gemeente Eindhoven Oplegvel Raadsvoorstel tot het instemmen met de visie Openbare Ruimte

Transcriptie

1 gemeente Eindhoven Dienst Stedelijke ontwikkeling en Beheer Raadsnummer O6.RZ855.OOl Inboeknummer o6bstoatzs Beslisdatum BSP Sr oktober 2006 Dossiernummer 6qq BSa Oplegvel Raadsvoorstel tot het instemmen met de visie Openbare Ruimte 1 Samenvatting De visie Openbare Ruimte omschrijft de randvoorwaarden voor beheer en inrichting van de openbare ruimte in de hele stad. De visie wordt ondersteund met een praktisch uitvoeringsinstrument. Visie en instrumentarium hebben ter inzage gelegen. Beiden kunnen rekenen op een breed draagvlak. Verzoek aan de raad om de visie met een positief besluit te bekrachtigen. 2 Bijlage(n) Als bijlage(n) bij dit voorstel behoren: visie Openbare Ruimte, oktober 2006; opgave ; samenvatting (folder). De bijlagen liggen ter inzage in de leeskamer.

2 gemeente Eindhouen Dienst Stedelijke Onnvikkeling en Beheer Raadsnummer O6.RZ855.OOr Inboeknummer o6bstoarzs Beslisdatum B%W Sr oktober 2006 Dossiernummer 6qq.BSa Raadsvoorstel tot het instemmen met de uisie Openbare Ruimte 1 Inleiding De openbare ruimte is van ons allemaal. Eindhoven heeft zo n 20 miljoen m2 openbare ruimte met een vervangingswaarde van 6 1 miljard. Het groen, het water, de pleinen en de wegen horen allemaal tot de openbare ruimte. Het gaat over voet- en fietspaden en straten waarover mensen zich verplaatsen, pleinen en parken waar gespeeld wordt en waar mensen elkaar ontmoeten en een gesprek aanknopen. Het gaat over tastbare, maar ook minder opvallende zaken zoals de riolering en leidingen onder de straat, de brug over het water, de verlichting langs het fietspad en de helling in de trottoirs voor minder validen. De mogelijkheid om ergens op een veilige manier te komen, de leefbaarheid in wijken en buurten en de uitstraling van een bedrijventerrein heeft alles te maken met de kwaliteit van de openbare ruimte. Een goede openbare ruimte zorgt ervoor dat de stad functioneert. Het helpt mensen van alle leeftijden om deel te nemen aan de samenleving. Openbare ruimte is per definitie een integraal en dynamisch beleidsveld. De kwalitatieve eisen die aan de leefomgeving worden gesteld, blijven veranderen. Ontwikkelingen zoals individualisering, vergrijzing en culturele diversiteit hebben direct gevolgen voor de inrichting en het beheer van de openbare ruimte. Via een continu proces van burgerparticipatie wil de gemeente de openbare ruimte laten meegroeien met veranderende sociaal-maatschappelijke en economische behoeften van de samenleving. Daarbij worden bestuurlijke ambities direct gekoppeld aan ambtelijke daadkracht. 2 Wat willen we bereiken Het inrichten en beheren van de openbare ruimte is geen eenvoudige opgave. Openbare ruimte is voor iedereen toegankelijk en kent veel verschillende gebruikers: de bewoners, ondernemers en bezoekers van de stad. De openbare ruimte moet dus aan uiteenlopende vragen en soms tegenstrijdige belangen voldoen. Voetgangers, ook minder valide, moeten onbelemmerd over een voetpad kunnen, terwijl ondernemers het voetpad soms volzetten met reclameborden. Bewoners willen een parkeerplaats voor hun deur wat ten koste kan gaan van de speelruimte voor kinderen. De auto vraagt tegenwoordig zoveel ruimte dat er geen plek is voor bomen langs de weg. Bomen horen bij het groene imago van de stad en worden door iedereen gewaardeerd.

3 Maar ze kunnen door wortelopdruk de veilige doorgang voor fietsers en (minder valide) voetgangers belemmeren. Een goede openbare ruimte vraagt om een zorgvuldige afweging van belangen, zowel die van de gebruikers als van de gemeente. Eindhoven functioneert, bij de gratie van een goede openbare ruimte. De gemeente is van mening dat de openbare ruimte een van de belangrijkste kwaliteitsdrager is van de stad en haar imago. Ambities zoals cultuurstad, Lichtstad, veilige stad, Brainport en leefbare wijken krijgen pas inhoud als de openbare ruimte op orde is. Gebruikers kunnen elkaar ontmoeten en zich ontplooien als de omgeving daartoe de mogelijkheden biedt. De gemeente, als verantwoordelijke partij, is zich bewust van het belang van een bruikbare, veilige en mooi ogende openbare ruimte in de he/e stad. De vertaling van deze ambitie naar ambtelijke daadkracht vormt de rode draad in de visie. Over enkele jaren moet die daadkracht af leesbaar zijn aan een hogere waardering van inwoners, ondernemers en bezoekers voor de openbare ruimte. Meetbare prestatie voor 2010: minimaal 65% van de gebruikers is (zeer) tevreden met onderhoud, 15% ontevreden; minimaal 68% van de gebruikers (zeer) tevreden met inrichting, 12% ontevreden. 3 Wat gaan we daarvoor doen Eindhoven heeft op het gebied van openbare ruimte nog wat in te halen. De technische kwaliteit (bestrating, riolering, etc.) is er op veel plaatsen slecht aan toe. Ook op het gebied van onderhoud ÃćâĆňâĂİ vegen, bladruimen, onkruid wieden, zwerfvuil ruimen, kleine reparaties - valt nog een wereld te winnen. Bovendien worden inrichting en beheer van de openbare ruimte nog teveel beschouwd als een exclusieve taak van de gemeente. Inbreng van gebruikers bij het inrichten of opknappen van de openbare ruimte is niet vanzelfsprekend. Er wordt ook maar weinig gelet op de betekenis van een plek in relatie tot de ambities van de stad. Ongeacht de plek vindt je overal in de stad dezelfde banken en bestrating terug. Dat moet anders. Een goede openbare ruimte vraagt om maatwerk. In de eerste plaats moet meer aandacht zijn voor de wensen van gebruikers. Er is speelruimte voor individuele wensen, zolang er maar geen groepen mensen worden uitgesloten van het gebruik van de openbare ruimte. Daarnaast moet het mogelijk zijn om inrichting en beheer af te stemmen op de betekenis of functie van een plek. Het topsportbad, de Catharinakerk en de verslaafdenopvang aan de Kanaaldijk zijn bijzondere functies in de stad met specifieke vragen op het gebied van inrichting en beheer. Bovendien wordt van alle maatregelen verwacht dat ze bijdragen aan de ruimtelijke kwaliteit van de plek in het bijzonder en de ambities van de stad in het algemeen.

4 Door meer en beter in te spelen op wensen van gebruikers en ambities van de stad ontstaat als vanzelf een mooiere en gevarieerdere openbare ruimte. Niet onbelangrijk is dat gebruikers zich daardoor meer bij de openbare ruimte betrokken voelen. Mooi, bruikbaar en veilig In de openbare ruimte stemt de gemeente allerlei randvoorwaarden en wensen op elkaar af. Die voorwaarden hebben voor een deel betrekking op landelijke wettelijke verplichtingen (veiligheid, duurzaamheid, bereikbaarheid en toegankelijkheid) en vastgesteld gemeentelijk beleid. De gemeente moet er o.a. voor zorgen dat voetgangers niet struikelen over stoeptegels en dat voorzieningen voor iedereen bereikbaar zijn. Onder invloed van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo, 2007) zal het wettelijk kader worden aangescherpt in de richting van een levensloopbestendige openbare ruimte. Daarnaast ziet de gemeente graag dat bijvoorbeeld de soortenrijkdom van het bomenbestand behouden blijft (Groenbeleidsplan, 2001) en dat er minimaal 3 7a speelruimte in de openbare ruimte wordt gerealiseerd (Speelbeleid, i.o.). Het invullen van de wettelijke verplichtingen gebeurt in de regel goed, maar garandeert nog geen mooie openbare ruimte. Daar is vaak meer voor nodig. Ondernemers stellen andere eisen aan het straatprofiel dan buurtbewoners. Het cultuurhistorisch waardevolle Gerardusplein vraagt om een andere inrichting dan het buurtwinkelcentrum Belgieplein. Extra veiligheidseisen op en rond Stratumseind vragen om specifieke lantaarnpalen. De Dommel vraagt om andere beheermaatregelen dan het Beatrixkanaal. Specifieke vragen dus vanuit gebruikers of geredeneerd vanuit een plek met een bijzondere functie of betekenis. De gemeente wil de openbare ruimte zo inrichten dat recht gedaan wordt aan die veelkleurigheid. Een goede openbare ruimte vraagt om variatie. Om dit te bereiken zijn in de visie verschillende varianten beschreven voor inrichting en beheer. De gemeente heeft de ambitie om, in overleg met gebruikers, de inrichting van de hele stad in ieder geval op een standaardniveau te brengen. Het standaardniveau garandeert een gebruiksvriendelijke inrichting (ook voor minder validen) op basis van duurzame materialen die goed onderhoud garanderen en bij schade eenvoudig vervangen kunnen worden. Binnen het standaardniveau kan op bescheiden schaal worden voldaan aan specifieke wensen zoals bloemrijke beplanting, extra verlichting of een spelaanleiding. Afhankelijk van de situatie kan het standaardniveau worden opgewaardeerd naar een plus-, bijzonder of exclusief niveau. In de visie worden de volgende situaties benoemd: plusniveau voor openbare ruimte die speciale betekenis heeft voor een wijk of een buurt. Denk aan een plek met cultuurhistorische waarde, een marktplaats of een buurtwinkelcentrum. Het plusniveau kenmerkt zich door bijvoorbeeld andere lantaarnpalen of bestrating; bijzonder inrichtingsniveau is van toepassing op openbare ruimte die ondersteunend is aan een belangrijke functie of plek in de stad. Denk hierbij aan het voetbalstadion, De Bergen of entree Kennedylaan. Voor deze plekken wordt

5 meestal een apart ontwerp gemaakt waarbij wordt uitgegaan van luxe inrichtingselementen, zoals speciaal ontworpen straatmeubilair; exclusief is van toepassing op locaties in de stad waar de openbare ruimte zelf imagodrager is. Het zijn plekken waar bewoners trots op zijn. Het zijn typisch Eindhovense plekken, zoals de Dommel, de Markt of het 18 Septemberplein. Deze plekken zijn het visitekaartje van de stad voor bezoekers van buiten Eindhoven. Materiaalgebruik en inrichting stralen een hoog ambitieniveau uit. Een gebied met een exclusief inrichtingsniveau moet natuurlijk ook extra aandacht krijgen bij het beheer. In de andere gevallen wordt meestal gekozen voor een basis beheerniveau. Volgens de visie bepaalt de gemeente niet langer zelf welke plek in de stad een ander niveau van inrichting of beheer krijgt. Via een continu en dynamisch proces van burgerparticipatie moeten wensen van gebruikers consequent worden meegewogen in de programmering en uitvoering van maatregelen. Zover is het (nog) niet. Vooralsnog is het voor gebruikers niet altijd duidelijk hoe zij kunnen reageren en wat er vervolgens met hun vraag, klacht of wens gebeurt. Dat frustreert de inzet van burgers en schaadt het imago van de gemeente. Een transparante afwikkeling van vragen en vervolgens een heldere communicatie daarover richting gebruikers verdient prioriteit. En dus moet de samenwerking binnen de gemeente (front- en backoffice) verder worden versterkt. De visie openbare ruimte wordt niet bewerkstelligd zonder een goede samenwerking binnen gemeente en tussen gemeente en gebruikers. De inspraak wordt beschouwd als een geslaagde vorm van burgerparticipatie. In samenwerking met de Stadsdeelteams is aan gebruikers gevraagd om op basis van eigen inzicht de kaart van hun stadsdeel in te kleuren. Gebruikers mochten spelden prikken op plekken die een opwaardering verdienen. Veel spelden gingen naar plekken waar de kwaliteit van de openbare ruimte niet voldoet aan het basisniveau voor inrichting en beheer. Het is zaak om deze knelpunten binnen de gemeente zo snel mogelijk onder te brengen in lopende programma s van o.a. de Stadsdeelteams en de dienst Stedelijke Ontwikkeling en Beheer. De kaart laat verder zien dat gebruikers veel waarde hechten aan het herkenbaar en zichtbaar maken van bijzondere plekken in hun stadsdeel: Stratumse Boulevard, T rudoplein, Woenselse Markt, Henri Dunantpark, t Hofke en het Franz Leharplein in Gestel. Daarnaast zijn gebruikers terughoudend met het benoemen van exclusieve locaties. Vooralsnog worden de Dommelzone, de Markt, het 18 Septemberplein en het Catharinaplein als exclusief aangewezen. De plekken die volgens gebruikers extra aandacht verdienen worden afgestemd met de meerjarenprogramma s op het gebied van verkeer, openbare ruimte, groen, water, ruimtelijke kwaliteit, zorg en welzijn en openbare orde en veiligheid.

6 Naar aanleiding van de inspraak is er een (digitale) kaart samengesteld. Nu is in een oogopslag duidelijk voor welke opgave de gemeente volgens haar burgers de komende jaren staat. Met betrokken partijen is afgesproken dat hun inbreng wordt teruggekoppeld via de Schone Stadskrant. Input is geleverd door de diensten Maatschappelijke Ontwikkeling, Gemeentelijke Gezondheidsdienst en Algemene en Publiekszaken, Adviescommissie Seniorenbeleid, Trefpunt Groen Eindhoven, Platform Gehandicapten Eindhoven, Welstand en Monumentencommissie en burgers van de stadsdelen. 4 Wat kost het Inrichting en beheer van de openbare ruimte is een kernactiviteit van de gemeente. De gemeente legt de lat hoog. De openbare ruimte (de groenstructuur in het bijzonder) wordt beschouwd als de kwaliteitsdrager van de stad en haar imago (coalitieakkoord ). Deze ambitie moet vertaald te worden in daadkracht. Naast signaleren staat presteren in de visie centraal. Prestaties worden reeel als er voldoende middelen voorhanden zijn. Wat dat betreft is het beeld gunstig. De gemeente heeft een forse lopende portefeuille met veel uiteenlopende werkzaamheden. Daarnaast is op basis van het dossier Onderhoud van de Stad heeft de raad het budget voor onderhoud structureel verhoogd (vanaf 2007) met 62 miljoen. Daarnaast worden de komende vier jaar incidenteel extra middelen vrijgemaakt (NRE) om achterstanden op het gebied van inrichting en beheer in te lopen. Dankzij deze extra financiele impulsen en de reeds beschikbare budgetten kan de inzet in en de kwaliteit van de openbare ruimte worden verhoogd. De prestaties die volgens de kaart moeten worden geleverd zijn te verdelen in drie investeringsstrategieen: 1 herinrichting volgens technische maatstaven. In dit geval is de technische levensduur van gebruikte materialen zoals bestrating, sierbeplanting, verlichting op. Bij herinrichting wordt gebruik gemaakt van nieuwe, duurzame materialen die het beheer op langere termijn efficienter maken. Voorbeelden: herinrichting van de Boutenslaan waarbij de baanvakken worden versmald (minder asfalt) en Vaartbroek waar efficient lampmanagement wordt toegepast (richtlijnen Kyoto). Voor deze projecten zijn vooralsnog voldoende middelen beschikbaar binnen reguliere budgetten ( projecten openbare ruimte en schoon, heel en veilig ) gecombineerd met de extra toegezegde C 2 miljoen en NRE-middelen ad C 5 miljoen per jaar voor de komende vier jaar; 2 herinrichting ingegeven vanuit andere raadsprogramma s of ontwikkelingen. De openbare ruimte is technisch (nog) goed, maar vanuit andere programma s wordt aangestuurd op een herinrichting. Vooruitlopend op onderhoudsprogramma s lift de openbare ruimte mee in een integrale en gebiedsgerichte verbetering. Voorbeelden: Winkelboulevard Zuid of Geldropseweg met programma Economie als aanjager en Henri Dunantpark met programma Zorg en Welzijn als aanjager.

7 Voor deze projecten wordt uitgegaan van een bundeling van investeringsbronnen door integraal programmeren. Openbare ruimte draagt bij vanuit reguliere en incidentele budgetten (zie 1); 3 ambitieuze herinrichting waarbij gebruik en functie van een gebied sterk moeten verbeteren of veranderen. Voorbeelden zijn grootschalige en vaak langdurige vernieuwingsprojecten, zoals Strijp S, Oud-Woensel of Stationsdistrict. Bij deze projecten wordt vooraf ingezet op een hoge ruimtelijke kwaliteit op lange termijn. Later worden er de benodigde budgetten bij gezocht. De ambitie is het risico waard. Let wel, risico s horen voor bestuurlijke besluitvorming inzichtelijk te zijn. De middelen komen uiteindelijk beschikbaar vanuit allerlei bronnen: subsidies, gebiedsexploitatie, fonds bovenwijkse voorzieningen, etc. Voor de financiering van deze projecten worden geen reguliere beheerbudgetten ingezet. Deze budgetten worden wel gebruikt om de kwaliteit voor lange tijd te garanderen. Een ontwerpraadsbesluit bieden wij u hierbij ter vaststelling aan. Burgemeester en wethouders van Eindhoven, W. Krzeszewski, locosecretaris.

8 Raadsbesluit De raad van de gemeente Eindhoven; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 31 oktober 2006; besluit: 1 in te stemmen met de visie Openbare Ruimte; 2 het college van burgemeester en wethouders op te dragen de visie te vertalen in een uitwerkingsprogramma. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 19 december A. Sakkers, voorzitter. J. Verheugt, griffier. BE

9 gemeente Eindhoven Griffie gemeenteraad Commissiesecretariaat e6.rz8gg.oo Aan de leden van de raad van de gemeente Eindhoven. Commissie advies Betreft cie WR: Raadsvoorstel tot het instemmen met de Visie Openbare Ruimte. De commissie Wonen en Ruimte heeft in haar vervolgvergadering van 28 november 2006 beraadslaagd over het bovengenoemde onderwerp. De commissie heeft als volgt geadviseerd: PvdA: CDA: SP: akkoord, maar overweegt om "milieu" als prioriteit scherper VVD: GroenLinks: leefbaar eindhoven : OuderenAppel: D66: De Stadspartij: Lijst Pim Fortuyn: ChristenUnie: te stellen; akkoord, maar zoekt naar een mogelijkheid om design en technologie te verankeren in de visie; akkoord. Toezeggingen wethouder M. Fiers: het 10 prestatieveld Wmo, de opmerkingen van de Adviescommissie Seniorenbeleid en "borrel en bruis zullen een vertaling krijgen in de uitwerkingsprogramma s. De secretaris van de commissie, M. Honing Bijlage(n) : 0

10 griffie