2010-11 Other EU 27 62% 8% Danish Crown 8% VION 6% Tonnies 3% Westfeisch 2% Cooper 2% Bigard Group 1% Cecab 1% Ghinzei Group 1% HK Scan 1% Grupo Batae-Juia 1% Smithfied Europe 1% Va Company 1% Voger 1% Van Rooi Meat 1% Jorge 1% E Pozo Source: Gira compiations and estimates De meeste top 15 bedrijven zijn de aatste tien jaar gegroeid, voornameijk dankzij fusies en de aankoop van keinere bedrijven. Maar in sommige anden heeft dit nu zijn piek bereikt, zodat topbedrijven nu op zoek gaan naar opportuniteiten buiten hun thuismarkt. Interessante voorbeeden hiervan zijn: Danish Crown: is het resutaat van vee fusies tussen de exportgerichte coöperatieve bedrijven in Denemarken. Het is ichtjes gezakt naar een 80 % productieaandee in de eigen Deense sachterij. Ondertussen is het op zoek naar opportuniteiten voor het sachten en het versnijden in de naburige Duitse markt, waar het dezefde arbeidsvoordeen kan gebruiken as zijn grote concurrenten (Tönnies & Westfeisch) van de markt. Het heeft een aandee van 50 % verworven van de Poose firma Sokoow, en het heeft er verder nog geïnvesteerd in uitbeenoperaties, omdat de kosten daar ager zijn dan in Denemarken. Danish Crown speet ook een hoofdro in het VK, waar het ange tijd heeft geïnvesteerd in verderverwerking om een marktingang te openen voor zijn Deens vees, en waar het in 20 jaar tijd ook sachtactiviteiten heeft verworven om vees van okae origine te kunnen everen voor de bediening van zijn kanten in het VK. Vion: heeft eveneens marktaandee veroren op de Nederandse thuismarkt, na de aankoop van de Hendrix Meat Group en investeringen in zijn bedrijven. Het heeft bedrijven gekocht in het VK en in Duitsand, maar zoas we eerder a zeiden, kwamen de kosten van de integratie en de modernisering precies op een moment van keine marges in de sector. De rentabiiteit was onaanvaardbaar en andere verwerkers hebben bewezen dat ze meer concurrentiekracht hadden omdat ze niet dezefde ast van investeringen en overheadkosten op hun schouders droegen. Tönnies: De sneste groeier van de 3 topbedrijven is een Duitse sachterijgroep en de grootste zeugensachter van de EU. Het bedrijf is de aatste tien jaar in Duitsand zeer succesvo geweest. Het dankt dit succes aan een mix van grote, moderne, geautomatiseerde en efficiënte verwerkingsfabrieken die het bezit en het voordee van age arbeidskosten. Tönnies is een hoofdeverancier van de hard discounters Adi en Lid, en het is gegroeid 20
omdat het marktaandee van zowe vers vees as verwerkt vees in de hard discounter markt is gegroeid. Het heeft ook goede inkoopreaties. Bovendien heeft de Tönnies famiie ook nog de Zur Muhen groep van verderverwerkingsbedrijven gekocht. Buiten Duitsand heeft het een sachtbedrijf in Denemarken gekocht en doen groeien. Via deze weg heeft het toegang tot een aanta 3de anden markten waarvoor Duitse bevoorrading niet mogeijk is. Het is ook bezig met investeringen in Rusand. Maar een famiietwist zou kunnen eiden tot een herstructurering van de zaak. Na de 15 topbedrijven vogt er een ange staart sachtbedrijven in de EU die voornameijk nationaa gericht zijn, en die minder dan 100.000 t cwe (cwe = Carcass Weight Equivaent = equivaent gesacht gewicht) varkensvees per jaar produceren. Vee van deze bedrijven hebben dringend nood aan modernisering, maar ze kunnen we bijven doorwerken omdat de instaatie a is afbetaad, zodat ze nog atijd kunnen concurreren met grotere en beter uitgeruste verwerkers. Bij de anden met de grootste varkensveesproductie is voora de fragmentering van de eigendommen in Spanje en in Poen frappant. Concentratie in de grootste varkensveesmarkten in de EU 2010/11 6,000 5,500 5,000 4,500 4,000 3,500 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 500 0 Other Producers No 5 Producer No 3 Producer No 2 Producer No 4 Producer Leader Germany Spain France Poand Denmark Source: Gira estimates 4.2 Structuur van de Rundveesacht in de EU De rundvee sachtindustrie is hee gefragmenteerd, met sechts 3 noemenswaardige grote medespeers, gevogd door een ange reeks middegrote bedrijven en een nog angere reeks keinere sachtbedrijven met één fabriek (die soms meerdere soorten verwerkt)! In 2010-11 hadden de 15 topbedrijven 36% van de totae EU-rundveesproductie in handen; dus meer dan de 30 % in 2005. De topbedrijven zijn gegroeid dankzij fusies en verwervingen, terwij hee wat keine sachtbedrijven moeten suiten omdat ze niet kunnen concurreren met de efficiënte werking van de grotere bedrijven, of omdat ze geen toegang krijgen tot het moderne retai systeem. 21
Top 15 Rund- & Kafsveesbedrijven in de EU (per voume) 2010-11 Gausepoh (DE) Muer-Gruppe (DE) Westfeisch (DE) Unipeg (IT) Tonnies (DE) SVA (FR) Dunbia (UK) Dawn Group (Queay Group) Danish Crown (DK) Terrena (FR) Van Drie Group (NL) Inaca (IT) Irish Food Processors (IE) VION (NL) Bigard Group (FR) 103 104 105 114 132 133 136 154 154 170 180 195 342 441 500 0 200 400 600 Beef and vea production ( 000 t cwe) Source: Gira compiations and estimates Sechts 3 van de 15 Rund- en Kafsveesbedrijven behoren ook tot de EU Top 15 van de sachtbedrijven (met hun productievoume) en zowe Bigard as Vion hebben een aanzienijke varkensveesactiviteit. Behave de Ierse firma s (ABP, Dawn en Kepak), het Britse Dunbia, Vion, en de Nederandse onderneming Van Drie, zijn de andere topbedrijven voor rundveesproductie gericht op hun thuismarkt, met geen echte mutinationae rundveesproductie in hun werking hoewe ze toch een beetje actief zijn in de exportverkoop. Top 15 Rund- & Kafsveesbedrijven Aandee in de EU27productie (%) 2010-11 Other EU 27 64% 6% Bigard Group 5% VION 4% Irish Food Processors 2% Inaca 2% Van Drie Group 2% Terrena 2% Danish Crown 2% Dawn Group (Queay Group) 2% Dunbia 2% SVA 2% Tonnies 1% Unipeg 1% Westfeisch 1% Muer-Gruppe 1% Gausepoh Source: Gira compiations and estimates De toonaangevende anden met de grootste rundveesproductie hebben een stevige binnenandse consoidatie: in Frankrijk, Duitsand en het VK is >55% van de nationae productie in handen van de top 5 van nationae speers. 22
Concentratie in de grootste rundveesmarkten in de EU 2010/11 1,800 1,600 1,400 1,200 1,000 800 600 400 200 Other Producers No 5 Producer No 4 Producer No 3 Producer No 2 Producer Leader 0 France Germany Itay UK Spain Source: Gira estimates Door de trage maar zekere afbouw op ange termijn van de Europese rundveestape en het mekvee is er nu een tekort aan sachtvee in vergeijking met de verwerkingscapaciteit in hee wat EU-anden. Dit heeft geeid tot een aanta ernstige structuree kwesties in de rundveesachterij, waarbij weinig ondernemingen bereid zijn om de kosten te dragen voor bedrijfssuitingen die de overbijvende bedrijven in de sector ten goede zouden komen. Ondertussen zijn sachtbedrijven voortdurend stijgende prijzen voor sachtvee aan het betaen om de verwerking in hun bedrijven te handhaven. Desondanks sagen ta van bedrijven in Europa er zefs niet in om 5 werkdagen per week te draaien. 4.3 Structuur van de Puimveesachterij in de EU De opvaende kenmerken van de Europese braadkippensector zijn: de gestage groei, de verticae integratie (waarbij het merendee van de productie door de integreerders wordt gereged) maar ook het bescheiden rendement in de oop der jaren. De moderne verderverwerkingsector van puimveeproducten is in ruime mate overgestapt naar het gebruik van geïmporteerd ingrediëntvees, hetzij rauw vanuit Braziië, hetzij gegaard vanuit Thaiand. Braadvees van de thuismarkt vindt met moeite een afzet in de verderverwerking. De sector van de puimveesachterij in de EU is meer geconcentreerd: 38 % van de sachtactiviteit wordt uitgevoerd door de 15 topondernemingen. Ooit bedroeg dit concentratieniveau zefs 51 %! De terugva naar 38 % is te wijten aan de inkrimping van 2 van de Europese topspeers sinds 2006. Dit verschijnse zien we in geen enkee andere sachtsector en het is het gevog van buitengewone omstandigheden, vermits de andere hoofdspeers in de puimveesector zijn doorgegaan met consoideren, op zoek naar synergismen tussen bedrijven, everingscontracten en in bepaade gevaen buiten de nationae grenzen. De twee grote bedrijven die een inkrimping beeefden, zijn de voormaige nummers 1 en 2 in de EU: Doux & Veronesi (Aia). Beide ondernemingen waren sterk geïntegreerd en ze hebben zwaar geeden onder de impact van ziekten (vogegriep HPAI) en hoge voederkosten, waardoor de prijzen van hun evend puimvee hoger stegen dan wat concurrentiematig 23
haabaar was. Doux had ook nog een productie- en sachtactiviteit in Braziië, die het onangs in het kader van zijn herstructurering heeft afgestaan. De aatste jaren heeft de Franse kernactiviteit enkee hee moeiijke jaren beeefd. De groep werd in 2012 onder gerechteijke bewindvoering gepaatst en ze ondergaat nu een herstructurering waarbij een dee van de activiteit door de Barcays Bank wordt overgenomen. De eider van de sector, het Franse LDC, is gegroeid dankzij een stevige kernactiviteit en opportunistische verwervingen. In de vooraanstaande EU-anden (gebaseerd op productievoumes) is het gobae aandee van de 5 topondernemingen de aatste 6 jaar niet vee veranderd, maar het bezit van deze aandeen we, met toenemende grensoverschrijdende investeringen vanuit een industrie die op de thuismarkt gericht was en nog steeds is, met de beste prijs voor verse kip, geeverd aan haar thuismarkt. Top 15 Puimveebedrijven in de EU (per voume) 2010-11 Kronfage Hoding (SE) Groupe Gon (FR) HK Scan (FI) Terrena (FR) VION (NL) Grupo Sada PA SA (ES) Amadori (IT) PHW Gruppe - Wiesenhof (DE) Heidemark - Rothkotter (DE) Two Sisters Food Group (UK) Moy Park (Marfrig) (UK) Veronesi Group (IT) Pukon Food Group (NL) Doux Group (FR) LDC (FR) 162 163 170 200 200 267 293 335 340 353 355 400 416 450 558 0 200 400 600 Poutrymeat production ( 000 t cwe) Source: Gira compiations and estimates Bij de hoofdspeers is er een gof van fusie- en verwervingsactiviteiten geweest. De Duitse hoofdspeers hebben hun positie verstevigd, eveneens met fusies tussen de braadkipen de kakoensector. Pukon is fors gegroeid: met operaties in Duitsand en Begië en met zijn Nederandse kernactiviteit. Moy Park was aangekocht door de Braziiaanse rundveesverwerker, Marfrig. Two Sisters heeft Storteboom verworven. Vion kocht de Grampian braadkipactiviteit, samen met diens rood vees activiteiten, enzovoort, enzovoort. 24
Top 15 Puimveebedrijven Aandee in EU27 productie (%) 2010-11 Other EU 27 62% 5% LDC 4% Doux Group 3% Pukon Food Group 3% Veronesi Group 3% Moy Park (Marfrig) 3% Two Sisters Food Group 3% Heidemark - Rothkotter 3% PHW Gruppe - Wiesenhof 2% Amadori 2% Grupo Sada PA SA 2% VION 2% Terrena 1% HK Scan 1% Groupe Gon 1% Kronfage Hoding Source: Gira compiations and estimates In de anden op kop van de puimveeproductie is er meer concentratie van de industrie dan in de keinere (voora Oost-Europese) producerende anden. Frankrijk heeft meer dan 75 % van de productie van de top 5 in handen, maar het heeft woeige jaren gekend door de zware concurrentie voor het binnenhaen van grote contracten. In Duitsand nemen de 5 topfirma s meer dan 66 % van de markt voor hun rekening, en in het VK is dit 60 %. Concentratie in de toonaangevende puimveemarkten in de EU 2010/11 2,000 1,800 1,600 1,400 1,200 1,000 800 600 400 200 0 Other Producers No 5 Producer No 4 Producer France UK Germany Itay Spain No 3 Producer No 2 Producer Leader Source: Gira estimates In de strijd om de stijgende voederkosten niet door te rekenen aan de kant, voor een product dat door veen wordt beschouwd as een basisbestanddee van het winkemandje, forceren sommige retaiers een verandering in de bevoorradingsstructuur. Bij enkee retaiers is er een duideijke trend geweest, enke bij vers kippenvees van eigen oorsprong, om seectief gebruik te maken van geïmporteerd vers kippenvees voor geseecteerde ijnen. Dit gebeurt in eendrachtige samenwerking met gevestigde kippensachtgroepen die van strategie veranderen om internationaa te worden, en om voora een dee van hun retai aanbod van verschiende (goedkopere) herkomsten te kunnen importeren. 25
5. Veesvoorraad en Vraag in de EU 5.1 Consumptie Bovenaan de veesconsumptie in de EU staat varkensvees, gevogd door gevogete, met erna het krimpende rundveesaandee en schapenvees dat hoofdzakeijk een nicheproduct is, maar dan we met enige sterke specifieke regionae en etnische vereisten. Met zijn >40 mijoen ton is de totae veesconsumptie van de EU enorm maar het is een vogroeide en eerder stabiee markt. Er is een voortdurende overschakeing naar kip omdat dit reatief weinig kost, om sociae redenen (toename van gemakkeijk te bereiden maatijden) en om zijn vetarm imago. Er zijn ook korte termijn impacten van eetgrien (bijv.: Atkins) en dierenziekten (bijv.: HPAI vogegriep). De aatste 4 jaar is de totae veesconsumptie gekrompen door de stijgende kostprijs van vees en het ongunstig economisch kimaat. De consumenten hebben gekozen voor minder uitgaven en dus voor goedkoper vees (bijvoorbeed burgers en gehakt in de paats van biefstuk) en daarna zijn ze overgestapt naar nog goedkoper vees, meerbepaad kip. Een trend die we overa in de EU zien opduiken. Deze dynamiek verdwijnt niet bij de grote moderne retai ketens, met een agressieve prijzenconcurrentie tussen ketens betreffende de voornaamste kruideniersartikeen, incusief de voornaamste veesartikeen. Dit gebeurt aemaa ondanks de gestegen producentenprijzen voor vee, omdat de hoge voederkosten de bevoorrading hebben beperkt en de producentenprijzen de hoogte hebben ingejaagd. Veesconsumptie in de EU, 2000-2012(f) Totaa 000t cwe (equivaent sachtgewicht) 50,000 45,000 EU 15 EU 25 EU 27 40,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0 Beef and vea Pigmeat Poutry Sheep Opmerkeijk genoeg resuteerde dit in de EU in een trend van stijgende veesuitgaven (in reëe termen) met dramatische stijgingen in 2007/08 en ook in 2011 met stijgingen van gobae artikeprijzen. Dit heeft de importdruk op de EU (zoas uit Braziië) enigszins verminderd omdat andere markten aantrekkeijkere prijzen hebben, en dit heeft ook de uitvoer vanuit de EU naar dezefde markten aangemoedigd. Ondanks de enorme macht van de moderne retai 26
sector in de EU, zijn de prijzen van de veesproducenten gestegen in antwoord op de stijging van de inbrengkosten van boerderijen. Maar de marges in de sacht- en verwerkingsindustrie zijn zwaar onder druk gezet om de stijging van de consumentenprijzen tot een minimum te beperken. Niettegenstaande de voortdurende economische probemen en de gestegen veesprijzen, is de vraag naar vees in de EU opmerkeijk sterk, met vee innovaties die moeten hepen de consumptieniveaus op pei te houden in een markt die steeds meer gefixeerd is op tijdwinst in paats van smaak. Ten sotte moeten we er ook rekening mee houden dat er in de EU verschiende markttrends bestaan. De meest opmerkeijke hiervan is de koof tussen de Nieuwe Lidstaten in Oost- Europa die een keinere veesconsumptie per hoofd hebben dan hun westeijke tegenhangers, maar die jaar na jaar een groei kennen, in tegensteing tot een stagnering en zefs een ichte terugva in het westen. 5.2 EU-Veesbaansen Veesbaansen zijn een snee manier om de gobae industrie in de EU te beschrijven per soort, en te begrijpen wat de basisdynamieken zijn tussen productie, hande en consumptie. 5.21 Varkensvees De Europese varkensveesconsumptie is vogroeid, met enkee schommeingen die te wijten zijn aan de reatieve prijs (in vg. met andere veessoorten), en de occasionee crisissen van de ene of de andere soort. Ongeveer 65-70% van het EU-Varkensvees wordt in verderverwerkte vorm gegeten: worsten, ham, paté, bacon, enz. - in ta van traditionee producten met vaak regionae merknamen. Europees vers varkensvees wordt voora uit paatseijke productie aangevoerd, maar deze definitie gaat vaak niet op voor verwerkte producten, ondanks de hee regionae aard van ae verwerkte varkensveesrecepten die de paatseijke bevoorrading hept beschermen (hoewe men deze recepten vaak za produceren met vees dat ingevoerd is uit andere EU-Lidstaten). De onderstaande grafiek toont de samenvoeging van de baanstabeen van ae EU27- Lidstaten. Hij schetst een duideijk beed van een enorme maar eerder stabiee productie- en consumptiesituatie. Hij toont ook een stijgende trend voor export en import. Dit is grotendees hande tussen Lidstaten, maar met een groeiende netto exportbaans, die nu succes kent in de exportmarkten van de 3de anden. Maar het totae importcijfer impiceert dat bijna 40 % van het Europees varkensvees een nationae grens overschrijdt avorens het wordt geconsumeerd. Deze enorme hande van 8 mijoen ton bestaat omdat er prijsverschien tussen de anden bestaan. De onderiggende reden is dat verwerkers en retaiers extreem gevoeig zijn voor de grondstofkosten. Dit verkaart waarom de hee keten voortdurend streeft naar het drukken van de kosten: daarover gaat het as het op overeven aankomt! 27