Vergadering : 29 oktober 2009 Nummer : XVI, punt 4 Onderwerp : Verzelfstandiging openbaar primair onderwijs De Wolden Portefeuillehouder : A. Damming Aan de gemeenteraad Voorstel: Het college verzoekt de gemeenteraad in te stemmen met: 1. De verzelfstandiging van het openbaar onderwijs met ingang van 01-01-2010 in de vorm van een stichting 2. De voorliggende stichtingsstatuten voor de Stichting voor openbaar primair onderwijs De Wolden (bijlage 1) 3. Het organisatiemodel voor de Stichting openbaar primair onderwijs De Wolden (rapport deel 1 in uw bezit; bijlage2: organigram) 4. Het bestuurs- en managementstatuut voor de Stichting openbaar primair onderwijs De Wolden (rapport deel 2 in uw bezit) 5. De meerjarenbegroting 2010-2014 voor de Stichting openbaar primair onderwijs De Wolden (bijlage 3) 6. Een bruidsschat van maximaal 1.291.535,- dat daarvoor t.l.v. de Algemene Reserve een voorziening getroffen wordt en dat de financiële gevolgen van de verzelfstandiging middels een nog aan te bieden begrotingswijziging in de begroting 2010 verwerkt wordt 7. De overdracht van voorzieningen en reserves aan de Stichting voor openbaar primair onderwijs De Wolden op basis van de vastgestelde jaarrekening over het boekjaar 2009 8. Het voorliggende treasurystatuut (bijlage 4) 9. Het tijdelijk voor de maximale duur van 12 maanden vervullen van de het vermogensbeheer voor de Stichting voor openbaar primair onderwijs door de gemeente 10. Het openen van een bankrekening bij de BNG voor de Stichting voor openbaar primair onderwijs voor 15 november 2009 nadat de Stichtingakte is gepasseerd 11. Het voorliggende toezichtskader ten behoeve van het stichtingsbestuur (bijlage 5: toezichtskader Bestuur & Management Openbaar Primair Onderwijs De Wolden) 12. Het voorliggende toezichtskader ten behoeve van de gemeenteraad (bijlage 6) 13. De overdracht van genoemde schoolgebouwen (o.g.v. art 49 WPO) aan de Stichting voor openbaar primair onderwijs De Wolden waarbij het volgende in acht wordt genomen; a. Gebouwen met een multifunctioneel karakter worden niet overgedragen b. De over te dragen gebouwen dienen in een goede onderhoudstoestand te verkeren, aantoonbaar achterstallig onderhoud (school-bestuurlijk) komt voor rekening van het huidige schoolbestuur. c. Gebouwen of delen van een gebouw die onttrokken worden aan onderwijsdoeleinden vallen in eigendom terug aan de gemeente 1
14. Het beschikbaar stellen van een incidenteel krediet van 40.000,- waarmee a. de ontvlechting-kosten voor administratie, personeel, archief, onderhoud en ict en b. de opstartkosten voor notaris en werving en selectie bestuur kunnen worden gedragen. 15. Het aanstellen van het huidige schoolbestuur (college van B&W) als Interim bestuur tot het moment waarop een nieuw schoolbestuur voor de Stichting voor openbaar primair onderwijs kan worden benoemd door de gemeenteraad 16. Het mandaat aan het college tot het verrichten van voorbereidende handelingen tot oprichting van de Stichting voor openbaar primair onderwijs De Wolden. Aanleiding: In februari 2009 heeft de gemeenteraad ingestemd met het principebesluit tot het starten van een onderzoek tot verzelfstandiging van het openbaar basisonderwijs in De Wolden. In de opiniërende discussie bij dit besluit is een aantal kanttekeningen geplaatst. Genoemd zijn o.a. de spanning die ontstaat door het besturen op hoofdlijnen in relatie tot het huidige collegiale model en de besturingsfilosofie waarin begrepen de rolopvatting en taakverdeling tussen bestuur, directie en management. Argumenten / Inhoudelijke motivering: Direct na de besluitvorming is door adviesbureau BMC een plan van aanpak opgesteld waarin stapsgewijs wordt toegewerkt naar definitieve besluitvorming tot verzelfstandiging van het openbaar basisonderwijs in De Wolden in de vorm van een stichting. Binnen dit traject zijn een stuurgroep en een klankbordgroep ingesteld. Door de stuurgroep is nu een aantal documenten geconcipieerd waarmee een verantwoord fundament kan worden gelegd onder de stichting openbaar onderwijs de Wolden in oprichting. Deze documenten zijn de basis voor besluitvorming tot verzelfstandiging met ingang van 01-01-2010. De volgende stukken liggen voor: De conceptstatuten van de stichting openbaar primair onderwijs De Wolden Dit document geeft in hoofdlijnen het doel van de stichting weer en de randvoorwaarden waarbinnen de stichting opereert.het is het basisdocument voor het functioneren van de stichting als orgaan. Het organisatiemodel voor de stichting openbaar primair onderwijs De Wolden Dit document geeft de inrichting van de organisatie weer. De rollen, taken, onderlinge verhoudingen en verantwoordelijkheden van bestuur, algemeen directeur, schooldirecteur en stafbureau worden hierin uitgewerkt. Het organisatiemodel gaat uit van een algemeen directeur met een uitgebreid mandaat vanuit het bestuur. Het bestuurs- en management statuut voor de stichting openbaar primair onderwijs de Wolden Dit document geeft een nadere uitwerking van de verhoudingen en rollen op een concreet uitvoeringsniveau. Het geeft daarnaast ook richting aan de wijze waarop het bestuur haar rol inhoud geeft. Gekozen is voor het toezichthoudend besturen. Dit houdt in dat het bestuur het strategisch beleid op de lange termijn bepaalt en op de uitvoering hiervan een controlerende rol vervult. De meerjarenbegroting 2010-2014 voor de stichting Voor de start van de stichting is het belangrijk een meerjaren begroting te kunnen aanbieden die in het 5 e jaar een vrijwel sluitend resultaat laat zien met een 2
perspectief op sluitendheid in het 6 e jaar. Het toezichtskader ten behoeve van de Stichting Dit document geeft aan op welke wijze en met gebruik van welke middelen het stichtingsbestuur vorm en inhoud kan gaan geven aan haar rol als bestuur. Centrale gedachte in dit document is de besturingsfilosofie van Toezichthoudend besturen. Het toezichtskader t.b.v. de gemeenteraad Dit document is een duidelijk handvat voor de gemeenteraad op welke wijze hij vorm en inhoud kan gaan geven aan zijn toezichthoudende rol zoals dit in artikel 48 van de Wet Primair Onderwijs is vastgelegd. De raad heeft daarnaast op grond van artikel 22 van de stichtingsstatuten een toezichthoudende rol, en het college is, ingevolge artikel 160 van de gemeentewet, belast met de voorbereidende en uitvoerende handelingen waar het de toezichtsrol van de raad betreft. Het treasurystatuut Doel van dit document is het vastleggen van afspraken met betrekking tot het financieel risicobeheer, het waarborgen van de financiële continuïteit en de wijze van financieren en beleggen. Het statuut geeft aan dat dit geheel ondergeschikt en dienend moet zijn voor de primaire doelstelling van de Stichting openbaar primair onderwijs De Wolden. Om de continuïteit op korte termijn te borgen worden voorgesteld deze treasuryfunctie tijdelijk voor de maximale duur van 12 maanden vervullen van de het vermogensbeheer voor de Stichting voor openbaar primair onderwijs. De bruidsschat Alle meeruitgaven op het gebied van administratie, beheer en bestuur (ABB) kunnen door de gemeente op grond van artikel 140a van de Wet op het Primair Onderwijs (WPO) aan het verzelfstandigde schoolbestuur vergoed worden. Toepassing van dat wetsartikel impliceert dat geen rekening gehouden hoeft te worden met de wettelijke gelijkstellingsregeling met het bijzonder onderwijs. De bruidsschat is wettelijk aan maxima gebonden. De eerste twee jaar van de verzelfstandiging bedraagt de bruidsschat maximaal 4 keer de Rijksvergoeding ABB; voor de drie daaropvolgende jaren bedraagt deze maximaal 3 keer de Rijksvergoeding ABB. De geraamde meerkosten op grond van de meerjarenbegroting zijn aanmerkelijk lager zijn dan het wettelijke maximum. Hierdoor zal de bruidsschat naar verwachting niet meer bedragen dan 1.291.535,-. Jaarlijks zal achteraf met de gemeente worden afgerekend op basis van de vastgestelde werkelijke kosten. Dit zal moeten blijken uit de vastgestelde jaarrekening. Overdracht gebouwen van gemeente aan Stichting openbaar primair onderwijs De Wolden Zoals gebruikelijk bij verzelfstandigingsprocessen in het onderwijs worden de gebruikte gebouwen ook overgedragen aan de nieuwe rechtspersoon. Dit is geregeld in artikel 49 van de WPO. Hiernaast gelden de volgende restricties: Gebouwen met een multifunctioneel karakter worden niet in eigendom overgedragen. Concreet gaat het hierbij om de ingebruik zijnde brede school in Ruinen en de nog in gebruik te nemen brede scholen in de Wijk en Ruinerwold. De gebouwen van de nog in te richten brede school in Zuidwolde zullen bij ingebruikname ook terug vallen aan de gemeente. Gebouwen die binnen afzienbare termijn (12 maanden) zouden terugvallen aan de gemeente i.v.m. onttrekking aan onderwijsdoeleinden worden niet overgedragen. Concreet gaat het hierbij om de gebouwen van obs de Horst in De Wijk en obs de 3
Dissel in Ruinerwold. Gebouwen of delen van een gebouw die niet of niet langer voor onderwijsdoeleinden worden gebruikt vallen terug aan de gemeente Overgedragen worden: Brin-nummer 08HC t Veurlaand te Ansen 09HG t Echtenest te Echten 09ZV De Vaarboom te Fort 10RY Reestzicht te Drogteropslagen 11GK De Bosrand te Kerkenveld 11SC De Lindert te Linde 12CO Esdalschool te Veeningen 12LP De Zwermkorf te Zuidwolde 12TS De Ekkelboom te Zuidwolde 18IJ De Wezeboom te Òosteinde 18KU De Rozebottel te Koekange Met betrekking tot het onderhoud van de gebouwen worden de school-bestuurlijke verplichtingen (de binnenkant) overgedragen aan het nieuwe schoolbestuur. Hierbij geldt als voorwaarde dat de gebouwen in een goede staat van onderhoud dienen te verkeren. Op grond van de meerjarenonderhoudsplanning is duidelijk geworden dat het onderhoud is uitgevoerd conform planning. De afdeling bouwkunde geeft aan dat de afgelopen jaren veel is geïnvesteerd in de onderhoudstoestand van de diverse schoolgebouwen en dat de over te dragen gebouwen in een goede onderhoudstoestand verkeren. Mocht het nieuwe schoolbestuur hierover twijfels hebben dan dient in onderling overleg een schouw te worden gemaakt door een aan te wijzen onafhankelijk deskundige. De uitkomsten hiervan zullen bindend zijn voor het objectief vaststellen van de onderhoudstoestand. De gemeentelijke verplichtingen (de buitenkant) blijven berusten bij de gemeente conform hiervoor van kracht zijnde wet- en regelgeving. Interim bestuur Met besluitvorming op 29-10-2009 is het niet haalbaar om voor 01-01-2010 een nieuw stichtingbestuur te kunnen laten benoemen door de gemeenteraad. De laatste raadsvergadering is in 2009 op 10 december. Dit betekent dat er voor de Stichting openbaar primair onderwijs De Wolden een interim bestuur dient te worden benoemd. Voor de handliggend is om het huidig bevoegd gezag ook te belasten met deze interim rol tot het moment dat het nieuwe bestuur is benoemd. Hiermee kan de zorgvuldigheid voor de werving en selectie van een nieuw bestuur voldoende worden geborgd. Voor twee van de nieuwe bestuursleden geldt dat deze kunnen worden voorgedragen door de GMR (artikel 6 lid 2 onder a. van de stichtingsstatuten). In de planning wordt uitgegaan van een benoeming in de raadsvergadering van 25-02-2010 en installatie per 01-04-2010. Ontvlechtingkosten Met het verzelfstandigen van het openbaar onderwijs dient het openbaar onderwijs volledig schoolbestuurlijk ontvlochten worden uit de gemeentelijke organisatie.dit is feitelijk de laatste fase in het verzelfstandigingsproces. Hierbij dient o.a. gedacht worden aan kosten voor personele en administratieve ontvlechting maar ook aan kosten voor ontvlechting van bijv. een schoolbestuurlijk -archief en ict. Dit alles gaat veel extra manuren kosten en zal een zeker tijdsbeslag kennen. Om de continuïteit in de bedrijfsvoering van het openbaar onderwijs niet in gevaar te 4
brengen en de ontvlechting zorgvuldig te laten verlopen is besloten voorlopig te blijven werken vanuit het gemeentehuis tot einde van het lopende schooljaar. Het nieuwe bestuur kan t.z.t. eigen keuzes maken voor huisvesting, ict e.d.. De ontvlechtingkosten dienen te worden begroot op 25.000,- Startkosten Om een start te kunnen maken met de Stichting openbaar primair onderwijs De Wolden zullen een aantal kosten moeten worden gemaakt. Hierbij moet o.a.gedacht worden aan notariskosten en kosten werving en selectie bestuur. Deze kosten dienen begroot te worden op 15.000,- Rol van de gemeente: College van B&W is bevoegd gezag van het openbaar onderwijs Financiële grondslag: Ten behoeve van dekking van de meerkosten algemeen beheer en bestuur heeft in de eerste vijf jaar na oprichting stichting wordt voorgesteld om ten laste van de Algemene Reserve op basis van de z.g. bruidsschatregeling een voorziening te treffen tot een bedrag van 1.291.535,-. De verzelfstandiging gaat in op 1 januari 2010. De financiële gevolgen zullen derhalve in de begroting 2010 verwerkt moeten worden. Nadat de begroting 2010 door de raad is vastgesteld, wordt de financiële vertaling van dit voorstel middels een begrotingswijziging aan de raad voorgelegd. In het raadsvoorstel ombuigingen/bezuinigingen naar aanleiding van de meicirculaire gemeentefonds, die gelijktijdig met de begroting 2010 in de raadsvergadering van 12 november 2009 aan de orde zal komen, wordt gesproken over een verwacht structureel voordeel van 50.000,-. Hierbij werd uitgegaan van de maximale bruidschat. Nu duidelijk is, dat inzet van de maximale bruidschat niet nodig is, kan dit verwacht structureel voordeel van de verzelfstandiging van het openbaar onderwijs bijgesteld worden naar 100.000,-. Personele gevolgen: Met de verzelfstandiging zal het personeel dat momenteel belast is met school-bestuurlijke werkzaamheden worden overgenomen door de Stichting openbaar primair onderwijs De Wolden. Hierbij gaat het om de formatie van het huidige stafbureau onderwijs binnen de afdeling Samenleving en het schoolschoonmaakpersoneel in dienst van de gemeente dat uitsluitend voor het openbaar onderwijs werkzaam is. Voor dit personeel is het sociaal statuut van toepassing en zal zonodig een sociaal plan worden opgesteld. Overleg en afstemming hierover zal plaatsvinden met de ondernemingsraad en het Georganiseerd Overleg. Een adviesaanvraag aan de ondernemingsraad is in voorbereiding. Fatale termijnen: Besluitvorming dient voor 1 november plaats te vinden om de stichting met ingang van 01-01-2010 operationeel te krijgen. Voor 15 november dient de stichtingsakte te zijn gepasseerd en dient een eigen bankrekeningnummer te zijn aangevraagd. Inspraak advies: De GMR zal uiterlijk 24-10-2009 een naar verwachting positief advies uitbrengen op voorwaarde van een integrale overname van het advies van het College van B&W door de gemeenteraad. 5
Afstemming derden / Andere projecten: n.v.t. Voorlichting: n.v.t. Zuidwolde, 16 oktober 2009 Burgemeester en wethouders van DE WOLDEN, secretaris burgemeester (T.N Kramer) (P.H. Snijders) 6