1 Op het juiste pad met duurzame mobiliteit Onderzoek naar het mobiliteitsvraagstuk van de bezoekersstroom van het Groen Theater project. Het Groen Theater Project Met de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst van Groen Theater als symbolisch beginpunt hebben dertien podia- en theatergezelschappen in Rotterdam zich verbonden aan een traject. Zij zullen werken naar een aanzienlijk gereduceerde CO2-uitstoot en een meer duurzame bedrijfsvoering. Dit onderzoek verdiept zich op het mobiliteitsvraagstuk van het bezoekersverkeer. Het doel van dit onderzoek is om een handvat te bieden aan de deelnemende theaters van het Groen Theater project voor de ontwikkeling van beleid op het gebied van duurzame mobiliteit door een onderbouwd advies te geven voor het verduurzamen van het bezoekersverkeer bij de theaters. Theaters krijgen elk jaar honderdduizenden bezoekers waarvan een groot deel met de auto naar de voorstelling komen. De uitdaging is om deze bezoekers te stimuleren duurzamer van en naar het theater te komen. Dit kan leiden tot een flinke reductie van de CO2-uitstoot en andere schadelijke gassen. Onderzoek Er is veel informatie te vinden over duurzame mobiliteit. Om de gewenste input te verkrijgen zijn een literatuuronderzoek, interviews met mobiliteitsadviseurs en een data analyse uitgevoerd. Uit de literatuurstudie kwam onder andere naar voren dat er op het gebied van mobiliteit al veel wordt gedaan door de overheid en profit-organisaties. Opvallend is dat de informatie vooral gericht is op interne mobiliteitsstromen, dus het woon- en werkverkeer en het zakelijk verkeer. Resultaten van gerichte maatregelen om het bezoekersverkeer te verduurzamen zijn vaak niet of moeilijk meetbaar en reguleerbaar. Organisaties kunnen hun bezoekers namelijk niet dwingen tot andere vervoerskeuzes. Hierdoor krijgt het onderdeel bezoekersverkeer weinig aandacht in onderzoeken. Door de literatuurstudie en de interviews zijn de initiatieven en mobiliteitsaspecten in Nederland en Rotterdam in kaart gebracht. Op basis van deze uitwerkingen is een lijst met mobiliteitsmaatregelen samengesteld die theaters kunnen toepassen. De criteria die is gehanteerd bij het samenstellen van de lijst is dat het concrete en haalbare mobiliteitsmaatregelen moeten zijn. Definitie van duurzame mobiliteit Veel organisaties en overheidsinstanties houden zich bezig met mobiliteit, waarbij verschillende definities worden gehanteerd. Een definitie van duurzame mobiliteit die veel door de overheid wordt gebruikt en ook als basis voor dit onderzoek is gehanteerd is: Duurzame mobiliteit in Nederland Duurzame mobiliteit is het zo optimaal mogelijk gebruik maken van de infrastructuur (wegen, spoor en water) en de beschikbare vervoersmiddelen (fiets, bus, tram, metro, trein, auto, motor, brommer e.d.), waarbij gestreefd wordt naar minimale uitstoot van schadelijke gassen, minimale geluidhinder, optimale bereikbaarheid, ruimtelijke kwaliteit, veiligheid, leefomgeving en zekerheid van energievoorziening. Er gebeurt veel op het gebied van duurzaamheid en mobiliteit. Op lokaal, regionaal, provinciaal en nationaal niveau zijn er veel initiatieven om mobiliteit te verduurzamen, zowel van de overheid als van profit-organisaties. De initiatieven hebben vaak direct en indirect invloed op de theaters. Zo word het elektrisch vervoer gestimuleerd door middel van subsidieverstrekking van de overheid. Theaters kunnen in aanmerking komen voor een subsidie voor het aanschaffen van een elektrisch oplaadpunt. Een andere overheidssubsidie is de Mobiliteitsvoucher. Hiermee kunnen organisaties gratis een mobiliteitsscan laten uitvoeren. Naast overheidsinitiatieven zijn er ook initiatieven van stichtingen waarmee duurzame mobiliteit gemeten kan worden, zoals de Green Key en de Milieubarometer. Deze instrumenten zijn nuttig voor organisaties om de mate van duurzaamheid bij te houden. Voor theaters die vaak niet genoeg kennis in huis hebben om aan duurzaamheid te werken, vormen deze instrumenten een goed hulpmiddel om met duurzaamheid aan de gang te gaan. 1
2 Duurzame mobiliteit bij theaters Culturele organisaties zoals theaters hebben vanwege hun maatschappelijke missie en bijzondere financieringsbasis, extra verantwoordelijkheden ten opzichte van commerciële bedrijven. Culturele organisaties hebben een sterke voorbeeldfunctie voor het publiek. Wanneer een theater zich in alle aspecten van MVO een voorbeeldfunctie inneemt, zal dat de aantrekkingskracht tot sponsoren en subsidieverstrekkers toenemen. De waardering van mensen is groter voor organisaties die duidelijk maatschappelijk verantwoord ondernemen, omdat het imago bevorderend is. Duurzaam bezig zijn met het mobiliteitsvraagstuk bij een theater kan leiden tot; - minder files en parkeerproblemen voor bezoekers en medewerkers, - betere bereikbaarheid, - verhoging van klantvriendelijkheid, - meer vervoerscapaciteit en flexibiliteit bij grote aantallen bezoekers, - minder verkeer, minder overlast en minder stress onder de bezoekers. Toepassingsmogelijkheden voor theaters Communicatie Op het gebied van communicatie liggen er veel kansen voor theaters. De meeste theaters hebben een eigen website. Op elk website is een routebeschrijving te vinden, maar er zit duidelijk verschil in de invulling hiervan. Informatie moet duidelijk en gemakkelijk te verkrijgen zijn voor bezoekers. De vervoersmogelijkheden moeten vooraf bekend zijn bij de bezoeker, zodat hij een weloverwogen keuze kan maken uit de verschillende opties. Sociale Media is een belangrijk onderdeel van communicatie. Het gebruik van deze communicatiekanalen groeit en de mogelijkheden om hiermee je publiek te bereiken is oneindig. Draadloos internet op de laptop of mobiele telefoon zorgen ervoor dat een reiziger op elk moment actueel reisinformatie kan opvragen. Mobiliteitsvoucher Met de subsidie van de mobiliteitsvoucher kunnen theaters gratis een mobiliteitsscan laten uitvoeren. De resultaten geven een goed beeld hoe de mobiliteit binnen het theater is georganiseerd. Een mobiliteitadviseur heeft meer kennis over mobiliteit en heeft een beter beeld waar de kansen en knelpunten zijn binnen het theater. Voordeel is dat er geen verplichtingen aan zijn verbonden om iets met de resultaten te doen. Samenwerking tussen theaters Theaters die dichtbij elkaar zijn gevestigd kunnen samenwerken aan duurzame initiatieven. Enkele opties voor samenwerking zijn; een gezamenlijke fietsenstalling opzetten, speciaal vervoer met de watertaxi, gezamenlijk shuttle bussen inzetten of het gezamenlijk matchen van bezoekers voor carpool. Mobiliteitsmaatregelen Op basis van de onderzoeksresultaten is er een lijst met mobiliteitsmaatregelen samengesteld. In de lijst staan maatregelen beschreven die theaters kunnen toepassen om hun mobiliteit te verduurzamen. Omdat de theaters verschillen in organisatie en beleid maakt het dat een combinatie van duurzame maatregelen en oplossingen voor de ene theater goed werkt en voor de andere niet. Er bestaat daarom ook geen standaard mobiliteitsplan. Om een uitvoerbaar en succesvol plan op te stellen, is het belangrijk dat elk theater een keuze maakt uit de verschillende thema s en nadruk legt op bepaalde doelgroepen. Dit zal dan resulteren in een duurzaam mobiliteitsplan op maat. Conclusie Er zijn veel onderzoeken, projecten en initiatieven op het gebied van mobiliteit. De kennis wordt niet goed gebundeld zodat veel onderzoeken en initiatieven elkaar overlappen. Ook wordt er nog maar beperkt kennis uitgewisseld, er zijn nog teveel partijen bezig om steeds weer opnieuw het wiel uit te vinden. Gebaseerd op de resultaten uit dit onderzoek zijn er maatregelen samengesteld waarmee theaters de mobiliteit van hun bezoekers kunnen verduurzamen. Maatregelen die binnen bereik zijn van theaters. Concrete maatregelen liggen voornamelijk op communicatie. Theaters hebben door hun speciale financieringssituatie, door middel van sponsors en subsidies, weinig extra financiële middelen om grote investeringen te doen op het gebied van mobiliteit. Maatregelen op het gebied van communicatie kunnen vaak zonder hoge kosten worden uitgevoerd. Daarbij gaat het bij het 2
3 bezoekersverkeer om het stimuleren van een duurzame vervoerskeuze, dit kunnen theaters bereiken door goede communicatie. Aanbevelingen Op basis van de resultaten van dit onderzoek zijn er tien aanbevelingen geformuleerd voor de theaters. Bij elk advies worden mogelijke maatregelen genoemd. In de meeste gevallen zijn de maatregelen technisch niet ingewikkeld en relatief goedkoop uitvoerbaar. Ongeacht of er meetbaar effect is kunnen theaters bepaalde maatregelen simpel en snel invoeren om de bezoekers te stimuleren Advies 1 Maak gebruik van Social Media om te communiceren met publiek De mogelijkheden voor theaters om Social media te gebruiken voor communicatie met het publiek zijn oneindig, zoals de eigen website, Facebook, Twitter en Hyves. Maak gebruik van deze communicatiemiddelen om informeel met je publiek te communiceren. Het is belangrijk dat de maatregelen die theaters nemen, gecommuniceerd worden naar zowel de werknemers als de bezoekers. - Plaats plattegronden op alle mediums waar u gebruik van maakt, zoals Twitter, FB en Hyves om de bezoekers op meerdere manieren te voorzien van informatie. - Bied bezoekers reisadviezen via SMS aan. - Verstrek reisinformatie via aankondigingen en publicaties over de voorstelling. Advies 2 Voer mobiliteitmaatregelen integraal in de bedrijfsprocessen Mobiliteit is een onderwerp die verweven is in de organisatie. Verandering in de mobiliteit heeft effect op maatschappelijke en economische doelen. Het is daarom belangrijk om duurzaamheid als geheel binnen de organisatie door te voeren. Zoals duurzaam inkopen raakvlak heeft met de vervoer en aantal bezorgingen van producten. En bedrijfsvoering heeft raakvlakken met hoe vervoer en mobiliteit is geregeld voor medewerkers en bezoekers. - Communiceer met het publiek over het onderwerp duurzaamheid - Bekendmaken van de inspanningen en resultaten van de instelling via de website, de seizoensbrochure en via communicatieve middelen in het gebouw. - Biedt de mogelijkheid om via de website tegelijkertijd kaarten voor een voorstelling en het openbaar vervoer te boeken en te betalen. - Ontwikkel een eigen communicatieboodschap Advies 3 Optimaliseer reisinformatievoorziening Een goed informatievoorziening voor de reiziger is van cruciaal belang. Het gaat hierbij niet alleen om kennis over het openbaar vervoer netwerk maar ook over dynamische reisinformatie voor en tijdens de reis. Om reizen met openbaar vervoer te vergemakkelijken is het aan te raden een elektronisch bord met actuele vertrektijden op te hangen in de centrale hal van de theater. Het zou een minimale regeling moeten zijn om een routeplanner te vermelden op de eigen website. Om de bezoekers nog beter te faciliteren zou er een routeplanner op de eigen site opgenomen kunnen worden, zodat de bezoeker niet doorverwezen hoeft te worden naar een andere site. Belangrijk is om de meest actuele informatie te vermelden en wegwerkzaamheden te vermelden. Gebruik Twitter, FB, Hyves en informatie op website - Verstrek reisinformatie via aankondigingen en publicaties over de voorstelling. - Biedt op de website een compleet reisadvies aan via een routeplanner, maak het voor een bezoeker zo makkelijk mogelijk om een advies op te zoeken. - Zorg voor betrouwbare en actuele reisinformatie op de locatie ( bijvoorbeeld door een digitaal informatiebord met OV tijden bij de bij de receptie plaatsten). - Hou bezoekers via SMS op de hoogte van vertragingen. - Overleg met de overheid over het aanbrengen van reisinformatie voor onderweg (bebording, dynamische informatie - Communiceer bezoekers na afloop van de voorstelling over de wachtrij in de parkeergarage - Gebruik verschillende mediums zoals Twitter, FB en Hyves om actuele informatie te verstrekken over de bereikbaarheid met het openbaar vervoer. 3
4 Advies 4 Zorg voor visualisatie van routebeschrijving door een plattegrond Visualisatie van de vervoersmogelijkheden is een belangrijke factor van de vervoerskeuze. Zo kan de reiziger direct zien welke opties hij heeft. Gebruik van de plattegronden op de website van Bereikbare Regio Rotterdam dan ook aan te raden. - Plaats een plattegrond op uw website met in een oogslag alle OV-punten in de omgeving van het theater (bv. via de website http://www.bereikbareregiorotterdam.nl/) - Plaats plattegronden op alle mediums waar u gebruik van maakt, zoals Twitter, FB en Hyves om de bezoekers op meerdere manieren te voorzien van verkeersinformatie. - Zorg dat halte-informatie voor OV aanwezig is in het theater (bijvoorbeeld plattegrond met de OV-haltes bij de entree van het theater) Advies 5 Maak gebruik van multimodale reisformatie Multimodale reisinformatie is informatie over de actuele reistijden van wegvervoer, trein, bus en openbaar vervoer op de daartoe aangewezen routes en/of verbindende schakel in de ketenverplaatsing. Informatie over alternatieve vervoersvormen, met name over openbaar vervoer, kan helpen om automobilisten de overstap te laten maken naar de bus of trein. - Biedt op uw website een compleet reisadvies aan via een routeplanner, maak het voor een bezoeker zo makkelijk mogelijk om een advies op te zoeken. - Verstrek reisinformatie via aankondigingen en publicaties van de voorstelling. - Zorg voor betrouwbare en actuele reisinformatie op de locatie (bijvoorbeeld door een digitaal informatiebord met OV tijden bij de bij de receptie plaatsten). - Bied bezoekers reisadviezen en/of informatie over vertragingen van het OV aan via SMS. - Gebruik verschillende mediums zoals Twitter, FB en Hyves om informatie te verstrekken over - de bereikbaarheid met het openbaar vervoer. Advies 6 Maak gebruik van de subsidiemogelijkheden van de overheid De overheid heeft verschillende subsidieregelingen voor duurzame initiatieven. De mobiliteitsvoucher biedt de theater een goede kans om inzicht te krijgen op de mobiliteit binnen hun eigen theater. Het is een goede kans om gratis een mobiliteitsscan te laten uitvoeren, waarbij geen extra consequenties aan zijn verbonden. - Maak gebruik van de mobiliteitsvoucher voor een gratis mobiliteitsscan - Maak gebruik van de subsidieregeling Oplaadpunten Elektrisch Vervoer. Advies 7 Geef een vergoeding voor duurzaam vervoersgedrag Een vergoeding voor duurzaam vervoersgedrag hoeft niet altijd kostendekkend te zijn. Gratis drankjes, korting bij een restaurant (van het theater of in de omgeving van het theater) of korting op een volgende voorstelling als vergoeding voor bezoekers kunnen ook een stimulans zijn. - Stel een belonings- of loyaliteitssysteem op ( bijvoorbeeld een theaterpas) - Bied een gereserveerde parkeerplaats aan dicht bij de ingang voor bezoekers die carpoolen. - Bied voor reizigers van en naar transferiums een kortingskaart of gratis OV reizen aan. - Voer betaald parkeren in; samenrijders krijgen korting of de voorstelling. - Beloon fietsende bezoekers (bijvoorbeeld met een kortingsbon voor een volgende voorstelling of met een gratis drankje bij het theatercafé/restaurant) Advies 8 Draag bij aan de sociale veiligheid De primaire verantwoordelijkheid voor de handhaving van de sociale veiligheid in het openbaar vervoer ligt bij de vervoersbedrijven en de overheid. Theaters kunnen hun bijdrage leveren aan de veiligheid door te onderzoeken hoe veilig het van en naar de OV punten is in hun omgeving, en wat de theaters zelf kunnen doen om de omgeving veiliger te maken. Een ander mogelijkheid is om met de bevindingen naar de gemeente te gaan, om in samenwerking een oplossing te vinden. 4
5 - Zorg dat er een diefstalbestendige fietsparkeervoorziening voor bezoekers aanwezig is met voldoende capaciteit. - Zorg voor sociale veiligheid door meeloopservice aan te bieden naar fiets of OV-halte - Overleg met de lokale overheid over goede fietsvoorzieningen, zoals veilige comfortabele fietspaden/fietsstroken, goede bewegwijzering naar de publiekstrekker en naar de beveiligde fietsenstallingen. Advies 9 Samenwerking met overheden en marktpartijen Theaters moeten realiseren dat samenwerking belangrijk is. Door de eigen mogelijkheden te verkennen en samen te werken met andere belanghebbenden, kunnen betere resultaten behaald worden. Theaters kunnen door actiever samenwerken en kennis en ervaring uit wisselen meer bereiken. Op internet zijn vele onderzoeken, projecten en initiatieven gepubliceerd van mobiliteit, waar veel maatregelen te vinden zijn. Maak hiervan gebruik en deel ook je eigen kennis met anderen. Duurzaamheid gaat tenslotte om Sharing the Wisdom! - Bundel krachten met andere theaters of publiekstrekkers of organisaties. Samen ben je sterk om iets af te dwingen, zoals een regeling met het openbaar vervoer. - Overleg met de lokale overheid over goede fietsvoorzieningen, zoals veilige comfortabele fietspaden/fietsstroken, goede bewegwijzering naar de publiekstrekker en naar de beveiligde fietsenstallingen. - Overleg met de overheid over het aanbrengen van reisinformatie voor onderweg (bebording, dynamische informatie). - Korting pakketten voor bezoekers afspreken met OV-aanbieders. Advies 10 Voer regelmatig bezoekersonderzoeken uit Het is aan te bevelen dat theaters in de toekomst regelmatig onderzoeken doen onder de bezoekers, zodat eventuele veranderingen kunnen worden aangepast en de bezoekersgegevens actueel blijven. Theaters zullen de gegevens en uitwerkingen van dit onderzoek in de toekomst moeten gaan gebruiken en blijven aanvullen voor mobiliteitsmaatregelen. Ook kan op deze manier de gegevens van voorgaande jaren met elkaar worden vergeleken. - Voer een vervoersonderzoek uit, om inzicht te krijgen in de modal split van je bezoekers. - Maak gebruik van de mobiliteitsvoucher voor een gratis mobiliteitsscan Interessante informatie over duurzame mobiliteit. Zoals eerder genoemd in dit document zijn er veel initiatieven en projecten over duurzame mobiliteit. Een simpel zoekopdracht op internet levert veel leesmateriaal op. Voor de theaters die zich meer willen verdiepen in het onderwerp, is het aan te raden om hierin tijd aan te besteden. Zowel Agentschap NL en Rotterdam Climate Initiative hebben zeer bruikbare informatie over het onderwerp duurzame mobiliteit. 5