Palliatieve Zorg bij Parkinson Presentatie Ondertitel Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg ParkinsonNet
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk - - - - Bedrijfsnamen
ZvP sinds 20 jaar Eindstadium, rolstoel, passief aanwezig Gevorderde dementie Speekselverlies, slecht slikken Madopar 4 dd 125 mg + 1 dd Madopar HBS 125 mg.
Suffer, gepruttel Eet niet, drinkt niet Aspiratiepneumonie, T 37,6 Terughoudend beleid, geen sonde, geen ab
Volgende dag T 39,7 Toegenomen rigiditeit Geen urineproductie meer Kreunt, frons, onrust: niet comfortabel
M. Parkinson Maagcarcinoom Neusmaagsonde: sondevoeding 12x per dag een dosering Madopar Dokter ik wil niet meer Geen euthanasie Sonde geeft veel last in de keel.
Te verwachten problemen Pijn Slikproblemen Psychotische belevingen/delier
Te verwachten problemen Slijm of speeksel (reutelen) Glycopyrrhonium drank 0,2 mg./ml: 0,12-0,3 mg./kg over 3 giften Atropine oogdruppels 1% s.l. 2-3 dr. Om de 3-4 uur Droge mond Obstipatie, vooral als ook opiaten gebruikt worden
Te verwachten problemen Benauwdheid aspiratie Mictieproblemen Slaapproblemen (REM-slaapstoornis) Clonazepam (Rivotril), evt. druppels 2,5 mg/ml sublinguaal Intermitterende sedatie
Pijn 40 85% van de patiënten met Parkinson heeft pijn
Soorten pijn Bewegingsapparaat (musculoskeletaal) (Bij 45-75%) Door rigiditeit etc. Neuropathische pijn, radiculair (5-20%) Discopathie door houdingsafwijkingen en dystonie Dystoniegerelateerde pijn (8-47%) Centrale pijn (10-12%)
Soorten pijn Akathisiegerelateerde pijn Restless legs syndroom (8-20%) Bij gezonde populatie 1%
S T
Pijnsystemen Laterale pijnsysteem Vooral sensorisch-discriminatief Mediale pijnsysteem Affectief Cognitief Pijngeheugen Autonome respons
Pijn Verhoogde pijngevoeligheid door verminderde inhibitie centraal bij intact lateraal pijnsysteem. SNRI: venlafaxine (Efexor), duloxetine (Cymbalta)? Centrale pijn door sterke inhibitie van de laterale thalamus Zeer moeilijk behandelbaar! Onduidelijk wat er gebeurt bij afnemende cognitie
Staken van medicatie Alle verschijnselen van onbehandelde Parkinson Maligne Levodopa Onttrekkingssyndroom Hyperthermie Spierrigiditeit Autonome disregulatie en metabole ontregeling Tachycardie, labiele RR, sterk zweten, maar ook anhidrosis bleek, seborrhoe, paralystische ileus, stembandparalyse Bewustzijnsverandering (mutisme, stupor, coma) Acute nierinsufficientie Verhoogd creatinekinase (CK), leucocytose
Maligne Levodopa Onttrekkingssyndroom Kan ook optreden bij: Slechte therapietrouw Verminderde absorptie levodopa Infecties Dehydratie
Mogelijkheden Levodopa via neus-maag sonde of supp. Subcutane vorm in onderzoek Rotigotine pleister 6-8 mg/24 uur Apomorfine Baclofen alleen in tabletvorm beschikbaar Lorazepam buccaal ampul 4 mg./ml Midazolam (CSCI) Paracetamol om hyperthermie te drukken.
Delier of psychose Clozapine (Leponex) is eerste keus: 1 dd 12,5-100 mg., voorzichtig op te hogen Risico op levensbedreigende agranulocytose (klein 1-3%) Cardiomyopathie, anticholinerge bijwerkingen, convulsies Alleen in tabletvorm beschikbaar (nu ook in ampul voor i.m.) Rivastigmine (Exelon) pleister 4,6 en 9,5 en 13,4 mg./dag Quetiapine (Seroquel) is dubieus. 25-300 mg./dag. Ook alleen in tabletvorm.
Delier of psychose Levomepromazine s.c., in combinatie met midazolam om rigiditeit te bestrijden.
Palliatieve sedatie: lage dosering morfine (nierfunctie) en midazolam. Blijft onrustig en oncomfortabel, kreunen stopt. Delier? Haloperidol 2 mg. per 24 uur: rust. Volgende dag overleden.
Weigerde nog verder het gebruik van de neusmaagsonde. Start palliatieve sedatie Daarna plaatsen CAD en verwijderen sonde. De volgende dag overleden in alle rust.
Maar misschien zijn er nog vragen?