Zoeken naar evidence

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Zoeken naar evidence"

Josephus Aerts
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Zoeken naar evidence Faridi van Etten-Jamaludin Clinical librarian Medische Bibliotheek AMC 2 december 2008 Evidence Based Practice? Bij EBP worden klinische beslissingen genomen op basis van het best beschikbare bewijs (evidence) in samenhang met kennis/ervaring zorgverlener en de voorkeur van de patiënt De evidence is verkregen door systematisch onderzoek EBP grote vlucht in gezondheidszorg 1

Bij EBP worden klinische beslissingen genomen op basis van het best beschikbare bewijs (evidence)

2 Evidence-based beslissingen Patiënt wensen, voorkeur Arts, verpleegkundige klinische expertise Evidence Keuze, beslissing Evidence-based werken Uiteindelijk doel: kwaliteit patiëntenzorg verbeteren 2

3 Maar wat is evidence? Wetenschappelijk bewijs verkregen via gedegen systematisch literatuuronderzoek Hiërarchie van evidence Verschil in mate van evidence Sterke -> > zwakke Niveau van bewijskracht (level of evidence) Soms moet de beslissing genomen worden op zwakke evidence 3

literatuuronderzoek Hiërarchie van evidence Verschil in mate van

4 Niveaus van bewijskracht voor therapie Bewijskracht Systematische review (SR) van RCT s Gerandomisseerde gecontroleerde trial (RCT) Cohortonderzoek Niet-vergelijkend onderzoek Mening van deskundigen Vertekening Systematische review Hoogste niveau bewijskracht Gestructureerd en overzichtlijk gezocht naar originele studies voor bepaalde vraag Goed geformuleerde PICO Uitgebreide zoekactie Kritisch beoordeeld op kwaliteit Basis evidence-based richtlijnen 4

Systematische review Hoogste niveau bewijskracht Gestructureerd en overzichtlijk gezocht naar originele studies

5 Wat zijn de voordelen van EBP? Verbetering kwaliteitszorg Professionalisering verpleegkundig beroep Verantwoording zorg verbeteren Afname van variatie in zorg Professionalisering van multidisciplinaire communicatie EBP: 5-staps 5 methode 1. Vertaal klinisch probleem in goede zoekvraag 2. Zoek efficiënt naar beste bewijs 3. Beoordeel gevonden evidence kritisch Evidence zoeken = stap 1en 2 4. Pas toe in eigen praktijksituatie 5. Evalueer regelmatig 5

variatie in zorg Professionalisering van multidisciplinaire communicatie EBP: 5-staps 5 methode 1.

6 Formuleren zoekvraag PICO Uit EBM Hulpmiddel om vraag helder krijgen Vraag opdelen in opzoekbare componenten PICO P I C O Patiënt, Probleem, Populatie Interventie Comparison, Vergelijking Outcome, Uitkomst 6

7 Voorbeeld PICO-casus Een patiënt vraagt: Mijn zoon ligt op dit moment thuis in bed met een flinke verkoudheid. Hij heeft binnenkort tentamens en moet eigenlijk hard aan de studie. Kan hij extra vitamine C innemen zodat hij sneller opknapt en zich daardoor weer goed kan concentreren op zijn tentamens? Heeft vitamine C invloed op de duur van verkoudheid? PICO? P. Patiënt, probleem: I. Interventie: Verkoudheid, verkouden patiënt Engels: cold, common cold Vitamine C Engels: vitamin c C. Vergelijking (comparison( comparison): C. O. Uitkomst (outcome( outcome): O. Niets, placebo of geen vitamine C Bekorting duur verkoudheid 7

Kan hij extra vitamine C innemen zodat hij sneller opknapt en zich daardoor weer goed kan concentreren op zijn tentamens?

8 Is een PICO altijd nodig? PICO niet: Achtergrondvragen Algemene vragen, over een ziektebeeld, kennisvragen PICO wel: Voorgrondvragen Bepaalde specifieke patiëntengroep Voor - en nadelen éne behandeling t.o.v. andere PICO? Wat zijn de verschijnselen van een delirium? Wat zijn de complicaties bij asthma? Kunnen verpleegkundige kraanwater gebruiken voor het reinigen van wonden of is een fysiologische zoutoplossing beter? Heeft een anti-decubitusmatras de voorkeur boven het verhogen van het aantal wisselliggingen? 8

patiëntengroep Voor - en nadelen éne behandeling t.o.v. andere PICO? Wat zijn de verschijnselen van een delirium?

9 Evidence-based zoeken Op systematische en transparante wijze zoeken naar de beste evidence uit de literatuur Onderdeel van EBP Nodig bij zoeken Toegang online databases Computerkennis en enige ervaring Woordenboek NE, EN Wellicht eerst cursus zoeken volgen Wellicht advies bibliotheek/informatiespecialist 9

online databases Computerkennis en enige ervaring Woordenboek NE, EN

10 Zoeken Richtlijnen Samenvattingen beoordeelde evidence Voorbewerkte evidence Systematische reviews Originele artikelen Informatie over ziektebeelden, achtergrondinformatie, opinie (mening) Eenvoudiger zoeken Zoeken Richtlijnen WIP, Werkgroep Infectie Preventie CBO Oncoline Levv Samenvattingen beoordeelde evidence Ned. Tijdschr. voor EBP Evidence Based Nursing Complexer zoeken Systematische reviews Originele artikelen Ziektebeelden achtergrondinformatie, mening Cochrane Library PubMed SR-filter PubMed, CINAHL, Invert Invert, NAZ, Verpleegkundig Vademecum 10

Levv Samenvattingen beoordeelde evidence Ned. Tijdschr.

11 Zoeken aan de hand van voorbeeld-casussen Vraag 1: 1 U wilt weten of u in het ziekenhuis voor de dagelijkse patiëntenzorg uw handen alleen hoeft te reinigen met water en zeep, of dat een handalcohol nodig is om infectieverspreiding te verminderen. 11

uw handen alleen hoeft te reinigen met water en zeep, of dat

12 PICO? P. Patiënt, probleem: I. Interventie: C. Vergelijking: Handreiniging, handhygiëne Water en zeep Handalcohol O. Uitkomst (outcome( outcome): O. Vermindering infectieverspreiding, overdracht micro-organismen Zoeken Richtlijnen Werkgroep Infectie Preventie, WIP CBO Oncoline Levv Samenvattingen beoordeelde evidence Systematische reviews Originele artikelen Ziektebeelden achtergrondinformatie, mening 12

Vermindering infectieverspreiding, overdracht micro-organismen Zoeken Richtlijnen Werkgroep Infectie

13 Kan ik voor de dagelijkse patiëntenzorg in het ziekenhuis mijn handen reinigen met water en zeep, of is een handalcohol aanbevolen om infectieverspreiding te verminderen? 13

14 Vraag 2 Kunnen verpleegkundigen kraanwater gebruiken voor het reinigen van wonden of is een fysiologische zoutoplossing beter? 14

15 Zoeken Richtlijnen Samenvattingen beoordeelde evidence Nederlands Tijdschrift voor EBP Systematische reviews Originele artikelen Ziektebeelden achtergrondinformatie, mening 15

16 16

17 Vraag 3 Kan sucrose worden toegepast als pijnbestrijdingsmiddel bij pasgeborenen die een pijnlijke ingreep moeten ondergaan, zoals een hielprik? PICO? P. Patiënt, probleem: I. Interventie: C. Vergelijking: O. Uitkomst: Pasgeborene die pijnlijke ingreep ondergaat Sucrose Geen of ander middel Pijnvermindering 17

PICO? P. Patiënt, probleem: I. Interventie: C. Vergelijking: O.

18 Zoeken Richtlijnen CBO Synthesis & synopsis van evidence Systematische reviews Originele artikelen Richtlijnen CBO 18

19 Is er een systematische review te vinden? 19

20 PubMed MEDLINE: grootste internationale (bio)medische database Gratis toegankelijk: > 17 miljoen referenties, ± 5000 vnl. Engelstalige (bio)medische tijdschriften Sterk in verpleegkundige literatuur, verpl. tijdschriften Up to date: bijna dagelijks nieuwe referenties 20

Engelstalige (bio)medische tijdschriften Sterk in verpleegkundige

21 PubMed Clinical Queries: Systematic Reviews Scroll naar beneden naar de optie: Find Systematic Reviews onder de Clinical Queries 21

22 Cochrane review Cochrane Review Systematische Review van therapie-studies Kwalitatief goed Geschreven door medische deskundigen Regelmatig geupdate 22

23 Vraag 4 U hoorde dat het niet meer nodig is om te doen aan borstzelfonderzoek. Het zou namelijk niet de sterftekans verminderen. U bent verrast, want jarenlang werd dit toch juist aangeraden? 23

24 Zoeken Richtlijnen Oncoline CBO Samenvattingen beoordeelde evidence Systematische reviews Originele artikelen Ziektebeelden, achtergrondinformatie, opinie (mening) 24

25 25

26 CBO richtlijn mammacarcinoom

27 Wij zoeken de verwijzing op Richtlijnen Samenvattingen beoordeelde evidence Systematische reviews Cochrane Library PubMed SR-filter Originele artikelen Ziektebeelden, achtergrondinformatie, opinie (mening) 27

28 28

29 Samenvatting Evidence-based werken heeft als uiteindelijk doel: patiëntenzorg verbeteren Evidence-based zoeken is het op o systematische en transparante wijze zoeken naar de beste evidence uit de literatuur Links en bronnen WIP Oncoline LEVV CBO PubMed Nederlands Tijdschrift voor EBP (abonnement, BSL) Cochrane Library (abonnement, Wiley) Praktische handleiding PubMed Faridi van Etten-Jamaludin Jamaludin, Rikie Deurenberg. BSL,, 2e herz. dr,, ISBN

Vergelijkbare documenten

Evidence Based Practice in de alledaagse praktijk. Definitie EBP 16-4-2015

Evidence Based Practice in de alledaagse praktijk Lies Braam, verpleegkundig specialist neurologie 26 maart 2015 V &VN neurocongres Definitie EBP Bij EBP gaat het om klinische beslissingen op basis van