Burn-out bij huisarts en patiënt Primaire preventie van burn-out als Good Standard for Better Medicine

Transcriptie

1 Burn-out bij huisarts en patiënt Primaire preventie van burn-out als Good Standard for Better Medicine Domus Medica, Huisartsenbeurs 15 oktober 2016

2 Primaire preventie van burn-out Tweeledige invalshoek Hoe blijf ik zelf in veerkracht? Hoe detecteer ik risicoprofiel burn-out bij mijn patiënt en hoe ga ik ermee om?

3 Primaire preventie van burn-out Op individueel niveau en op niveau organisatie: Symptomen Risicofactoren Primaire preventie

4 SYMPTOMEN op individueel niveau Blootstelling aan beroepsstressoren Triade Depersonalisatie / cynisme Emotionele/mentale/fysieke uitputting Gevoelens van verminderde persoonlijke bekwaamheid D4D : - begeleiding van artsen in burn-out - belichting van het probleem

5 SYMPTOMEN op niveau organisatie Problematische arbeidsmoraal, cynisme Hoog ziekteverzuim Hoog personeelsverloop

6 RISICOFACTOREN op niveau organisatie (huisartsenpraktijk) (Problematische) werkbelasting rolambiguïteit gebrek aan collegiale steun ECHTT : positieve groepsdynamiek, uitklaren van (sluimerende) conflicten, een gedragen gemeenschappelijke visie

7 RISICOFACTOREN op individueel niveau Idealisme Hoge standaarden Copingmechanisme van controle

8 PRIMAIRE PREVENTIE Preventie op niveau organisatie Aandacht voor samenwerking en praktijkorganisatie Preventie op individueel niveau Time management Communicatietraining Aandacht voor persoonlijk functioneren

9 ONDERZOEK ManaMa 2010 Semi-kwalitatief onderzoek (11 interviews) Semi-gestructureerde interviews Onderzoekspopulatie curriculumverantwoordelijken laatste jaar arts, HAG actief in HA-praktijk tweeledige expertise (beroep en opleiding)

10 ONDERZOEK ManaMa Valkuilen Eigen gehanteerde preventiestrategieën Attitudes i.v.m. implementering van strategieën uit lit Time management training Communicatietraining Aandacht voor samenwerking en (praktijk)organisatie Aandacht voor persoonlijk functioneren Strategieën opgenomen in de opleiding?

11 ONDERZOEK ManaMa In a nutshell (1) uarchief/2016/nr3/h45_03_06_preventiestrategieen_v oor_burn-out_tijdens_de_artsenopleiding.pdf

12 Timemanagement ONDERZOEK ManaMa In a nutshell (2) - simulatiepraktijk - moeilijk representeerbare realiteit Communicatietraining - simulatiepatiënten, beschermd milieu en bespreking peers - inhoudelijk: neen zeggen, omgaan met moeilijke of risicovolle situaties

13 ONDERZOEK ManaMa In a nutshell (3) Aandacht voor samenwerking en praktijkorganisatie - simulatiepraktijk, simulatie van samenwerking met andere disciplines Aandacht voor persoonlijk functioneren - positieve attitude maar nog niet aanwezig - gelegenheid om disfunctioneren bij te sturen - wat is disfunctioneren? - mogelijke inhoud bleef vaag: grenzen stellen, privéleven ECHTT, Impulseo, opleiding, permanente vorming

14 OVER NAAR UW PRAKTIJK

15 PRIMAIRE PREVENTIE Time management Kwadrant van Eisenhower Dringend Niet dringend Belangrijk Vb. Urgentie Vb. Praktijkorganisatie Niet belangrijk Vb. Oppoppende mails en berichten delete

16 PRIMAIRE PREVENTIE Communicatietraining communicatie over Eisenhower-kwadrant Geweldloze communicatie (Rozenberg) FEIT EMOTIE DOEL VERBINDING

17 PRIMAIRE PREVENTIE Aandacht voor persoonlijk functioneren GOEDE KENMERKEN VAN DE ZORGVERLENER Zorgend type kunnen zijn VALKUIL worden Hoge betrokkenheid Hoog verantwoordelijkheidsgevoel Doorgaan, niet opgeven Hoge kwaliteitseisen (Zelf)reflecterend

18 PRIMAIRE PREVENTIE Aandacht voor persoonlijk functioneren GOEDE KENMERKEN VAN DE ZORGVERLENER Zorgend type kunnen zijn VALKUIL worden Schuldgevoelens over wat hij niet deed/kon doen Hoge betrokkenheid Hoog verantwoordelijkheidsgevoel Doorgaan, niet opgeven Hoge kwaliteitseisen (Zelf)reflecterend Beklemmende betrokkenheid weerhoudt professionele attitude Te hoog verantwoordelijkheidsgevoel Noooooit opgeven Enkel perfect is misschien goed genoeg Piekeren, laag zelfbeeld

19 PRIMAIRE PREVENTIE Aandacht voor persoonlijk functioneren GOEDE KENMERKEN VAN DE ZORGVERLENER Zorgend type kunnen zijn VALKUIL worden Schuldgevoelens over wat hij niet deed/kon doen Hoge betrokkenheid Hoog verantwoordelijkheidsgevoel Doorgaan, niet opgeven Hoge kwaliteitseisen (Zelf)reflecterend Beklemmende betrokkenheid weerhoudt professionele attitude Te hoog verantwoordelijkheidsgevoel Noooooit opgeven Enkel perfect is misschien goed genoeg Piekeren, laag zelfbeeld KWALITEIT!!!! Stress, discomfort

20 PRIMAIRE PREVENTIE Aandacht voor persoonlijk functioneren Lichamelijk omslagpunt voelbaar tussen kwaliteit van perfectionisme / valkuilgedrag Comfort / discomfort

21 Inzicht in PRIMAIRE PREVENTIE Persoonlijke ontwikkeling persoonlijke kwaliteiten daaruit voortvloeiende valkuilen Valkuilen ombuigen tot een uitdaging Er zelfsturing op krijgen (op bewust niveau)

22 OCP Ontwikkelingsgericht Coachen van Perfectionisme (Het Ontwikkelingsinstituut) Via specifieke coachingmethodiek wordt comfort hersteld in het kwaliteitsgedreven gedragspatroon In studie: Prof. Luyten KULeuven PPW Feb 2017 : eerste resultaten EBM verwacht

23 OCP Generatie-erfenis Emotionele hygiëne Geïnternaliseerd pedagogisch proces

24 Dank voor uw aandacht

25 Vragen workshop Kwadrant van Eisenhower: inventariseer voor jezelf dringende/belangrijke dingen : wat is hun aandeel in jouw tijdsbesteding? dringende / onbelangrijke dingen : hoe communiceer je erover? niet dringende / belangrijke dingen : wanneer zal je ze inplannen? Niet dringende / niet belangrijke dingen: hoe zal je ze deleten?

26 Vragen workshop Gedragspatroon Werd tijdens de lezing een gedragspatroon besproken dat ik herken? Wanneer brengt het me in comfortzone? Wanneer in discomfortzone?

27 Vragen workshop Netwerk Hoe is jouw netwerk een ondersteunende factor voor de verantwoordelijkheden die je draagt? Hoe ondersteun jij anderen in het netwerk? Hoe zou je deze rol van netwerk meer nadrukkelijk een plaats kunnen geven? (Waar liggen er noden? Wat is er nodig om deze noden aan bod te kunnen laten komen?) Praktijkorganisatie Welke rol neem jij praktijk-organisatorisch op (of zou je kunnen opnemen) die jou een duidelijke rol en een duidelijke talentbevestiging geeft binnen de groep?

28 Dank voor uw aandacht

29 Eventueel Communicatietraining

30 Burn-out Burn-out / depressie: Wat is het Energiestoornis Emotionele uitputting, angst Cynisme Insufficiëntiegevoelens Plezier mogelijk buiten de focus van werk Niet suïcidaal Werkgebonden Vermoeidheid, slapen Antidepressiva hebben geen zin bij pure burn-out verschil? Depressie Stemmingsstoornis Basale negatievere stemming Interesseverlies Lusteloosheid, geen plezier mogelijk Suïcidale gedachten of gedrag mogelijk In het hele leven doorgedrongen Slaapstoornissen, slapen om van de wereld te zijn Verhoogde of verlaagde eetlust Antidepressiva zijn zinvol

31 ONDERZOEK ManaMa Valkuilen (1) Beroepskenmerken veeleisend beroep emotioneel belastend veel praktische beslommeringen veel routine, vlakke loopbaan eenzaam beroep Maatschappelijke fenomenen druk vanuit doelpubliek negatieve media-aandacht weinig respect voor artsen geweld tegen artsen

32 ONDERZOEK ManaMa Valkuilen (2) Persoonskenmerken gebrek aan draagkracht problemen in persoonlijk functioneren gebrek aan assertiviteit valse verwachtingen t.a.v. beroep

33 ONDERZOEK ManaMa Time management training Positieve attitude Inhoudelijke opmerkingen Verschil opleiding/echte praktijk Implementatie o.v.v. simulatiepraktijk

34 ONDERZOEK ManaMa Communicatietraining Nadrukkelijk positieve attitude blijvend nodig gedurende carrière Inhoud communicatietechnieken omgaan met moeilijke / risicovolle situaties neen kunnen zeggen Manier van werken oefenen in beschermd milieu simulatiepatiënten bespreking met peers

35 ONDERZOEK ManaMa Aandacht voor samenwerking en Positieve attitude praktijkorganisatie Inhoudelijke opmerkingen Overlegmomenten en contacten met peers (geen garantie, wel voorwaarde) Goede praktijkorganisatie en administratieve ondersteuning Implementatie o.v.v. simulatiepraktijk

36 ONDERZOEK ManaMa Aandacht voor persoonlijk functioneren Positieve attitude gelegenheid om disfunctioneren bij te sturen Inhoud aandacht voor privéleven, andere interesses, praktische en emotionele grenzen kunnen stellen Herkennen van alarmtekenen van burn-out Leren omgaan met onzekerheid Reddersfantasieën weren Geïmplementeerd? impliciet, te weinig te weinig middelen voor, we kunnen het nog niet project : assessment van studenten ECHTT

37 PRIMAIRE PREVENTIE IN DE ORGANISATIE Rolduidelijkheid/Autonomie/Betrokkenheid/ Uitdaging (Welke rol opnemen in de organisatorische omkadering van de praktijk) Samenwerking en netwerking Conflicten/ Verzuring (bv. externe coaching) Positieve groepsdynamiek Adequate hulpmiddelen (bv. degelijke praktijkorganisatie)