Velasquez: Motiveren tot verandering in groepen

Transcriptie

1 Velasquez: Motiveren tot verandering in groepen Marc Bosma Psycholoog, Novadic-Kentron, dubbele diagnose programma Vught Senior beleidsmedewerker Novadic-Kentron, R&D Johan van Zanten Psycholoog, Novadic-Kentron, dubbele diagnose programma Vught 1

2 Programma-overzicht Achtergrond start Velasquez-groep Kenmerken en opbouw Velasquez-groep Toepassing binnen Dubbel Diagnose Aanpak Ervaringen Toepassing bij forensische cliënten Uitwisseling ervaringen

3 Vertaling boek

4 Training

5 Pilot (2009) en uitrol binnen Novadic-Kentron Pilots rond uitvoerbaarheid en waardering in drie klinische voorzieningen: IMC DD PI (VBA) Waardering door cliënten en vliegwiel naar 24 uurs teams Geleidelijke uitrol naar ambulante (forensische) zorg en ISD-afdeling van de PI

6 Organisatie dubbele diagnose Vught Bovenregionaal dubbele diagnose programma in de regio Oost- Brabant, sinds januari Vier inhoudelijk samenwerkende partners: - Reinier van Arkel Groep, - Ggz Oost-Brabant, - Ggz Eindhoven en de Kempen, - Novadic-Kentron. Organisatorisch verantwoordelijk is Novadic-Kentron.

7 Klinisch: Organisatie dubbele diagnose programma Vught MFE Zorgpark Voorburg, Vught 16 bedden Poliklinisch: locatie de Grote Beek, Eindhoven locatie Voorburg, Vught

8 Organisatie dubbele diagnose Vught Doel: het bieden van onderzoek, diagnostiek en advies ten behoeve van voortgezette behandeling bij gecombineerde ernstige verslavings- en psychiatrische problematiek. Het opstarten van behandeling als onderdeel van een geintegreerd aanbod met betrokken verwijzers Doelgroep: cliënten die te maken met deze tweeledige problematiek, voor wie gebleken is dat enkel psychiatrische hulpverlening of verslavingszorg ontoereikend is. betrokken hulpverleners

9 Organisatie dubbele diagnose programma Vught De gemiddelde opnameduur is 4 maanden, De maximale opnameduur is 6 maanden, in praktijk soms 9 maanden tot een jaar. Overleg met cliënt en verwijzer mbt. traject Visie IDDT Fasengerichte en Eclectische benadering

10 Organisatie dubbele diagnose programma Programma - elementen: Semi-gestructureerd dagprogramma, behandel afspraken in overeenkomst, Modulair opgebouwd uit psychiatrische -en verslavingszorgelementen, Cliënt- en verwijzersparticipatie in alle behandelfasen, Gericht op het hier-en-nu, herstel netwerk, gezonde elementen, basale dagelijkse levenssfeer (ADL, samenleven en werken) Combinatie van laagdrempelige activiteiten en therapeutische onderdelen Individueel programma met vaste onderdelen als leefgroep Klinische setting gesloten en staat open voor cliënten op vrijwillige basis en met een civiel rechterlijke of strafrechterlijke maatregel

11 Organisatie dubbele diagnose programma Programma - elementen Basale groepsgerichte structuur Individuele psychotherapie (MBT, CGT en SFT) EMDR lndividuele als groepsgerichte motivationele gespreksvoering Libermann trainingen VERS Psycho educatie groepen Terugvalpreventie (groep of individueel) Sociale vaardigheidstraining Structuurtraining t.b.v. ADHD Leefstijl training voor autisme (individueel) Psycho-motore- (agressieregulatie) en muziek therapie Arbeids en activiteitenprojecten

12 Groeiende belangstelling voor specifieke aandacht voor motivatie binnen DD Onderzoek naar toepassing uitgangspunten IDDT Bevorderen van aansluiten bij motivatiestadia in totale behandelbeleid & 24-uurs team Groep Terugvalpreventie vaak (nog) niet van toepassing Enthousiasme over de training van Velasquez Tevens parallellen met Community Reinforcement Approach (CRA) focus o.a. op belonende niet-middelen gerelateerde (sociale) activiteiten, waardoor last van gebruik toeneemt

13 Grondslag: Trans Theoretisch Model Stadia van gedragsverandering Prochaska en DiClemente (1982)

14 Twee bouwstenen voor Velasquezgroepen 1 Motiverende gespreksvoering Een cliëntgerichte, directieve methode om te bevorderen dat de cliënt intrinsiek gemotiveerd wordt tot verandering, door ambivalentie te verkennen en op te lossen (MILLER & ROLLNICK, 1980) 2 Het juiste doen op het juiste moment Bestaande technieken worden gekoppeld aan de veranderingsprocessen

15 Motiverende gespreksvoering in elke sessie Vijf beginselen voor motiveren Empathie tonen Discrepantie ontwikkelen Discussies vermijden Gebruik maken van de weerstand Self-efficacy ondersteunen Vier strategieën Open vragen stellen Reflectief luisteren Selectief bekrachtigen en provoceren Samenvatten Uitlokken verandertaal

16 Het juiste doen op het juiste moment Specifieke veranderingsprocessen spelen een rol binnen of in de overgang tussen specifieke fasen Ervaringsprocessen: Bewustwording Emotionele beleving, opluchting Zelfherbeoordeling Herwaardering, herbeoordeling omgeving Sociale bevrijding Gedragsprocessen: Stimuluscontrole, omgevingscontrole Alternatieven leren, contraconditionering Belonen, bekrachtigen Sociale steun erkennen en gebruiken Zelfbevrijding

17 Het juiste doen op het juiste moment Bestaande technieken worden gekoppeld aan de veranderingsprocessen Psycho-educatie Inschatten van eigen gebruik Verhelderen van normen en waarden Probleemoplossingsvaardigheden Doelen stellen Terugval preventie Ontspanningstechnieken Assertiviteit / sociale vaardigheden Cognitieve herstructurering Herkennen en vermijden risicosituaties Bekrachtigen

18 Schematisch overzicht

19 Opbouw Motivatie 1 Sessie Doelstelling veranderproces: 1. De veranderingsfasen Bewustmaking 2. Een doorsnee dag Bewustmaking 3. De fysiologische effecten van alcohol Bewustmaking 4. De fysiologische effecten van drugs Bewustmaking 5. Verwachtingen Bewustmaking 6. Uitingen van bezorgdheid Zelfherbeoordeling, emotionele opluchting 7. Waarden Zelfherbeoordeling

20

21 Opbouw Motivatie 1 (vervolg) Sessie Doelstelling veranderproces 8 Voor- en nadelen Beslissingsbalans 9 Relaties Herbeoordeling van de omgeving 10 Rollen Herbeoordeling van de omgeving 11 Zelfvertrouwen en verleiding Self-efficacy 12 Het oplossen van problemen Self-efficacy 13 Een doel vaststellen en voorbereidingen treffen om te veranderen 14 Herhaling en afsluiting Zelf veranderen / zelfbevrijding

22 Opbouw Motivatie 2 Sessie Doelstelling veranderproces: 1. De veranderingsfasen Bewustmaking 2. Risicosituaties identificeren Stimuluscontrole 3. Omgaan met stress Contraconditionering 4. Mijn successen belonen Bekrachtiging 5. Effectief communiceren Contraconditionering & bekrachtiging 6. Effectief weigeren Contraconditionering & bekrachtiging 7. Omgaan met kritiek Contraconditionering & bekrachtiging

23

24 Opbouw Motivatie 2 (vervolg) Sessie Doelstelling veranderproces 8 Gedachten beheersen Stimuluscontrole, contraconditionering & bekrachtiging 9 Gevoelens craving en drang weerstaan Stimuluscontrole, contraconditionering & bekrachtiging 10 Meer genieten v.h. leven Stimuluscontrole, contraconditionering & bekrachtiging 11 Een actieplan ontwikkelen Zelfbevrijding 12 Opnieuw beginnen na uitglijer Zelfbevrijding 13 Sociale steun Steunende relaties 14 Identificeren behoeften & instanties Sociale bevrijding 15 Herhaling en afsluiting Self-efficacy, bekrachtiging

25 Motivatiegroepen binnen DD Vught Twee trainers Settings Klinisch en ambulant gemengd Half-open groep Instroom tot ongeveer de 6 e bijeenkomst Contra-indicaties Niet groepsgeschikt Psychotisch Problemen met de taal

26 Ervaringen binnen DD Vught Grote waardering voor open karakter en attitude Thema s komen terug binnen de afdeling Sommige thema s (bv. rond familie) confronterend Sommige aspecten (bv. omvang gebruik en gevolgen) verrassend voor cliënten Ambulant en klinisch kan samen

27 Ervaringen in de PI Vught Ervaringen van cliënten Ervaringen van therapeuten

28 Aandacht voor motivatie bij forensische verslavingszorg (1) Forensische Verslavingszorg: Er bestaat een relatie tussen middelengebruik en delictgedrag (multiplier effect) Zorg is gericht op beïnvloeden middelengebruik als criminogene factor Doel: terugdringen recidive in delictgedrag Onvrijwilligheid: bepaalde mate van justitiële drang in zorgtraject

29 Aandacht voor motivatie bij forensische verslavingszorg (2) Ambivalentie nog sterker dan in reguliere zorg Extra weerstand ( reactance ) Ambivalentie gaat ook over delictgedrag Vraagt hybride benadering van de hulpverlener: Sanctioneren, begrenzen, normeren enerzijds Motiveren, ondersteunen, behandelen anderzijds

30 Aandacht voor motivatie bij forensische verslavingszorg (3) Behandelcontext: meer nadruk op andere waardevolle levensdoelen die aantrekkelijker zijn dan crimineel levenspad (levensloopbenadering; desistance ; Good Lives )

31 Aandacht voor motivatie bij forensische verslavingszorg (4) Uitdaging: continuering van proces van gedragsverandering na wegvallen van (vaak korte) drangkaders, m.a.w.: van externe naar interne motivatie

32 Vragen

33 Dank voor jullie aandacht Marc Bosma Johan van Zanten

34 Velasquez groep in de PI Vught Indicatiestelling Groepsafspraken Geen gebruik op de afdeling Vrij om af te wegen wat je wil met je gebruik Ieder bewandelt zijn eigen route Laat elkaar uitspreken Confronteer niet Privacy Context ISD-afdeling