Welkom. Prinsjesdaglezing Rabobank. Een bank met ideeën. 6 oktober Rabobank Valkenswaard en Waalre

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Welkom. Prinsjesdaglezing Rabobank. Een bank met ideeën. 6 oktober Rabobank Valkenswaard en Waalre"

Transcriptie

1 Welkom Prinsjesdaglezing 2 Rabobank. Een bank met ideeën. 6 oktober 2 Rabobank Valkenswaard en Waalre

2 Programma 6.3 uur Welkomstwoord Johan van de Louw, manager Bedrijven Rabobank Valkenswaard en Waalre 6.35 uur Prinsjesdaglezing 2 door Maarten van der Molen, Kennis en Economisch onderzoek Rabobank Nederland 7.4 uur Afsluiting met borrel en hapjes

3 Overheidsfinancien De opmaat naar een nieuw kabinetsbeleid 6 oktober 2 Maarten van der Molen

4 Nederlandse economie Agenda Internationaal Na regen komt zonneschijn Nederlandse economie Kan de economie bezuinigingen aan? Concept regeerakkoord Wat zijn de plannen van het nieuwe kabinet? De bezuinigingen langs de meetlat De tien spelregels 4

5 Internationaal Na regen komt zonneschijn

6 Internationaal Na regen 6 Bron: Financial Times

7 Internationaal komt zonneschijn Bron: Financial Times 7 Bron: Financial Times

8 Internationaal De weg naar de huidige situatie 27: Private schuldencrisis (subprime) 28: Bankencrisis (waar zit de subprime?) 2: Economische crisis (zware recessie) 2: Publieke schuldencrisis (overheidsfinanciën) 8

9 Internationaal Publieke schulden 2 % BBP % BBP Overheidsschuld JP IT GR IS BE PT FR US IE GB DE NL ES 27 2

10 Nederlandse economie Kan de economie bezuinigingen aan?

11 Nederland En daar profiteren we van index 3-maands gemiddelde, 2= Wereldhandel Invoer Uitvoer index

12 Nederland Productieverlies nog niet goedgemaakt Industriële productie, volume-index, januari 28 = jan-8 jul-8 jan- jul- jan- 8 westerse landen opkomende landen wereld 2

13 Nederland Industrie Nederland volgt de Westerse lijn - Vraag en voorraadvorming Leidt tot: - Hogere bezettingsgraad - Hogere investeringen 3

14 Nederland Consument Consument aarzelt Oorzaken: Werkloosheid Vermogens positie Huizenmarkt 4

15 Nederland Wél groeivertraging, géén dubbele dip Exportgroei valt terug door lagere groei wereldeconomie Positief effect voorraadopbouw is tijdelijk Groei consumptie afhankelijk van overschotlanden Voldoende middelen om bestedingen op te schroeven maar ook hier onzekerheid en vooruitzicht bezuinigingen Plus: Overheden gaan bezuinigen Basel III 5

16 Nederland De Nederlandse economie in cijfers Jaar op jaar mutatie in % Bruto Binnenlands Product -3, ¾ ½ Particuliere consumptie -2,5 ½ ½ Overheidsuitgaven 3,7 ½ ¾ Private investeringen -6,5-5 2¾ Goederen- en dienstenuitvoer -7, ½ 4¾ Goederen- en diensteninvoer -8,5 3¾ Consumentenprijsindex,2 ¼ Werkloosheid (% beroepsbevolking) 4, 5½ 5½ Begrotingssaldo overheid (% BBP) -5,4-6 -4½ Overheidsschuld (% BBP) 6,

17 Concept regeerakkoord Wat zijn de plannen van het nieuwe kabinet?

18 Concept regeerakkoord Oorzaken 7 % BBP % BBP * De rente-uitgaven en dividendontvangsten als gevolg van de ingrepen in de financiële sector lopen mee in het totale EMU-saldo Gemiddelde schuldquote: ,2% 6,8% 64,5% 66,2% Interventies in financiële sector EMU-saldo collectieve sector* Overige financiële transacties Noemereffect BBP EMU-schuldquote, beginstand EMU-schuldquote, eindstand 4

19 Concept regeerakkoord Het uitgangspunt Ombuigen: tegenvallers compenseren door elders minder uit te geven of meer inkomsten te genereren. 2-25: ombuigingen 3,2 mld 2: ombuigingen,8 mld, waaronder: Bevriezing ambtenarensalarissen Bevriezing kinderbijslag en kinderopvang Verkleining basispakket zorg Minder geld voor inburgering Accijnsverhoging sigaretten en tabak Kaasschaafmethode

20 Concept regeerakkoord Forse bezuinigingen 8 miljard aan bezuinigingen in 25 Ombuigingen 8,3 miljard Extra uitgaven 3,5 miljard Lastenverzwaringen,3 miljard Bezuinigingen Miljoenennota 2 3,2 miljard Vooral harde maatregelen op het terrein van sociale zekerheid, openbaar bestuur en internationale samenwerking Extra uitgaven (bruto) aan zorg en onderwijs 2

21 De bezuinigingen langs de meetlat De tien spelregels

22 De bezuinigingen langs de meetlat Tien spelregels voor budgettair beleid I. Zorg voor een geloofwaardig middellangetermijnplan II. Haal bezuinigingen niet teveel naar voren, tenzij financieringsbehoefte dat vereist III. Bied uitzicht op structurele daling van de staatsschuldquote tot beneden het niveau van voor de crisis IV. Concentreer je op bezuinigingen die het groeipotentieel bevorderen V. Hervorm de gezondheidszorg en het pensioenstelsel met het oog op de vergrijzing VI. Wees rechtvaardig: alleen rechtvaardige bezuinigingen zijn houdbaar op langere termijn VII. Hervormingen moeten groei en investeringen stimuleren VIII.Versterk de spelregels en instituties voor budgetbewaking IX. Coördineer het budgettaire en monetaire beleid X. Coördineer het beleid tussen landen Bron: O. Blanchard, Ten commandments for fiscal adjustment in advanced economies, 24 juni 2 22

23 De bezuinigingen langs de meetlat Zorg voor een geloofwaardig MLT-plan Zorg Veiligheid Onderwijs Milieu Overdrachten aan bedrijven Defensie Bereikbaarheid Overig Internationale samenwerking Openbaar bestuur Sociale zekerheid mld

24 De bezuinigingen langs de meetlat Voer geen overhaaste bezuinigingen door n te s m o k in s id e r h e v o % ls a n e g lin ta e b te n r e to e N Nederland bij ongewijzigd beleid in 25 Griekenland EMU-schuld als % BBP Japan 2 24

25 De bezuinigingen langs de meetlat Voer geen overhaaste bezuinigingen door 3 2 mld mld structureel

26 De bezuinigingen langs de meetlat Zorg voor een daling van de schuldquote % BBP % BBP Houdbaarheidstekort: 4,2% BBP ( 27 mld) houdbaar saldo EMU-saldo robuust saldo % BBP nog te gaan werkgelegenheidsstijging woningmarkt aow en pensioen verbetering EMU-saldo 25 'oud' beleid zorg 26 -

27 De bezuinigingen langs de meetlat Bevorder het groeipotentieel 4 27

28 De bezuinigingen langs de meetlat Hervorm de zorg en het pensioenstelsel 5 % % % % % % 8% 8% 7% 7% 6% 6% 5% 5% 4% 4% 3% 3% 2% 2% % % % % < > 28

29 5 De bezuinigingen langs de meetlat Hervorm de zorg en het pensioenstelsel Levensverwachting bij geboorte in jaren Levensverwachting bij geboorte in jaren mannen vrouwen 7 2

30 5 De bezuinigingen langs de meetlat Hervorm de zorg en het pensioenstelsel 6 4 % BBP % BBP 4, , 8,5 6, AOW Zorg

31 5 De bezuinigingen langs de meetlat Hervorm de zorg en pensioenstelsel Verhoog de AOW-leeftijd Verhoog de pensioenleeftijd Verlaag de beloftes (optie: basis + variabel) Verlaag de uitkering naarmate mensen ouder worden Mensen zullen zelf meer moeten gaan betalen 3

32 De bezuinigingen langs de meetlat Verdeel de pijn eerlijk Daling koopkracht als gevolg van de maatregelen in het regeerakkoord -

33 De bezuinigingen langs de meetlat Stimuleer groei en investeringen % % bbp-groei zonder nieuw regeerakkoord bbp-groei inclusief effecten regeerakkoord

34 De bezuinigingen langs de meetlat Versterk de begrotingsregels 8 Scherp trendmatig begrotingsbeleid aan Behoedzaam begroten Signaalmarge van % Mee- en tegenvallers lopen in het financieringstekort Uitgavenplafonds corrigereren voor prijsstijgingen overheid Robuust EMU-saldo als richtlijn Elke regeerperiode sprake van houdbare overheidsfinanciën Wees verstandig met gasbaten Aardgasbaten naar investeringsfonds 34

35 De bezuinigingen langs de meetlat Op te grote voet geleefd dankzij gasbaten Gasbaten Robuust EMU-saldo % BBP % BBP

36 Conclusie Regeerakkoord niet onverdeeld positief 36

37 Conclusie De schade van de crises is aanzienlijk Hogere schuld Lagere niveau van het BBP En daarom moeten we bezuinigen We kunnen echter nog geen klappen incasseren, consument is nog te zwak Dit wil niet zeggen dat we niks moeten doen! 37

38 Meer weten? Ontvang de Kennismail!

39 Bedankt voor uw aanwezigheid Prinsjesdaglezing 2 Rabobank. Een bank met ideeën.

Prinsjesdag Wim Boonstra. Chief Economist Rabobank Nederland. 28 september 2010

Prinsjesdag Wim Boonstra. Chief Economist Rabobank Nederland. 28 september 2010 Prinsjesdag 2010 De opmaat naar een nieuw kabinetsbeleid 28 september 2010 Wim Boonstra Chief Economist Rabobank Nederland Prinsjesdag 2010 Agenda Internationale economie Nederlandse economie Lange termijn

Nadere informatie

Visie op Wankel perspectief. 18 november 2013

Visie op Wankel perspectief. 18 november 2013 Visie op 2014 Wankel perspectief 18 november 2013 Inhoud Blik op de wereld Eurozone Nederlandse Economie Woningmarkt Regeringsbeleid Conclusies Blik op de wereld Achteroverleunen beleidsmakers ongewenst

Nadere informatie

Agenda. De Rit van Rutte II. De kool en de geit

Agenda. De Rit van Rutte II. De kool en de geit Prinsjesdaglezing Agenda De Rit van Rutte II De kool en de geit 2 Nederlandse economie is tijdens Rutte II weer gaan groeien 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 -4-5 % % 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 5 4 3 2 1 0-1

Nadere informatie

Miljoenennota Helmer Vossers

Miljoenennota Helmer Vossers Helmer Vossers Helaas niet helemaal waar 8 5 1/2 2010 2011 69,5 66,0 0 1 3/4 Groei Werkloosheid Saldo 2010 Saldo 2011 Schuld 2011 (% bbp) (% beroepsbevolking) (% bbp) (% bbp) (% bbp) -4,0-6,3-5,8-5,6

Nadere informatie

Hoe te bezuinigen in crisistijd: Over de teller en de noemer

Hoe te bezuinigen in crisistijd: Over de teller en de noemer 123 Hoe te bezuinigen in crisistijd: Over de teller en de noemer J.H. Garretsen* Samenvatting Het begrotingsbeleid dient een evenwicht te zoeken tussen het saneren van de overheidsfinanciën en het structureel

Nadere informatie

Visie op 2010 Hoop op herstel

Visie op 2010 Hoop op herstel Visie op 21 Hoop op herstel Dr. A.E. (Annelies) Hogenbirk 15 december 29 Rabobank Economisch Onderzoek Agenda Terugblik op de recessie Mondiale economische ontwikkelingen Groene loten Waar zit de groei?

Nadere informatie

Wim Boonstra Rabobank Nederland

Wim Boonstra Rabobank Nederland Blik op de toekomst Wim Boonstra Rabobank Nederland 15 maart 2011 Programma Internationale omgeving Europa nader bekeken Nederland De Nederlandse woningmarkt Kennis & Economisch Onderzoek Matige vooruitzichten

Nadere informatie

Snoeien en/of Groeien? Het beleidsdilemma van de begrotingspolitiek

Snoeien en/of Groeien? Het beleidsdilemma van de begrotingspolitiek 173 Snoeien en/of Groeien? Het beleidsdilemma van de begrotingspolitiek J.H. Garretsen * Samenvatting Bij de doorrekening van de verkiezingsprogramma s blijkt dat zeker op de korte termijn de afruil tussen

Nadere informatie

We kunnen de vergrijzing betalen. Dick Scherjon, bestuursadviseur

We kunnen de vergrijzing betalen. Dick Scherjon, bestuursadviseur We kunnen de vergrijzing betalen Dick Scherjon, bestuursadviseur Duurzaamheidsscore Oost-Groningen Zeeuws-Vlaanderen Groot-Rijnmond Zuidoost-Drenthe Zuid-Limburg Delfzijl en omgeving Overig Groningen Midden-Limburg

Nadere informatie

Herstel economie. Drie pijlers: overheidsfinanciën op orde eerlijk delen hervormen om economie te laten groeien

Herstel economie. Drie pijlers: overheidsfinanciën op orde eerlijk delen hervormen om economie te laten groeien Miljoenennota 2017 Herstel economie Drie pijlers: overheidsfinanciën op orde eerlijk delen hervormen om economie te laten groeien Ontwikkelingen (1) Overheidsfinanciën in balans Schuld daalt voor het eerst

Nadere informatie

Centraal Economisch Plan 2019

Centraal Economisch Plan 2019 Economische groei terug naar normaal Internationale risico s raken de Nederlandse economie Centraal Economisch Plan bbp-groei, in % 2,9 1,5 2,5 2,2 2016 2017 2018 1,5 1,5 Krappe arbeidsmarkt met hogere

Nadere informatie

Keuzes in Kaart Johannes Hers

Keuzes in Kaart Johannes Hers Keuzes in Kaart 2013-2017 Johannes Hers MLT KIK: Thema's Planning Proces en werkafspraken 25 mei 2012 MLT basispad - wat zit er in? Bij MLT zal precies beschreven worden wat wel en niet in basispad Algemeen

Nadere informatie

Rabobank Noord- en Oost-Achterhoek Dick Sein

Rabobank Noord- en Oost-Achterhoek Dick Sein Rabobank Noord- en Oost-Achterhoek Dick Sein Directeur Particulieren en Private Banking 5 februari 15 Welkom Rabobank Noord- en Oost-Achterhoek Voorstellen Tim Legierse Hoofd Nationaal Onderzoek 3 Visie

Nadere informatie

Houdbaarheid overheidsfinanciën

Houdbaarheid overheidsfinanciën Houdbaarheid overheidsfinanciën Sterk verbeterd door maatregelen van afgelopen jaren Marcel Lever 12 februari 2016 Inhoud Definitie en veronderstellingen Houdbaarheid, stand 2014 Gevoeligheidsanalyse Actualisatie

Nadere informatie

Hoofdstuk 14 Conjunctuur

Hoofdstuk 14 Conjunctuur Hoofdstuk 14 Conjunctuur Open vragen 14.1 CPB: groei Nederlandse economie valt terug naar 1% in 2005 In 2005 zal de economische groei in Nederland licht terugvallen naar 1% ten opzichte van een groei van

Nadere informatie

Begrippen: - Overheid: Onder overheid verstaan we het Rijk en de overige publiekrechtelijke lichamen, zoals provincies en gemeenten.

Begrippen: - Overheid: Onder overheid verstaan we het Rijk en de overige publiekrechtelijke lichamen, zoals provincies en gemeenten. Samenvatting door een scholier 919 woorden 20 juni 2007 6,8 6 keer beoordeeld Vak Methode Economie Percent Economie Hoofdstuk 4 Productie door de overheid 4.1 De sector overheid - Overheid: Onder overheid

Nadere informatie

Economische opgeving. Wereldeconomie op een kruispunt

Economische opgeving. Wereldeconomie op een kruispunt Economische opgeving Wereldeconomie op een kruispunt Inhoud Blik op de wereld Risico s en onzekerheden Nederlandse economie 2 Internationale omgeving: doormodderen Groei van de wereldeconomie blijft dit

Nadere informatie

Keuzes in Kaart. Analyse verkiezingsprogramma s No 20 dollar notes lying on the sidewalk. Coen Teulings. Persconferentie Keuzes in Kaart

Keuzes in Kaart. Analyse verkiezingsprogramma s No 20 dollar notes lying on the sidewalk. Coen Teulings. Persconferentie Keuzes in Kaart Keuzes in Kaart Analyse verkiezingsprogramma s 28-2 No 2 dollar notes lying on the sidewalk Coen Teulings Waarom? Op verzoek van politieke partijen 6 e analyse partijprogramma s 8 partijen Dienstverlening

Nadere informatie

Economische groei herstelt; klap van de crisis dreunt echter nog lang na in de overheidsfinanciën.

Economische groei herstelt; klap van de crisis dreunt echter nog lang na in de overheidsfinanciën. PERSBERICHT CENTRAAL PLANBUREAU 16 maart 2010 Economische groei herstelt; klap van de crisis dreunt echter nog lang na in de overheidsfinanciën. De Nederlandse economie groeit dit en komend jaar naar verwachting

Nadere informatie

Miljoenennota door René Boon

Miljoenennota door René Boon Miljoenennota door René Boon .. .. .. .. .. ... .. Conclusies: Herstel Nederlandse economie, maar wel kwetsbaar In 2015 komen overheidsfinanciën in rustiger vaarwater terecht Toch nog groot tekort, circa

Nadere informatie

Eurozone. BBP maakt sprong

Eurozone. BBP maakt sprong BBP maakt sprong De versnelling van de economische groei was in het tweede kwartaal groter dan verwacht. Maar het herstel blijft in hoge mate gedreven door voorraadvorming en de groei van het exportvolume.

Nadere informatie

Prinsjesdaglezing. Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam. Landgoed Voorlinden, Wassenaar

Prinsjesdaglezing. Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam. Landgoed Voorlinden, Wassenaar Prinsjesdaglezing Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam Landgoed Voorlinden, Wassenaar Economisch beeld: constant (somber) beeld sinds juni BBP groei (%) -½ (was -¾) 2012 2013 ¾ EMU saldo (%bbp)

Nadere informatie

Economie in 2015 Kans of kater?

Economie in 2015 Kans of kater? Economie in 2015 Kans of kater? Nico Klene Economisch Bureau Doorwerth 6 november 2014 Wat verwacht ú: - kans? - kater? 2 Opbouw - Buitenland: mondiale groei houdt aan - Nederland 3 VS: groei weer omhoog

Nadere informatie

Visie op 2010. Frans de Jong, directievoorzitter. Rabobank West Betuwe

Visie op 2010. Frans de Jong, directievoorzitter. Rabobank West Betuwe Visie op 21 Frans de Jong, directievoorzitter 1 Rabobank West Betuwe Programma Welkomstwoord: directievoorzitter Frans de Jong Visie op 21: Allard Bruinshoofd Gelegenheid tot vragen en afsluitende borrel

Nadere informatie

Internationale Economie. Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s

Internationale Economie. Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s Internationale Economie Doorzettend, maar mager groeiherstel, veel neerwaartse risico s Wim Boonstra, 27 november 2014 Basisscenario: Magere groei wereldeconomie, neerwaartse risico s De wereldeconomie

Nadere informatie

Samenvatting Miljoenennota Hoofdpunten beleid mln. 100 mln. 92 mln. 63 mln. 1,9 mld. 1,2 mld. 1,0 mld. 0,5 mld

Samenvatting Miljoenennota Hoofdpunten beleid mln. 100 mln. 92 mln. 63 mln. 1,9 mld. 1,2 mld. 1,0 mld. 0,5 mld Samenvatting Miljoenennota 219 Hoofdpunten beleid 219 Prioriteiten en actualiteiten Lager volume gaswinning 3 mln Ondersteuning regio Groningen 1 mln Voorbereiding brexit bij Douane en NVWA 92 mln Oprichting

Nadere informatie

CEP 2009 Oorzaken en gevolgen van de kredietcrisis

CEP 2009 Oorzaken en gevolgen van de kredietcrisis Persconferentie CEP CEP Oorzaken en gevolgen van de kredietcrisis Coen Teulings Opzet Persconferentie CEP I II III Oorzaken en gevolgen kredietcrisis Gevolgen voor NL Wat betekent dit voor beleid? Persconferentie

Nadere informatie

Naar een leiderschapscrisis. Visie zonder actie is hallucinatie

Naar een leiderschapscrisis. Visie zonder actie is hallucinatie Naar een leiderschapscrisis Visie zonder actie is hallucinatie Enkele risico s Spanningen tussen China en VS lopen verder op en monden uit in handelsoorlog Nieuwe spanningen binnen eurozone M.n. in de

Nadere informatie

Vergrijzing; de noodzaak van verandering

Vergrijzing; de noodzaak van verandering Vergrijzing; de noodzaak van verandering Peter Kooiman CPB Vergrijzing 2006 2020 2040 Leeftijdsgroep 0-4,0 3,8 3,8 20-64 10,0 9,8 9,2 65+ 2,3 3,2 4,0 Totaal 16,4 16,8 17,0 Grijze druk Aantal 65+ gedeeld

Nadere informatie

Welkom bij Visie op Rabobank Noord- en Oost-Achterhoek

Welkom bij Visie op Rabobank Noord- en Oost-Achterhoek Welkom bij Visie op 216 Rabobank Noord- en Oost-Achterhoek Visie op 216 Stabiele groeivooruitzichten omgeven door onzekere wereldeconomie Tim Legierse 28 januari 216 Agenda Wereldeconomie Nederland Achterhoek

Nadere informatie

Keuzes in Kaart

Keuzes in Kaart Keuzes in Kaart 211-215 Uitgangssituatie Naweeën van de kredietcrisis Historische 4% krimp bbp in 29 EMU-tekort 4,9% in 29 Levensverwachting stijgt sneller dan verwacht Mooi: we leven langer Maar: onbetaalde

Nadere informatie

Nederland. Stilstand, maar geen achteruitgang

Nederland. Stilstand, maar geen achteruitgang Stilstand, maar geen achteruitgang Nederland ontkomt niet aan de wereldwijde economische neergang. Deze heeft ervoor gezorgd dat de economische groei in ons land in het tweede kwartaal van tot een halt

Nadere informatie

Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 13 oktober 2011

Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 13 oktober 2011 Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 3 oktober Grote Recessie was geen Grote Depressie Wereldhandel Aandelenmarkt 9 8 7 8 VS - S&P-5 vergelijking met crash 99 Wereld industriële

Nadere informatie

Houdbaarheid. Albert van der Horst

Houdbaarheid. Albert van der Horst Houdbaarheid Albert van der Horst Vergrijzing => dalend EMU-saldo => houdbaarheidstekort 4 2 0-2 -4-6 % gdp Sustainability gap: 4½% gdp -8 2010 2020 2030 2040 2050 2060 sustainable primary balance primary

Nadere informatie

De begroting , na 230 dagen regeren

De begroting , na 230 dagen regeren De begroting 2011-15, na 230 dagen regeren Wim Suyker CPB, Hoofd afdeling overheidsfinanciën Masterclass Financieel Management Rijksacademie voor Financiën en Economie Inhoud Op weg naar het regeerakkoord

Nadere informatie

Roads to recovery. George Gelauff, Debby Lanser, Albert van der Horst, Adam Elbourne. Centraal Planbureau 1

Roads to recovery. George Gelauff, Debby Lanser, Albert van der Horst, Adam Elbourne. Centraal Planbureau 1 Roads to recovery George Gelauff, Debby Lanser, Albert van der Horst, Adam Elbourne 1 De Grote Recessie 2008: Financiële crisis subprime hypotheken crisis 15 september: Lehman Brothers bankroet stilstand

Nadere informatie

Begrotingsregels kabinet Balkenende IV

Begrotingsregels kabinet Balkenende IV Begrotingsregels kabinet Balkenende IV De Nederlandse begrotingsregels zijn de budgettaire spelregels waaraan het kabinet en de coalitiepartijen zich aan het begin van een vierjarige regeringsperiode committeren

Nadere informatie

Werkstuk Maatschappijleer Miljoenennota 2006

Werkstuk Maatschappijleer Miljoenennota 2006 Werkstuk Maatschappijleer Miljoenennota 2006 Werkstuk door een scholier 1813 woorden 6 november 2006 5,2 5 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 2. Inhoudsopgave 3. Inleiding 4. Hoofdstuk 1 Welke plannen

Nadere informatie

Nederland: wennen aan een lager groeipad

Nederland: wennen aan een lager groeipad Nederland: wennen aan een lager groeipad De economie krabbelt in op uit een diepe recessie. Na een economische krimp van bijna 4% in 9 neemt het reële BBP in naar verwachting met gemiddeld ¾% toe. Dit

Nadere informatie

Uitdagingen voor de sociale zekerheid vanuit een macro-economisch perspectief

Uitdagingen voor de sociale zekerheid vanuit een macro-economisch perspectief Uitdagingen voor de sociale zekerheid vanuit een macro-economisch perspectief LBC-NVK en ACV West-Vlaanderen, lezingen over de toekomst van onze sociale zekerheid Kortrijk, 9 november 2017 Jan Smets, Gouverneur

Nadere informatie

De economische omgeving. Een cruciaal jaar voor Nederland en Europa

De economische omgeving. Een cruciaal jaar voor Nederland en Europa De economische omgeving Een cruciaal jaar voor Nederland en Europa Inhoud Wereldeconomie Traag herstel Verengde Staten Europa Nederland Ook 2017 een conjunctureel goed jaar Ons land staat er heel goed

Nadere informatie

Overheidsontvangsten en -uitgaven: analyse en aanbevelingen

Overheidsontvangsten en -uitgaven: analyse en aanbevelingen Overheidsontvangsten en -uitgaven: analyse en aanbevelingen Seminarie voor leerkrachten, 26 oktober 2016 Ruben Schoonackers Bruno Eugène INTERN Departement Studiën Groep Overheidsfinanciën Structuur van

Nadere informatie

Het Europees kader inzake begrotingstoezicht

Het Europees kader inzake begrotingstoezicht Het Europees kader inzake begrotingstoezicht Seminarie voor leerkrachten, 26 oktober 2016 Wim Melyn Patrick Bisciari Departement Studiën Groep Overheidsfinanciën Structuur van de uiteenzetting Belang van

Nadere informatie

CPB Achtergronddocument

CPB Achtergronddocument CPB Achtergronddocument Tekortreductie in internationaal perspectief Erik Floor 3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Tekortreducerende maatregelen 5 3 Tekortreducering 7 3.1 Overheidsuitgaven 8 3.2 Overheidsinkomsten

Nadere informatie

Economische visie op 2015

Economische visie op 2015 //5 Economische visie op 5 Nieuwjaarsbijeenkomst VNO-NCW regio Zwolle Björn Giesbergen januari 5 Inhoud Visie op 5 Europa: toekomstige koploper of eeuwige achterblijver? (conjunctuur/financiële markten)

Nadere informatie

CPB Notitie 16 augustus Houdbaarheidsberekeningen. Uitgevoerd op verzoek van Flip de Kam

CPB Notitie 16 augustus Houdbaarheidsberekeningen. Uitgevoerd op verzoek van Flip de Kam CPB Notitie 16 augustus 2013 Houdbaarheidsberekeningen Uitgevoerd op verzoek van Flip de Kam. CPB Notitie Aan: Flip de Kam Centraal Planbureau Van Stolkweg 14 Postbus 80510 2508 GM Den Haag T (070)3383

Nadere informatie

VVMA Congres 18 mei 2010

VVMA Congres 18 mei 2010 VVMA Congres 18 mei 2010 Jan Klaver, VNO-NCW Verwachtingen over Nederlandse economie, 2010-2015 1 Lijn van mijn verhaal 1. Impact economische crisis op Nederlandse economie en bedrijfsleven 2. Het herstel

Nadere informatie

Financieel Jaarverslag van het Rijk 2008 Samenvatting

Financieel Jaarverslag van het Rijk 2008 Samenvatting Mei 2008 Inhoudsopgave 1 Kredietcrisis en economische ontwikkelingen in 2008 2 Financiële ontwikkelingen in 2008 3 Budgettaire gevolgen ingrepen financiële sector 4 Tot slot 5 Totale uitgaven en inkomsten

Nadere informatie

Nederland. De onzekerheid blijft

Nederland. De onzekerheid blijft De onzekerheid blijft Nederlandse burgers krijgen voor de tweede keer in amper twee jaar tijd een pakket van voor Nederlandse begrippen ongekende bezuinigingen en lastenverzwaringen voor hun kiezen. Het

Nadere informatie

Macro-economische uitdagingen ten gevolge van de vergrijzing

Macro-economische uitdagingen ten gevolge van de vergrijzing Macro-economische uitdagingen ten gevolge van de vergrijzing Gert Peersman Universiteit Gent Seminarie VGD Accountants 3 november 2014 Dé grootste uitdaging voor de regering Alsmaar stijgende Noordzeespiegel

Nadere informatie

Groep Wegingsfactor Prijsverandering Partieel prijsindexcijfer Woning 40% +10% 110 Voeding 30% -10% 90 Kleding 20% +20% 120 Diversen 10% +15% 115

Groep Wegingsfactor Prijsverandering Partieel prijsindexcijfer Woning 40% +10% 110 Voeding 30% -10% 90 Kleding 20% +20% 120 Diversen 10% +15% 115 Samenvatting door M. 1480 woorden 6 januari 2014 7,2 17 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie Tijd is geld De ECB leent geld uit aan de banken. Ze rekenen daar reporente voor. Banken

Nadere informatie

Europa in crisis. George Gelauff. Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering

Europa in crisis. George Gelauff. Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering Europa in crisis George Gelauff Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering Opzet Baten en kosten van Europa Banken en overheden Muntunie en schulden Conclusie 2 Europa in crisis Europa veruit

Nadere informatie

CPB Notitie. Bijstelling meerjarencijfers Inleiding. Datum : 3 juli 2003

CPB Notitie. Bijstelling meerjarencijfers Inleiding. Datum : 3 juli 2003 CPB Notitie Datum : 3 juli 2003 Bijstelling meerjarencijfers 2004-2007 1 Inleiding De analyse van het Hoofdlijnenakkoord in mei 2003 in CPB Notitie 2003/49 is gebaseerd op het voorzichtige scenario van

Nadere informatie

Docentenhandleiding Miljoenennotaposter

Docentenhandleiding Miljoenennotaposter Ontwerp Studio Tint, Den Haag Druk LenoirSchuring, Amstelveen Docentenhandleiding Miljoenennotaposter in UITGAVEN 53,5 INKOMSTEN MILJOENENNOTA 16 6,1 in miljarden EMU-opbouw (in mld) 8,5 Loon- en inkomstenbelasting

Nadere informatie

Koufront vanuit het westen

Koufront vanuit het westen Koufront vanuit het westen De Nederlandse economie heeft twee zeer mooie jaren achter de rug. In 8 zal de BBP-groei door de verslechterde externe omgeving gedurende het jaar fors terugvallen. Voor 9 verwachten

Nadere informatie

CPB Notitie. Samenvatting en conclusies. Informateur. Aan: Datum: 16 augustus 2017 Betreft: Actualisatie Middellangetermijnverkenning

CPB Notitie. Samenvatting en conclusies. Informateur. Aan: Datum: 16 augustus 2017 Betreft: Actualisatie Middellangetermijnverkenning CPB Notitie Aan: Informateur Datum: 16 augustus 2017 Betreft: Actualisatie Middellangetermijnverkenning 2018-2021 Centraal Planbureau Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag Postbus 80510 2508 GM Den Haag

Nadere informatie

Nederland. Economie in vrije val

Nederland. Economie in vrije val Economie in vrije val De Nederlandse economie is in recessie, en zal in 9 met circa in volume krimpen ten opzichte van 8. Zo n grote jaarlijkse krimp van het Bruto Binnenlands Product (BBP) is in de afgelopen

Nadere informatie

Via 2012 naar Perspectieven voor NO Overijssel op korte en lange termijn. George Gelauff. 5 januari 2012

Via 2012 naar Perspectieven voor NO Overijssel op korte en lange termijn. George Gelauff. 5 januari 2012 Via 2012 naar 2040 Perspectieven voor NO Overijssel op korte en lange termijn George Gelauff 5 januari 2012 Opzet Vooruitblik Nederland 2012 Decemberraming Sterkte / zwakte NO Overijssel Stad en land Scenario

Nadere informatie

Analyse economische effecten Begrotingsafspraken. Uitgevoerd op verzoek van het kabinet en de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Analyse economische effecten Begrotingsafspraken. Uitgevoerd op verzoek van het kabinet en de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal CPB Notitie 17 oktober 2013 Analyse economische effecten Begrotingsafspraken 2014 Uitgevoerd op verzoek van het kabinet en de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. CPB Notitie Aan: Voorzitter

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2017 2018 34 775 IX Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IXB) en de begrotingsstaat van Nationale Schuld (IXA) voor het

Nadere informatie

Nederlandse economie in zicht

Nederlandse economie in zicht Nederlandse economie in zicht Vooruitzichten 6-7 Economisch Bureau Nederland december Nederlandse economie: groei houdt aan De Nederlandse economie groeide in met ongeveer % - tweemaal zoveel als in 4.

Nadere informatie

DE PERFECTE STORM Hoe de economische crisis de wereld overviel en vooral: hoe we eruit geraken Gert Peersman & Koen Schoors Universiteit Gent

DE PERFECTE STORM Hoe de economische crisis de wereld overviel en vooral: hoe we eruit geraken Gert Peersman & Koen Schoors Universiteit Gent DE PERFECTE STORM Hoe de economische crisis de wereld overviel en vooral: hoe we eruit geraken Gert Peersman & Koen Schoors Universiteit Gent 1 2 De Perfecte Storm Samenloop van drie crisissen die economische

Nadere informatie

2009 uitzonderlijk slecht economisch jaar voor Nederland

2009 uitzonderlijk slecht economisch jaar voor Nederland 2009 uitzonderlijk slecht economisch jaar voor Nederland 02 Krimp mondiale economie in 2009 Aziatische landen als eerste uit het dal Economie eurozone krimpt nog sterker dan wereldeconomie Krimp in 2009

Nadere informatie

Prinsjesdag 2012 Sterker uit de crisis

Prinsjesdag 2012 Sterker uit de crisis Prinsjesdag 212 Sterker uit de crisis Kennis & Economisch Onderzoek 19 september 212 In de greep van bezuinigingsdrift Prinsjesdag 212 Begroting Bruto consolidatie-inspanningen 6 % BBP % BBP 6 5 5 4 Lente-akkoord

Nadere informatie

Bloed, zweet en tranen

Bloed, zweet en tranen Bloed, zweet en tranen Kanttekeningen bij de Miljoenennota 2010 (Dit artikel verscheen eerder in ESB, nr. 4569 van 2 oktober 2009, blz. 582-585.) Flip de Kam Honorair hoogleraar aan de Rijksuniversiteit

Nadere informatie

Stabiliteitsprogramma Nederland. April 2013

Stabiliteitsprogramma Nederland. April 2013 Stabiliteitsprogramma Nederland April 2013 Consistentie met het Nationaal Hervormingsprogramma In het kader van de stroomlijning van het Europese semesterproces worden het Nationaal Hervormingsprogramma

Nadere informatie

Mededelingen De voorzitter: Ik deel aan de Kamer mee dat het volgende lid zich heeft afgemeld: Madlener.

Mededelingen De voorzitter: Ik deel aan de Kamer mee dat het volgende lid zich heeft afgemeld: Madlener. Mededelingen Ik deel aan de Kamer mee dat het volgende lid zich heeft afgemeld: Madlener. Deze mededeling wordt voor kennisgeving aangenomen. Aanbieding rijksbegrotingen 2014 Aan de orde is de rijksbegrotingen

Nadere informatie

Focus op Prinsjesdag 2017

Focus op Prinsjesdag 2017 Focus op Prinsjesdag 2017 Economisch Bureau Nederland 19 september 2017 Nico Klene Tel: +31 (0)20 628 4204 nico.klene@nl.abnamro.com Macro Economische Verkenning 2018 Het CPB verwacht 3,3% economische

Nadere informatie

Ageing and the Sustainability of Dutch Public Finances

Ageing and the Sustainability of Dutch Public Finances Ageing and the Sustainability of Dutch Public Finances Ed Westerhout CPB Opzet studie Drie vragen staan centraal in de studie: Is er sprake van een vergrijzings- of, beter, houdbaarheidsprobleem? Zo, wat

Nadere informatie

Nederland. Op naar de verkiezingen

Nederland. Op naar de verkiezingen Op naar de verkiezingen De Nederlandse economie heeft zich nog niet uit het moeras omhoog weten te tillen en kampt met oplopende werkloosheid, krimpende consumptie, dalende huizenprijzen en een gebrek

Nadere informatie

Voorjaarsprognose : naar een licht herstel

Voorjaarsprognose : naar een licht herstel EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Voorjaarsprognose 2012-13: naar een licht herstel Brussel, 11 mei 2012 Na de productiekrimp eind 2011 wordt de EU-economie nu geacht in een milde recessie te verkeren.

Nadere informatie

Protocol Aruba Nederland November 2018

Protocol Aruba Nederland November 2018 Protocol Aruba Nederland 2019-2021 22 November 2018 Inkadering van het pad richting solide, transparante en houdbare overheidsfinanciën van Aruba Samenwerkingsprotocol Aruba-Nederland 2019-2021 Protocol

Nadere informatie

Wat is de essentie van het 6 miljard pakket? Waarom is er besloten om te bezuinigen? Wordt de economie kapot bezuinigd?

Wat is de essentie van het 6 miljard pakket? Waarom is er besloten om te bezuinigen? Wordt de economie kapot bezuinigd? Wat is de essentie van het 6 miljard pakket? Er is een pakket van 6 miljard euro aan aanvullende bezuinigingen overeenkomen. De bezuinigingen worden hoofdzakelijk gevonden via uitgavenbeperkingen binnen

Nadere informatie

Hoe ver is toeristischrecreatief

Hoe ver is toeristischrecreatief Hoe ver is toeristischrecreatief Groningen? Presentatie voor HPG Zuidbroek, 27 april 2004 Willem van der Velden Stafgroep Economisch Onderzoek Rabobank Nederland 1 Opbouw inleiding Stand van zaken maco-economisch

Nadere informatie

De groei in 2017 is breed gedragen vanuit alle bestedingscategorieën. Economische groei (% bbp) 2,1. Groei particuliere consumptie (%)

De groei in 2017 is breed gedragen vanuit alle bestedingscategorieën. Economische groei (% bbp) 2,1. Groei particuliere consumptie (%) 1 Samenvatting Economisch herstel zet door Begroting in evenwicht Handel groeit matig Groei van voor Nederland relevante wereldhandel (%) 2,7 2016 2,9 2017 Breed gedragen groei De groei in 2017 is breed

Nadere informatie

Eurozone. Trage hervatting van de groei

Eurozone. Trage hervatting van de groei Trage hervatting van de groei Te midden van de onrust rond de Europese schuldencrisis werd de economische groei in de eurozone in het eerste kwartaal van voorzichtig hervat. Voor de komende kwartalen verwachten

Nadere informatie

Nederland. Economie gevangen in begrotingsval

Nederland. Economie gevangen in begrotingsval Figuur : BBP krimpt minder hard Nederland Economie gevangen in begrotingsval De Nederlandse economie bleef in het eerste kwartaal in recessie en de economische activiteit nam in het tweede kwartaal waarschijnlijk

Nadere informatie

Jaarcijfers 2012 Rabobank Groep. Persconferentie 28 februari 2013

Jaarcijfers 2012 Rabobank Groep. Persconferentie 28 februari 2013 Jaarcijfers 2012 Rabobank Groep Persconferentie 28 februari 2013 Jaarcijfers 2012 resultaten Piet Moerland, voorzitter raad van bestuur Rabobank Groep 28 februari 2013 Rabobank: winstdaling door economische

Nadere informatie

De budgettaire kosten van de vergrijzing

De budgettaire kosten van de vergrijzing De budgettaire kosten van de vergrijzing 15 november 2013 Françoise MASAI Vicegouverneur Agenda De voornaamste hypothesen van de SCvVvooruitzichten De budgettaire kosten van de vergrijzing op lange termijn

Nadere informatie

CPB Notitie. Economierapportage maart De wereldeconomie. Datum : 27 maart 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken

CPB Notitie. Economierapportage maart De wereldeconomie. Datum : 27 maart 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken CPB Notitie Datum : 27 maart 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken Economierapportage maart 2003 1 De Nederlandse economie blijft ondermaats presteren. Dit geldt zelfs indien door een voorspoedig

Nadere informatie

Naar gezonde overheidsfinanciën: een anatomie van

Naar gezonde overheidsfinanciën: een anatomie van Naar gezonde overheidsfinanciën: een anatomie van de collectieve uitgaven prof.dr. Hans de Groot Hoogleraar Public management Faculteit Management en Bestuur Dreesseminar 18 november 2009 1 Inhoud Inleiding

Nadere informatie

Coöperatieve Burgerbank

Coöperatieve Burgerbank Coöperatieve Burgerbank Probleem Private banken en de rijkste 1% teveel macht en eigenbelang Structureel veel te hoge rente Structureel teveel (speculatieve) misbruik van het geldsysteem Oplossing Invoeren

Nadere informatie

Visiedocument Neutralis. Visiedocument Neutralis 2013-06- 07

Visiedocument Neutralis. Visiedocument Neutralis 2013-06- 07 Visiedocument Neutralis 1 Inhoudsopgave: 1. Doel Visiedocument.... 3 2. Ontwikkelingen in de wereldeconomie... 4 3. Ontwikkelingen in de Nederlandse economie. 6 4. Ontwikkelingen binnen de financiële branche

Nadere informatie

Voor welke uitdagingen plaatst de vergrijzing ons?

Voor welke uitdagingen plaatst de vergrijzing ons? Voor welke uitdagingen plaatst de vergrijzing ons? Réunion du groupe de travail 1 de la Conférence nationale des pensions, 25 février 2009 Henri BOGAERT I. LANGETERMIJNVOORUITZICHTEN I.1. Demografische

Nadere informatie

Het gras bij de oosterburen

Het gras bij de oosterburen vs Duitsland: -? De se economie deint, door haar open karakter, mee op de golven van de internationale conjunctuur. Vooral de economische ontwikkelingen bij onze oosterbuur spelen daarbij een grote rol,

Nadere informatie

De wereld draait door. Joost Beaumont Economisch Bureau 16 januari 2013

De wereld draait door. Joost Beaumont Economisch Bureau 16 januari 2013 De wereld draait door Joost Beaumont Economisch Bureau 16 januari 2013 Stelling 1. 2012 was een. 1.. slecht jaar 2.. matig/redelijk jaar 3.. goed jaar 2 Stelling 2. 2013 wordt een beter jaar dan 2012 Ja

Nadere informatie

De toekomst van de welvaartsstaat. Frank Vandenbroucke Kortrijk 18 maart 2015

De toekomst van de welvaartsstaat. Frank Vandenbroucke Kortrijk 18 maart 2015 De toekomst van de welvaartsstaat Frank Vandenbroucke Kortrijk 18 maart 2015 De actieve welvaartsstaat herbekeken De duurzaamheid van het succes van de welvaartsstaat Investeren in kinderen Beleidsuitdagingen

Nadere informatie

Stabiliteitsprogramma Nederland. CONCEPT april 2012

Stabiliteitsprogramma Nederland. CONCEPT april 2012 Stabiliteitsprogramma Nederland CONCEPT april 2012 Consistentie met het Nationaal Hervormingsprogramma In het kader van de stroomlijning van het Europese semesterproces worden het Nationaal Hervormingsprogramma

Nadere informatie

Prinsjesdag Alkmaar / #miljoenenontbijt

Prinsjesdag Alkmaar / #miljoenenontbijt Prinsjesdag 2016 Alkmaar e.o. @RaboAlkmaar / #miljoenenontbijt Björn Giesbergen 21 september 2016 Agenda Blik op de wereld Mogelijke impact Brexit Nederlandse economie Uw regio: Alkmaar e.o. Prinsjesdag

Nadere informatie

Economische najaarsprognoses 2013: geleidelijk herstel, externe risico's

Economische najaarsprognoses 2013: geleidelijk herstel, externe risico's EUROPESE COMMISSIE PERSBERICHT Brussel, 5 november 2013 Economische najaarsprognoses 2013: geleidelijk herstel, externe risico's In de afgelopen maanden zijn er een aantal bemoedigende signalen geweest

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1997 1998 25 600 Nota over de toestand van s Rijks Financiën Nr. 3 BRIEF VAN HET LID DE HOOP SCHEFFER Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

CRB CCR SR/LVN Conclusies van de sociale gesprekspartners op basis van de documentatienota Macro economische context

CRB CCR SR/LVN Conclusies van de sociale gesprekspartners op basis van de documentatienota Macro economische context CRB 2016-0510 SR/LVN 03.02.2016 Conclusies van de sociale gesprekspartners op basis van de documentatienota Macro economische context 2 CRB 2016-0510 Overzicht groei sinds 1996 Onder invloed van de conjuncturele

Nadere informatie

DE ECONOMIE EN DE RIJKSBEGROTING 2015

DE ECONOMIE EN DE RIJKSBEGROTING 2015 120 DE ECONOMIE EN DE RIJKSBEGROTING 2015 J.H.M. Donders en J.J. van Maldegem* Samenvatting De Nederlandse economie kruipt uit een diep dal. Het voor 2015 voorziene verdere herstel is nog broos. De ramingen

Nadere informatie

Voorjaarsprognoses : Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's

Voorjaarsprognoses : Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's IP/11/565 Brussel, 13 mei 2011 Voorjaarsprognoses 2011-2012: Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's Het geleidelijke herstel van de EU-economie zet door, zo blijkt uit de vooruitzichten voor

Nadere informatie

Het waren weekjes weer wel: 38 en 39

Het waren weekjes weer wel: 38 en 39 aug. okt. dec. feb. april juni aug. aug. okt. dec. feb. april juni aug. aug. okt. dec. feb. april juni aug. Het waren weekjes weer wel: 38 en 39. De nieuwe macrocijfers.5..5. -.5 -. -.5 -. -.5 % -.6 -.6.

Nadere informatie

Economische situatie 2010

Economische situatie 2010 Economische situatie 2010 Nederland en Drenthe Frits Oevering Kennis en Economisch Onderzoek Rabobank Nederland 1 Agenda Nederlandse economie: herstel, maar allesbehalve overtuigend Regionaal karakter

Nadere informatie

Vakcentrale. Toekomst Pensioenstelsel Zaken rond AOW en het aanvullend pensioen

Vakcentrale. Toekomst Pensioenstelsel Zaken rond AOW en het aanvullend pensioen Toekomst Pensioenstelsel Zaken rond AOW en het aanvullend pensioen 0 Tom Poes verzin eens een list! Het is moeilijk om jong te zijn, gaf hij toe. Je moet lenen aan je kinderen, en je moet de ouderen teruggeven

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 046 Wijziging van de Algemene Ouderdomswet, de Wet inkomensvoorziening oudere werklozen, de Wet werk en bijstand, de Wet inkomstenbelasting

Nadere informatie

LAND: Noorwegen. LAND: Nederland

LAND: Noorwegen. LAND: Nederland LAND: Noorwegen Levensverwachting bij de geboorte in jaren: 81,7 Publieke uitgaven aan gezondheidszorg (% van bbp): 8,3 Alfabetisme (% onder 15jarigen en ouder): 99,9 Gemiddeld aantal jaren scholing: 12,7

Nadere informatie