Wat kan de apotheek betekenen voor een palliatieve patiënt? Saskia Visser, Apotheker Transvaal apotheek Den Haag KNMP Voorjaarsjaarsdag 2016

Transcriptie

1 Wat kan de apotheek betekenen voor een palliatieve patiënt? Saskia Visser, Apotheker Transvaal apotheek Den Haag KNMP Voorjaarsjaarsdag 2016

2 Inhoud Fases in palliatieve zorg Netwerk palliatieve zorg Haaglanden- DWO Geneesmiddelen in de palliatieve zorg Behandeling van pijn in de palliatieve fase Palliatieve sedatie Euthanasie Conclusie

3 Fases in palliatieve zorg Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met problemen die gerelateerd zijn aan een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.'

4

5 Netwerk pallatieve zorg Haaglanden DWO Sinds 2004 Palliatieve helpdesk o artsen, verpleegkundigen, anaesthisist, internist, psycholoog, geestelijk verzorger en apothekers. o maandelijks overleg, casuistiek bespreking o 2015 : 566 consulten 75 % huisartsen 5 % specialist ouderen geneeskunde 8 % verpleegkundige / verzorgende

6 Onderwerpen waarover een zorgverlener kan bellen zijn oa: Moeilijk behandelbare symptomen pijn, verwardheid, misselijkheid, dyspnoe, angst of depressie. Beslissingen rondom het levenseinde stop zetten van vocht en voeding, staken van behandelingen, indiceren en uitvoeren van palliatieve sedatie. Bijzondere medicatietoepassingen, doseringen, toedieningwijzen. Problemen op spiritueel gebied. Organisatie van zorg, overbelasting van de mantelzorg, sociale kaart

7 Geneesmiddelen in palliatieve zorg Aantal verschillende geneesmiddelen beperkt Verschillende middelen off-label gebruikt Haloperidol : misselijkheid, onrust, hik en delier Dexametason: transpireren, neuropatische pijn, misselijkheid en braken, hoest, dyspnoe, ileus en anorexie

8 Zoeken naar het juiste middel in de juiste dosering en toedienweg (soms) snelle wisseling naar alternatief Kleine hoeveelheden afleveren Met evt hulpmiddelen : hoeveelheid en toedienweg van belang

9

10 Behandeling van pijn in de palliatieve fase Achtergrondpijn is een continue, langdurige pijn. Doorbraakpijn een plotselinge toename van pijn die door de pijnmedicatie heen breekt

11

12 Doorbraakpijn Incidente doorbraakpijn doorbraakpijn als gevolg van een activiteit. Spontane doorbraakpijn doorbraakpijn zonder relatie met activiteiten zelfs in rust kan ontstaan volslagen onvoorspelbaar End-of-dose pain doorbraakpijn aan het einde van het dosisinterval

13 Voorkomen bij kanker patiënten 64-86% Een plotseling begin Na enkele minuten (3-15 minuten) een hoge piek intensiteit De duur is gemiddeld 30 minuten

14 Oxycodon In op de markt Oxycontin / oxycodon mva onderhoudsbehandeling Oxynorm /oxycodon capsule en dispers tablet werking start minuten na inname maximale werking na 1.30 uur mag om de 4 uur worden ingenomen als opbouw middel naar 2 maal daags doseren bij incidente doorbraakpijn pijn te gebruiken

15 Fentanyl preparaten Merknaam Actiq Breakyl Abstral Recivit Effentora Instanyl Fentanyl Toedieningsroute Zuigtablet Buccaal tablet, Biologische beschikbaarheid Sublinguaal tablet Sublinguaal tablet Buccaal film tablet 50% 65% 70% 70% 71% 89% Effect 15 min 10 min 15 min 6 min, werkingsduur 1 uur Volgende dosering tijdens titratie Maximum dosering Na 30 min Na 30 min Na 30 min Na min, Na 30 min Neusspray 5 10 min Na 10 min 1600 mcg 800 mcg 800 mcg 800 mcg 1200 mcg 200 mcg Sublinguaal Prijs per doses 7,17 6,21 6,04 5,- 6,04 6,04 0,36 Kleinste verpakking 30 st = 215 (200mcg) 28 st = 73,85 (200 mcg) 10 st = 60,44 (100 mcg) 30 st = 150 (133 mcg) 28 st = 169,24 (100 mcg) 40 do = 241,77 (50 mcg/do) 10 ml = 3,60 (50 mcg/ml = 20 druppels) Dtsch Arztebl Int 2013; 110(16): EONS, Breakthrough cancer pain guidelines 2013

16 Fentanyl Neusspray verschillende verpakkingsgrootte verpakking moeilijk open te maken Zuig bucale sublinguale tablet Vochtig mondslijmvlies noodzakelijk Verpakkingsgrootte Verpakking moeilijk open te maken -> veiligheid vs praktijk

17 Fentanyl druppels 50 mcg/ml In regio Haaglanden veel gebruikt goedkoop eenvoudig (voor toediening gereed) te maken makkelijk in gebruik

18 Achtergrond pijn Morfine Oxycodon Tabletten 2 maal per dag innemen End of dose pain -> dosering omhoog of 3 maal per dag doseren

19 Fentanyl Buprenorfine Verschillende sterktes beschikbaar Plakken op bovenlichaam of arm Intacte huid Niet rimpelig Schoon Droog Geen zeep en lotion / crème gebruiken Loslaten door zweet Problemen met plaklaag

20 Morfine infuus

21

22

23 Palliatieve sedatie Normaal medisch handelen In regio haaglanden afspraak -> overleg met palliatieve helpdesk Consult met helpdesk arts situatie doorgesproken richtlijn palliatieve sedatie 2009

24

25

26 Euthanasie Richtlijn uitvoering euthanasie en hulp bij zelfdoding 2012 Overleg tussen arts en apotheker Assistenten niet betrokken bij de bereiding en / of aflevering Check list

27 Middelen gebruikt bij euthanasie Lidocaine (verdoven bloedvat) Natriumchloride Thiopental (inductie coma) Rocuronium (spierrelaxans)

28

29

30

31 Conclusie Begeleiding palliatieve patiënt is multidisciplinair Communicatie met de patiënt, mantelzorgers en alle zorgverleners van groot belang. Maak gebruik van elkaars kennis en kunde!

32 Aanbevelingen

33