De bank is zelf nog altijd het beste financieringsalternatief voor het MKB

Transcriptie

1 De bank is zelf nog altijd het beste financieringsalternatief voor het MKB Seminar alternatieve financieringsvormen MKB Modulair MBA Nyenrode ism LLTB 1 juli 2014, Breukelen H.A. Rijken Vrije Universiteit Amsterdam en Nyenrode Universiteit 1

2 Enkele headlines uit recente media - Kamp lanceert financiele wegwijzer voor mkb (ANP, juni 2014) - MKB ers vangen bot bij aanvraag krediet (FD zomer 2013) - Bedrijfsleven ruilt bank niet gemakkelijk in voor andere vormen van financiering: ondernemers schrikken terug voor hogere prijs van kapitaal (FD, oct 2013) - DNB: MKB moet zoeken naar andere geldbronnen (FD, april 2014) - Verzekeraars steken miljoenen aan krediet in kleine bedrijven FD, nov 2013) - Kredietunie geeft bedrijven kapitaal (Parool, april 2014) 2

3 MKB financiering: bankiersperspectief Relatieve kredietwaardigheid in het MKB Het veranderende business model van banken Consequenties van het veranderende business model voor het MKB Alternatieve markt voor zakelijke leningen, schaal nog beperkt 3

4 Relatieve kredietwaardigheid in het MKB 4

5 Kredietwaardigheid wordt bepaald door afweging van business risico en financieringsrisico Business risico - hoogte winstgevendheid - fluctuatie in de winstgevendheid - kennis en betrokkenheid management Financieringsrisico (niet nakomen van verplichtingen, financierbaarheid) - solvabiliteit (LT perspectief) - netto werkkapitaal (KT perspectief) - onderpand (voorheen DE focus van banken) Combinatie business risico en financieringsrisico bepaalt kredietwaardigheid van de onderneming 5

6 Banken bepalen kredietscores voor ondernemingen NWK BW kredietscore = α + β1 + β3roa + β3 TV TV Omzet INT + β4 + β5 + β8 ln( TV ) TV EBIT Deze kredietscores worden geconverteerd naar (interne) kredietratings 6

7 Kredietwaardigheid van MKB ondernemingen is lager ten opzichte van grotere ondernemingen GB1 > 500 stabiele ondernemingen GB MKB < 50 innovatieve ondernemingen GB > 50 MKB < 50 verlieslatende ondernemingen GB > 50 MKB < 50 VV/TV NWK/TA Cum winst /TV EBIT/TV stand.deviatie EBIT/TV per onderneming Bron: eigen analyse (US beursgenoteerde ondernemingen, inclusief zeer kleine ondernemingen) 7

8 Definitie MKB en kleinbedrijf Bron: McKinsey het kleinbedrijf: Grote motor van Nederland, 23 juni

9 Omzet en winstgevendheid staat onder druk in het kleinbedrijf Bron: McKinsey het kleinbedrijf: Grote motor van Nederland, 23 juni

10 We zijn wel koploper in zeer snelle groeiers Bron: McKinsey het kleinbedrijf: Grote motor van Nederland, 23 juni

11 Het financieringsprobleem ligt met name bij het kleinbedrijf Bron: McKinsey het kleinbedrijf: Grote motor van Nederland, 23 juni

12 Het veranderende business model van banken 12

13 Business model van banken Balans Bank Activa Passiva K, buffer PD, LGD leningen 1 spaargeld 2 funding grote institutionele investeerders Rente inkomsten = Euribor + spread Fundingkosten = Euribor + opslag Spread = PDxLGD + Kx15% + operationele kosten + opslag

14 Business model van banken staat momenteel onder druk lagere kosten, risico s van de balans Verliezen op balans PDxLGD Rente inkomsten - competitie voor het hogere segment - liquiditeitseisen Activa Passiva K, buffer Hogere kapitaaleisen Basel II en III Fundingkosten hoger - Meer verliezen voor rekening belegger - Net stable funding factor Hogere operationele kosten o.a. door regelgeving Spread = PDxLGD + Kx15% + operationele kosten + opslag

15 De prijs van uw zakelijk krediet Spread op Euribor = (1) + (2) + (3) + (4) (1) Verwacht verlies PDxLGD (2) Kosten aan te houden EV door de bank Kx15% (3) operationele kosten bp (4) opslag voor banken in de funding varieert - PD en LGD bepalen het verwachte verlies - PD en K worden bepaald door uw kredietrating Spread = PDxLGD + Kx15% + operationele kosten + opslag

16 Het kapitaal dat banken voor haar zakelijk krediet moet aanhouden worden bepaald door de volgende formules K = Kapitaal eis per lening = -1 1/ 2 N ( ) N PD + ρ N 1- ρ 1 ( C) LGD EAD ρ( PD) 1 exp( 50 PD) + 1 exp( 50 PD) = 12% 24% 1 4% 1 1 exp( 50) 1 exp( 50) ( Omzet 5) 45 PD is de kans op default C is het betrouwbaarheidsniveau in de VAR berekening ρ is de correlatie in default kansen tussen ondernemingen Voor het MKB is deze correlatie lager ingeschat (dit leidt maximaal tot 20% lagere kapitaalvereisten De parameters PD, LGD, M en moeten worden bepaald a.d.h.v. historische dat 16

17 De relatie tussen kredietwaardigheid en kapitaalvereisten verschilt per benadering 35% kapitaalvereisten 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% aaa 17 aa+ 16 Bazel II IRB benadering Bazel II IRB benadering met MKB corr. Bazel II standaard benadering Bazel I aa- 15 aa 14 a+ 13 a 12 a- 11 bbb+ 10 equivalente S&P rating bbb 9 bbb- 8 bb+ 7 bb 6 bb- 5 b+ 4 b 3 b- 2 ccc 1 cc 0 17

18 De financieringskosten liggen in het MKB segment ongeveer 1% hoger voor grotere ondernemingen * * * * * * stabiele ondernemingen innovatieve ondernemingen verlieslatende ondernemingen GB1 > 500 GB MKB < 50 GB > 50 MKB < 50 GB > 50 MKB < 50 kansen op faillissement / surseance faillissement (één jaar) 0.17% 0.39% 0.54% 0.32% 0.61% 3.23% 2.55% surseance 1 (één jaar) 1.2% 2.4% 3.3% 1.7% 4.8% 10.1% 14.6% LGD (één jaar) % 32.5% 33.4% 34.7% 38.4% 41.0% 41.3% kapitaal vereisten Bazel II (op basis van krediet score model 1) standaard benadering 6.6% 7.4% 7.8% 7.5% 9.7% 11.3% 11.7% IRB met MKB corr. 5.8% 7.5% 7.5% 6.9% 9.8% 17.7% 19.0% IRB zonder MKB corr. 5.8% 7.5% 8.7% 6.9% 11.6% 17.7% 22.0% financieringskosten vreemd vermogen IRB met MKB corr. 0.9% 1.1% 1.1% 1.0% 1.5% 2.7% 2.8% PD LGD (één jaar) 0.4% 0.8% 1.1% 0.6% 1.8% 4.1% 6.0% obligatiemarkt 1.7% 2.4% 2.9% 2.1% 4.0% 6.6% 8.7% * Eigen analyse: berekend op basis van de verdeling van de equivalente ratings van Moodys en S&P 18

19 De prijs van uw zakelijk krediet (een rekenvoorbeeld voor een MKB onderneming ) Spread op Euribor = (1) + (2) + (3) + (4) (1) Verwacht verlies PDxLGD (2) Kosten aan te houden EV door de bank Kx15% (3) operationele kosten bp (4) opslag voor banken in de funding varieert Spread = PDxLGD + Kx15% + operationele kosten + opslag Spread = 3%x33% + 10%x15% + 70 bp + 50bp = 370 bp

20 Risicokosten (= PDxLGD + Kx15%) stijgen snel bij banken 20

21 Het business model van banken voor het kleinbedrijf lijkt in Nederland negatief uit te pakken 21

22 Consequenties van het veranderende business model voor het MKB 22

23 Alleen het uitstaand volume in het kleinbedrijf is gereduceerd (tot halverwege 2012) Bron: McKinsey het kleinbedrijf: Grote motor van Nederland, 23 juni

24 Banken scherpen sinds 2008 de standaarden voor kredietacceptatie aan Bron: DNB 24

25 Banken rapporteren ook een verminderde vraag: kip of ei? Bron: DNB 25

26 Kosten bankkapitaal en risicoperceptie zijn de oorzaak van de aanscherping Bron: DNB 26

27 Alternatieve markt voor zakelijke leningen, schaal nog beperkt 27

28 In Europa is de bankensector overladen met uitstaande leningen

29 Er is praktisch geen markt voor eigen vermogen voor kleinere onderneming met een bankfinancieringsprobleem wel voor groei MKB ondernemingen Bron: McKinsey het kleinbedrijf: Grote motor van Nederland, 23 juni

30 Voor kleine en lage kredietwaardige ondernemingen is er eigenlijk geen markt

31 Alternatieven in Nederland zijn in ontwikkeling, schaal nog zeer beperkt Kredietunies: in opstartfase (potentie) Qredits: veelbelovend alternatief, snel groeiend (ong 50 miljoen) 280 mln van 9 verzekeraars voor MKB financiering van ondernemingen die niet goed bij een bank terecht kunnen: coördinatie Verbond van Verzekeraars en uitvoering ABN-AMRO (kredietverstrekking en risico management) NPEX beurs: volume voornamelijk voor middelgrote ondernemingen NL Ondernemingsfonds (EuroNext) (omzet > 25 mln, lening > 10 mln, co financiering met banken) MKB fondsen op provinciaal niveau (steun kredietunies, leningenfonds, plus innovatie stimulering) 31

32 Vaak is de enige weg toch weer de bank 15 april 2014 'Banken moeten mkb meer feedback geven Banken moeten beter aan bedrijven uitleggen waarom ze aanvragen voor leningen weigeren. Vooral het midden- en klein bedrijf heeft baat bij uitgebreidere feedback over de afwijzing van kredietverzoeken. Dat vindt de Europese Commissie. Als bedrijven weten waarom de aanvraag is afgekeurd, helpt hen dat bij een volgende aanvraag, redeneert Brussel. Het is volgens de commissie 'essentieel' dat de dialoog tussen bank en mkb verbetert. "Het mkb is een belangrijke groeimotor in de economie. Toegang tot krediet is cruciaal voor zowel het mkb als de gehele economie." Volgens Europese richtlijnen hebben bedrijven het recht om te weten waarom een aanvraag is afgekeurd. Banken moeten hun motivering desgevraagd op schrift stellen. In praktijk krijgen bedrijven dit lang niet altijd te horen doordat banken en bedrijven niet weten wat de regels zijn. 32