Voordracht voor de raadsvergadering van 7 en 8 november 2012

Transcriptie

1 Gemeenteblad Voordracht voor de raadsvergadering van 7 en 8 november 2012 Jaar 2012 Publicatiedatum 2 november 2012 Agendapunt 19 Datum besluit B&W 2 oktober 2012 Onderwerp Instemmen met de hoofdlijnen van het nieuwe bestuurlijk stelsel Met deze voordracht stellen wij u voor het volgende besluit te nemen: Tekst van openbare besluiten wordt gepubliceerd De gemeenteraad van Amsterdam Gezien de voordracht van burgemeester en wethouders, besluit 1. in te stemmen met de hoofdlijnen van het nieuwe bestuurlijk stelsel vanaf 2014 zoals opgenomen in bijlage 1, waarvan de belangrijkste elementen zijn: a. lokaal bestuur met 7 territoriale bestuurscommissies; b. voor de inrichting van de bestuurscommissies zijn twee varianten mogelijk: twee separate bestuurscommissies voor respectievelijk raads- en collegebevoegdheden of een integrale bestuurscommissie met raads- en collegebevoegdheden. Het college van burgemeester en wethouders kiest voor een integrale bestuurscommissie bestaande uit maximaal 14 leden die uit hun midden een dagelijks bestuur kiezen van 3 leden; c. de leden van de bestuurscommissies worden gekozen in rechtstreekse verkiezingen per gebied; d. de verdeling van taken en bevoegdheden zal wezenlijk anders zijn dan in de huidige situatie: beleidskaders worden stedelijk vastgesteld, lokale taken hebben vooral een lokale functie en lokaal bereik; e. samen met de uitgangspunten en criteria voor het bestuurlijk stelsel zullen de uitkomsten van de diverse onderdelen van Amsterdam Financieel Gezond - zoals 1 stad, 1 opgave - leidend zijn bij het toekennen van bevoegdheden en taken stedelijk en lokaal. De omvang van het pakket van bevoegdheden en taken van de bestuurscommissies en de gevolgen daarvan voor het budget worden nog nader bepaald, maar zullen naar verwachting substantieel kleiner zijn dan in de huidige situatie; f. zowel diensten als stadsdelen werken gebiedsgericht; 2. kennis te nemen van de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel van Groenlinks ( Het Stadsparlement ); 3. kennis te nemen van het VVD-discussiestuk Mokum 3.0'. VEBETEBLAD 1

2 Wettelijke grondslag Het wetsvoorstel tot Wijziging van de Gemeentewet en enige andere wetten in verband met het afschaffen van de bevoegdheid van gemeentebesturen om deelgemeenten in te stellen (kamernummer ) en artikel 83 van de Gemeentewet. Bestuurlijke achtergrond Op 5 juli 2012 heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel afschaffing deelgemeenten aangenomen. Op dezelfde dag heeft wethouder Van Es bekend gemaakt dat het College de hoofdlijnen van een nieuw bestuurlijk stelsel in het najaar zal voorleggen aan de aad. De Eerste Kamer behandelt het wetsvoorstel dit najaar. Als de Eerste Kamer het wetsvoorstel aanneemt, treedt de wet in werking in maart Om voldoende tijd te hebben voor de implementatie van het wetsvoorstel, dient vooruitlopend op definitieve besluitvorming in de Eerste Kamer nu al besloten te worden over de hoofdlijnen van het nieuwe bestuurlijk stelsel. Na de besluitvorming in de Eerste Kamer zullen uitgewerkte besluiten worden voorgelegd aan de gemeenteraad. Onderbouwing besluit Ad 1. Hoofdlijnen nieuw bestuurlijk stelsel In deze voordracht legt het college de hoofdlijnen neer van een nieuw bestuurlijk stelsel voor Amsterdam. Het wetsvoorstel vormt daarvoor weliswaar de concrete aanleiding, maar is niet de enige drijfveer. Diverse ontwikkelingen maken vernieuwing van de rol van de overheid en haar wijze van organisatie noodzakelijk en urgent. Economische ontwikkelingen en forse bezuinigingen vanuit het ijk dagen ons uit om met minder middelen beter te presteren. Amsterdammers vragen om een betrokken overheid die krachtig optreedt bij misstanden en zorgzaam is voor kwetsbare mensen maar ook ruimte laat voor initiatieven van anderen die een bijdrage willen leveren aan de stad. egionale samenwerking met de omringende gemeenten en provincies wordt steeds belangrijker. De metropoolregio Amsterdam houdt immers niet op bij de stadsgrenzen. Dit is hét moment om verdergaande stappen te zetten naar een robuuste en toekomstbestendige bestuurlijke inrichting van Amsterdam voor de komende decennia. Het ontwerpen van een nieuw en ander bestuurlijk stelsel is een uitdagende opdracht. Het vraagt van iedereen om over gevestigde belangen heen te stappen en de discussie te voeren vanuit de beste kansen voor Amsterdam op lange termijn. Eén Amsterdam is hierbij het credo. Wat aan kracht en ervaring is opgebouwd in 32 jaar stadsdelen, wordt daarbij benut in een vorm die past bij de opgaven van deze tijd. De voorstellen voor een nieuw bestuurlijk stelsel staan niet op zich. Zo zijn het advies van de commissie Mertens en het daarop gebaseerde raadsbesluit uit 2009 over de fusie van de stadsdelen, meegenomen bij het opstellen van deze voorstellen. De inrichting van een nieuw bestuurlijk stelsel gebeurt ook in samenhang met de diverse onderdelen van Amsterdam Financieel Gezond, waaronder één stad, één opgave, de veranderingen in de ambtelijke organisatie en één stad, één financieel VEBETEBLAD 2

3 stelsel. Uitgangspunten Uitgangspunten voor het nieuwe bestuurlijk stelsel zijn: Maatschappelijke opgave staat centraal Eén Amsterdam met differentiatie in beleid en uitvoering (ruimte voor diversiteit en maatwerk) Democratische legitimatie stedelijk en lokaal Toegankelijk en afrekenbaar bestuur Ambtelijke organisatie die snel, flexibel, daadkrachtig en efficiënt handelt Wettelijke mogelijkheden Als het wetsvoorstel afschaffing deelgemeenten kracht van wet krijgt houden de stadsdelen in de huidige vorm van rechtswege op te bestaan. Binnengemeentelijke decentralisatie is dan nog wel mogelijk met bestuurscommissies, adviescommissies en wijkraden. Alleen aan bestuurscommissies kunnen taken worden overgedragen, maar geen bevoegdheid tot het vaststellen van algemeen verbindende voorschriften die door straf of bestuursdwang kunnen worden gehandhaafd. Verkiezingen blijven mogelijk, maar zijn niet verplicht. Van belang is dat de bestuurscommissie uiteindelijk verantwoording aflegt aan het orgaan dat het heeft ingesteld de gemeenteraad, het college of de burgemeester ook al zijn de leden door verkiezingen gekozen. Een bestuurscommissie is daarmee in formele zin een vorm van verlengd bestuur. Er is extern advies ingewonnen over de juridische mogelijkheden van de Gemeentewet na inwerkingtreding van het wetsvoorstel afschaffing deelgemeenten. Dat advies gaat als bijlage 2 hierbij. Hoofdlijnen nieuw bestuurlijk stelsel Op basis van bovengenoemde uitgangspunten kiest het College voor het behoud van lokaal bestuur in het nieuwe bestuurlijk stelsel. Het voorstel is 7 territoriale bestuurscommissies in te stellen met een eigen takenpakket. Hiertoe kunnen bevoegdheden van aad, College en Burgemeester worden gedelegeerd naar een bestuurscommissie. Nog besloten moet worden in welke mate ook mandatering van bevoegdheden van de burgemeester gewenst is, zoals die in de huidige situatie bestaat. Samen met de uitgangspunten en criteria voor het bestuurlijk stelsel zullen de uitkomsten van de diverse onderdelen van Amsterdam Financieel Gezond - zoals 1 stad, 1 opgave - leidend zijn bij het toekennen van bevoegdheden en taken stedelijk en lokaal. De omvang van het pakket van bevoegdheden en taken van de bestuurscommissies en de gevolgen daarvan voor het budget worden nog nader bepaald, maar zullen naar verwachting substantieel kleiner zijn dan in de huidige situatie. Een belangrijke inperking van het lokale takenpakket is dat beleidskaders stedelijk worden vastgesteld. Het lokale bestuur richt zich primair op de gebiedsgerichte invulling en uitvoering van taken met een lokale functie en een lokaal bereik. Er is nog ruimte voor diversiteit en maatwerk, maar alleen voor zover verschillen uit te leggen zijn op grond van verschillen in de maatschappelijke opgave. De uitvoering vindt plaats op een passende schaal, dat kan lokaal, stedelijk of regionaal zijn. Niet alleen VEBETEBLAD 3

4 stadsdeelorganisaties maar ook de diensten werken meer dan nu gebiedsgericht. Voor de inrichting van de bestuurscommissies zijn twee varianten mogelijk: twee separate bestuurscommissies voor respectievelijk raads- en collegebevoegdheden of een integrale bestuurscommissie met raads- en collegebevoegdheden. Het college kiest voor een integrale bestuurscommissie, omdat dit de meest heldere vorm is waarbij de bestuurscommissie een onderlinge samenhang kent (met bestuurders en raadsleden) en integraal aanspreekbaar is door burgers en de organen die hen ingesteld hebben (College, Burgemeester en aad). Bij een integrale bestuurscommissie is het eventueel mogelijk om bestuurders van buiten te benoemen. Om de omvang van bestuurscommissies te laten aansluiten op het kleinere takenpakket kiest het College voor bestuurscommissies die bestaan uit maximaal 14 leden die uit hun midden een dagelijks bestuur kiezen van 3 leden. Aandachtspunt hierbij is dat hierdoor een even aantal leden gekozen wordt, wat bij stemming tot gelijke stemverhoudingen kan leiden. De leden van de bestuurscommissies worden gekozen in verkiezingen per gebied. In totaal leidt dit tot 98 leden van bestuurscommissies. Financiën Het budget van de bestuurscommissies volgt uit het pakket van taken en bevoegdheden die aan hen worden toegekend. De omvang daarvan kan nu nog niet worden aangegeven, maar zal substantieel kleiner zijn dan in de huidige situatie. Dit vergt nadere uitwerking. Samen met de uitgangspunten en criteria voor het bestuurlijk stelsel zullen de uitkomsten van de diverse onderdelen van Amsterdam Financieel Gezond - zoals 1 stad, 1 opgave, de veranderingen in organisatie en bedrijfsvoering en 1 stad, 1 financieel stelsel - leidend zijn bij het toekennen van bevoegdheden en taken stedelijk en lokaal. Het nieuwe bestuurlijk stelsel leidt door de vermindering van het aantal bestuurders en raadsleden tot directe besparingen op bestuurskosten van de huidige 8 miljoen naar 4,5 miljoen. De vermindering van het budget van stadsdelen leidt primair tot een verschuiving van budget naar de centrale stad. Dat bundeling van beleid en uitvoering tot besparingen kan leiden is de inzet van het lopende traject 1 stad 1 opgave van stad en stadsdelen. Vooral de uitkomsten daarvan beperken de omvang van het totale gemeentelijke budget. Besluiten daarover zijn opgenomen in de Begroting Uitwerking De diverse onderdelen van dit hoofdlijnenbesluit worden de komende periode nader uitgewerkt. In het definitieve besluit zal ook ingegaan worden op het tempo van implementatie. Belangrijk richtsnoer daarin zijn de verkiezingen van maart De implementatie dient overigens in samenhang te gebeuren met de implementatie van de uitkomsten van 1 stad 1 opgave, één financieel stelsel en de organisatieveranderingen die volgen uit de opdracht daarover aan de gemeentesecretaris. Ad 2. Initiatiefvoorstel Groenlinks ( Het Stadsparlement ) Op 28 november jl. heeft Groenlinks een initiatiefvoorstel ingediend met als titel Het Stadsparlement (zie bijlage 3). Bij brief van 8 december 2011 heeft het College VEBETEBLAD 4

5 gemeld dat de bestuurlijke reactie volgt bij de brief over de hoofdlijnen voor het bestuurlijk stelsel. De bestuurlijke reactie gaat als bijlage 4 hierbij. Ad 3. Discussiestuk VVD ( Mokum 3.0 ) Op 21 juni 2011 heeft de gemeenteraadsfractie van de VVD het discussiestuk Mokum 3.0 Visie op & discussiestuk over bestuurlijke en organisatorische inrichting gemeente Amsterdam na opheffen deelraden uitgebracht. Dat stuk gaat ter kennisname hierbij (zie bijlage 5). Geheimhouding n.v.t. Meegestuurd Ter inzage gelegd Stukken Bijlage 1 Hoofdlijnen nieuw bestuurlijk stelsel Bijlage 2 Advies VU deelgemeenten Bijlage 3 Initiatiefvoorstel Groenlinks Het Stadsparlement Bijlage 4 Bestuurlijke reactie op initiatiefvoorstel Groenlinks Bijlage 5 VVD-discussiestuk Mokum 3.0 n.v.t. Behandelend ambtenaar (naam, telefoonnummer en adres) Anne Sastromedjo, , a.sastromedjo@amsterdam.nl Hester Benedictus, , h.benedictus@amsterdam.nl Het college van burgemeester en wethouders van Amsterdam A.H.P. van Gils, secretaris E.E. van der Laan, burgemeester VEBETEBLAD 5