Nederlandse economie in zicht

Transcriptie

1 Nederlandse economie in zicht Economie maakt inhaalslag Economisch Bureau Nederland 1 september 215 Nederlandse economie is bezig met een inhaalslag De Nederlandse economie doet het goed en groeit harder dan vorig jaar. In de eerste helft van het jaar liep de stijging van het bruto binnenlands product (BBP) verder op: naar gemiddeld 2¼. Dit is mede te danken aan het feit dat de groei breder wordt gedragen. Naast de uitvoer, die in de voorbije magere jaren is blijven toenemen, dragen al enige tijd de investeringen en naderhand ook de consumptie bij aan de groei. De groei kan aanhouden, mede dankzij de economische ontwikkelingen in het buitenland: we gaan ervan uit dat de groei in VS en de eurozone in het tweede halfjaar licht kan versnellen. We gaan in ons hoofdscenario niet uit van een harde landing van de Chinese economie. De onzekerheid daarover is echter wel toegenomen. Tegenvallende ontwikkelingen in China en andere opkomende economieën vormen een risico voor het verdere herstel. Mede door de gedaalde olieprijs en de goedkopere euro kan het BBP dit jaar zo n 2¼% stijgen. Als de gaswinning in Groningen niet zou zijn beperkt, had de groei zo n ½%-punt hoger kunnen uitvallen. De BBP-groei werd in het tweede kwartaal met een ½%-punt (kwartaal-op-kwartaal) gedrukt door de lagere gasproductie. Eigenlijk wist de economie het groeitempo van het eerste kwartaal vast te houden. Dankzij de lastenverlichting van EUR 5 miljard kan de groei in 216 iets hoger uitvallen dan dit jaar. We hebben daarom onze BBP-raming verhoogd naar 2½%. Gelet op de recente positieve ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en de (vooralsnog) gunstige vooruitzichten voor de economie hebben we onze ramingen voor de werkloosheid voor dit en volgend jaar licht verlaagd. Volgend jaar zal de inflatie hoger uitkomen dan dit jaar. Dat heeft te maken met de verdere stijging van de dollarkoers die de invoer duurder maakt. Ook de olieprijs zal iets stijgen. Onze inflatieraming voor 216 hebben we echter iets verlaagd. Dat is het gevolg van de verlaging van de raming voor de olieprijs in 216 en onze licht herziene prognose van de dollarkoers.

2 2 Nederlandse economie in zicht - Economie maakt inhaalslag - 1 september 215 Economie bezig met inhaalslag De Nederlandse economie doet het goed en groeit flink harder dan vorig jaar. Volgend jaar zou de groei, mede dankzij de lastenverlichting, nog iets hoger kunnen uitvallen. Tegenvallende ontwikkelingen in de opkomende economieën in de wereld vormen echter een risico voor het verdere herstel. 3 BBP-groei is versneld Nico Klene BBP-groei in de versnelling Na twee jaren van krimp liet de economie vorig jaar een groei zien van 1%. Die 1% is een gemiddelde voor heel 214. In het slotkwartaal van dat jaar lag het groeitempo echter met 1½% jaar-op-jaar duidelijk hoger. En in de eerste helft van dit jaar liep de groei van het bruto binnenlands product (BBP) verder op: naar gemiddeld 2¼. Dit hogere cijfer wordt mede veroorzaakt door het feit dat de groei breder wordt gedragen. Naast de uitvoer, die in de voorbije magere jaren is blijven groeien, dragen al enige tijd de investeringen en ook de consumptie bij aan de toename van het BBP. En ook als we kijken naar sectoren wordt het aanhoudende herstel breder gedragen: alle marktsectoren schrijven positieve cijfers; vorig jaar al trouwens. De bouw, een paar jaar geleden nog de zwakste broeder onder de sectoren, laat dit jaar zelfs een productiestijging zien van zo n 4½%. na zeven magere jaren Door de economische crisis heeft de economie een aantal jaren onder haar kunnen gepresteerd: de feitelijke productie was lager dan de potentiële productie. Pas in het tweede kwartaal van dit jaar bereikte de economie weer de omvang van het tweede kwartaal van 28 - vóór de Grote Recessie. Onder normale omstandigheden zou het BBP in die zeven jaar echter zo n 11 à 12% zijn toegenomen. Om (een deel van) de gemiste groei goed te kunnen maken, moet de economie geruime tijd harder groeien dan de potentiële groei. Die potentiële groei wordt geschat op zo n 1½% (mogelijk wat minder). Het verleden laat zien dat economieën die door een dip enkele jaren onder hun vermogen hebben gepresteerd, daarna de achterstand weer - deels - inlopen. In welke mate dat deze keer het geval zal zijn, zullen we moeten afwachten. De voorbije magere jaren hebben de economie veel achterstand opgeleverd. Dit en volgend jaar lijkt de economie inderdaad harder te groeien dan haar potentiële tempo (de kruissnelheid van de economie). En eigenlijk is het beeld nog iets beter, want de economische groei wordt gedrukt door de verminderde gaswinning in Groningen. Vorig jaar viel de groei daardoor zo n ½%-punt lager uit (dan zonder de verminderde gaswinning het geval was geweest). En ook dit jaar wordt de groei met naar schatting een ½%-punt gedrukt Nederland Eurozone BBP minder gegroeid dan mogelijk was EUR miljard Potentieel Feitelijk Bron: CBS en eigen berekening Toename economische activiteit breed gedragen Bijdrage aan BBP-groei in %-pt 2,5 1,5 Uitvoer,5 Bedrijfsinvesteringen Part. consumptie -,5 Woninginvesteringen Overheidsbestedingen -1,5 BBP -2, Bron: CPB, ramingen 215 en 216 ABN AMRO Bank

3 3 Nederlandse economie in zicht - Economie maakt inhaalslag - 1 september 215 Groei was in tweede kwartaal hoger dan het lijkt De geringere gaswinning in Groningen speelde de BBP-groei in het tweede kwartaal sterk parten. Volgens voorlopige cijfers groeide de economie,1% ten opzichte van het voorgaande kwartaal (k-o-k). Dat was flink minder dan de,6% in het eerste kwartaal. Dat lijkt op een groeivertraging. Een nadere blik op de cijfers leert echter dat de BBP-groei in het tweede kwartaal (k-o-k) met,5%-punt werd gedrukt door de forse krimp van bijna 2% in de delfstoffenwinning (lees: gaswinning). We kunnen dus zeggen dat de economie in het tweede kwartaal de vaart erin heeft gehouden. Opnieuw zijn, in het voorjaarskwartaal, de consumptie van gezinnen, de particuliere investeringen en de uitvoer gestegen. Opvallend is vooral de toename van de investeringen in woningen met 7% k-o-k. Na vier kwartalen met stijgingen op rij lagen deze investeringen inmiddels 3% boven het niveau van het tweede kwartaal van 214. De toename van de bedrijfsinvesteringen bleef daar ruim bij achter. Omdat ook de invoer sterk toenam, bleef de BBP-groei beperkt tot slechts,1%. Woningmarkt is geen groeiremmer meer De woningmarkt doet het beter dan verwacht. Dat geldt voor zowel de nieuwbouw als de renovatie van woningen. Zo zijn de verkopen van nieuwbouwwoningen flink gestegen: in de eerste zeven maanden waren het er 47% meer dan in de eerste helft van 214. Ook de verkopen van bestaande woningen zitten nog steeds in de lift: in dezelfde periode zagen we een stijging van ruim 21%. Ten slotte is het aantal vergunningen voor nieuwe woningen in het tweede kwartaal verdubbeld ten opzichte van een jaar eerder. Begin juli zijn echter enkele normen voor de woningmarkt aangescherpt. 1 Het ligt voor de hand dat veel kopers daardoor zijn gestimuleerd om de koop van een woning naar voren te halen. Ook de huizenprijzen stijgen langzaam maar zeker verder. In de eerste zeven maanden zijn de prijzen gemiddeld 2½ opgelopen. We denken dat de gemiddelde prijsstijging dit jaar nog wat hoger kan uitkomen: op ongeveer 3%. En een vergelijkbare stijging voorzien we voor 216. Vooruitzichten zijn positief, maar De vooruitzichten voor de Nederlandse economie zijn positief. Dat heeft ook te maken met onze verwachtingen voor de VS en de eurozone. We voorzien daar voor het tweede halfjaar een licht hoger groeitempo dan in de eerste jaarhelft. Beide regio s hebben baat bij de gedaalde olieprijzen. De eurozone profiteert bovendien van de goedkopere euro en de gedaalde rente. Dat geldt uiteraard ook voor de Nederlandse economie. Groei met en zonder delfstoffenwinning % k-o-k 1,,5, -,5-1, Excl. delfstoffenwinning Feitelijk en eigen berekening Sterke stijging investeringen in woningen na diepe dip Woningverkopen en -prijzen verder gestegen Huizenprijzen (index; l.a.) Transacties (12-m totaal x1; r.a.) 1 De NHG-grens is verder verlaagd en de banken moeten nieuwe, strengere inkomensnormen van het Nibud hanteren ten aanzien van hypotheken.

4 4 Nederlandse economie in zicht - Economie maakt inhaalslag - 1 september 215 Daarbij komt dat het Nederlandse kabinet voor volgend jaar een flinke lastenverlichting gepland heeft van EUR 5 miljard (,7% van het BBP). We hebben deze lastenverlichting nu in onze ramingen meegenomen en daarom onze BBP-prognose voor 216 met een ¼%-punt verhoogd naar 2½%. Vooral de consumptie zal profiteren van de lastenverlichting. De groei van deze bestedingen kan volgend jaar oplopen naar bijna 2%. Een dergelijk cijfer zagen voor het laatst in 27. opkomende economieën kunnen roet in eten gooien De stemmingsindicatoren voor de economie zijn in de zomer verder verbeterd. Dat wijst op een aanhoudende en mogelijk zelfs iets sterkere groei van de economie. Wel merken we op dat de cijfers in september wat zijn teruggevallen. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de onrust op de financiële markten als gevolg van de zorgen over de Chinese economie. Ook enkele andere opkomende economieën laten een groeivertraging zien. 2 We gaan in ons hoofdscenario niet uit van een harde landing van de Chinese economie, maar het risico van tegenvallers en daarmee van minder economische groei is wel toegenomen. Werkloosheid gestaag verder omlaag Dankzij de groei van de economie, die in de zomer van 213 inzette, neemt ook de werkgelegenheid weer toe - sinds het voorjaar van 214. Door de toename van het aantal banen kon de werkloosheid in de eerste zeven maanden van dit jaar verder dalen. We denken dat de werkloosheid langzaam maar zeker zal blijven dalen. De groei van het BBP die we nu zien, blijft wat achter bij de groei in eerdere herstelperiodes. Daardoor verloopt de afname van de werkloosheid wellicht ook wat langzamer Opgaande lijn stemmingsindicatoren Index Meer banen minder werklozen Producentenvertrouwen industrie (l.a.) Economisch-sentimentindicator (r.a.) x Werkzame beroepsbevolking (l.a.) Werklozen (r.a.) De tekenen van een verdere verbetering van de arbeidsmarkt zijn positief. Het aantal uitzenduren liet in het tweede kwartaal de negende achtereenvolgende stijging zien (+3,2% k-o-k). Jaar-op-jaar is de stijging opgelopen naar +9%. Het aantal vacatures name in het tweede kwartaal eveneens voor de negende keer op rij toe. Opnieuw was er een stijging van 5% k-o-k (2). Het aantal aangevraagde en het aantal verleende ontslagvergunningen blijft afnemen. En de vacatureindicator van het CBS laat de laatste maanden weer enige verbetering zien na de tijdelijke terugval in april-mei. Gelet op de recente arbeidsmarktontwikkelingen en de (vooralsnog) gunstige vooruitzichten voor de economie hebben we onze ramingen voor de werkloosheid voor dit en volgend jaar licht verlaagd. Flinke toename aantal uitzenduren Bron: Thomson reuters Datastream 2 ABN AMRO Macro Focus The top 6 emerging markets at risk

5 5 Nederlandse economie in zicht - Economie maakt inhaalslag - 1 september 215 Inflatie omhoog De inflatie is dit jaar geleidelijk weer gestegen. Mede door de sterk gedaalde energieprijzen was de inflatie in januari afgenomen naar %. Vervolgens liep de stijging van de consumentenprijsindex op naar ongeveer 1%, om in augustus weer wat te dalen naar,8%. De inflatiestijging sinds januari kunnen we deels toeschrijven aan de geringere daling van de energieprijzen. Daardoor wordt de inflatie dus minder gedrukt dan voorheen. We zien echter in diverse productgroepen wat meer inflatie. De kerninflatie (het cijfer exclusief o.a. energie, groente en fruit) is ook opgelopen. Dat heeft wellicht te maken met het economisch herstel waardoor de neerwaartse druk op de prijzen wat afneemt. Bovendien is de dollar duurder geworden. Al met al zal de gemiddelde inflatie dit jaar iets hoger zijn dan we dachten. Inflatie hoger Inflatie Kerninflatie Bron: Datastream, Volgend jaar zal de inflatie hoger uitkomen dan dit jaar. Dat heeft te maken met de verdere stijging van de dollarkoers die de invoer duurder maakt. Ook de olieprijs zal iets stijgen. Het neerwaartse effect van de eerst gedaalde olieprijs op de inflatie zal wegvallen en vervolgens overgaan in een licht opwaarts effect. Ook de aanhoudende economische groei kan bijdragen aan meer inflatie. Onze inflatieraming voor 216 hebben we echter iets verlaagd. Dat is het gevolg van de verlaging van de raming voor de olieprijs in 216 en onze licht herziene prognose van de dollarkoers, die mogelijk pas eind dit jaar pariteit bereikt. Kerncijfers Nederlandse economie % mutaties BBP -,4 1, 2,3 2,5 Particuliere consumptie -1,4, 1,7 1,9 Overheidsconsumptie,2,3 -,1,6 Investeringen -4,5 3,5 7,6 4,4 Uitvoer 2,4 4, 4,5 5, Invoer 1,1 4, 4,5 6, Consumentenprijzen (CPI) 2,5 1,,8 1,5 Consumentenprijzen (HICP) 2,6,3,4 1,4 Lonen 1,3 1,1 1,3 1,7 Niveaus Werkloosheid (% beroepsbevolking) 7,3 7,4 6,9 6,4 Lopende rekening (% BBP) 11, 1,8 11,1 1,6 Saldo overheid (% BBP) -2,4-2,4-2, -1,5 Herziene cijfers zijn gecursiveerd. Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau

6 6 Nederlandse economie in zicht - Economie maakt inhaalslag - 1 september 215 APPENDIX 1. TABEL MACRO-INDICATOREN Kerncijfers Nederlandse economie r 216r Kwartaal 4 Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 % mutaties k-o-k k-o-k k-o-k k-o-k BBP -1,1 -,4 1,,9,6,1 2,3 2,5 Particuliere consumptie -1,2-1,4,,8,6,2 1,7 1,9 Overheidsconsumptie -1,3,2,3 -,6,4, -,1,6 Investeringen -6,3-4,5 3,5 3,6 2,4 2,1 7,6 4,4 Uitvoer goederen & diensten 3,8 2,4 4,,9 1,1 1, 4,5 5, Invoer goederen & diensten 2,7 1,1 4,,7,3 2,3 4,5 6, Consumentenprijzen (CPI - ) 2,5 2,5 1,,9,2,9,8 (aug),8 1,5 Consumentenprijzen (HICP - ) 2,8 2,6,3,2 -,5,4,4 (aug),4 1,4 Lonen part, sector () 1,6 1,3 1,1 1,2 1,2 1,2 1,4 (aug) 1,3 1,7 Niveaus Werkloosheid (% beroepsbevolking) 5,8 7,3 7,4 7,1 7,1 6,9 6,8 (jul) 6,9 6,4 Producentenvertrouwen (ultimo) -5,6,1 3,4 3,4 1,4 4,6 3,5 (aug) Consumentenvertrouwen (ultimo) (aug) Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau Kerncijfers internationale economie r 216r Kwartaal 4 Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 % mutaties k-o-k k-o-k k-o-k BBP eurozone -,8 -,2,9,4,5,4 1,6 2,2 BBP Duitsland,6,4 1,6,6,3,4 1,8 2,4 BBP Verenigde Staten 2,2 1,5 2,4,5,2,9 2,7 3,1 Niveaus USD per EUR (ultimo) 1,32 1,38 1,21 1,21 1,7 1,11 1,12 (aug) 1, 1,1 Korte rente eurozone (%, 3m Euribor, ultimo),2,3,1,1,,, (aug),, Lange rente, 1jr Bund (%, Duitsland, ultimo) 1,3 1,9,5,5,2,8,8 (aug),5 1,4 Lange rente, Nederland (%,1jr staats, ultimo) 1,5 2,2,7,7,3 1, 1, (aug),6 1,5 Olieprijs Brent (USD/vat, gemiddelde) 111,7 18,7 98,9 76,1 53,9 61,9 46,7 (aug) 6 65 Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau

7 7 Nederlandse economie in zicht - Economie maakt inhaalslag - 1 september 215 Lees meer over het Economisch Bureau op: Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie en sectoren. ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie. Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen. U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is. Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien. Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product met inachtneming van alle mogelijke risico s past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren, In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen. Alle rechten voorbehouden.