Deze examenopgave bestaat uit 5 pagina s, inclusief het voorblad. Dit examen omvat 12 vragen.

Transcriptie

1 SPD Bedrijfsadministratie Examenopgave MANAGEMENTCONTROL DINSDAG 15 DECEMBER UUR Belangrijke informatie Deze examenopgave bestaat uit 5 pagina s, inclusief het voorblad. Dit examen omvat 12 vragen. Dit examen bestaat uit de volgende documenten: examenopgaven Controleer of alle documenten aanwezig zijn. Het aantal te behalen punten is 100. Geef niet meer antwoorden dan er worden gevraagd. Als er drie redenen worden gevraagd en u geeft er meer dan drie, dan worden alleen de eerste drie gegeven antwoorden beoordeeld. Lever beide exemplaren van het examenpapier in. Lever ook het kladpapier na afloop van het examen in bij de toezichthouder. Dit wordt vernietigd en niet meegenomen in de beoordeling. Schrijf zo duidelijk mogelijk. Schrijf met een blauw- of zwartschrijvende pen. De toegestane hulpmiddelen bij dit examen zijn: woordenboek niet-programmeerbare rekenmachine SPD Bedrijfsadministratie B / 5

2 2015 NGO-ENS B / 5 SPD Bedrijfsadministratie 2 / 5

3 Opgave 1 Zon Mobility: Passion to Move Zon Mobility is een internationale handels- en serviceorganisatie. Net als vele bedrijven is het van origine een familiebedrijf. De grootvader van Erik Zon verwierf direct na de Tweede Wereldoorlog de Nederlandse importeursrechten van een grote Duitse aanbieder van personen- en bedrijfswagens. De vader van Erik, Jan Zon, bouwde het bedrijf uit met bijbehorende diensten, zoals onderhoud, reparatie, leasing, verhuur en verzekering. Erik, nu alweer 10 jaar CEO, diversifieerde het bedrijf verder richting een totaalaanbieder van mobiliteit. Scheepvaart, intern transport, flow control en zelfs een aantal gerenommeerde fietsenmerken zijn onderdeel van de organisatie. De laatste overname betrof het merk Greenwheels. Deze flexibele vorm van autoverhuur past binnen de trend van mobiliteit op elk moment zonder de verplichtingen van bezit en onderhoud. Toen Erik het bedrijf overnam, veranderde hij het management control system. De belangrijkste wijzigingen waren de introductie van een het instellen van gedecentraliseerde beslissingsbevoegdheid en de introductie van een aangepast rapportagesysteem dat rapporteert over zowel financiële als niet-financiële informatie. Mijn vader, zo verklaart Erik, hoefde de managers alleen te informeren over de belangrijkste indicatoren, want hij nam de meeste beslissingen zelf. Ik decentraliseerde een belangrijk deel van de beslissingsbevoegdheid, maar dat had tot gevolg dat ik divisiemanagers gedetailleerder moest informeren over de belangrijke prestatie-indicatoren. Om dit te realiseren, is een scorecard ontwikkeld die ook over niet-financiële informatie verschaft.' Wekelijks leveren de divisies de benodigde informatie aan. De consolideerde data worden aangevuld met relevante benchmarkinformatie. Terugrapportage vindt een week later plaats. Tegelijk werd een formeel jaarlijks terugkerend budgetproces geïntroduceerd. Het budgetproces begint bottom-up met als belangrijkste stuurvariabele opbrengst minus beheersbare uitgaven. In de praktijk betekent dit dat de meeste overheadkosten below the line worden gerapporteerd. Het salesbudget van de divisies wordt vastgesteld op basis van de te verwachten omzet. Samen met de CFO beoordeelt Erik de ingediende budgets. Dit had in het begin nogal wat voeten in de aarde verklaart Erik, want de ervaring ontbrak bij de divisiemanagers. Een aantal aanpassingen zijn doorgevoerd, waaronder een maandelijkse reviewmeeting met de directie en de divisiemanagers. In de meetings wordt de voortgang van de stuurvariabelen doorgenomen en worden divisieoverstijgende issues aangekaart. Wat onveranderd is gebleven, zijn de kernwaarden van het bedrijf: Passion to Move en Act Responsibly. Passion to Move staat voor de passie om te presteren en voor de focus op concrete resultaten. Nooit opgeven en streven naar continue verbetering. Act Responsibly staat bij Zon voor verantwoordelijk zijn voor de eigen daden en de consequenties daarvan voor de stakeholders en de omgeving. Het opbouwen van langetermijnrelaties is hier een onderdeel van. SPD Bedrijfsadministratie 3 / 5

4 Na een periode van onduidelijkheid blijkt dat de divisiemanagers tevreden zijn met het budgetproces en de toegenomen verantwoordelijkheid. Erik beseft dat het naleven van de kernwaarden een lastiger proces is. Een management control system maakt onderscheid tussen hard en soft controls. 1. Wat is het essentiële verschil tussen hard controls en soft controls? 2. Hard controls vallen uiteen in twee subgroepen. Noem de twee subgroepen en geef van elke subgroep twee voorbeelden uit de case. Een ander onderscheid in een management control system is het verschil tussen loose en tight controls. 3. a. Wat wordt verstaan onder loose controls? (2 punten) b. Geef aan de hand van de case twee voorbeelden van waar loose controls worden ingezet. Motiveer uw antwoord. (6 punten) 4. Leg aan de hand van een voorbeeld uit de case uit waarom een hard control niet hetzelfde is als een tight control. De vader van Erik stuurde op een andere set van controls dan Erik. 5. Op welke set van controls moet Jan Zon gestuurd hebben ten tijde dat hij het bedrijf leidde? Motiveer uw antwoord. (8 punten) 6. Vermeld en beschrijf twee redenen waarom Erik het management control system veranderde. (6 punten) Erik heeft een formeel jaarlijks terugkerend budgetteringsproces geïntroduceerd. 7. a. Benoem drie voordelen van dit budgetteringsproces. (6 punten) b. Benoem drie nadelen van dit budgetteringsproces. (6 punten) c. Op welke twee manieren kunnen de nadelen bij vraag 7b weggenomen worden? Motiveer uw antwoord. De stuurvariabele in het budgetteringsproces is opbrengst minus beheersbare uitgaven. De overheadkosten below the line worden gerapporteerd. 8. a. Wat is de primaire functie van het instellen van stuurvariabelen? (3 punten) b. Wat wordt bedoeld met het begrip below the line? (3 punten) c. Is dit vanuit management control oogpunt gezien een aanvaardbare wijze van rapporteren. Motiveer uw antwoord. Naast financiële informatie wordt ook op niet-financiële informatie gestuurd. 9. a. Beschrijf een voor Zon Mobility relevante niet-financiële stuurvariabele. SPD Bedrijfsadministratie 4 / 5

5 b. Werk de bij a gekozen stuurvariabele uit in een prestatie-indicator. Een gewijzigd budgetproces draagt in het begin het risico met zich mee dat het gewenste gedrag niet vertoond wordt. 10. a. Beschrijf drie oorzaken waarom het gewenste gedrag niet vertoond wordt. (6 punten) b. Beschrijf per oorzaak een oplossing om het gewenste gedrag alsnog te realiseren. (6 punten) Het salesbudget van de divisies wordt vastgesteld op basis van de te verwachten omzet. 11. a. Wat zijn nadelen van deze methode van budgettering? b. Geef twee methodes van budgettering die bij Zon Mobility kunnen worden toegepast om de nadelen van de gehanteerde methode van budgettering weg te nemen? Licht de twee methodes toe (6 punten) Dit najaar is Zon Mobility opgeschrikt door berichtgeving in de media. De Duitse aanbieder van personen- en bedrijfswagens waar Zon Mobility de licentie van houdt, heeft door het gebruik van sjoemelsoftware de milieuwetgeving overtreden. De motoren van de Duitse aanbieder zijn uitgerust met software die ervoor zorgt dat de uitstoot van de wagens minder schadelijk is tijdens een controle in de garage dan tijdens normaal gebruik buiten op de weg. Een miljardenboete hangt het Duitse bedrijf boven het hoofd en dit staat nog los van de reputatieschade die het bedrijf oploopt. De Duitse topman van het bedrijf is gedwongen op te stappen. Vanwege de omvang van de fraude wordt openlijk getwijfeld over zijn uitspraak dat hij hier niet van op de hoogte was. Erik Zon maakt zich ernstig zorgen over de gevolgen die dit schandaal voor zijn bedrijf heeft. Hij wil op de kortst mogelijke termijn uitleg hebben van de directie van het Duitse concern. Hofstede heeft een model van culturele dimensies ontwikkeld. De dimensies zijn: a. Machtsafstand b. Individualisme vs. collectivisme c. Masculiniteit vs. femininiteit d. Onzekerheidsvermijding e. Langetermijnoriëntatie vs. kortetermijnoriëntatie 12. Bepaal aan de hand van de vijf culturele dimensies waarom het controlsysteem in dit Duitse concern ontspoort is. Motiveer uw antwoord. (10 punten) Vraag 1 Einde examen SPD Bedrijfsadministratie 5 / 5