1. Inleiding kadernota

1. Inleiding kadernota 2012-2015 Programmabegroting 2011-2014 In de programmabegroting 2011-2014 is aangegeven dat het college voor de begroting 2012 een aantal werkzaamheden verricht om de raad in staat te stellen een zuivere takendiscussie te voeren. Het gaat om de volgende werkzaamheden: - Het college zal middels zero-based budgeting de door de raadswerkgroep regie raadsprogramma 2011-2014 aangeleverde onderwerpen verder analyseren. - Elk budget zal een label wettelijk, noodzakelijk of beïnvloedbaar krijgen. - Lijst met taken wordt opgesteld inclusief realistisch en onderbouwd budget. Raadswerkgroep regie raadsprogramma 2011-2014 Naast het traject van het college zou de raadswerkgroep allerlei onderzoeken doen om te bezien op welke taken bezuinigd kan worden en waar op niet. Opdracht werkgroep Het college wil graag weten van de werkgroep op welke punten zij zich moet focussen. De werkgroep zal voor november 2010 aan het college aangeven wat de bezuinigingsmogelijkheden zijn en wat de no-go s zijn. De raad zal zich moeten uitspreken over het kwaliteitsniveau (discussie over de kwaliteit) en het voorzieningenniveau (takendiscussie). Procedure kadernota 2012-2015 De informatie die het college heeft mogen ontvangen van de werkgroep bestrijkt nagenoeg de gehele begroting. Aangezien dit niet de resultaten opleverde waar het college op voort kon borduren en er tijdnood begon te ontstaan is in samenspraak met de werkgroep besloten de procedure voor de kadernota 2012-2015 op een andere wijze vorm te geven. In een bijeenkomst op 12 april 2011 heeft het college de procedure omtrent de kadernota 2012-2015 middels een presentatie aan de werkgroep voorgelegd. In deze bijeenkomst heeft de werkgroep ingestemd met de procedure en het college geadviseerd deze procedure aan de raad voor te leggen. Deze procedure is 12 mei 2011 in de auditcommissie en 23 mei 2011 in de raad besproken en akkoord bevonden. In deze procedure werd onder andere aangegeven hoe de kadernota opgebouwd wordt. Procedure kadernota: - Op 29 augustus 2011 wordt een extra raadsvergadering gepland om de kadernota voor de tweede keer te behandelen. De eerste raadsbehandeling van 20 juni 2011 wordt de raad gevraagd een prioritering aan te geven op welke gebieden (onderwerpen/clusters) het eerst dan wel het laatst bezuinigd dient te worden en welke variant per cluster de voorkeur krijgt. - Zero-based budgeting wordt op hoofdlijnen uitgevoerd op de grootste beïnvloedbare budgetten en maakt onderdeel uit van de kadernota versie 2. Hiervoor is expliciet gekozen om de kadernota van juni op hoofdlijnen te houden. - Met behulp van varianten wordt per cluster bekeken wat het absoluut minimum is. Hierdoor is het niet meer benodigd in te gaan op de labels wettelijk, noodzakelijk en beïnvloedbaar aangezien per cluster nu aangegeven wordt wat het minimum is ongeacht het karakter. Wettelijk, noodzakelijk en beïnvloedbaar blijken termen die lastig te benoemen en op meerdere manieren uitlegbaar zijn. - Per cluster wordt naast het huidige budget en het absoluut minimum waar mogelijk een drietal tussenvarianten beschreven. - De programma- en de clusterindeling is op basis van de productenraming opnieuw ingedeeld. Hierdoor is de volgende tweedeling ontstaan: o Te leveren producten o Inzet van middelen - De nieuwe indeling van de programma s biedt de raad de mogelijkheid eerst naar de taken te kijken. Het college zal naar aanleiding van de eerste richting van de raad op 20 juni 2011 per taak bekijken welk effect het schrappen/verlagen van de kwaliteit heeft op de 1/7

bedrijfsvoering. Hierbij wordt rekening gehouden met natuurlijk verloop en de vacatures die voor een tijdelijke duur ingevuld zijn/worden. In de raadsvergadering van 29 augustus 2011 zal dit dan in de cijfers meegenomen worden. Per taak verschilt het welk effect het schrappen dan wel verlagen van de kwaliteit heeft op de bedrijfsvoering. Voorbeelden: Wanneer natuur en landschap als taak van de gemeente geschrapt wordt zal daarmee de functie van landschapscoördinator volledig verdwijnen. Wanneer de raad besluit geen subsidies meer te verstrekken heeft dat een veel minder groot effect op de bedrijfsvoering aangezien dit maar een klein deel van het tijdsbestek van die medewerker betreft. - Het college stelt de raad voor om de inwoner in de bezuinigingsdiscussie mee te nemen. De raad wordt geadviseerd de varianten zoals hiervoor beschreven ook aan de burger voor te leggen en geen gebruik te maken van denktanks en vrije aanlevering van ideeën. Een overzicht van de tweedeling wordt hieronder gepresenteerd. Te leveren producten Inzet middelen Programma 1 Veiligheid Programma 4 Financiële middelen 1.1 Brandweer 4.1 Economische exploitatie 1.2 Overige veiligheid 4.2 Lokale heffingen Programma 2 Ruimte 4.3 Algemene uikering 2.1 Groen Programma 5 Grondbedrijfsfunctie 2.2 Grijs 5.1 Actief grondbedrijf 2.3 Ruimtelijke ordening 5.2 Facilitair grondbedrijf 2.4 Riool, vuilnis en begraven Programma 8 Bestuur Programma 3 Samenleving 8.1 Raad 3.1 WMO 8.2 College 3.2 Werk en inkomen Programma 9 Bedrijfsvoering 3.3 Maatschappelijke zorg 9.1 Personeel 3.4 Huisvesting onderwijs 9.2 Bedrijfsvoering 3.5 Educatie 9.3 Reserves 3.6 Cultuur 3.7 Sport 3.8 Documenten burgerzaken In deze kadernota is ervoor gekozen om alleen in te gaan op de clusters onder de te leveren producten. Hierdoor wordt het de raad mogelijk gemaakt eerst op hoofdlijnen alleen naar de taken te kijken (zuivere takendiscussie). Uitzonderingen Cluster 2.4 is niet opgenomen in de overzichten aangezien dit budgetten betreffen die kostendekkend (evenredige baten) zijn. Cluster 3.8 is ook niet opgenomen aangezien dat alleen Rijkskosten en uren betreffen. Cluster 4.1 is daarentegen wel toegevoegd omdat daar een keuze gemaakt kan worden of de gemeente de huursuppletie voor de diverse verenigingen moet blijven betalen of dat de verenigingen een marktconforme huurprijs moeten gaan betalen. Verschillende versie van de kadernota Voor de behandeling van de verschillende momenten in de raad te weten in juni en in augustus worden twee varianten opgesteld. Voor de raadsvergadering van 20 juni 2011 ontvangt de raad een eerste (deze) versie en voor de vergadering in augustus een tweede versie. 2/7

Kadernota juni De eerste (huidige) versie geeft een financiële opzet hoe de gemeente op basis van huidige gegevens er financieel voor staat. Let op dat hierin geen cijfers van de meicirculaire 2011 verwerkt zijn. Bijlagen: Bijlage 1 geeft een totaaloverzicht van de clusters en de varianten. Hierin kunt u uw keuzes aangeven. In bijlage 2 worden per cluster op hoofdlijnen de onderwerpen beschreven waarop bezuinigingen mogelijk zijn. Per onderwerp is nog niet aangegeven welk effect het verlagen van de kwaliteit/schrappen van de taak heeft op de bedrijfsvoering. Bijlage 3 geeft de nieuwe programma- en clusterindeling weer. Deze nieuwe indeling is opgesteld zodat er duidelijk onderscheid komt tussen de te leveren producten van de gemeente en de inzet van middelen om deze producten te kunnen leveren. Op basis van deze opbouw zijn de programma s en clusters opnieuw ingedeeld. Vervolgens is per cluster weergegeven welke financiële producten daaronder hangen. De prioriteiten en de varianten die u aangeeft zijn een voorlopige keuze. Deze voorlopige keuze zal verder uitgewerkt worden voor de kadernota in augustus. Kadernota augustus De tweede versie van de kadernota zal aan u worden verstrekt in augustus 2011. De richting die u aangeeft in de kadernota van juni wordt verder uitgewerkt. Hierin worden de bezuinigingen concreet gemaakt, worden de huidige budgetten verder uitgewerkt door middel van zero-based budgeting, wordt verder inzicht gegeven in de maatschappelijke effecten en wordt becijferd welk effect het schrappen van de taken heeft op de bedrijfsvoering. De richting die u aangeeft na de behandeling in augustus zal de definitieve richting zijn die gehanteerd wordt voor de programmabegroting 2012-2015. In de kadernota van augustus zullen de gegevens van de meicirculaire 2011 tevens verwerkt zijn. Let u wel op dat de septembercirculaire 2011 mogelijk pas echte duidelijkheid zal geven over de financiële toekomst van de gemeente. 3/7

2. Financiële situatie Programmabegroting 2011-2014 In de programmabegroting 2011-2014 zijn de eerste grote verlagingen in de algemene uitkering van het gemeentefonds opgenomen. Hier was rekening gehouden met een daling van het accres en was een prognose opgenomen welk effect de Rijksbezuinigingen zouden hebben op de begroting voor Montfoort. Het jaarresultaat van 2014 werd becijferd op 1.560.000,- negatief. De programmabegroting 2011-2014 is gebaseerd op de septembercirculaire 2010. Het begrotingsjaar 2015 wordt vervolgens toegevoegd aan de meerjarenbegroting van Montfoort. Voor 2015 werd geprognosticeerd dat het accres nog verder zou dalen en dat het effect van de Rijksbezuinigingen groter (gemaximaliseerd in 2015) zou zijn. Programmabegroting 2011-2014 2012 2013 2014 2015 Verlaging maatstaven en accres 240.000-408.000-640.000-870.000- Prognose Rijksbezuinigingen 260.000-520.000-780.000-1.040.000- Effecten algemene uitkering 500.000-928.000-1.420.000-1.910.000- Overig tekort* 320.000-222.000-140.000-140.000- Saldo programmabegroting 2011-2014 820.000-1.150.000-1.560.000-2.050.000- * Het overig tekort wordt kleiner gedurende de jaren, met name door de inboeking van 5% samen trap op en trap af voor de periode van 2011-2014. Decembercirculaire 2010 De decembercirculaire van 2010 liet voor de komende jaren een minder negatief beeld zien. Het accres van de algemene uitkering laat voor 2015 een lagere daling zien. Het accres voor het jaar 2015 laat een voordeel zien van 150.000,- ten opzichte van de geprognosticeerde daling. Daarnaast steeg de specifieke uitkering voor de WMO met 50.000,-. Decentralisatie van Rijkstaken Een aantal taken zal vanuit het Rijk vanaf 2012 naar de gemeenten overgebracht worden. Echter geeft het Rijk minder budget mee dan voorheen benodigd was. Vooralsnog is onduidelijk welk effect dit exact heeft op de begroting van Montfoort. Er zijn wel berekening op macro niveau die uitwijzen dat bij wijziging van beleid (kwaliteit naar beneden en/of anders aanpakken) deze bezuinigingen budgettair neutraal opgevangen kunnen worden. Echter heeft de VNG al aangegeven dat er nog onduidelijkheid is over verschuivingen tussen gemeenten. Deze kunnen een groot effect hebben. Basis voor de kadernota 2012 Als basis voor de kadernota wordt het advies van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) gevolgd. Dit advies luidt: In de basis zal het accres 2015 gelijk zijn aan het accres 2011. De financiële effecten van de decentralisatie van Rijkstaken kunnen budgettair neutraal opgevangen worden. Bovenstaande punten zijn op macroniveau en nog niet per gemeente te becijferen. Het accres voor 2012 zal 1,5 % stijgen ten opzichte van een geprognosticeerde inflatie van 2%. Basis kadernota 2012 2012 2013 2014 2015 Saldo programmabegroting 2011-2014 820.000-1.150.000-1.560.000-2.050.000- Stijging accres 2012 (1,5%) 125.000 125.000 125.000 125.000 Specifieke uitkering WMO 55.000 55.000 55.000 55.000 Schrappen verlaging maatstaven en accres 240.000 408.000 640.000 870.000 Schrappen prognose Rijksbezuinigingen 260.000 520.000 780.000 1.040.000 Overig tekort: 140.000-42.000-40.000 40.000 4/7

Dit zal de basis zijn voor de kadernota. Hierbij blijft het risico bestaan dat enkel gegevens bekend zijn op macroniveau. Het college verwacht dat hier in het derde of vierde kwartaal van 2011 duidelijkheid in komt. Overige ontwikkelingen begroting 2012-2015 Naast de ontwikkelingen van de algemene uitkering uit het gemeentefonds en de decentralisatie van Rijkstaken is er sprake van overige ontwikkelingen. Deze kunnen als volgt opgesomd worden: Financiële effecten naar aanleiding van de financieel technische uitgangspunten 2012-2015. Update van de begroting o.a. vanwege opmerkingen van de provincie en uitvoering geven aan het raadsprogramma 2010-2014. Structurele effecten uit de jaarrekening 2010 Risico s waarvan op dit moment niet is te zeggen of deze zich gaan voordoen. Als deze zich gaan voordoen is ook niet bekend of het risico voor het gehele bedrag zal gaan voordoen. De volgende onderwerpen hebben een grote invloed op het geprognosticeerde jaarresultaten. IASZ Montfoort wordt door IASZ gewaarschuwd voor grote stijgingen in kosten op het gebied van sociale zaken, de WMO en de WSW/SHV. In onderstaande tabellen wordt vooralsnog 50% in update van de begroting 2012-2015 meegenomen en de andere 50 % wordt als risico beschouwd. Deze bedragen zijn genoemd door Woerden wanneer het huidige beleid voortgezet wordt. Overige samenwerkingverbanden Doordat de invloed op samenwerkingsverbanden voor een gemeente als Montfoort zeer beperkt is ligt er een groot risico op de ingeboekte bedragen (-/- 5%) voor samen trap op en trap af. Decentralisatie van Rijkstaken Als laatste blijft er een risico bestaan voor de decentralisatie van Rijkstaken. Aanbestedingsvoordeel op reiniging In onderstaande overzichten is nog geen rekening gehouden met de mogelijkheden die u heeft met het aanbestedingsvoordeel op reiniging. Vanaf 2012 vloeit dit voordeel terug naar de inwoners doordat het tarief naar beneden bijgesteld kan worden. Echter kunt u hier tegenover een verhoging van de OZB zetten zodat het geen effect heeft op de lokale lastendruk. Vergeet u echter niet dat in Montfoort nog investeringen plaats moeten vinden op de wijze van inzameling van huisvuil. De meerkosten hiervan zullen in de concept programmabegroting 2012-2015 aan u bekend worden gemaakt zodat u een totaalplaatje heeft. Onderstaande tabellen geven inzicht: Financieel technische uitgangspunten 2012 2013 2014 2015 2% inflatiecorrectie voor het jaar 2011 130.000-130.000-130.000-130.000-2% inflatiecorrectie voor het jaar 2012 130.000-130.000-130.000-130.000-2% stijging OZB (koppeling inflatie) 44.000 44.000 44.000 44.000 Totaal 216.000-216.000-216.000-216.000- Saldo na financieel technische uitgangspunten 356.000-258.000-176.000-176.000-5/7

Update begroting 2012-2015 2012 2013 2014 2015 Beheerplannen 143.000-143.000-143.000-143.000- Subsidiejaarplan 42.000-42.000-42.000-42.000- Stijging aantallen WMO 74.000-74.000-74.000-74.000- Stijging aantallen sociale zaken 188.000-188.000-188.000-188.000- Stijging aantallen WSW/SHV 41.000-41.000-41.000-41.000- Initiatieffase projecten 40.000-40.000-40.000-40.000- Lagere opbrengst bouwleges (WABO) 68.000-68.000-68.000-68.000- Diverse kleinere mutaties 19.000-19.000-19.000-9.000- Kapitaallasten Kompas + Heeswijk - 80.000-160.000-160.000- Kosten planschade advies verhalen 30.000 30.000 30.000 30.000 Totaal update: 585.000-665.000-745.000-735.000- Saldo inclusief update begroting: 941.000-923.000-921.000-911.000- Structureel uit jaarrekening 2010 2012 2013 2014 2015 Schrappen "oude " begroting gebouwenbeheer 112.000-112.000-112.000-112.000- Nieuwe begroting gebouwenbeheer 49.000 49.000 49.000 49.000 Nieuwe begroting organisatiekosten BeauMont 200.000-200.000-200.000-200.000- Frictiekosten BeauMont (nw opzet) 58.000-58.000-58.000- - Lokale heffingen (voordeel) 41.000 41.000 41.000 41.000 Diverse kleinere posten (voordeel) 66.000 66.000 66.000 66.000 Totaal 214.000-214.000-214.000-156.000- Saldo voor risico's 1.155.000-1.137.000-1.135.000-1.067.000- Risico's 2012 2013 2014 2015 Niet behalen van bezuiniging WMO 200.000-200.000-200.000-200.000- Stijging aantallen WMO 74.000-74.000-74.000-74.000- Stijging aantallen sociale zaken 188.000-188.000-188.000-188.000- Stijging aantallen WSW/SHV 41.000-41.000-41.000-41.000- Schrappen trap op en trap af (5% per jaar) 80.000-140.000-195.000-195.000- VRU (kwaliteit ipv kwantiteit) 60.000 60.000 60.000 60.000 Decentralisatie van Rijkstaken 237.000-317.000-472.000-633.000- Totaal 760.000-900.000-1.110.000-1.271.000- Saldo na risico s 1.915.000-2.037.000-2.245.000-2.338.000- In de taken-/kwaliteitsdiscussie zal voor ruim 1.100.000,- aan bezuinigingen gevonden moet worden. In de uitwerking van de kadernota versie 2 en de programmabegroting 2012-2015 zullen de risico s onderzocht worden in hoeverre deze daadwerkelijk in de begroting opgenomen moeten worden. 6/7

3. Wat wordt er van de raad verwacht Er zijn 3 bijlagen bij deze kadernota toegevoegd: Bijlage I Totaaloverzicht varianten Bijlage II Beschrijving varianten clusters Bijlage III Nieuwe indeling programma en clusters De raad wordt gevraagd om op hoofdlijnen een richting aan te geven. Dit kan door op het invulformulier de oranje gekleurde vlakken in te vullen. 1. Vul per cluster in welke prioriteit dit onderwerp tot bezuinigen heeft. Let op, vul een 1 in waar u denkt dat als eerste op bezuinigd moet worden. De getallen 2 t/m 13 kunt u stapsgewijs invullen waar u denkt dat vervolgens op bezuinigd kan worden. U vult 13 in waarvan u vind dat daar niet op bezuinigd moet worden. U kunt elk getal maar eenmaal gebruiken. Een voorbeeld qua prioritering is: 1.1 Brandweer 6 1.2 Veiligheid 7 2.1 Groen 1 2.2 Grijs 2 2.3 RO 13 3.1 WMO 8 3.2 Werk en inkomen 9 3.3 Maatschappelijke zorg 10 3.4 Huisvesting onderwijs 11 3.5 Educatie 12 3.6 Cultuur 3 3.7 Sport 4 4.1 Economische exploitatie 5 2. Vul per cluster in of u het huidige budget wilt behouden, een tussenvariant kiest of naar het absoluut minimum wilt. U kunt de velden invullen door daar een X in te vullen. Let op: Het totaal van uw keuzes dient minimaal 1.100.000,- aan bezuinigingen te zijn. Deze opzet is nog exclusief de effecten op de bedrijfsvoering. Hier staat tegenover dat de risico s van de decentralisatie van Rijkstaken nog niet meegenomen zijn. Hierover bestaat nog teveel onduidelijkheid. De keuze is aan u of u per fractie of per persoon het formulier wilt invullen.. 7/7