Pijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase

Transcriptie

1 Pijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase JOS KITZEN, ONCOLOOG COBIE VAN BEUZEKOM,VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST

2 Inhoud van de presentatie Even voorstellen Definitie palliatieve zorg Definitie pijn Hoe vaak komt pijn bij kanker voor Soorten pijn behandeling van pijn

3 Definitie Palliatieve zorg WHO Een benadering gericht op het verbeteren van de kwaliteit van leven van patiënten en hun naasten, die geconfronteerd worden met de problemen van een levensbedreigende ziekte, door preventie en vermindering van lijden, middels vroegtijdige onderkenning en behandeling van pijn en andere problemen, lichamelijk, psychosociaal en spiritueel.

4 Definitie van pijn "Pijn is een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van dergelijke beschadiging." (IASP,1979) "Pijn is wat degene die pijn heeft zelf zegt dat het is. En het bestaat telkens als hij zegt dat het bestaat." (McCaffery, 1979)

5 Total Pain Lichamelijk Psychisch Sociaal Spiritueel Cultureel

6 Cirkel van Loeser

7 Hoe vaak komt pijn bij kanker voor? Hoe vaak komt matige tot ernstige pijn voor: bij 30-40% van de patiënten ten tijde van diagnose bij 40-70% van de patiënten tijdens behandeling bij 70-90% in een vergevorderd of terminaal stadium Vaak sprake van verschillende soorten pijn: nociceptief in 65-68% van de patiënten neuropathisch in 8-9% van de patiënten mengvorm in 23-27% van de patiënten

8 Soorten pijn Nociceptieve pijn Neuropatische pijn Mixed pain

9 Behandeling Niet medicamenteus Medicamenteus Invasieve behandelingen Begeleiding

10 Niet-medicamenteuze behandeling Voorlichting Communicatie Continuïteit van zorg Bevorderen van comfort en rust Complementaire zorg

11 Complementaire zorg Klassieke massage Toepassen etherische oliën Ontspanningsoefeningen Luisteren naar muziek

12 Medicamenteus Landelijke richtlijn Pijn bij kanker WHO pijnladder Medicijnen op vaste tijden, ATC Alleen voor doorbraakpijn zonodig voorschrijven Bijwerkingen preventief behandelen Invasieve behandelingen

13 WHO pijnladder Morfine pomp Epidurale injecties Radiofrequente - technieken zenuwblokkades TENS Co-medicatie zoals anti-epileptica of anti-depressiva Adjuvante medicatie

14 Co-medicatie neuropatische pijn: Tricyclische antidepressiva Anti-epileptica Esketamine (ketanest) (niet in ASz)

15 Opioïden (1) Langwerkende middel MS contin Oxycodon Oxycontin Durogesic of fentanyl pleister Methadon tablet of drank

16 Opioïden (2) Kortwerkende middelen Oramorf (morfine drank) Morfine injectie (subcutaan) Oxycodon Oxynorm tablet Snelwerkende fentanylpreparaten (voor doorbraakpijn bij kanker) Oromucosaal: Actiq Abstral Intranasaal: Instanyl (neusspray)

17 Definitie doorbraakpijn Plotseling optredende pijn die optreedt tegen de achtergrond van constante pijn die wordt gekenmerkt door een plotseling begin met een hoge piekintensiteit en korte duur bij patiënten onder basisbehandeling met een opioïd

18 Doorbraakpijn Plotseling begin Korte duur Frequentie Oorzaak Binnen 3 minuten is de hoogste pijnpiek bereikt Gemiddelde duur is ongeveer 30 minuten Ongeveer 4 keer per dag Onbekend

19 Impact van doorbraakpijn Impact op kwaliteit van leven Verminderd functioneren Sociale en psychosociale problemen Angst en depressie Slaapproblemen Economische impact (spoed)consult bij huisarts of specialist Pijngerelateerde ziekenhuisopnamen Bezoek eerste hulp

20 Bijwerkingen opiaten Obstipatie Misselijkheid/braken Sufheid Droge mond Cognitieve stoornissen/delier Urine-retentie Jeuk

21 Transdermale toediening

22 Voordelen Minder bijwerkingen Minder obstipatie Minder misselijkheid en braken Betere slaapkwaliteit Minder sedatie Betere therapie trouw Voorkeur patiënt

23 Invasieve behandelingen TENS Morfine pomp Zenuwblokkades

24 Samenvattend Medicamenteuze behandeling van pijn bij kanker volgens WHO pijnladder Regelmatig evalueren of behandeling adequaat is Afhankelijk van type pijn gebruik maken van co-analgetica Behandelen van doorbraakpijn met kortwerkende fentanyl preparaten.

25 Nog vragen? Bedankt voor uw aandacht