Richtlijn Mammacarcinoom

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Richtlijn Mammacarcinoom"

Transcriptie

1 Richtlijn Mammacarcinoom Truus Smit-Hoeksma Waterlandziekenhuis, Purmerend

2 Fase in de richtlijnontwikkeling - uitwerken conclusie literatuursearch - schrijven aanbevelingen

3 Aanleiding voor aanvullingen op richtlijn mammacarcinoom vragen aan SIG mammacare uit achterban, zowel verpleegkundig, als overige disciplines door IKNL hiaten in huidige richtlijn gesignaleerd n.a.v uitwerken overige richtlijnen Mei 2013 samenwerking gezocht en besloten tot maken PICO s om richtlijn aan te vullen

4 voorbereiding Welke knelpunten/vragen? PICO s geformuleerd PICO s besproken, aangescherpt en vastgesteld Financiële ondersteuning gezocht voor literatuursearch en uitwerking hiervan.

5 onderwerpen 1. Vermoeidheid en borstkanker 2. Seksualiteit en intimiteit bij borstkanker. 3. Seroompuncties 4. Borstkanker en begeleiding aan kinderen en partner 5. Werkhervatting.

6 Methode Per uitgangsvraag: Zoekperiode: standaard 5 jaar Databases: minimaal Medline Taal minimaal: Nederlands en Engels Studies: minimaal richtlijnen, systematic reviews en RCT s. Optioneel observationele studies of andere suggesties

7 1a. vermoeidheid Welke interventies zijn effectief om de vermoeidheid die vrouwen na de behandeling van borstkanker ervaren te verminderen?

8 1a. vermoeidheid P patiënte met borstkanker tijdens of na de primaire behandeling met adjuvante therapie I fysieke interventie C gedragstherapeutische interventie O gemeten vermoeidheidsklachten

9 1b. vermoeidheid Welke interventies zijn effectief om de vermoeidheid die vrouwen na de behandeling van borstkanker ervaren te verminderen?

10 1b. vermoeidheid P patiënte met borstkanker tijdens of na de primaire behandeling met adjuvante therapie I fysieke interventie of gedragstherapeutische interventie C fysieke interventie en gedragstherapeutische interventie O gemeten vermoeidheidsklachten

11 2a. seksualiteit Heeft het door professionals in het ziekenhuis ter sprake brengen van mogelijke seksuele problemen bij patiënten tijdens en na de behandeling van borstkanker, invloed op de kwaliteit van leven van deze patiënten.

12 2a seksualiteit P vrouwen tijdens en na de behandeling van borstkanker (alle behandelingsmodaliteiten, chirurgie, radiotherapie, chemotherapie, hormonale therapie, immunotherapie) I seksualiteit en intimiteit bespreekbaar maken (methode plissit model, lastmeter, pdq-bc, eortc-br) C niets doen O QOL, seksuele tevredenheid, relationele tevredenheid, zorgtevredenheid

13 2b. seksualiteit Wat is de effectiviteit van interventies bij seksuele problematiek bij patienten tijdens en na de behandeling van borstkanker.

14 2b. seksualiteit P vrouw met borstkanker (alle behandelingen) met seksuele problemen (sexual arousal (disorder), sexual disire (disorder), orgasmic disorder (orgasm), vaginism), dyspareunia), body image, self image I ondersteuning door seksuoloog, ondersteuning door psycholoog, deskundigheidsbevordering, medicatie, plastische chirurgie: verbeteren cosmetiek C niets doen O QOL, seksuele tevredenheid, relationele tevredenheid, en de boven genoemde problemen (sexual arousal (disorder), sexual disire (disorder), orgasmic disorder (orgasm), vaginism), dyspareunia), body image, self image

15 3. seroompunctie Is het uitvoeren van seroompuncties bij patiënten die behandeld zijn voor borstkanker door middel van een amputatie, okselkliertoilet of beide niet nodig tenzij de patiënten pijnklachten heeft of er sprake is van een infectie?

16 3. seroompunctie P Patiënten die behandeld zijn voor borstkanker door middel van 1. amputatie; 2. okselkliertoilet; 3. beide I seroompunctie C geen seroompunctie O wondgenezing, infecties, mobiliteit, kwaliteit van leven, pijn.

17 4.Borstkanker en begeleiding aan kinderen en partner Welke interventies dragen bij om problemen binnen gezinnen van jonge vrouwen met borstkanker te verlichten of voorkomen?

18 4.Borstkanker en begeleiding aan kinderen en partner P Jonge patiënten (20-45 jaar) met borstkanker met een partner en/of kinderen I gerichte gezinsbegeleiding tijdens verschillende behandelfases afgestemd op gezin C geen begeleiding binnen gezin in behandeltraject borstkanker O QoL, problemen binnen gezin gedurende verschillende behandelfases

19 5. Werkhervatting na behandeling borstkanker Wat is het belang van werk(hervatting) tijdens en na de behandelingen voor vrouwen die behandeld zijn voor borstkanker en welke rol kan de verpleegkundig specialist of gespecialiseerde mammacare verpleegkundige hierin hebben?

20 5. werkhervatting geen literatuur search nazorgplan aanpassen blauwdruk kanker en werk gebruiken navragen bij achterban; o.a. revalidatiearts met specifieke expertise op dit gebied (spreker tijdens LOOV-bijeenkomst) om na te gaan welke relevante referenties mogelijk

21 Conclusies n.a.v literatuur search Op alle zoekvragen weinig evidence Evidence beoordeeld volgens GRADE methode Geen aanvullende financiële ondersteuning Dus doen we het met de conclusies die we nu hebben Navraag bij professionals op gebied zoekvraag Overige overwegingen met expert opinion

22 vervolg Geschreven stukken met overige overwegingen en aanbevelingen voorleggen aan achterban en kerngroep richtlijn

23 Vragen?

Zoeken naar evidence

Zoeken naar evidence Zoeken naar evidence Faridi van Etten-Jamaludin Clinical librarian Medische Bibliotheek AMC 2 december 2008 Evidence Based Practice? Bij EBP worden klinische beslissingen genomen op basis van het best

Nadere informatie

SAMEN VERDER NA KANKER TRANSMURALE ONCOLOGISCHE NAZORG

SAMEN VERDER NA KANKER TRANSMURALE ONCOLOGISCHE NAZORG SAMEN VERDER NA KANKER TRANSMURALE ONCOLOGISCHE NAZORG Wat is het beste voor de patiënt? Carla M.L. van Herpen, internist-oncoloog 14-10-2014 Nazorg en controle na kanker EXPERTISE Wat wil de patiënt?

Nadere informatie

Borstcentrum Bernhoven. Yvonne Paquay Chirurg

Borstcentrum Bernhoven. Yvonne Paquay Chirurg Borstcentrum Bernhoven Yvonne Paquay Chirurg Klachten van de borst? Verwijzing naar het borstcentrum voor analyse en zonodig behandeling 2 3 4 Verwijsredenen: > Knobbeltje voelbaar > BOBZ (de bus) > Controle

Nadere informatie

Incidentie. Adjuvante endocriene therapie; het zorgenkind van de mammae. Transitie van voorlichting onder de maat, naar voorlichting op maat.

Incidentie. Adjuvante endocriene therapie; het zorgenkind van de mammae. Transitie van voorlichting onder de maat, naar voorlichting op maat. Adjuvante endocriene therapie; het zorgenkind van de mammae. Transitie van voorlichting onder de maat, naar voorlichting op maat. Incidentie Jaarlijks 13.000 vrouwen diagnose borstkanker Bij elke vrouw

Nadere informatie

PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee?

PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? Prof. dr Jolanda de Vries Hoogleraar Kwaliteit van leven in de medische setting GZ-psycholoog en Medisch manager afdeling medische psychologie St Elisabeth ziekenhuis

Nadere informatie

Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014

Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014 Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014 Zorgpad Casus Cervixcarcinoom Follow up Supportive care Soorten zorg in de psychosociale ondersteuning

Nadere informatie

Nazorg bij borstkanker

Nazorg bij borstkanker Nazorg bij borstkanker Persoonlijke gegevens Naam: Adres: Man/vrouw Geboortedatum:. -. -. Telefoon:... E-mail:... Contactgegevens Naam hoofdbehandelaar:. Medebehandelaars:........ Naam eerste contactpersoon:..

Nadere informatie

Kanker en Seksualiteit?

Kanker en Seksualiteit? Birgit Van hoorde Centrum voor Seksuologie en Gender UZ Gent Kanker en Seksualiteit? Intimiteit en seksualiteit bij kanker: wat is normaal? INHOUD Seksualiteit Kanker: gevolgen voor seksualiteit Taak seksuoloog

Nadere informatie

Zorgtraject borstkanker

Zorgtraject borstkanker Zorgtraject borstkanker Wie kunt u bellen als u vragen heeft? Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U wordt behandeld voor borstkanker en die behandeling gaat in stappen.

Nadere informatie

Project. Projectgroep. Intimiteit en seksuele gezondheid,een zorgprogramma voor kankerpatiënten

Project. Projectgroep. Intimiteit en seksuele gezondheid,een zorgprogramma voor kankerpatiënten Ongekende noden Intimiteit en seksuele gezondheid,een zorgprogramma voor kankerpatiënten Tiny Van Keymeulen - Klinisch Psycholoog Oncologisch Psychosociaal Support Team 25 november 2011 Dixit Woet Gianotten

Nadere informatie

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk

Nadere informatie

Ontslag na een borstoperatie

Ontslag na een borstoperatie Ontslag na een borstoperatie U bent opgenomen voor een borstoperatie. Met deze folder willen wij u voorbereiden op het ontslag vanuit het ziekenhuis. Na het ontslag uit het ziekenhuis kunt u uw dagelijkse

Nadere informatie

Ondersteuning bij kanker

Ondersteuning bij kanker Het bericht dat kanker is geconstateerd laat je niet onberoerd. Meestal volgt een ingrijpende tijd. Misschien komt u voor situaties te staan waar u zich geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al

Nadere informatie

Intimiteit en seksuele gezondheid, een zorgprogramma voor kankerpatiënten

Intimiteit en seksuele gezondheid, een zorgprogramma voor kankerpatiënten Intimiteit en seksuele gezondheid, een zorgprogramma voor kankerpatiënten Tiny Van Keymeulen - Klinisch Psycholoog Oncologisch Psychosociaal Support Team 26 november 2012 Ongekende noden Reactie van de

Nadere informatie

Bossche Samenscholingsdagen MAMMACARCINOOM 2.0

Bossche Samenscholingsdagen MAMMACARCINOOM 2.0 Bossche Samenscholingsdagen MAMMACARCINOOM 2.0 3-10-2014 Dr. M. (Maud) Bessems Chirurg-oncoloog JBZ Malaga DOELSTELLING Update van de huidige standaard in zorg rondom het mammacarcinoom Sneak preview in

Nadere informatie

SCHEMA I: OVERZICHT ONCOLOGISCHE REVALIDATIE

SCHEMA I: OVERZICHT ONCOLOGISCHE REVALIDATIE SCHEMA I: OVERZICHT ONCOLOGISCHE REVALIDATIE SIGNALERING EN VERWIJZING INTAKE EN EVALUATIE ONCOLOGISCHE REVALIDATIE Gesprek plus lastmeter: Emotionele problemen Vermoeidheid Lichamelijke / functionele

Nadere informatie

Lastmeter + gesprek + verwijzing op basis van

Lastmeter + gesprek + verwijzing op basis van SCHEMA I: MEDISCH SPECIALISTISCHE REVALIDATIE BIJ ONCOLOGIE SIGNALERING EN VERWIJZING INTAKE EN EVALUATIE INTERDISCIPLINAIRE MEDISCH SPECIALISTISCHE REVALIDATIE BIJ ONCOLOGIE Lastmeter + gesprek + verwijzing

Nadere informatie

kankeren seksualiteit: eenlastigduo?

kankeren seksualiteit: eenlastigduo? kankeren seksualiteit: eenlastigduo? C.M. Bax arts-seksuoloog NVVS IJsselland Duodagen, 7-8 april 2016 Disclosure sheet Vereniging Medische Staf (Disclosureslide voor sprekers op nascholingsbijeenkomsten

Nadere informatie

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk

Nadere informatie

Het verpleegkundig spreekuur hormonale therapie

Het verpleegkundig spreekuur hormonale therapie Het verpleegkundig spreekuur hormonale therapie Voor patiënten met borstkanker Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw behandelend arts heeft met u besproken dat

Nadere informatie

Verpleegkundige dossierbesprekingen. Evidence-based practice voor de dagelijkse praktijk

Verpleegkundige dossierbesprekingen. Evidence-based practice voor de dagelijkse praktijk Verpleegkundige dossierbesprekingen Evidence-based practice voor de dagelijkse praktijk Agenda EBP in het AMC Verpleegkundige dossierbesprekingen Praktijkvoorbeeld EBP in de psychiatrie EBP is ook belangrijk

Nadere informatie

Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie

Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie Eveline Bleiker Minisymposium Oncologische Creatieve therapie in ontwikkeling 26 mei 2015 Achtergrond Even voorstellen Creatieve

Nadere informatie

Kanker en seksualiteit

Kanker en seksualiteit Kanker en seksualiteit AnneMarie Kuijs Manager Ontwikkeling & Begeleiding Stichting-OOK 31 januari 2019 AnneMarie Kuijs, maart 2018 2 AnneMarie Kuijs, maart 2018 3 https://www.youtube.com/watch?v=q64htnej

Nadere informatie

Urologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden

Urologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden 1/5 Urologie Lastmeter Inleiding Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al langer geleden is. U kunt problemen ondervinden op

Nadere informatie

Borstkankerevenement 31 oktober Deelnemers & programma

Borstkankerevenement 31 oktober Deelnemers & programma Borstkankerevenement 31 oktober Deelnemers & programma Koffie/thee gebak & modeshow Tijdstip: 12.30 13.00 uur We openen het evenement met koffie of thee en een gebakje. Tijdens het drinken van uw koffie

Nadere informatie

Het verwijderen van lymfeklieren in de oksel

Het verwijderen van lymfeklieren in de oksel Patiënteninformatie Het verwijderen van lymfeklieren in de oksel Het verwijderen van lymfeklieren in de oksel 899985 Lymfeklieren in de oksel.indd 1 1 17-02-17 15:50 Het verwijderen van de lymfeklieren

Nadere informatie

Kanker en seksualiteit Infofolder voor hulpverleners.

Kanker en seksualiteit Infofolder voor hulpverleners. Kanker en seksualiteit Infofolder voor hulpverleners. Deze folder is bedoeld voor hulpverleners van kankerpatiënten met seksuele problemen. Thema kanker en seksualiteit bespreekbaar maken De diagnose en

Nadere informatie

BREATH Online zelfhulpprogramma voor vrouwen met borstkanker

BREATH Online zelfhulpprogramma voor vrouwen met borstkanker BREATH Online zelfhulpprogramma voor vrouwen met borstkanker prof. dr. Judith Prins drs. Sanne vd Berg- dr. Marieke Gielissen dr. Nelleke Ottevanger Medische Psychologie UMC St Radboud Nijmegen 8 maart

Nadere informatie

Waar kunt u terecht als u kanker hebt?

Waar kunt u terecht als u kanker hebt? Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Waar kunt u terecht als u kanker hebt? z Er is kanker bij u geconstateerd. Als gevolg van uw ziekte kunt u te maken krijgen met

Nadere informatie

Het project Brielle. Dr. Paul van der Velden, oncoloog Karin Bokelaar, oncologieverpleegkundige

Het project Brielle. Dr. Paul van der Velden, oncoloog Karin Bokelaar, oncologieverpleegkundige Het project Brielle Dr. Paul van der Velden, oncoloog Karin Bokelaar, oncologieverpleegkundige Aanleiding 1: Prioriteit zal worden gegeven aan de ontwikkeling van anderhalvelijnszorg waaronder verstaan

Nadere informatie

Kayleigh Hendriks Verpleegkundig Specialist Hematologie Aandachtsgebied allogene stamceltransplantaties Maart 2019

Kayleigh Hendriks Verpleegkundig Specialist Hematologie Aandachtsgebied allogene stamceltransplantaties Maart 2019 Kayleigh Hendriks Verpleegkundig Specialist Hematologie Aandachtsgebied allogene stamceltransplantaties Maart 2019 MAAK JE HET BESPREEKBAAR? Doelen Waarom moet seksualiteit besproken worden Welke problemen

Nadere informatie

Nazorg bij kanker; de rol van de eerste lijn. Hans Nortier 24-01-2013

Nazorg bij kanker; de rol van de eerste lijn. Hans Nortier 24-01-2013 Nazorg bij kanker; de rol van de eerste lijn Hans Nortier Nazorg Nazorg is een essentieel onderdeel van individuele patiëntenzorg na behandeling voor kanker Nazorg behelst voorlichting, begeleiding, ingaan

Nadere informatie

Medisch Centrum Wilhelmina. Informatie voor patiënten. Poli Seksuologie

Medisch Centrum Wilhelmina. Informatie voor patiënten. Poli Seksuologie Medisch Centrum Wilhelmina Informatie voor patiënten Poli Seksuologie 1 Poli Seksuologie Uw huisarts of specialist heeft u doorverwezen naar de poli Seksuologie van het Medisch Centrum Wilhelmina. (Het

Nadere informatie

Borstsparende operatie bij borstkanker (lumpectomie)

Borstsparende operatie bij borstkanker (lumpectomie) Borstsparende operatie bij borstkanker (lumpectomie) Uw chirurg heeft met u besproken dat u in aanmerking komt voor een borstbesparende behandeling bij borstkanker. Deze behandeling bestaat altijd uit

Nadere informatie

Kanker is niet voor watjes

Kanker is niet voor watjes Kanker is niet voor watjes SPKS 22 september 2018 2 ele Helen Dowling Instituut Mensen met kanker en hun naasten helpen de ziekte emotioneel te verwerken specialistische psychologische zorg (1100 cliënten

Nadere informatie

Chapter 11. Nederlandse samenvatting

Chapter 11. Nederlandse samenvatting Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,

Nadere informatie

Signaleren van pschosociale problematiek in de oncologische wondzorg

Signaleren van pschosociale problematiek in de oncologische wondzorg Signaleren van pschosociale problematiek in de oncologische wondzorg Heleen Lintz-Luidens Verpleegkundig Consulent Radiotherapie UMC Sint Radboud Commissielid Oncologische wond WCS Opzet presentatie Verpleegkundige

Nadere informatie

Handleiding voor de zorgverlener

Handleiding voor de zorgverlener September 2017 QQ Handleiding voor de zorgverlener KEUZEHULP VOOR DE NAZORG VAN BORSTKANKER PATIENTEN Beste zorgverlener, Deze keuzehulp is bedoeld ter ondersteuning van het (eerste) nazorggesprek dat

Nadere informatie

H Waar kunt u terecht als u kanker heeft

H Waar kunt u terecht als u kanker heeft H.307216.1217 Waar kunt u terecht als u kanker heeft Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling

Nadere informatie

12 e Post O.N.S. Meeting. Carolien Burghout Verpleegkundig specialist Jeroen Bosch Ziekenhuis

12 e Post O.N.S. Meeting. Carolien Burghout Verpleegkundig specialist Jeroen Bosch Ziekenhuis 12 e Post O.N.S. Meeting Carolien Burghout Verpleegkundig specialist Jeroen Bosch Ziekenhuis Screening for distress The Sixth Vital Sign Doelen De toehoorder: 1. heeft achtergrondkennis over distress en

Nadere informatie

Handreiking Kiesgerust

Handreiking Kiesgerust Handreiking Kiesgerust Begeleiding bij het maken van een bewust keuze Quirine van Rossum, internist-oncoloog Vlietland ziekenhuis Ingeborg Mares, chirurg Vlietland ziekenhuis Jorien van den Doel, huisarts

Nadere informatie

Seksualiteit. De zoektocht naar intimiteit na diagnose. Vanessa Gryspeerdt 11 februari 2017

Seksualiteit. De zoektocht naar intimiteit na diagnose. Vanessa Gryspeerdt 11 februari 2017 Seksualiteit De zoektocht naar intimiteit na diagnose Vanessa Gryspeerdt 11 februari 2017 Kanker en seksualiteit 1 e opzicht: tegengesteld Seksualiteit: plezier en ontspanning Kanker: zorgen en spanning

Nadere informatie

Inclusiecriteria/ indicatie

Inclusiecriteria/ indicatie Kwaliteitscriteria Groepsrevalidatie Oncologie/Stichting Herstel & Balans, Utrecht 2003 Kwaliteitscriteria Groepsrevalidatie Oncologie Herstel & Balans/2003 Deze kwaliteitscriteria zijn vastgesteld door

Nadere informatie

Informatie over de lastmeter

Informatie over de lastmeter Longgeneeskunde Informatie over de lastmeter www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De lastmeter... 3 Waar kunt u terecht?... 4 Overzicht diverse hulpverleners binnen het ziekenhuis... 5 Vragen... 7 Contactgegevens...

Nadere informatie

Intimiteit en seks bij borstkanker

Intimiteit en seks bij borstkanker Intimiteit en seks bij borstkanker Patientenvoorlichting 28 november 2013 Jurgen Knobel, GZ-psycholoog in opleiding tot klinisch psycholoog/ seksuoloog NVVS Inhoud Draaglast en draagkracht Fasen in ziekteproces

Nadere informatie

bewegingsstelsel info voor patiënten EU REKA Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker

bewegingsstelsel info voor patiënten EU REKA Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker bewegingsstelsel info voor patiënten EU REKA Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Wie kan aan EU REKA deelnemen?... 04 03 Hoe ziet het revalidatieprogramma eruit?...

Nadere informatie

Ondersteunende zorg voor mensen met kanker

Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties

Nadere informatie

De tumor is weg maar ik heb wel andere klachten: wat nu?

De tumor is weg maar ik heb wel andere klachten: wat nu? De tumor is weg maar ik heb wel andere klachten: wat nu? C. Gielen, verpleegkundig specialist MUMC+ Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Het verwijderen van de borst

Het verwijderen van de borst Patiënteninformatie Het verwijderen van de borst Het verwijderen van de borst 899953 Verwijderen van borst.indd 1 1 17-02-17 14:27 Het verwijderen van de borst Martini Borstcentrum, route 1.7 Telefoon:

Nadere informatie

Borstverwijdering bij borstkanker (ablatio mamma)

Borstverwijdering bij borstkanker (ablatio mamma) Borstverwijdering bij borstkanker (ablatio mamma) Uw chirurg heeft met u besproken, dat u in aanmerking komt voor een gehele verwijdering van de borst. In deze folder leest u hier meer over. Wanneer wordt

Nadere informatie

Stepped care, zelfmanagement en e-health bij het herstel na kanker: van hype naar trend

Stepped care, zelfmanagement en e-health bij het herstel na kanker: van hype naar trend Stepped care, zelfmanagement en e-health bij het herstel na kanker: van hype naar trend Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw psycholoog, logopedist, taalkundige VU medisch centrum Cancer Center Amsterdam Vrije

Nadere informatie

MINDFULNESS EN ACT INTERVENTIES ALS E-HEALTH: EEN META-ANALYSE

MINDFULNESS EN ACT INTERVENTIES ALS E-HEALTH: EEN META-ANALYSE MINDFULNESS EN ACT INTERVENTIES ALS E-HEALTH: EEN META-ANALYSE MARION SPIJKERMAN VGCT CONGRES, 13 NOVEMBER 2015 OVERZICHT Introductie Methode Resultaten Discussie Mindfulness en ACT interventies als ehealth:

Nadere informatie

Chapter 10. Samenvatting

Chapter 10. Samenvatting 1 Chapter 10 Samenvatting 2 INLEIDING Adequate pijnbehandeling voor traumapatiënten is een complex probleem in de (prehospitale) spoedzorg. Met dit proefschrift willen we inzicht geven in de vroegtijdige,

Nadere informatie

Vragenlijst. Ervaringen met zorg rondom een borstafwijking

Vragenlijst. Ervaringen met zorg rondom een borstafwijking Vragenlijst Ervaringen met zorg rondom een borstafwijking Bestemd voor personen van 18 jaar en ouder die onderzoek en/ of een behandeling voor een borstafwijking hebben gehad PREM oncologie, module Mammacare

Nadere informatie

Beweegprogramma na behandeling van borstkanker

Beweegprogramma na behandeling van borstkanker Beweegprogramma na behandeling van borstkanker In deze folder geven wij u meer informatie over het beweegprogramma van TopSupport voor vrouwen die behandeld zijn voor borstkanker (mammacare patiënten).

Nadere informatie

Borstsparende operatie bij borstkanker (lumpectomie)

Borstsparende operatie bij borstkanker (lumpectomie) Borstsparende operatie bij borstkanker (lumpectomie) Uw chirurg heeft met u besproken dat u in aanmerking komt voor een borstbesparende behandeling bij borstkanker. Deze behandeling bestaat altijd uit

Nadere informatie

Waar kunt u terecht als u kanker hebt?

Waar kunt u terecht als u kanker hebt? Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Waar kunt u terecht als u kanker hebt? z Vragen? 1 Er is kanker bij u geconstateerd. Als gevolg van uw ziekte kunt u te maken

Nadere informatie

Borstsparende behandeling

Borstsparende behandeling Patiënteninformatie Borstsparende behandeling Borstsparende behandeling 899960 Borstsparende behandeling.indd 1 1 12-07-16 14:31 Borstsparende behandeling Martini Borstcentrum, route 1.7 Telefoon: (050)

Nadere informatie

Als u pijn heeft bij het vrijen

Als u pijn heeft bij het vrijen Als u pijn heeft bij het vrijen 2 Heeft u als vrouw last van pijn bij het vrijen? Veel vrouwen kennen deze klacht. Wat kan hiervan de oorzaak zijn? Hoe kan het CWZ uw klacht behandelen? Dat en meer kunt

Nadere informatie

Exitscore Ready for discharge? Chulja Pek Verpleegkundig Specialist Obstructie Icterus 18 november 2014

Exitscore Ready for discharge? Chulja Pek Verpleegkundig Specialist Obstructie Icterus 18 november 2014 Exitscore Ready for discharge? Chulja Pek Verpleegkundig Specialist Obstructie Icterus 18 november 2014 c.pek@erasmusmc.nl Inhoud presentatie 1. Inleiding 2. Methode 3. Vraagstelling 4. Interim analyse

Nadere informatie

Psychosociale oncologische zorg. Afstemming en communicatie tussen eerste- en tweedelijn

Psychosociale oncologische zorg. Afstemming en communicatie tussen eerste- en tweedelijn Psychosociale oncologische zorg Afstemming en communicatie tussen eerste- en tweedelijn Psychosociale oncologische zorg binnen het st. Anna Ziekenhuis en de eerste lijn Input huidig procesverloop: Doorlopen

Nadere informatie

Oncologische revalidatie

Oncologische revalidatie Oncologische revalidatie Inleiding Kanker verandert uw leven van de één op de andere dag. De afdeling Revalidatie van Zuyderland Medisch Centrum Heerlen heeft een gespecialiseerd behandelteam voor mensen

Nadere informatie

Medische Publieksacademie

Medische Publieksacademie Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant Aan de winnende hand Borstkanker 27 oktober 2015 Welkom! #mclmpa 1 Borstkanker aan de winnende hand Marloes Emous, oncologisch chirurg

Nadere informatie

Aanvullende behandeling en controle bij borstkanker

Aanvullende behandeling en controle bij borstkanker Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Aanvullende behandeling en controle bij borstkanker z Chirurg en verpleegkundig specialist 1 Medische ontrole Na een borstsparende

Nadere informatie

Borstverwijdering bij borstkanker

Borstverwijdering bij borstkanker Chirurgie Borstverwijdering bij borstkanker www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Hoe ontstaat kanker?... 3 De opname... 4 Voorbereiding op de operatie... 4 De operatie... 4 Na de operatie... 5 Drains... 5

Nadere informatie

Doc 69 Liefde,seks, senior

Doc 69 Liefde,seks, senior Doc 69 Liefde,seks, senior Let s talk about seks Riët Daniel, Gezondheidszorgpsycholoog en seksuoloog, Marjolein Oerlemans huisarts, Minouche van Rumste, gynaecoloog Doelen Bewustwording Kennis hebben

Nadere informatie

Observationeel onderzoek Patiënt-controleonderzoek Cohortonderzoek Cross-sectioneel Systematisch review

Observationeel onderzoek Patiënt-controleonderzoek Cohortonderzoek Cross-sectioneel Systematisch review Zoekstrategie JGZ-richtlijn Taalontwikkeling Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken zijn deze eerst omgevormd tot PICO uitgangsvragen. Hierbij wordt achtereenvolgens het volgende

Nadere informatie

VAN KLINISCHE ONZEKERHEID NAAR EEN ZOEKSTRATEGIE

VAN KLINISCHE ONZEKERHEID NAAR EEN ZOEKSTRATEGIE VAN KLINISCHE ONZEKERHEID NAAR EEN ZOEKSTRATEGIE Drs. Willemke Stilma Docent verpleegkunde HvA Mede met dank aan dr. Anne Eskes 1 INHOUD 5 stappen EBP Formuleren van een klinische vraagstelling PICO Zoekstrategie

Nadere informatie

Woord vooraf 1 2. Redactionele verantwoording 1 3. Redactie 1 7. Auteurs 1 8

Woord vooraf 1 2. Redactionele verantwoording 1 3. Redactie 1 7. Auteurs 1 8 Inhoud Woord vooraf 1 2 Redactionele verantwoording 1 3 Redactie 1 7 Auteurs 1 8 1 De verpleegkundige in het algemeen ziekenhuis 1 9 1.1 Inleiding 1 9 1.2 Wat is specifieke ziekenhuiszorg? 2 0 1.2.1 Het

Nadere informatie

Oncologie en Fysiotherapie

Oncologie en Fysiotherapie Oncologie en Fysiotherapie Voorprogramma Regionale Ledenvergadering RGF Maasvallei Hub Dautzenberg & Piet Slangen, 19 mei 2010 Wat gebeurt er achter de schermen. Wat gebeurt er voor de schermen. IKL IKL-

Nadere informatie

Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon:

Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Belangrijke namen en telefoonnummers 3. Wat is kanker (algemeen) 4. Behandeling van

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Behandelwijzer Oncologie Longgeneeskunde

Patiënteninformatie. Behandelwijzer Oncologie Longgeneeskunde Patiënteninformatie Behandelwijzer Oncologie Longgeneeskunde Inhoudsopgave Pagina 1 Persoonsgegevens 5 Heeft u deze behandelwijzer gevonden? 5 Allergisch voor 6 Medicatie 7 2 De behandelwijzer 9 Het gebruik

Nadere informatie

Veerkracht in vorm en op maat : Creatieve therapie als kortdurende interventie bij oncologische revalidatie

Veerkracht in vorm en op maat : Creatieve therapie als kortdurende interventie bij oncologische revalidatie Veerkracht in vorm en op maat : Creatieve therapie als kortdurende interventie bij oncologische revalidatie 16 juni 2016 Margriet Gordijn, vak therapeut beeldend / hoofd afdeling Creatieve Therapie Eveline

Nadere informatie

Medische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap

Medische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap Medische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap Sara van Marle-Jeurissen, Huisarts Barbara van der Berg, Verpleegkundig specialist Danny Houtsma, Internist-Oncoloog Birgit Hollmann, Radiotherapeut-Oncoloog

Nadere informatie

Handhygiëne in Nederlandse ziekenhuizen

Handhygiëne in Nederlandse ziekenhuizen Handhygiëne in Nederlandse ziekenhuizen Elise van Beeck Maatschappelijke Gezondheidszorg & Medische Microbiologie en Infectieziekten Erasmus MC Rotterdam Overzicht presentatie Introductie: waar is het

Nadere informatie

Oncologische Revalidatie:

Oncologische Revalidatie: Oncologische Revalidatie: Verleden Heden - Toekomst dr. Jan Paul van den Berg, revalidatiearts Meander MC Doelstelling Oncologische Revalidatie Het verbeteren van de kwaliteit van leven van patiënten met

Nadere informatie

Persoonsgegevens. Naam. Adres. Postcode en woonplaats. Telefoon

Persoonsgegevens. Naam. Adres. Postcode en woonplaats. Telefoon Persoonsgegevens Naam Adres Postcode en woonplaats Telefoon Heeft u deze Behandelwijzer gevonden? Neemt u dan alstublieft contact op met de eigenaar. 1 Inhoudsopgave Pagina Persoonsgegevens 1 Allergie

Nadere informatie

Okselklierverwijdering (-dissectie) bij borstkanker

Okselklierverwijdering (-dissectie) bij borstkanker Okselklierverwijdering (-dissectie) bij borstkanker Uw chirurg heeft met u besproken dat binnenkort bij u een okselklierverwijdering plaatsvindt (ook wel okselklierdissectie of okselkliertoilet genoemd).

Nadere informatie

Zorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht?

Zorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht? Zorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht? Zorgen rond kanker Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer

Nadere informatie

SYMPTOMEN BIJ OUDEREN PALLIATIEVE KANKERPATIËNTEN: BEOORDELING DOOR VERPLEEGKUNDIGE, NAASTE EN PATIËNT

SYMPTOMEN BIJ OUDEREN PALLIATIEVE KANKERPATIËNTEN: BEOORDELING DOOR VERPLEEGKUNDIGE, NAASTE EN PATIËNT SYMPTOMEN BIJ OUDEREN PALLIATIEVE KANKERPATIËNTEN: BEOORDELING DOOR VERPLEEGKUNDIGE, NAASTE EN PATIËNT A. VAN LANCKER, D. BEECKMAN Masterproef: Elke Van Wynsberghe en Stephanie Cypers Symposium 23 mei

Nadere informatie

Bevorderen van terugkeer naar werk van kankerpatiënten Gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek

Bevorderen van terugkeer naar werk van kankerpatiënten Gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek Bevorderen van terugkeer naar werk van kankerpatiënten Gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek Sietske Tamminga Angela de Boer Jos Verbeek Monique Frings-Dresen Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid

Nadere informatie

Richtlijn Vroeg en/of small voor gestational age (SGA) geboren kinderen (2013)

Richtlijn Vroeg en/of small voor gestational age (SGA) geboren kinderen (2013) Richtlijn Vroeg en/of small voor gestational age (SGA) geboren kinderen (2013) Verantwoording Zoekstrategie Methode Bij het uitwerken van de inhoud van de richtlijn en het beantwoorden van de uitgangsvragen

Nadere informatie

Intimiteit en seksualiteit

Intimiteit en seksualiteit UMCG Centrum voor Revalidatie Intimiteit en seksualiteit bij chronische ziekte of lichamelijke beperking Tekst met dank aan Egbert Kruijver, revalidatieseksuoloog voor Sophia Revalidatie in Den Haag en

Nadere informatie

Seksualiteit en kanker een zwarte doos. Marjoke Van Coillie in samenwerking met het AZ Sint-Lucas, AZ Sint-Jan en UZ Gent

Seksualiteit en kanker een zwarte doos. Marjoke Van Coillie in samenwerking met het AZ Sint-Lucas, AZ Sint-Jan en UZ Gent Seksualiteit en kanker een zwarte doos 18/10/2018 Marjoke Van Coillie in samenwerking met het AZ Sint-Lucas, AZ Sint-Jan en UZ Gent Korte voorstelling MarjokeVan Coillie Erkend seksuologe en relatietherapeut,

Nadere informatie

De verpleegkundig specialist in het mammateam. Aukje Does- den Heijer, MANP mammazorg Diaconessenhuis Leiden

De verpleegkundig specialist in het mammateam. Aukje Does- den Heijer, MANP mammazorg Diaconessenhuis Leiden De verpleegkundig specialist in het mammateam Aukje Does- den Heijer, MANP mammazorg Diaconessenhuis Leiden Taakherschikking Betere zorg voor patiënten Nieuwe carrièreperspectieven voor verpleegkundigen

Nadere informatie

IN BALANS BLIJVEN ALS ONCOLOGIE PATIENT - Plaats van yoga -

IN BALANS BLIJVEN ALS ONCOLOGIE PATIENT - Plaats van yoga - IN BALANS BLIJVEN ALS ONCOLOGIE PATIENT - Plaats van yoga - Oncologie multidisciplinair Van verwijzing tot nazorg De komende 20 minuten Voorstellen Doel Oncologie MCA Samen traject doorlopen van een patiente

Nadere informatie

Nazorg en controles. Mammapoli

Nazorg en controles. Mammapoli 00 Nazorg en controles Mammapoli 1 In de afgelopen periode bent u behandeld voor borstkanker. Dit kan een operatie, bestraling, chemotherapie, hormonale therapie, immunotherapie (Herceptin) of een combinatie

Nadere informatie

Workshop Oncologische ulcera. Beantwoord de vragen zonder met iemand te overleggen

Workshop Oncologische ulcera. Beantwoord de vragen zonder met iemand te overleggen Workshop Oncologische ulcera Beantwoord de vragen zonder met iemand te overleggen Disclosure belangen spreker Wondzorg Symposium 14 oktober 2014 (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

De indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn :

De indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn : Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009

Nadere informatie

5. LITERATUURONDERZOEK

5. LITERATUURONDERZOEK 5. LITERATUURONDERZOEK In dit hoofdstuk wordt niet alleen het zoeken naar literatuur besproken. Ook het selecteren, beoordelen en samenvatten van de literatuur in evidence tabellen komt aan de orde. 5.1

Nadere informatie

Update Multidisciplinaire richtlijn ALS fysiotherapie, ergotherapie en logopedie: stand van zaken

Update Multidisciplinaire richtlijn ALS fysiotherapie, ergotherapie en logopedie: stand van zaken www.als-centrum.nl Update Multidisciplinaire richtlijn ALS fysiotherapie, ergotherapie en logopedie: stand van zaken Anita Beelen Senioronderzoeker Revalidatie AMC-UMCU Projectleider Richtlijnproject Richtlijnwerkgroep

Nadere informatie

KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT

KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT U BENT NIET ALLEEN. Toehoorders 50 40 30 20 10 0 KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID (OVER)LEVEN EEN DING MOET IK MIJN VERMOEIDHEID

Nadere informatie

Vragenlijst. Ervaringen met zorg rondom een borstafwijking

Vragenlijst. Ervaringen met zorg rondom een borstafwijking Vragenlijst Ervaringen met zorg rondom een borstafwijking Bestemd voor personen van 18 jaar en ouder die onderzoek en/ of een behandeling voor een borstafwijking hebben gehad PREM oncologie, module Mammacare

Nadere informatie

Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Ton Kuijpers, Epidemioloog

Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Ton Kuijpers, Epidemioloog Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten Ton Kuijpers, Epidemioloog Guru based medicine Inhoud Voorbeeld van een wetenschappelijk onderzoeksdesign (RCT) Mate van bewijs Conclusies

Nadere informatie

Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon:

Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: 14-06-2017 Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Belangrijke namen en telefoonnummers 3. Wat is kanker (algemeen) 4. Behandeling

Nadere informatie

Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon:

Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: 14-06-2017 Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Belangrijke namen en telefoonnummers 3. Wat is kanker (algemeen) 4. Behandeling

Nadere informatie

bewegingsstelsel info voor patiënten EU REKA Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker

bewegingsstelsel info voor patiënten EU REKA Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker bewegingsstelsel info voor patiënten Een revalidatieprogramma voor mensen na kanker Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Wie kan aan deelnemen?... 04 03 Hoe ziet het revalidatieprogramma eruit?... 05 04 Praktische

Nadere informatie

Comparison: Kinderen zonder deze risicofactor.

Comparison: Kinderen zonder deze risicofactor. Zoekstrategieën JGZ-richtlijn Taalontwikkeling oekstrategie Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken tot beantwoordbare vragen zijn deze eerst omgewerkt tot PICO uitgangsvragen.

Nadere informatie

Wat zijn de mogelijke seksuele complicaties ten gevolge van diabetes? Wat is de rol van de verpleegkundige hierbij in de praktijk?

Wat zijn de mogelijke seksuele complicaties ten gevolge van diabetes? Wat is de rol van de verpleegkundige hierbij in de praktijk? Wat zijn de mogelijke seksuele complicaties ten gevolge van diabetes? Wat is de rol van de verpleegkundige hierbij in de praktijk? Ines Sneppe 1. Invloed van diabetes op seksualiteit Vorm van neuropathie

Nadere informatie

Follow-up bij borstkanker

Follow-up bij borstkanker Follow-up bij borstkanker Academisch Borstkankercentrum Erasmus MC- Havenziekenhuis U heeft in de afgelopen periode verschillende behandelingen i.v.m. borstkanker ondergaan. Hiervoor kunnen verschillende

Nadere informatie