Werkplan Mobiliteitsmanagement 2012 1
Aanleiding Ook in de provincie Groningen wordt door toename van de automobiliteit een aanslag gepleegd op de bereikbaarheid, leefbaarheid én verkeersveiligheid. Verleiding tot een meer bewuste mobiliteitskeuze is daarom onderdeel van provinciaal beleid. In het Provinciaal Omgevings Plan 2009-2013 is aangegeven dat, aanvullend op de inzet van een integraal maatregelenpakket voor auto, openbaar vervoer en fiets, mobiliteitsmanagement als middel wordt ingezet om de bereikbaarheid te verbeteren. Het belangrijkste doel is om het weggebruik op de drukste tijden te beperken. Willen we het gestelde doel voor 2020 bereiken, zal er meer inzet moeten worden gepleegd op Mobiliteitsmanagement. Mobiliteitsmanagement is expliciet in de SVIR (Structuur Visie Infrastructuur en Ruimte opgenomen. Bij de doorvertaling ervan hebben Provincies een regisserende en coördinerende rol. In 2006 was het Kabinet voornemens verplichte mobiliteitsmaatregelen (puntensysteem VROM) voor werkgevers op te stellen. De SER heeft in dat zelfde jaar geadviseerd dit niet bij wet te regelen maar de werkgevers en werknemers met een alternatief te laten komen. In 2007 is het bedrijfsleven met een alternatief gekomen. Vervolgens is de Task Force MobiliteitsManagement (TFMM) o.l.v. Lodewijk de Waal in voorjaar 2008 geïnstalleerd en heeft een pakket van concrete, niet-vrijblijvende en structurele maatregelen gepresenteerd. Deze beogen een reductie van 5% autokilometers in de spits en een reductie van milieuuitstoot van 5%. De afgelopen jaren heeft de Taskforce een goede aanzet gegeven om de bereikbaarheid van Nederland te verbeteren. De evaluatie liet zien dat de gewenste gedragsverandering van werkgevers en werknemers (meer) tijd kost. Inmiddels is de Taskforce opgeheven en opgegaan in het Platform Slimmer Werken Slimmer Reizen. De partijen verenigd in het Platform willen een massale beweging van werkgevers en werknemers op gang brengen die slim werken en slim reizen. Het eerste mikpunt daarbij is dat eind 2012 zo'n 1 miljoen werknemers slim kunnen werken en reizen. Dat betekent dat zij ervoor kunnen kiezen 1 of meer dagen per week niet naar het werk te reizen. Of, als ze wel naar het werk moeten, niet met de auto reizen en als het wel met de auto moet, dan tenminste buiten de spits. Het platform wil eind 2012 bereikt hebben dat de beweging richting slim werken slim reizen versneld is en massa heeft gekregen en wel zodanig dat deze beweging daarna onomkeerbaar is en zal leiden tot een verdere groei tot 2 miljoen werknemers eind 2015. Om massa te kunnen maken en zoveel mogelijk werkgevers en werknemers te bewegen slimmer te werken en te reizen, richt het platform zich op een aantal cruciale thema's: * ICT/ werkplek: techniek en huisvesting maken het mogelijk flexibel te werken waar men wil * HRM/ Cultuur: slim werken en reizen maken integraal onderdeel uit van het arbeidsproces * Mobiliteit: flexibel aanbod van mobiliteitsdiensten dat de werknemer prikkelt slimme keuzes te maken en reisgedrag te veranderen * Communicatie: communicatiemiddelen inzetten om de massa te bereiken en in beweging te brengen (portal, ambassadeurs, campagnes enz) Al veel werkgevers zijn aangehaakt bij de (regionale) initiatieven op het gebied van slim werken en reizen. Veel van deze bedrijven hebben hiervoor een convenant ondertekend, samen hebben zij ongeveer 800.000 medewerkers. Een deel van hen kan al slim werken en reizen, een aanzienlijk deel nog niet. De al betrokken werkgevers moeten hun plannen (verder) omzetten in concrete acties, zodat ook deze medewerkers alternatieven hebben voor het gebruik van de auto in de spits. Daarnaast moet het netwerk van ambitieuze werkgevers groeien om massa te kunnen maken. Samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven heeft er in 15 grootstedelijke gebieden, waaronder de Regio Groningen-Assen, toe geleid dat convenanten zijn ondertekend (landelijke ongeveer 800.000 medewerkers). Binnen de Regio Groningen Assen is toegewerkt naar een Regionaal Convenant Mobiliteitsmanagement Groningen-Assen (24 juni 2010) waarmee het ideeëngoed van de 2
landelijke Taskforce Mobiliteitsmanagement en vervolgens het Platform Slimmer Werken Slimmer Reizen gestalte wordt gegeven. Dit alles om de regio Groningen-Assen bereikbaar te houden. Op grond van deze ontwikkelingen is intern besloten geen nieuwe visie op te stellen maar mobiliteitsmanagement structureel in te bedden in relevante projecten van de regio. In het werkplan 2012 wordt daarom aangesloten bij het maatregelenpakket vanuit het Regionaal Convenant Mobiliteitsmanagement Groningen-Assen onder het motto "Ga slimmer werken slimmer reizen". Mobiliteitsmanagement is een verzamelterm voor allerlei maatregelen die de vraag naar mobiliteit beïnvloeden om daarmee het niet-noodzakelijk autogebruik terug te dringen. Hierdoor blijft de bereikbaarheid gegarandeerd. Daarnaast zorgt minder autoverkeer voor minder luchtvervuiling en ongevallen en draagt het bij aan een beter woon- en leefmilieu door minder stank en lawaai en dat komt de gezondheid ten goede. Met de inzet van de mogelijke mix aan instrumenten is het de bedoeling gedragsverandering te bewerkstelligen waardoor, met name op de kortere afstand (1 tot 10 à 15 km), bewust voor een alternatief van de auto wordt gekozen. In 2012 bedraagt het budget 73.140 euro (exclusief btw). Buiten de scope van dit werkplan worden uiteraard meer activiteiten uitgevoerd op het gebied van mobiliteitsmanagement. Direct zichtbaar is o.a. de bereikbaarheid van de stad Groningen gedurende de ombouw van de Zuidelijke Ringweg Groningen. Een goede bereikbaarheid van de stad Groningen in die periode is van groot belang. Om dit serieus op te pakken kent de projectorganisatie Aanpak Ring Zuid een apart team bereikbaarheid. Dit team heeft primair als taak om de verkeerseffecten tijdens de bouw binnen acceptabele grenzen te houden. mobiliteitsmanagement is onderdeel van de te treffen maatregelen. Daarnaast worden in de Beleidsnota Fiets 2012-2019 en de daar bijbehorende uitvoeringsprogramma activiteiten en maatregelen opgenomen ter stimulering van het fietsgebruik. De provincie heeft als werkgever in de arbeidsvoorwaarden regels opgenomen m.b.t. mobiliteit van haar medewerkers. Dat heeft enerzijds te maken met goed werkgeverschap en anderzijds met het auto ontmoedigingsbeleid. De provincie stimuleert als werkgever het reizen van en naar de plaats van tewerkstelling met de fiets of met het openbaar vervoer in de vorm van financiële tegemoetkoming. Er is beperkte mogelijkheid in de parkeergarage van het provinciehuis voor medewerkers om te parkeren. In het kader van vorenstaande zijn regelingen voor personeel ten aanzien van woon-/werkverkeer, dienstreizen, protocol met betrekking tot parkeren en regeling met betrekking tot verhuizing. De provincie Groningen kent in het kader van het terugdringen van mobiliteit geen rechtspositionele regeling met betrekking tot b.v. thuiswerken. In de CAO 2002/2003 (van de provincies) zijn afspraken over telewerken gemaakt. Die afspraak omvat het volgende: vanuit het bedrijfsbelang kunnen met medewerkers afspraken worden gemaakt over telewerken. De noodzaak van telewerken is primair functiegebonden. Medewerkers kunnen met gebruik van een zogenaamde token thuis inloggen op de provinciale systemen. Hier staat geen vergoeding tegenover van de werkgever. 3
Evaluatie 2011. Convenant Mobiliteitsmanagement Groningen - Assen. In het convenant spannen de aangesloten werkgevers (van bedrijven met meer dan 100 werknemers) zich in om de infrastructuur die de overheid in de regio biedt nog beter te benutten en de werkgevers worden gestimuleerd om structurele gedragsveranderingen bij hun werknemers in reizen in het woon-werk en zakelijk verkeer, met name in de spits, te realiseren. Sinds de start, 24 juni 2010, zijn er 27 convenanten afgesloten binnen het gebied van de Regio Groningen-Assen met overheden en bedrijven met meer dan 100 medewerkers. Naast de diverse overheden zijn dit scholen (bv Noorderpoort College), ziekenhuizen (Wilhelmina Ziekenhuis Assen, UMCG) en bedrijven (bv Gasterra, Ballast Nedam, NDC Media). Om de overheden en bedrijven te blijven stimuleren om slimmer te reizen en slimmer te werken zijn er in 2011 diverse seminars georganiseerd: 1. 'Slimmer reizen' voor onder meer HRM (human recource management/personeelsbeleid) en FZ medewerkers; 2. 'Slimmer werken' voor onder meer HRM en FZ medewerkers; 3. 'Slimmer werken' voor OR-leden; 4. 'Mobiliteit in beleid' voor ambtenaren van gemeenten + provincies afdelingen Verkeer/Vervoer, Milieu en RO/EZ. Het hoofddoel was om Het Nieuwe Werken te stimuleren bij de overheden en bedrijven binnen in eerste instantie de Regio Groningen-Assen. Daarom zijn er bijeenkomsten georganiseerd die er toe bijdragen dat medewerkers goed worden geïnformeerd over de mogelijkheden van Het Nieuwe Werken en er een uitwisseling plaatsvindt van ervaringen. In de seminar 'Mobiliteit in beleid' was het de bedoeling te stimuleren dat hierdoor het onderdeel mobiliteit meer onderdeel gaat uitmaken binnen het beleid van overheden. De opkomst bij de seminars was goed. Minaal 80% van de doelgroep was aanwezig en leverde een directe bijdrage, stond open voor discussie en bracht ook kennis in. De ORleden waren onverdeeld positief en zagen allen een kans om mee te helpen met draagvlak creëren onder directie en werknemers. Het uiteindelijke resultaat zal in de toekomst te zien moeten zijn binnen de bedrijven en overheden. Eveneens is in 2011 in de activiteiten aandacht besteed aan ketenmobiliteit (het reizen met meerdere modaliteiten). Daarmee wordt de bewustwording gestimuleerd binnen bedrijven en handvatten aangereikt om de verschillende mogelijkheden van reizen buiten de auto om, in de verschillende regelingen binnen bedrijven en overheden te introduceren. Het zogenoemde 'En-en mobiliteit' was uiteraard ook één van de onderwerpen in bovenbedoelde seminars. Om één en ander te monitoren zijn de convenantpartners bezig met het werknemersonderzoek 'Ga Slimmer Reizen & Werken' (uit te voeren door Mu-Consult). Naast het inzicht geven in de mobiliteit van de werknemers geeft dit ook een beeld in de wensen van werknemers omtrent het Nieuwe Werken. In het najaar van 2011 is met dit onderzoek gestart door middel van een zogenaamde 0- meting. Carpoolen Na faillissement van het VCC Noord hebben de provincies Fryslan, Groningen en Drenthe de website www.carpooldate.nl overgenomen. Het doel is tweeledig: enerzijds het stimuleren van carpoolen om de toenemende verkeersdruk op de wegen te verminderen en anderzijds het leveren van een bijdrage aan een beter milieu. De website richt zich op de forensen in Noord-Nederland, dus particulieren. 4
Na overname in 2008 is de website totaal vernieuwd. Er is daarom in het begin veel tijd gestoken in de ontwikkeling van de website. De activiteiten in de afgelopen jaren hadden betrekking op - promotiecampagnes - radiospotjes - nieuwsbrieven. - leggen links met social media - beheer en onderhoud van de site. In 2011 is er meer aandacht besteed aan beheer en onderhoud dan aan de overige onderdelen. In de laatste maanden van 2011 zijn de radiospotjes weer uitgezonden. Onlangs is gekeken naar de resultaten van de website tot en met juni 2011. De gebruikersinformatie is tot nu toe summier geweest omdat bij het ontwikkelen van de website was besloten het budget voornamelijk te investeren in de 'voorkant' van de website. Uit de statistieken van de website blijkt het volgende: - de site is in 2010 19.074 keer aangeklikt door 12.448 bezoekers (IP-adressen. Een IPadres kan door meer meerdere personen worden gebruikt, bv in bedrijven) - In 2011 is in de periode tot en met juni de site 8.852 keer aangeklikt door 5.354 bezoekers (IP-adressen) unieke bezoekers. Een lichte daling dus ten opzichte van 2010, maar dit is waarschijnlijk veroorzaakt doordat er in de 1 e helft van 2011 minder aan promotie, etc. is gedaan. - het aantal ingeschreven personen medio 2011 was 3.382. Eveneens blijkt dat er 4.180 accounts zijn aangemaakt (personen die gegevens op de site achterlaten) waarvan er nu nog 3.501 op actief staan. De laatste drie maanden hebben enkele honderden personen ingelogd op de website. Het aantal matches is niet bekend. Op de site is wel een mogelijkheid geboden om een carpoolmatch achteraf zelf te melden. Bijna 100 personen hebben zich in 2011 gemeld. Het aantal bekende carpooldates daaruit is 46. In de praktijk blijkt dat een deel van de bezoekers zich niet meldt, maar toch is gaan carpoolen, al dan niet met een andere bezoeker van de site. Een goed beeld van de uiteindelijke resultaten is daarom ook niet te geven. Naast de website carpooldate.nl worden mensen natuurlijk ook op andere wijze op het idee van carpoolen gebracht (bv www.gaslimmerreizen.nu en mond-tot-mond reclame). Hoewel het volgende geen onderdeel is geweest in het werkplan mobiliteitsmanagement 2011, zijn in 2011 nog de volgende activiteiten voor mobiliteitsmanagement uitgevoerd: MKB-vouchers. In het landelijke programma is een subsidieregeling (uitgewerkt door Agentschap NL) opgenomen waarbij individuele MKB-bedrijven een aanvraag kunnen doen bij een geaccrediteerd bedrijf om een mobiliteitsscan uit te voeren met eventueel advies rondom implementatie van gekozen maatregelen. Des te positiever we kunnen zijn over de opkomst van seminars, minder positief zijn we over de deelname van MKB-ers aan het MKB-vouchers traject. Er zijn maar weinig MKB-er s mee gaan doen met het MKB-voucher traject. En deze zijn voor een merendeel gekomen n.a.v. een interview in een blad Terreinwinst Waar het precies aan ligt, weten we niet precies. Maar de regeling heeft landelijk ook niet opgeleverd wat van te voren er van werd verwacht. Het heeft o.i. te maken met: - Urgentiebesef over de bereikbaarheid in de nabije toekomst bij MKB-ers - Administratie, ondanks aanpassing blijft het een papieren regeling - Tijd van ondernemen, veel MKB-ers zijn bezig met overleven en dit heeft hun prioriteit - Vertraging Rijk levert onduidelijkheid op: wel of niet verlengen van de regeling. Waar mag je het nu wel en niet voor inzetten. Dit bemoeilijkt ook de communicatie richting MKB-ers. 5
Bedrijvencontactdagen In 2011 heeft de Regio Groningen een stand op het mobiliteitsmanagementplein bezet. Op het plein stond het Platform Slimmer Werken Slimmer Werken, een aantal leveranciers van concrete slimmer reizen en slimmer werken producten waaronder: e-bikes, e-scooters, oplaadpalen ict ten behoeve van het thuiswerken en het OV-bureau. Door concrete producten te laten zien en de voordelen (vergroening en kostenbesparing) te laten zien hebben we veel MKB-ers getrokken naar het plein. Door een goede standplaats zijn zeker 10.000 MKB-ers over het plein geweest. Door dit unieke concept is er voor het mobiliteitsbeleid goed PR gevoerd. Landelijk beeld over mobiliteitsbeleid Groningen. In contacten met het Rijk geven zij aan zeer positief te oordelen over onze inzet en resultaten op het terrein van mobiliteitsmanagement, zeker gezien het minimale budget en capaciteit. De visie van de Regio Groningen-Assen op het werkgeversgericht uitbreiden naar een MKB brede en gebiedsgerichte aanpak wordt zeer gewaardeerd. Spijtig genoeg is de Regio Groningen Assen ook de enige regio (naast Leeuwarden) die cijfers bijhoudt. We weten dat we in pas lopen en vaak evenveel partners hebben (in een kortere periode opgebouwd) maar helaas zijn hier geen cijfers over bekend. Het Rijk wil hier in de nabije toekomst wel beter op sturen. Activiteiten in 2012 Voor activiteiten is in 2012 een bedrag van 73.140 euro (exclusief btw) beschikbaar. De projecten betreffen met name het stimuleren van de alternatieve vervoerswijzen zoals bevorderen van carpoolen, het gebruik van de fiets en het gebruik van P+R. Voortzetting Carpoolen Nadat het VCC in 2008 is opgehouden te bestaan is besloten de website Carpooldate.nl, samen met Fryslan en Drenthe in de lucht te houden. De evaluatie van de website zoals hiervoor vermeld, is aanleiding om in 2012 met de andere partners het vervolgtraject te bepalen. Uitkomst daarvan zou kunnen zijn: - doorgaan met de website en daarmee de activiteiten verder opvoeren ter stimulering van het carpoolen, - afstoten van de site richting een daarvoor gespecialiseerd bedrijf (commerciële partij), - onderbrengen bij de Regio Groningen Assen waardoor het carpoolen meer binnen de bedrijven wordt gestimuleerd of - beëindigen van de website. In afwachting van uitkomsten van die discussie wordt de website in de lucht gehouden. 3.540 euro. Campagne Rij 2 op 5 gebiedsgericht Op dit moment gaat 25% van werkend Nederland met de fiets. Dat zijn ruim 1,5 miljoen werknemers. Maar op de korte afstand tot 15 km, zijn er nog veel forensen die (bijna) alleen de auto pakken naar het werk. De landelijke campagne Rij2op5 wil de voordelen van fietsen benadrukken en ze laten ervaren. De Regio Groningen Assen wil een bewustwordingscampagne starten in met name specifieke gebieden in de stad Groningen zoals Hoogkerk (ICT-cluster) en Europapark om medewerkers in de bedrijven te stimuleren 2x per week met de fiets naar het werk te komen (2 op 5) in plaats van met de auto naar het werk te komen. Aan de bewustwordingscampagne wordt een arrangement (bv een korting bij verzekeringen) gekoppeld zodat werknemers direct tot actie over kunnen gaan. Als automobilist bepaal je zelf op welke dagen je de fiets of de auto pakt. 30.000 euro 6
Stimulering E-bike en E-scooter Eėn van de pijlers in het Provinciaal Omgevings Plan is het bereikbaar houden van de stad Groningen. Daarnaast stimuleert de provincie Groningen het gebruik van alternatieve vervoerswijzen (o.a. elektrisch aangedreven voertuigen) om de uitstoot van schadelijke gassen en het gebruik van fossiele brandstoffen door het autoverkeer te verminderen, Een maatregel die beide pijlers in zich heeft, is een campagne tot stimulering van aanschaf van e-bikes en/of e-scooters door werkgevers voor hun werknemers. De maatregel richt zich op werkgevers die deze vervoersmiddelen willen uitproberen en aanschaffen met het doel werknemers die nu nog met de auto op het werk verschijnen over te halen over te stappen op deze vervoersmiddelen. De maatregel is ingebracht door de Regio Groningen Assen. Zij zullen dan ook bedrijven benaderen en verder invulling geven aan de maatregel. De provincies Gelderland, Limburg, Stadsgewest Haaglanden en de gemeenten Helmond en Leeuwarden zijn ons hierin voorgegaan. 30.000 euro Mobiliteitsmanagementplein Jaarlijks worden er in Groningen de promotiedagen voor het bedrijfsleven gehouden. Een intensieve publiciteitscampagne zorgt er ieder jaar voor dat bezoekers (o. veel MKB-ers) hun weg ernaartoe weten te vinden. Op de promotiedagen is een mobiliteitsmanagementplein ingericht waarop bedrijven staan die producten, diensten & kennis op het gebied van Slimmer werken en slimmer reizen aanbieden. De Regio Groningen Assen heeft een stand op het plein. Door o.a concrete producten te laten zien en diverse presentaties te geven wordt mobiliteitsmanagement onder de aandacht gebracht van het bedrijfsleven en overheden. Dit alles ter stimulering van de alternatieve vervoerswijzen zoals fiets en openbaar vervoer. 9.600 euro In het werkplan 2011 was als onderdeel opgenomen een drietal seminars waarin het 'Slimmer Reizen Slimmer Werken' centraal stond: - seminar 'Slimmer Reizen' voor een brede doelgroep (bedrijven en gemeenten), - seminar 'Slimmer Werken' voor OR-leden en - seminar 'Mobiliteit en Beleid' voor gemeenteambtenaren. Naast het geven van handreikingen werden onderling ervaringen uitgewisseld. Ook in 2012 zal hieraan aandacht worden besteed. 0 euro (deze activiteit wordt door de Regio Groningen Assen voortgezet) Financiën In 2012 is voor mobiliteitsmanagement totaal 73.140 euro (exclusief btw) beschikbaar. Een bedrag van 30.260m euro komt uit de Brede Doel Uitkering 2012 (BDU) en de overige 42.880 euro staat op de begroting (krediet mobiliteitsmanagement (630105). De uitgaven zijn als volgt (in euro, exclusief btw) Carpoolen 3.540 Campagne Rij 2 op 5 gebiedsgericht (fietsen) 30.000 Stimulering E-bike en E-scooter 30.000 Mobiliteitsmanagementplein 9.600 TOTAAL 73.140 Opmerking: Door mogelijke onderuitputting of overschrijding per activiteit willen wij de vrijheid nemen om bij financiële afwijkingen en afrekening, binnen het kader, te schuiven met de gestelde budgetten. In 2008 zijn in overleg met MB voor een periode van vier jaar de Mobiliteitsmanagement projecten opgenomen in de SLOK regeling (Stimulering Lokale Klimaatinitiatieven). Het gaat 7
om een provinciale cofinanciering in de vorm van uren en middelen. De plannen voor de voorliggende jaren 2008-2012 zijn ambitieus en zijn begroot op een budget van 110.000. 8