Evidence based nursing: wat is dat? Sandra Beurskens Lector kenniskring autonomie en participatie van mensen met een chronische ziekte Kenniskring autonomie en participatie
EBN in de praktijk: veel vragen Wat is nu evidence? Hoe zit het met de expertkennis van de professional? Wat als er geen evidence is? Hoe zit het met vraaggerichte zorg? Het gebruiken van evidence in de praktijk Kenniskring autonomie en participatie
Wat moet u onthouden!? EBN: vraagt een kritische basishouding waarbij het stellen van waarom vragen belangrijk is Kenniskring autonomie en participatie
Opbouw Evidence based Nursing (EBN) - achtergrond - definitie en uitgangspunten - Implementatie KENNISKRING Autonomie en Participatie
EBN: achtergrond 1980 s: opkomst in geneeskunde om bij medisch handelen veel meer gebruik te maken van kennis uit wetenschappelijk onderzoek 1992: ideeën gevat in Evidence Based Medicine (Guyatt, Sackett Mc Master University) 1993: oprichting Cochrane collaboration: uitvoeren en publiceren van reviews Kenniskring autonomie en participatie 1990 s: EBM waait over naar andere zorgvelden: EB Nursing, EB Physiotherapy, EB Health Care, etc.
Humoraal pathologisch model Cellulair pathologisch model Vier lichaams sappen: bloed, gele gal, zwarte gal, slijm Biomechanisch model Biospychosociaal model
Authority Based Medicine Evidence Based Medicine Docenten Experts Goeroes Theoretische modellen Stokpaardjes Anarchistische jonge clinici en wetenschappers
Professional centred Patient/client centred Professionals bepalen wat beste is Patiënten/cliënten bepalen mee
Definitie EBM/EBP/EBN Het gewetensvol, expliciet en oordeelkundig toepassen van het huidige beste bewijsmateriaal om beslissingen te nemen bij individuele cliënten in het behandelproces Waarbij het gaat om het integratie van (eigen) klinische expertise, wensen, voorkeuren, verwachtingen cliënt, het best beschikbare bewijs Sackett et al, 2000
EBN: rol van info in het individuele beslissingsproces Voorkeuren, wensen Kenmerken patiënt/cli nt/cliënt Research evidence Beslissing Expertise/ervaring
Wetenschappelijk onderzoek Beslissing Waarden, normen, voorkeur patiënt Skills, vaardigheden, ervaring behandelaar
EBP in vijf stappen 1. Klinisch probleem vertalen in duidelijke vraag (PICO) 2. Efficiënt zoeken naar het beste evidence 3. Wegen van gevonden evidence op methodologische kwaliteit en toepasbaarheid 4. Nemen van beslissingen op basis van beschikbare evidence, expert en patient 5. Regelmatig evalueren van de kwaliteit van dit proces?????
Casus: Dhr. Klaassen (vergevorderde Parkinson, beginnend dementerend). Hij ligt momenteel erg veel op bed en er is sprake van beginnende decubitus. Hij ligt op standaard seniorenbed. Zijn vrouw (verpleegkundige) is begonnen met wisselligging. Ze vraagt of wisselligging voldoende is of dat een aangepast matras wellicht beter is.
1. Van probleem naar vraag Hulpmiddel bij formuleren beantwoordbare vraag: PICO Patiëntengroep (klinisch relevante informatie: diagnose, leeftijd, behandelsetting, etc.) Interventie (in ruime zin: therapie, diagnostiek) Controle conditie (waarmee wordt therapie, diagnostische test, etc., vergeleken?) Outcome (eindcriteria voor interventie) Kenniskring autonomie en participatie NB Goede vraag vermindert kans op teveel of te weinig informatie
PICO vraag Welke interventie (wisselligging of een aangepast matras) is bij Dhr. Klaassen (vergevorderde Parkinson, beginnend dementerend) beter om decubitus te voorkomen/verminderen. P : vergevorderde Parkinson, beginnende dementie I : wisselligging C : therapeutisch luchtmatras O: voorkómen/verminderen decubitus
2. Zoeken naar evidence Vele bronnen aanwezig: Collega s en experts CBO richtlijn decubitus (www.cbo.nl) Europese richtlijn EPUAP (www.epuap.org) Zorgvoorbeter: ww.zorgvoorbeter.nl/decubitus Internet (scholar.google.nl) Databases (Cochrane, PubMed.) Kenniskring autonomie en participatie NB - steeds meer info elektronisch beschikbaar - vereist systematische aanpak
www.zorgvoorbeter.nl/decubitus
www.zorgvoorbeter.nl/decubitus
www.zorgvoorbeter.nl/decubitus
3. Beoordelen evidence Gevonden informatie beoordelen op: methodologische kwaliteit onderzoek toepasbaarheid eigen praktijksituatie Kenniskring autonomie en participatie voorwaarde: hulpverlener beschikt over enige kennis van onderzoeksmethoden en klinische ervaring
Levels of evidence (Sackett, 1996) Niveau A: Sterk Het is aangetoond dat.. Niveau B: Matig Het is aannemelijk dat. Niveau C: Beperkt Er zijn aanwijzingen dat. Niveau D: Geen De werkgroep is van mening dat.
Evidence bij hoge risico groep kwetsbare ouderen: Verminderen of verwijderen druk: - Drukverlagende matrassen/kussens - Wisselligging continueren - Kantelbare stoel Aanpassen voeding
4. Beslissing nemen Informatie over 3 pijlers EBN bundelen en tot afweging komen 5. Evaluatie Kenniskring autonomie en participatie Het aangepaste handelen evalueren
Dhr. Klaassen: voorkeur voor eigen bed, matras maakt niet veel uit Evidence: wisselligging en aangepast matras Beslissing wijkverpleegkundige heeft ervaring met beide
Casus: Dhr. Klaassen (vergevorderde Parkinson, dementerend, terminaal). Hij ligt in bed en er is sprake van beginnende decubitus. Hij ligt op standaard seniorenbed. Zijn vrouw (verpleegkundige) is begonnen met wisselligging. Dhr. Klaassen vindt dit niet fijn omdat hij er steeds wakker van wordt. Ze vraagt wat te doen.
Dhr. Klaassen: wil niet gedraaid worden Evidence: wisselligging en aangepast matras Beslissing?? Wijkverpleegkundige wil wens patiënt respecteren
Uitgangspunten EBM/EBP/EBN Het gewetensvol, expliciet en oordeelkundig toepassen van het huidige beste bewijsmateriaal om beslissingen te nemen voor individuele cliënten in het behandelproces Waarbij het gaat om het integratie van (eigen) klinische expertise, wensen, voorkeuren, verwachtingen cliënt, het best beschikbare bewijs Sackett et al, 2000
Uitgangspunt 1: Centraal doel: Kritische attitude Stellen van waarom vragen Kritische reflectie op het handelen Life-long learning Kenniskring autonomie en participatie
Uitgangspunt 2 EBP als volger, gebruiker en expert Volger: aanhouden richtlijnen en instructies experts opvolgen Gebruiker: vanuit klinische vraag, op zoek naar evidence, evalueren op kwaliteit en toepassen. Kenniskring autonomie en participatie Expert: in complexe situaties zelfstandig besluitvorming onderbouwen en volgers en gebruikers terzijde staan. (Straus en Green, 2004) Platform Gezondheidszorg
Kenniskring autonomie en participatie Uitgangspunt 3 EBP als geïntegreerde competentie Géén aparte competentie
Uitgangspunt 4 Technisch EBP is gericht op methodologische kennis en vaardigheden. Om als hulpverlener een kritische professional te zijn hoe je zelf geen onderzoek te doen Je moet het wel kunnen begrijpen en beoordelen Kenniskring autonomie en participatie
Kenniskring autonomie en participatie Uitgangspunt 6 Research evidence uit verschillende soorten onderzoek
Uitgangspunt 6 Vraaggerichte zorg en evidence based practice kunnen samen. Vraaggerichte zorg is een gezamenlijke inspanning van cliënt en hulpverlener die erin resulteert dat de cliënt hulp ontvangt die tegemoet komt aan zijn wensen en verwachtingen en die tevens voldoet aan professionele standaarden (RVZ, 1998) Kenniskring autonomie en participatie
Uitgangspunt 7 Evidence en dan. Implementatie EBP vereist een systematisch aanpakken Implementatiemodel vlgs Grol en Wensing (2006) Per setting apart bekijken Kenniskring autonomie en participatie
Implementatiemodel Grol en Wensing, 2006 Ontwikkelen projectplan Analysefase Ontwikkelen implementatiestrategieën Testen en uitvoeren van implementatieplan Evaluatie, bijstellen van het plan
Organisatie: Beleid management, aandachtsfunctionaris Verpleegkundige deskundigheid Attitude: opleiding Cliënt: betrokkenheid, mantelzorger Wettelijk Belemmerende en bevorderende factoren Innovatie: materialen Werkdruk: tijd nemen voor kwaliteit Financiën: beschikbaarheid
Voorkeuren, wensen Kenmerken PICO vraag, zoeken literatuur patiënt/ cliënt Expert Evidence Kenniskring autonomie en participatie Shared Decision Making: Informatie geven (opties), Check of info is begrepen inventariseer voorkeuren cliënt, bespreek/bediscussieer beslissingen
Weet u het nog? de Volkskrant
EBN: vraagt een kritische basishouding waarbij het stellen Kenniskring autonomie en participatie van waarom vragen belangrijk is
s.beurskens@hszuyd.nl www.hszuyd.nl/aenp www.meetinstrumentenzorg.nl