Meten van structurele gedragsverandering onder voormalig deelnemers van OV-stimuleringsacties van Maastricht Bereikbaar

Transcriptie

1 Meten van structurele gedragsverandering onder voormalig deelnemers van OV-stimuleringsacties van Maastricht Bereikbaar Maartje van der Aa MuConsult Lisette Hoeke Maastricht Bereikbaar Martijn Kobus MuConsult Bijdrage aan De VerkeersgedragDag 2017 MuConsult BV Postbus CB Amersfoort T +31 (0)

2 Aanleiding Filecrisis is de laatste tijd weer volop in het nieuws. Eén van de oplossingen tegen het fileprobleem is om spitsmijdingen te realiseren. Onder andere bij Beter Benutten worden automobilisten verleidt om: een ander vervoermiddel te gebruiken; op een ander tijdstip te reizen (buiten de spits) of meer thuis te gaan werken. 2

3 Doel van het onderzoek Er is in Beter Benutten behoefte aan bewijs van structurele gedragsveranderingen naar aanleiding van ingezette maatregelen. Hoofdvraag: Is het mogelijk om middels een structureel opgezet OVstimuleringsproject de keuze voor het OV te beïnvloeden? Hypothese 1: Probeeracties hebben een langdurig effect op het reisgedrag van deelnemers, ook ruim na afloop van de actie. Hypothese 2: De structurele gedragsverandering is minder sterk bij deelnemers die deelnamen naar aanleiding van werkzaamheden in vergelijking met deelnemers die meer vanuit eigen interesse/motivatie deelnamen. 3

4 10 stappenplan van Maastricht Bereikbaar Maastricht Bereikbaar stimuleert werknemers om vaker te reizen met het OV, de fiets, E-bike of met P+R s. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het 10-stappenplan voor duurzame gedragsverandering (een prijswinnend concept uit Maastricht dat landelijk is overgenomen). 4

5 Resultaten tot nu toe Met het programma van Maastricht Bereikbaar zijn er ruim auto s uit de spits gehaald (een rij van ruim 10 km auto s). 12% hiervan is door de overstap van auto naar OV. Aantal auto's uit de ochtendspits per dag Gerealiseerde auto's uit de spits Sep.2013 Sep.2014 Sep Sep P+R Ander VV Thuiswerken Spitsmijden Deelstoel Carpool OV E-bike Fiets O.b.v. verandering bij ruim medewertkers. 5

6 De actie Kom op! Neem het OV Laagdrempelig kennis maken met het OV als alternatief voor automobilisten. Werknemers mogen één of twee maanden gratis het OV uitproberen. Begonnen in voorjaar 2014; een belangrijke afrit werd tijdelijk afgesloten voor het verkeer. Vanaf medio 2014 t/m 2015 is het project uitgezet onder werknemers van convenantpartners van Maastricht Bereikbaar. 6

7 Kom op! Neem het OV De actie is ontwikkeld op basis van een aantal inzichten: 1. Duur van het komen tot gedragsverandering; Uit onderzoek is gebleken dat er gemiddeld 21 dagen nodig zijn om tot gedragsverandering te komen. 2. Omkeerbaarheidsprincipe: Deelnemers moeten tijdens de probeerperiode altijd kunnen stoppen zonder dat daar nadelige gevolgen aan zitten. 3. De OV gebruikerswaardering; Uit een onderzoek van IenO blijkt dat de OVgebruiker het OV veel hoger waardeert dan de niet OV-gebruiker. Met de probeeractie is het uitgangspunt dat de waardering voor het OV zal stijgen nadat ze het ook daadwerkelijk zelf ervaren. 7

8 Methodologie Voor het beantwoorden van de hoofdvraag is gebruik gemaakt van drie onderzoeksmethoden: Enquête één jaar na deelname aan Kom op! Neem het OV. Telefonische interviews onder oud-deelnemers die bovenstaande enquête niet hadden ingevuld. Longitudinale (panel) regressieanalyse. Door de onderzoekmethoden te combineren is de betrouwbaarheid van het onderzoek zeer hoog. 8

9 Aantal deelnemers Ruim 900 automobilisten hebben deelgenomen aan het probeeraanbod. Ongeveer de helft maakt gebruik van het vervolgaanbod Deelnemers probeeraanbod en welkomstaanbod Aantal deelnemers (cumulatief) Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Probeeraanbod Welkomstaanbod 9

10 Resultaten enquête 1 jaar na deelname actie 29% reist het vaakst met het OV voor de woon-werk reis (hoofdvervoermiddel). Het effect is groter bij deelnemers die ook van het welkomstaanbod gebruik maken. Het effect is lager bij deelnemers die vanwege de afsluiting van de afrit deelnamen aan het project. Gemiddeld 38% maakt nog wekelijks gebruik van het OV voor de woon-werk reis. 10

11 Telefonische interviews Check tegen mogelijke selectiviteit van de (non-)respons in de enquête. Bevestiging dat het effect van structurele gedragsverandering groter is bij deelnemers met een welkomstaanbod. Slechts 17% van respondenten met enkel een probeeraanbod reist nog wekelijks met het OV tegenover 80% deelnemers van het welkomstaanbod. 11

12 Longitudinale (panel) regressie analyse Tijdens de deelnameperiode daalt het aantal autospitsritten met bijna 31% t.o.v. het oorspronkelijke niveau (100% = referentiekader). In de nameting stijgt het aantal spitsritten weer iets, van 69% naar 78%. Er vindt dus een structurele gedragsverandering plaats die in ieder geval stand houdt tot 2 12 jaar na deelname aan het project.

13 Is er een verschil tussen respondenten die met een andere aanleiding deelnemen aan de actie? De eerste groep maakt tijdens de deelname periode wel een gedragsverandering door, maar in de nameting lijken ze weer terug te vallen in oude patronen; de lijn komt weer terug op de 100% (= baseline) De tweede groep laat tijdens deelname periode een grotere daling zien, die ook stand houdt (en doorzet) in de nameting. De interne motivatie lijkt dus voornamelijk een rol te spelen bij 13 structurele gedragsveranderingen (hypothese 2).

14 Conclusies 1. Er is sprake van structurele gedragsverandering, in ieder geval tot 2 jaar na deelname. Volgende metingen zullen uitwijzen of ook na drie of vier jaar de gedragsverandering structureel blijft. 2. Het inzetten van een probeeraanbod én een vervolgaanbod is aantoonbaar effectiever en kostenefficiënter, vooral als het 10-stappenplan wordt ingezet. 3. Deelnemers met een intrinsieke motivatie laten aantoonbaar een groter structureel effect zien dan de deelnemers die naar aanleiding van een tijdelijke hindersituatie van de stimuleringsactie gebruik maken. 4. De verandering hoeft niet altijd naar OV te zijn. Sommige deelnemers aan OV acties gaan dankzij deelname nadenken over alternatieven en keizen voor de fiets, E-bike of carpoolen. 14

15 Aanbevelingen Maak gebruik van de stapsgewijze aanpak van Maastricht Bereikbaar (10- stappenplan) Het aanbieden van een vervolgaanbod blijkt effectiever te zijn voor de structurele gedragsverandering Blijf bewust bezig met de motivatie die deelnemers voelen t.a.v. de stimuleringsactie en pas de actie/communicatie daar op aan 15

16 Hartelijk dank voor jullie aandacht. Zijn er nog vragen? MuConsult BV Postbus CB Amersfoort T +31 (0)