5. Die weer. Natuurverskynsels. Die weer en wind. Iets om oor te dink

Transcriptie

1 5. Die weer Natuurverskynsels Die weer en wind God hou sy skepping in stand. Die verskillende klimaatstreke maak sy wysheid en geordenheid duidelik. Klimaatstreke word deur verskillende natuurverskynsels soos die wind en weer gereguleer. Hierdie natuurverskynsels is afhanklik van mekaar om verskillende seisoene voort te bring. weervoorspellings baie akkuraat. Weersatelliete word in die atmosfeer (lug) opgestuur om foto s van die land te neem. Die lugstrome kan so goed waargeneem word en die weer word hiervolgens voorspel. Iets om oor te dink Die weervoorspelling word twee of meer kere op een dag vir ons oor die radio en televisie gegee. Waarom neem ons elke dag die weer waar of luister ons na die weervoorspelling? Kom ons gesels daaroor. Mamma sal dan weet of die wasgoed gaan droog word. Pappa sal weet of hy vanmiddag kan gras sny. Ons weet of ons die atletiekbyeenkoms in die middag sal kan hou. Vliegtuie en skepe kan gewaarsku word teen storms. 59

2 Wind beïnvloed grond Wat gebeur met grond wanneer die wind daaroor waai? - Sand wat deur die wind gewaai word, vorm sandduine. - Stofstorms kan baie van die boer se beste grond wegwaai. - Die sand wat deur die wind gewaai word, kan ook rotse wegvreet. Wanneer sand teen rotse waai, breek klein stukkies rots af, sodat hulle al hoe kleiner word. Ons noem dit verwering of gronderosie. - Droë wind wat oor die grond waai, droog die grond uit. - Grond is nie oral ewe hard nie. As die wind waai, word sekere dele van die grond vinniger weggewaai as ander, sodat daar na baie jare rotse met snaakse vorms ontstaan. Dit is ook verwering of gronderosie. 60

3 Wind beïnvloed water wees nie. - As die wind sterker word, word die kabbelings groter sodat golwe ontstaan. - Hoe sterker die wind waai, hoe groter word die golwe. Baie groot golwe word branders genoem. 61

4 Wind beïnvloed plante: - As die wind waai, buig plante heen en weer in die wind. - As die wind baie sterk waai, kan dit boomtakke laat breek of selfs bome omwaai. - Sommige plante se sade is lig en word dan deur die wind oor groot afstande gewaai en so versprei. Verspreiding van saad ruimte weg van die moederplant af. Plante het dus metodes om hulle saad te versprei. Baie maak staat op die wind. Papawers en leeubekkies word soos peperpotte deur die wind geskud om die saad uit die peule te kry. Die peule van die geelkeurtjie en van viooltjies Perdeblomme se saad het klein valskermpies vlerkies. 62

5 Windsterkte: wys hoe die skaal werk. Die nommer word groter soos die wind sterker word. kilometer per uur beweeg. Dan kan dit bome omwaai en huise beskadig. Verskillende soorte wind: Stormwind: Breek bome se takke groot reëndruppels val op die dak weerligstrale blits in die lug. Huise se dakke kan afwaai. geboue. Veroorsaak oorstromings. Sandstorms: Kom veral in die woestyn voor waar sandduine verskuif word. Waai papiere, blare, klein en los goedjies wat op die grond lê in die lug op. Waai nie baie sterk nie. 63

6 Rondom ons is daar lug. Ons kan dit nie sien nie. Ons kan dit ook nie ruik nie. Om die lug opgaan, hoe minder word die lug. Ver, bo in die ruimte is daar geen lug nie. Daar is lug binne-in ons en ook rondom ons. So word lug ingetrek as jy asemhaal. As jy uitasem, blaas jy lug uit. Jou borskas swel uit wanneer jy lug inasem. Warm lug styg op en koeler lug neem dan die plek van die warm lug in. Ons sê dan die wind waai. Wind is bewegende lug. Wind kan baie sterk waai. stormwind. bries orkaan genoem. Op die see kan sterk stormwinde vloedgolwe veroorsaak wat groot skepe kan laat sink. In die woestyn kan sterk sandstorms sandduine verskuif. Wind kan vir ons van groot waarde wees. Op die plaas gebruik boere windpompe om water te pomp. In die speelpark kan kinders met vlieërs en ballonne speel as die wind waai. Voëls sweef hoog in die lug op warm lugstrome Seilbote, lugballonne en sweeftuie beweeg ook as die wind waai. God het alles geskape en Hy is almagtig. Hy hou sy skepping in stand. Die wêreld (aarde) is geskape met verskillende klimaatstreke. Die klimaat word deur verskillende natuurverskynsels gereguleer, byvoorbeeld wind en weer. Hierdie natuurverskynsels is afhanklik van mekaar om die seisoene, wat verskil, voort te bring. Al die gebeure beklemtoon God se wysheid en geordenheid met die aarde en die natuur. Bekendstelling van die verskillende weerinstrumente Verskillende instrumente word gebruik om die elemente van weer die meet. Termometer word gebruik om lug se temperatuur te meet. Die termometer termometer is afgemerk in grade celsius en ons kan so kyk hoe warm of hoe koud dit is. Denkvraag: Is die temperatuur deur die hele dag (van die oggend tot die aand) dieselfde? verskil. Die volgende temperature kan in die verskillende seisoene verwag word: Somer warm tot baie warm. Lente matig tot warm. Herfs matig tot koud. Winter koud tot baie koud (snerpend of ysig). 64

7 Reënmeter vormig en is in millimeters afgemerk. Die reënval kan min, baie of gemiddeld wees en word in millimeters aangedui. Die hoeveelheid reën word nie op die weerkaart aangedui aangedui. Windkous vasgebind. Wanneer die wind daardeur waai draai dit in die rigting wat die wind waai. Windkouse word by lughawens en weerstasies gebruik. Dit wys ook hoe sterk die wind waai. Weerhaan 65

8 Datum Elke leerder vul daagliks die weerkaart in sy werkboek in nadat hy / sy deeglike waarneming gedoen het. Gebruik die sleutelkaart Weerkaart Dae Wind Windrigting Wolkbedekking Neerslag Temperatuur Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Sleutelkaart Wind Windrigting Geen wind kalm Ligte wind blare roer Sterk wind takke buig Storm wind bome buig Noord Oos Suid Wes F F F F Temperatuur Warm Koel Koud Reën Motreën Buie Hael Mis Sneeu Donderstorm Neerslag,. Wolkbedekking Onbewolk blou lug Gedeeltelik bewolk minder as die helfte Bewolk helfte van lug Baie bewolk meer as die helfte Betrokke geen blou lug nie 66

9 Die weer en water 1 lees ons van die skepping en hoe God skeiding tussen die uitspansel en die water gemaak het. Driekwart van die aarde is bedek met see. Driekwart van jou liggaam bestaan uit water. Water lyk nie altyd dieselfde nie. Jy kan die water sien wat jy drink. Jy kan die water sien wat jy vries. Somtyds kan jy water nie sien nie. Daar is water om jou. Ons noem dit waterdamp. Water bestaan uit klein watermolekules (waterdeeltjies). water gekook word, word dit gas (stoom) en beweeg die molekules weg van mekaar. Wanneer jy bad word die spieël, teëls en venster nat. Weet jy waarom dit gebeur? as gevolg van die hitte. Vorme waarin water voorkom: Génesis 1: 9 en 10 plek versamel, sodat die droë grond sigbaar word. En dit was so. En God het die droë grond aarde genoem en die versameling van die waters het Hy see genoem. Toe sien God dat dit goed Gas stoom Vloeistof water Vastestof ys 67

10 Stoom Stoom is natuurlike water wat weens hitte in damp verander het. Dit is klein waterdruppeltjies. Stoom (waterdamp) is onsigbaar. Reën en wolke Wolke is massas baie klein waterdruppels of yskristalle wat in die lug hang. Wolke word elektriese lading opwek as hulle vinnig beweeg, dit vorm dan weerligstrale. Reën is dus waterdruppels wat val. Hael Hael word in donderstormwolke gevorm. Dit vorm hoog in die lug. Die haelstene word deur stygende en dalende lugstrome in die wolk op- en af geslinger. In die proses word die gereeld haelkorrels. Party is selfs so groot soos duifeiers. Die grootste haelkorrels is in die Ryp Ryp is waterdamp in die lug, wat tot yskristalle kondenseer. Dou Dou is waterdamp wat met koeler voorwerpe op die aarde in aanraking kom en water / vloeistof vorm. Dit word snags of vroegoggend gevorm. Sneeu Sneeu is bevrore waterkristalle wat in die wolke gevorm is, omdat die lug onder vriespunt was. Sneeu val in vlokkies wat meestal seskantig is. Geen vlokkie lyk dieselfde nie. Tien wolksoorte Ons lees ook verskeie kere in die Bybel van wolke. God het vir Noag gesê dat die reënboog verdelg nie (Gen 9: 14-16). 68

11 Leerders en onderwyser lees saam en bespreek. Bestudeer die wolke as jy buite is en maak Stratocumulus Witgrys wolk Beweeg effens laag Ligte reën of motreën kom voor Cirrostratus Dun, deurskynende wolke (wit wolksluier) Lyk soos lyne of drade Bedek lug gedeeltelik of heeltemal stralekrans om die son Gevorm wanneer lug hoog opstyg Bestaan uit yskristalle sonder enige neerslag Cumulus Digte wolke, donker onderkant en helder randjies as die son daarop skyn Wolke is klein tot baie groot. Vorm tydens baie warm weer Reënbuie kom voor Cumulonimbus Digte vertikale wolke Gevorm ná erge hitte Harde reënbuie, wind en hael kom voor Stratus Grys wolke Lyk soos mistige weer Son skyn effe deur Vorm soms misreën 10 Wolksoorte Cirrus Dun syagtige wolke Lyk soos veertjies Gevorm deur ligte windstrome Cirrocumulus Dun kolle, plate, korrels of vlokkies wolke - mooi gerangskik Gevorm deur vertikale beweging Bestaan uit yskorrels Geen neerslag Altocumulus Wit en / of grys wolke in plate of lae Dun en half deurskynend Bestaan uit yskristalle of sneeuvlokkies Ligte reën of sneeu kom voor Altostratus Egalige, lae, grys wolke Son skyn flou deur Bestaan uit reëndruppels of yskristalle Ligte of matige reën en sneeu kom voor Nimbostratus Donkergrys, dik, egalige wolklaag - lyk geskeur Bedek hele lug Bestaan uit waterdruppels Aanhoudende reën en sneeu kom voor Gaan buite toe. Kyk na die wolke en beskryf hoe dit lyk. 69

12 In die Bybel lees ons op verskeie plekke van water (160 verwysings). God se skepping is volmaak en daarom kan die natuur in perfekte harmonie wees. Water is byvoorbeeld die beste oplosmiddel wat ons het en daarby reguleer dit die temperatuur van plante, diere, mense en asook die aarde. Die waterkringloop 70

13 Water word verdeel in: vars water en soutwater (see). Water as tuiste van diere en plante: voëls insekte plante Party diere moet altyd in water bly: visse haaie seekatte dolfyne Sommige diere woon in die water, maar kan vir kort tye op die land bly: seekoeie krokodille paddas otters likkewane seeleeus Krokodille vreet vleis of vis. Visse swem met vinne en sterte en haal asem deur kieue (kiewe) Water is ook die woonplek van sommige voëls: Mens kry hulle altyd by die water. Sommige voëls maak hulle neste op die water. Ander maak hulle neste langs die water, Voëls wat swem het vliese tussen hulle tone. Voorbeelde van watervoëls: ganse eende swane pikkewyne seemeeue strandlopertjies duikertjies reiers pelikane flaminke Sommige voëls vind ons net by die see, en ander net naby damme. 71

14 Ons kry ook waterinsekte: waterspinnekop muskiet naaldekoker waterhondjie Waterplante: Sommige bome groei naby water, terwyl ander ver van die water af groei. Sommige plante groei in die water: palmiete biesies papkuil waterlelie seegras Ander plante groei onder die water: lintgras paddaslyk seeplante 72