Economie in 2015 Kans of kater? Nico Klene Economisch Bureau Doorwerth 6 november 2014
Wat verwacht ú: - kans? - kater? 2
Opbouw - Buitenland: mondiale groei houdt aan - Nederland 3
VS: groei weer omhoog % jaar-op-jaar 5 3 1-1 -3-5 00 02 04 06 08 10 12 14 4 Bron: Thomson Reuters Datastream
VS: balansen gezinnen en bedrijven verbeterd Activa minus schulden in % BBP, 100 = langetermijngemiddelde 120 115 110 105 100 95 90 85 80 00 02 04 06 08 10 12 14 Bedrijven Gezinnen 5 Bron: Thomson Reuters Datastream
VS: sterke arbeidsmarkt % beroepsbevolking x1000 11 9 7 5 3 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 600 400 200 0-200 -400-600 -800-1000 Werkloosheid (l.a.) Banengroei part. Sector (r.a.) 6 Bron: Thomson Reuters Datastream
Groei wereldeconomie trekt aan PMI s verwerkende industrie PMI >50 - groei; <50 - krimp 65 60 55 50 45 40 35 30 07 08 09 10 11 12 13 14 Eurozone China VS 7 Bron: Thomson Reuters Datastream
Mondiaal herstel door minder tegenwind Herstel financiële positie ver gevorderd ( balansherstel ) Veel minder stress in het financiële systeem Minder ombuigingen 8
Eurozone: risico s sterk afgenomen % 8 7 6 5 4 3 2 10 11 12 13 14 Italië Spanje 9 Bron: Thomson Reuters Datastream
Eurozone: groeit weer - verdere groei verwacht % k-o-k index 2,50 1,25 0,00-1,25-2,50 00 02 04 06 08 10 12 14 65 60 55 50 45 40 35 BBP (% k-o-k; l.a.) Samengestelde Inkoopmanagersindex (r.a.) 10 Bron: Thomson Reuters Datastream
Eurozone: waardedaling euro gunstig voor export US dollar per euro 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 12 13 14 11 Bron: Thomson Reuters Datastream
China s grote transformatie 12
Verwachtingen wereldeconomie 2014-2015 % mutatie 2014 2015 VS 2¼ 3¾ Japan 1 1 China 7½ 7 Opkomende markten 4½ 4¾ Eurozone 1 <1¾ Wereld 3¼ 4 Mondiale groei loopt op 13 Bron: ABN AMRO Economisch Bureau
Mondiale groei loopt op - maar er zijn risico s! Geo-politiek (bijv. Oekraïne) China koelt meer af dan verwacht (met financiële schokken) Eurocrisis escaleert toch nog Deflatie Fed past monetair beleid sneller/meer aan dan verwacht 14
- Buitenland - Nederland: herstel lijkt door te zetten 15
Nederland uit recessie sinds midden 2013 BBP-groei in % k-o-k 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0-0,5-1,0-1,5-2,0-2,5 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 16 Bron: Thomson Reuters Datastream
Terugblik: Nederland bleef achter bij eurozone BBP, % j-o-j 6 4 2 0-2 -4-6 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 Eurozone Nederland 17 Bron: Thomson Reuters Datastream
... door diverse groeiremmers Woningmarkt Pensioenen Bezuinigingen overheid Werkloosheid Remmers zijn inmiddels minder sterk 18
Uiteenlopende ontwikkeling export - consumptie EUR miljard 135 125 115 105 95 85 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 75 74 73 72 71 70 69 68 Uitvoer (l.a.) Consumptie (r.a.) 19 Bron: Thomson Reuters Datastream
Het klassieke patroon van herstel Export Investeringen Consumptie 20
Indicator exportorders wijst op exportgroei % j-o-j PMI >50 - groei; <50 - krimp 16 12 8 4 0-4 -8-12 -16 00 02 04 06 08 10 12 14 Uitvoer binnenslands geproduceerde goederen (% j-o-j; l.a.) PMI exportorders (r.a.) 70 60 50 40 30 21 Bron: Thomson Reuters Datastream, CBS
Bezettingsgraad en investeringen stijgen 84 82 80 78 76 74 72 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 20 10 0-10 -20 Bezettingsgraad (%; l.a.) Bedrijfsinvesteringen (% j-o-j; r.a.) 22 Bron: Thomson Reuters Datastream
Daling beschikbaar inkomen drukte consumptie % mutatie 3 2 1 0-1 -2-3 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 Reëel beschikbaar inkomen Part. consumptie 23 Bron: CBS, CPB, ABN AMRO
Verbetering op de woningmarkt Sentiment woningmarkt in de lift Dal lijkt bereikt Neutrale stemming = 100 Prijzen en aantal transacties 105 115 220 95 85 105 200 180 75 95 160 65 55 85 140 120 45 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 75 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 100 Index huizenprijzen (l.a.) Transacties (jaarbasis x1000; r.a.) 24 Bron: VEH (links); Thomson Reuters Datastream (rechts)
Kentering op arbeidsmarkt % j-o-j % 6 3 0-3 -6 91 93 95 97 99 01 03 05 07 09 11 13 2 3 4 5 6 7 8 BBP (% j-o-j; l.a.) Werkloosheid (r.a.- invers) 25 Bron: Thomson Reuters Datastream
Barometer staat op bestendige groei % j-o-j Index 6 3 0-3 -6 91 93 95 97 99 01 03 05 07 09 11 13 133 123 113 103 93 83 73 63 BBP (% j-o-j; l.a.) Economisch-sentimentindicator (r.a.) 26 Bron: Thomson Reuters Datastream
Samengevat: geleidelijk verder herstel In 2014 BBP-groei ca. ¾% - in 2015 naar 1½% dankzij uitvoer en investeringen consumptie lijkt inmiddels aangehaakt (2015: +) ombuigingen remmen groei echter iets af Beperking gaswinning drukt groei in 2014! 27 Bron: Thomson Reuters Datastream
Lees meer van het Economisch Bureau op: https://insights.abnamro.nl/category/economie/ App voor tablet en smart phone zie App Store of Play Store @ABNAMROeconomen Deze presentatie wordt u ter informatie aangeboden. Voordat u investeert in enig product van ABN AMRO Bank N.V., dient u zich te informeren over mogelijke restricties die u als gevolg van de op u van toepassing zijnde wet- en regelgeving ondervindt. ABN AMRO Bank N.V. heeft alle redelijkerwijs mogelijke zorg besteed aan de betrouwbaarheid van dit materiaal, aanvaardt echter geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. ABN AMRO Bank N.V. behoudt zich het recht voor deze presentatie te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten te Amsterdam.
29
Nederland is concurrerend! Score 1 7; 7 is beste 4,5 5,0 5,5 6,0 Zwitserland Singapore VS Finland Duitsland Japan Hongkong Nederland VK Zweden Noorwegen VAR Denemarken Taiwan Canada Qatar Nw-Zeeland België 30 Bron: World Economic Forum, Global Competitiveness Index 2014-2015
Vooruitzichten rente Nederland % 2013 2014 2015 ECB refi-rente 0,25 0,05 0,05 3-mnd euriborrente 0,3 0,0 0,0 10-jr staatsobligatie 2,2 1,1 1,7 31 Bron: ABN AMRO Economisch Bureau