Nederlandse economie in zicht

Transcriptie

1 Nederlandse economie in zicht Ramingen hoger na herzien BBP Economisch Bureau Nederland 8 juli 215 BBP-groei boven gemiddelde eurozone Nederland Eurozone Meest recente conjunctuurcijfers stemmen positief Het gaat alsmaar beter met de Nederlandse economie. Volgens herziene cijfers blijkt het BBP in het eerste kwartaal harder te zijn gegroeid dan gedacht. De cijfers voor het derde en vierde kwartaal van 214 zijn eveneens naar boven bijgesteld. Wij vinden dat de aanpassingen aanleiding vormen om de BBP-ramingen te verhogen. Ook de meest recente conjunctuurindicatoren rechtvaardigen volgens ons deze stap. Ondernemers zien de toekomst met vertrouwen tegemoet. Gegeven de hoge bezettingsgraad zien zij weer reden om te investeren. Het herstel van de bedrijfsinvesteringen is het best zichtbaar in de woningbouw. Dankzij de hogere investeringen verbetert de situatie op de arbeidsmarkt. De daling van de werkloosheid en de grotere kansen op een baan stemmen consumenten positief. Hun optimisme wordt nog eens versterkt door het aanhoudende herstel van de woningmarkt. De hogere binnenlandse vraag vormt de opmaat voor een stijging van de inflatie. De opleving van de economische activiteit zorgt bovendien voor extra belastinginkomsten. Omdat hier lagere aardgasbaten tegenover staan, blijft de afname van het begrotingstekort echter beperkt. Dit neemt niet weg dat de overheidsschuld voor het eerst sinds 27 weer daalt als percentage van het BBP.

2 2 Nederlandse economie in zicht - Ramingen hoger na herzien BBP - 8 juli 215 Economie groter dan gedacht BBP-groei opwaarts herzien Het gaat alsmaar beter met de Nederlandse economie. Volgens herziene cijfers is het BBP in het eerste kwartaal gegroeid met,6% k-o-k, en niet met,4% zoals aanvankelijk geraamd. Vergeleken met hetzelfde kwartaal een jaar geleden blijkt de BBP-groei in het eerste kwartaal te zijn uitgekomen op 2,5% in plaats van 2,4%. Dat is boven het eurozonegemiddelde. Ook de cijfers over het derde en het vierde kwartaal van 214 zijn naar boven bijgesteld. Via het overloopeffect draagt dit bij aan een hogere groei in 215. De herzieningen geven wat ons betreft aanleiding om de BBPramingen voor dit jaar te verhogen, temeer omdat de meest recente conjunctuurcijfers optimistisch stemmen. Volgens ons komt de groei uit op 2,3% in plaats van 2,1%. Bemoedigend is dat de activiteit breder wordt gedragen. De opleving van de conjunctuur rustte aanvankelijk louter op de buitenlandse handel. Vanaf dit jaar dragen ook de consumptie en de investeringen positief bij. Enige terughoudendheid is evenwel op zijn plaats. De onzekerheid rondom Griekenland kan nadelige uitpakken voor de Nederlandse economie. Philip Bokeloh BBP-groei weer boven eurozone gemiddelde % j-o-j Nederland Eurozone Bron: Datastream Toename economische activiteit breed gedragen Procentpunt 2.5 Ondernemers zijn positief Ondernemers zien de toekomst met groeiend vertrouwen tegemoet. De PMI-index, de inkoopmanagersindex van de industrie, bereikte in juni een niveau van 56,2. Dat is ruim boven de grens van 5 die het verschil markeert tussen krimp en groei. Ondernemers zijn met name tevreden over de orderontwikkeling. Er komen meer opdrachten uit het buitenland met dank aan de lage euro en de aantrekkende economie in de rest van de eurozone. De Verenigde Staten beleefden door incidentele factoren een zwak eerste kwartaal, maar lijken deze tijdelijke terugval inmiddels weer te boven Bron: CPB, ramingen 215 en 216 ABN AMRO Bank Uitvoer Bedrijfsinvesteringen Part. consumptie Woninginvesteringen Overheidsbestedingen BBP Dat het ondernemerssentiment verbetert, blijkt ook uit de index van het producentenvertrouwen van het CBS en de Europese conjunctuurindicator. Beide indicatoren bereikten in juni het hoogste niveau in vier jaar tijd. Ondernemers zijn positiever over de productievooruitzichten en vinden de voorraden te klein. Bij een hoge bezettingsgraad van 81,8 in het eerste kwartaal zien zij weer reden om te investeren. 15 Producentenvertrouwen sterk verbeterd index Investeringen nemen toe De bedrijfsinvesteringen zijn in het eerste kwartaal toegenomen met 8% j-o-j. Ondernemers financieren hun investeringen bij voorkeur uit eigen middelen. De hoge winstgevendheid van de afgelopen jaren en de relatief gezonde balansen geven hier ruimte voor. Bedrijven blijven terughoudend met geld lenen. In de eerste vijf maanden van het jaar stond 4½% minder bedrijfskrediet uit dan vorig jaar. Dit terwijl banken hun kredietvoorwaarden versoepelen Producentenvertrouwen

3 3 Nederlandse economie in zicht - Ramingen hoger na herzien BBP - 8 juli 215 Banken schatten de financiële risico s lager in, onder andere vanwege de daling van het aantal faillissementen. Het herstel van de bedrijfsinvesteringen is het best zichtbaar in de woningbouw. Daar zijn de investeringen in het eerste kwartaal met 21% j-o-j toegenomen. Nu de huizenmarkt opveert, krijgen architecten weer nieuwe opdrachten en ontvangen gemeenten aanvragen voor bouwvergunningen. Verder hebben bouwers meer maanden onderhanden werk en zijn zij positiever gestemd over de prijsontwikkeling van nieuwbouwwoningen. De bouwinvesteringen krijgen de eerste helft van 215 een incidentele impuls door de tijdelijke btwverlaging voor de arbeidskosten bij renovatie en herstel van woningen. Per 1 juli is dit lagere tarief vervallen. Ook de zakelijke dienstverlening blijft het goed doen. De omzet van deze sector is in het eerste kwartaal met 5,9% toegenomen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Dat is de sterkste groei sinds 28. De omzetstijging was het grootst in de uitzendbranche. In antwoord op een toenemende vraag, breiden bedrijven hun flexibele schil uit. Ook in de industrie gaat het beter. De gemiddelde dagproductie is in april met,9% toegenomen vergeleken met een jaar geleden. De uitkomst zou nog hoger zijn geweest als de capaciteit in de tabaksindustrie niet zou zijn weggevallen. De industrie profiteert van de verbetering in Duitsland, de belangrijkste afzetmarkt voor industriële producten. Werkgelegenheid groeit Door de hogere investeringen veert de arbeidsmarkt op. Er zijn meer vacatures, de werkgelegenheid stijgt en het aantal gewerkte uren neemt mondjesmaat toe. Tegelijkertijd zijn er minder ontslagen en daalt de werkloosheid. Dat gebeurt nog traag, want steeds meer werknemers bieden hun diensten aan in verband met de grotere kans op een baan. Hoewel het ruimere arbeidsaanbod de lonen drukt, beginnen de uurlonen weer licht te stijgen. In combinatie met de lage inflatie zorgt dit voor een stijging van het beschikbaar inkomen. Deze stijging blijft evenwel gematigd, doordat de belastingen en sociale premies toenemen. Een belangrijke trend op de arbeidsmarkt is flexibilisering. Meer dan één op de vijf werknemers werkt als uitzendkracht of gedetacheerde. Inclusief zzp ers heeft één op de drie werknemers geen vast dienstverband. De zogenaamde flexibele schil is groter dan in omringende landen. Om de rechten tussen werknemers met een flexibel en een vast contract meer in overeenstemming te brengen, is op 1 juli de Wet Werk en Zekerheid van kracht geworden. Deze wet geeft werknemers met een flexibel contract meer rechten. Werknemers met een vast contract zijn juist minder beschermd. In de aanloop naar de aanpassing hebben naar verluidt veel werknemers met een flexibel contract hun baan Minder bedrijven gaan failliet Totaal aantal afgelopen 12 maanden Faillissementen Bouwinvesteringen stijgen weer na jaren van dalingen % j-o-j Bedrijfsinvesteringen Woninginvesteringen Bron: Datastream Werkgevers maken meer gebruik van flexibele schil Procentueel aandeel werkzame beroepsbevolking Flexibele arbeidsrelatie ZZP

4 4 Nederlandse economie in zicht - Ramingen hoger na herzien BBP - 8 juli 215 verloren. Wij denken echter niet dat de wet tot een structureel hogere werkloosheid leidt. Consumptieve uitgaven omhoog De daling van de werkloosheid en de grotere kansen op een baan geven aanleiding voor groeiend optimisme bij consumenten. Het sentiment wordt nog eens versterkt door het aanhoudende herstel van de woningmarkt. Ondanks dat de tijdelijke verruiming van de schenkingsvrijstelling is teruggedraaid en banken minder krediet mogen verschaffen in verhouding tot het inkomen, blijven de woningverkopen dit jaar stijgen. De lage hypotheekrente maakt woningen beter betaalbaar, wat op zijn beurt bijdraagt aan het vertrouwen in de woningmarkt. Er staan minder huizen te koop en verkopers durven na lange tijd weer hun vraagprijs te verhogen. Doordat de waardering op de huizenmarkt stijgt, staan er minder gezinnen met hun huis onder water. Aanhoudende stijging huizenprijzen % j-o-j Prijsontwikkeling /Kadaster Het consumentenvertrouwen staat inmiddels op het hoogste niveau in acht jaar tijd. Huishoudens zijn positief over de economie, minder somber over hun financiële situatie en eerder bereid om geld uit te geven. Zo gaan zij vaker uit eten. De omzet in de horeca is in het eerste kwartaal voor de zevende maal op rij gestegen, ditmaal met 3,9% j-o-j. Ook geven huishoudens makkelijker geld uit aan duurzame artikelen zoals huishoudelijke apparaten en woninginrichting. Hoewel de detailhandelsverkopen toenemen, is de groei van de omzet nog zwak. Dit komt doordat de verkoopprijzen onder druk staan, mede vanwege de scherpe concurrentie online. Inflatie minder zwak De inflatie is volgens geharmoniseerde cijfers gestegen van nihil in april naar,7% j-o-j in mei. Dat is boven het,3%- gemiddelde van de eurozone. De forse stijging in mei is vrijwel volledig te wijten aan de vakantiereizen, vliegtickets en accommodaties. De prijs daarvan steeg harder dan gebruikelijk in mei, omdat Pinksteren vroeg viel dit jaar en er meer mensen in mei op vakantie gingen. De plotselinge inflatiestijging is dus een incident. Wij gaan er niettemin van uit dat inflatie geleidelijk zal oplopen. De lagere koers van de euro vormt de opmaat voor hogere prijzen voor uit het buitenland ingevoerde goederen en diensten. Daarnaast slinkt de output gap omdat de feitelijke BBP-groei stijgt ten opzichte van de potentiële economische groei. Hierdoor is de druk op de inflatie niet langer neerwaarts maar opwaarts gericht. Begrotingsmeevallers domineren De krachtige groei van het BBP zorgt voor meevallers voor de regering. Terwijl de belastinginkomsten hoger zijn dan geraamd, vallen de uitkeringsuitgaven lager uit dan gedacht. Wat ook gunstig is voor de overheidsfinanciën zijn de financieringslasten. De tienjaarsrente zakt in april tot een Consumenten positief gestemd Index Consumentenvertrouwen Inflatie voorbij dieptepunt Inflatie % j-o-j; output gap als % verschil tussen feitelijke en potentiële BBP-groei Geharmoniseerde inflatie Output gap Bron: Datastream, OESO (215 en 216 obv ramingen)

5 5 Nederlandse economie in zicht - Ramingen hoger na herzien BBP - 8 juli 215 dieptepunt van,3% om vervolgens weer te stijgen. Begin juli stond de rente op 1,1%, wat nog altijd laag is in historisch perspectief. De spread met Duitsland is eveneens toegenomen, maar is met iets minder dan 3 basispunten nog altijd bescheiden. Tegelijkertijd moet de overheid ook een forse tegenvaller incasseren. De aardgasbaten zijn lager dan voorzien. Vanwege het risico van aardbevingen wordt de gaswinning in Groningen teruggeschroefd. Dit jaar ligt de limiet op 3 miljard kubieke meter in plaats van 39,4 miljard waar eerder rekening mee werd gehouden. Volgend jaar ligt de limiet mogelijk nog lager. Elk miljard kubieke meter gas betekent een inkomstenderving van EUR 2 mln. Verbetering overheidsfinanciën Volgens onze inschatting daalt het begrotingstekort dit jaar naar 2% van het BBP. Voor komend jaar houden wij rekening met een tekort van 1%. Het percentage zal echter hoger uitvallen als de regering vasthoudt aan de geplande lastenverlaging op arbeid van EUR 5 mld. Dit plan zal echter op verzet stuiten van Brussel. De Europese Commissie staat alleen lastenverlagingen toe als hier structurele hervormingen tegenover staan. Maar de kans op hervormingen is niet erg groot. Het voorstel om in ruil voor lastenverlaging de btwtarieven te uniformeren en gemeenten ruimere rechten te verlenen om belasting te innen is immers door belangrijke oppositiepartijen getorpedeerd. Kerncijfers Nederlandse economie % mutaties BBP Particuliere consumptie Overheidsconsumptie Investeringen Uitvoer Invoer Consumentenprijzen (CPI) Consumentenprijzen (HICP) Lonen Niveaus Werkloosheid (% beroepsbevolking) Lopende rekening (% BBP) Saldo overheid (% BBP) Herziene cijfers zijn gecursiveerd. Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau Gegeven het dalende tekort op de begroting en de hogere economische groei kan de schuld van de overheid als percentage van het BBP voorzichtig weer dalen. Voor dit jaar houden wij rekening met een schuld van 67,5% van het BBP. Na verkoop van ABN AMRO Bank zal dit percentage nog lager liggen.

6 6 Nederlandse economie in zicht - Ramingen hoger na herzien BBP - 8 juli 215 APPENDIX 1. TABEL MACRO-INDICATOREN Kerncijfers Nederlandse economie r 216r Kwartaal 3 Kwartaal 4 Kwartaal 1 Kwartaal 2 % mutaties k-o-k k-o-k k-o-k k-o-k BBP -1,1 -,4 1,,4,9,6 2,3 2,2 Particuliere consumptie -1,6-1,4,,1,8,6 1,8 1,5 Overheidsconsumptie -,7 -,2,3,1 -,6,4 -,3,5 Investeringen -6,3-4,5 3,5 2,2 3,3 2,1 5, 4,1 Uitvoer goederen & diensten 3,8 2,4 4, 1,3,9 1,1 4,4 5,4 Invoer goederen & diensten 2,7 1,1 4, 1,5,6,1 4,2 5,9 Consumentenprijzen (CPI - % j-o-j) 2,5 2,5 1,,9,9,2 1,1 (mei),6 1,8 Consumentenprijzen (HICP - % j-o-j) 2,8 2,6,3,3,2 -,5,7 (mei),1 1,6 Lonen part, sector (% j-o-j) 1,6 1,3 1,1 1,1 1,2 1,3 1,2 1,3 1,7 Niveaus Werkloosheid (% beroepsbevolking)* 5,8 7,3 7,4 7,2 7,1 7,1 6,9 (mei) 7, 6,6 Producentenvertrouwen (ultimo) -5,6,1 3,4 -,2 3,4 1,4 4,6 Consumentenvertrouwen (ultimo) *Nieuwe reeks werkloosheid Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau Kerncijfers internationale economie r 216r Kwartaal 3 Kwartaal 4 Kwartaal 1 Kwartaal 2 % mutaties k-o-k k-o-k k-o-k BBP eurozone -,7 -,4,9,2,3,4 1,8 2,3 BBP Duitsland,6,2 1,6,1,7,3 2, 2,5 BBP Verenigde Staten 2,3 2,2 2,4 1,2,5, 2,7 3,1 Niveaus USD per EUR (ultimo) 1,32 1,38 1,21 1,26 1,21 1,7 1,11 1, 1,15 Korte rente eurozone (%, 3m Euribor, ultimo),2,3,1,1,1,,,,1 Lange rente, 1jr Bund (%, Duitsland, ultimo) 1,3 1,9,5,9,5,2,8 1, 1,9 Lange rente, Nederland (%,1jr staats, ultimo) 1,5 2,2,7 1,1,7,3 1, 1,1 2, Olieprijs Brent (USD/vat, gemiddelde) 111,7 18,7 98,9 12,1 76,1 53,9 61, Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau

7 7 Nederlandse economie in zicht - Ramingen hoger na herzien BBP - 8 juli 215 Lees meer over het Economisch Bureau op: Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie en sectoren. ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie. Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen. U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is. Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien. Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product met inachtneming van alle mogelijke risico s past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren, In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen. Alle rechten voorbehouden.