Woonplan Kollumerland c.a.

Transcriptie

1 Woonplan Kollumerland c.a. Duurzaam wonen naar wens Concept Gemeente Kollumerland, Thús wonen en WoonFriesland Grontmij Nederland B.V. Haren, 7 december 2010

2 Verantwoording Titel : Woonplan Kollumerland c.a. Duurzaam wonen naar wens Subtitel : Projectnummer : Referentienummer : R100026jr Revisie Datum : 7 december 2010 Auteur(s) : K.E. Koopman, A. Gooijert-Fokkinga adres : karin.koopman@grontmij.nl Gecontroleerd door Paraaf gecontroleerd Goedgekeurd door Paraaf goedgekeurd Contact : Nieuwe Stationsweg SZ Haren Postbus AC Haren T F info@grontmij.nl Pagina 2 van 33

3 Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding Inleiding Doel Werkwijze en verantwoording... 5 Leeswijzer Woningmarktontwikkeling in het licht van de demografische krimp Toekomstige bevolkingsontwikkelingen Consequenties woningvoorraad... 9 Samenstelling en woonsituatie huishoudens Woonsituatie en dynamiek op de woningmarkt Huidige koopwoningenmarkt Regionale kaders Strategische woonvisie NOFA-gemeenten Regionale woningbouwafspraken Visie op het wonen voor Visie op het wonen in Kollumerland c.a Speerpunten Speerpunten van het woonbeleid Aanpak bestaand bebouwd gebied en de bestaande woningvoorraad Selectieve groei Maatwerk in de dorpen Wonen, welzijn en zorg Woonwensen centraal Doelgroepen Consument gericht ontwikkelen en bouwen Kwaliteit en duurzaamheid Uitvoering woonbeleid Regionale afstemming Uitvoering woonbeleid Monitoring Woonprogramma Pagina 3 van 33

4 Voorwoord P.M. Voorwoord wethouder H. Visser Pagina 4 van 33

5 1 Inleiding 1.1 Inleiding In december 2005 heeft de gemeente Kollumerland c.a. een nieuw woonplan vastgesteld, dat ook weer een actualisatie vormde van het woonplan van Bij de actualisatie in 2005 is echter nieuw dat het woonplan een uitwerking heeft gekregen in de vorm van een woonakkoord. Dit woonakkoord bevat de prestatieafspraken tussen de gemeente en Woningstichting Kollumerland over de uitvoering van het woonplan De twee voorlopers van voorliggende actualisatie van het woonplan zijn in samenwerking met de Woningstichting Kollumerland tot stand gekomen. Inmiddels is Woningstichting Kollumerland twee keer gefuseerd. Per 2 augustus 2007 met Chr. Woonmaatschappij Patrimonium uit Broeksterwoude en Woningstichting Dantumadeel uit Veenwouden. De naam van de fusiecorporatie is vanaf dat moment Thús Wonen. Per 1 januari maakt ook de Woningcorporatie Dongeradeel uit Dokkum deel uit van de corporatie Thús Wonen. In 2009 is door bovengenoemde corporaties en de corporatie Stichting Woningbouw Achtkarspelen samen met de gemeenten Kollumerland c.a., Achtkarspelen, Dongeradeel en Dantumadiel de Regionale Woonvisie tot stand gekomen. De uitgangspunten vanuit deze visie zijn mede gebruikt als basis voor het voorliggende woonplan. De NOFA-gemeenten hebben afgesproken als eerste speerpunt samen met de provincie de woningmarktmonitor uit te werken. Dit nieuwe woonplan is in samenwerking met Thús Wonen en de andere in onze gemeente actieve corporatie WoonFriesland tot stand gekomen. Ook zal het woonakkoord van 2005 worden herzien en de afspraken bevatten die met Thús Wonen en WoonFriesland zijn gemaakt. Deze actualisatie bevat de integrale visie van de gemeente op het woonbeleid voor de periode 2010 t/m 2015 met een doorkijk naar de volgende 5 jaar. 1.2 Doel De actualisatie van het woonplan dient in hoofdzaak twee doelen. Ten eerste is het van belang om op basis van actuele ontwikkelingen inzicht te verschaffen in de huidige woonsituatie in de gemeente Kollumerland c.a. en vervolgens het woonbeleid op basis van de verworven inzichten waar nodig aan te vullen, te herzien of te verscherpen. Het tweede doel is om op basis een evaluatie van de uitvoerende werkzaamheden in de achterliggende beleidsperiode en in relatie tot het herziene woonbeleid, nieuwe afspraken te maken over de uitvoering van het woonbeleid. De gemeente wil afspraken over de uitvoering maken met de twee in haar gemeente actieve corporaties, Thús Wonen en WoonFriesland. De gemaakte afspraken zullen worden vervat in een vernieuwd woonakkoord, een overeenkomst tussen gemeente Kollumerland c.a., Thús Wonen en WoonFriesland. Daarnaast wordt gestreefd naar het creëren van draagvlak en betrokkenheid bij alle spelers op de woningmarkt. Het proces voor de actualisatie van het woonbeleid is hierop ingericht. 1.3 Werkwijze en verantwoording Voor het opstellen van deze actualisatie van het woonplan is een werkgroep ingesteld Pagina 5 van 33

6 Inleiding die verantwoordelijk was voor het proces van actualisatie en de inhoud van het woonplan. De werkgroep bestond uit vertegenwoordigers van de gemeente, de woningbouwcorporaties WoonFriesland en Thús wonen en Grontmij. Grontmij nam de begeleiding voor haar rekening; het woonplan zelf is het resultaat van de samenwerking tussen de gemeente, de woningcorporaties en Grontmij. Allereerst is een marktanalyse uitgevoerd om de meest actuele marktontwikkelingen in beeld te brengen. Hierbij is met name aandacht gegeven aan de ontwikkeling van de demografische krimp, een majeure ontwikkeling waar de gemeente in de komende periode rekening mee moet houden. Vervolgens is op basis van het vorige woonplan en de marktanalyse een geactualiseerde woonvisie opgesteld. Deze is vervolgens uitgewerkt in het geactualiseerde woonplan, dat de vorm heeft gekregen van een structuurvisie. Op 17 november 2009 heeft een bestuurlijk overleg plaatsgevonden over het concept woonplan. Omdat er in maart 2010 verkiezingen plaatsvonden is de behandeling van het concept door de raad uitgesteld tot na de verkiezingen. Daarnaast zijn de dorpen van de gemeente gedurende de opstelling van het woonplan op verschillende manieren bij de werkzaamheden betrokken. Zo heeft wethouder Visser in augustus 2009 een ronde langs de dorpen gemaakt om de dorpen in de gelegenheid te stellen om hun visie op het wonen in de dorpen te geven. Deze input is verwerkt in de speerpunten van beleid van het woonplan en in het woonprogramma met een uitwerking per dorp. Daarnaast is op een miniconferentie leefbaarheid gehouden. Hier zijn de eerste uitkomsten van de marktanalyse gepresenteerd en is de bevolking in de gelegenheid gesteld om input te leveren voor de centrale thema s van het woonplan. Vervolgens is er op 2 februari 2010 een dorpenavond gehouden waar de dorpen nogmaals kennis konden nemen van de belangrijkste bouwstenen voor het woonplan. Ook is inzicht gegeven in de wijze van verwerking van de resultaten uit de dorpenronde in het nieuwe woonplan. Daarnaast zijn op deze bijeenkomst door de dorpen zinvolle bijdragen en aandachtspunten gegeven voor de verdere uitwerking van het woonplan. Aansluitend heeft op bestuurlijk niveau tussen beide corporaties en de gemeente divers overleg plaatsgevonden waarbij met name de uitwerking van het woonbeleid in een woonprogramma centraal stond. De haalbaarheid en uitvoerbaarheid van het beoogde aandeel in het woonprogramma was het belangrijkste onderwerp van deze overleggen. Het willen maar ook het (financieel) kunnen uitvoeren van de projecten uit het woonprogramma is immers van groot belang voor de daadwerkelijke realisatie ervan. Deze gesprekken hebben dan ook geleid tot een realistisch aandeel van de corporaties in het woonprogramma. P.M. nog nader in te voegen: verantwoording van de inspraak procedure 1.4 Leeswijzer Het opstellen van deze woonvisie is begonnen met het uitvoeren van een uitgebreide marktanalyse. In hoofdstuk 2 is een samenvatting van deze marktanalyse opgenomen waarin inzichtelijk is gemaakt hoe de bevolking van Kollumerland en de woningvoorraad zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld en wat de prognoses zijn voor de toekomst. Tevens biedt het hoofdstuk inzicht in de dynamiek van de woningmarkt in de gemeente en de trends die hieraan ten grondslag liggen. In hoofdstuk 3 worden de regionale kaders geschetst. Hierbij wordt vooral ingegaan op de in NOFA-verband ontwikkelde strategische woonvisie en de regionale woningbouwafspraken. In hoofdstuk 4 wordt de visie op het wonen de voor de planperiode tot en met 2020 aan de hand van een aantal actuele en centrale beleidsthema s uiteengezet. Op basis van deze beleidsvisie zijn vervolgens een zestal speerpunten benoemd die de woonfunctie van de gemeente moeten versterken. Deze zes speerpunten worden in hoofdstuk 5 uitgewerkt, waarbij concreet wordt aangegeven hoe de gemeente Kollumerland c.a. zich de komende jaren wil inzetten voor het versterken van Pagina 6 van 33

7 Inleiding de woonfunctie door middel van kwaliteit en duurzaamheid. Aangegeven is langs welke weg de gemeente streeft naar een gedifferentieerde en toekomstbestendige woningvoorraad en leefomgeving. Tot slot zijn in hoofdstuk 5 een aantal randvoorwaarden en uitgangspunten voor de uitvoering van het woonbeleid verwoord. De bijlagen zijn in een afzonderlijk document opgenomen. Bijlage 1 bevat de uitgebreide marktanalyse van de woningmarkt in Kollumerland c.a. In de tweede bijlage zijn de verslagen van de overlegronde van wethouder Visser met de besturen van de plaatselijke belang opgenomen. Het verslag van de miniconferentie Leefbaarheid van 2 december 2009 is opgenomen in bijlage 3. Pagina 7 van 33

8 2 Woningmarktontwikkeling in het licht van de demografische krimp Voor het actualiseren van het woonplan in de gemeente Kollumerland c.a. is in 2009 een marktanalyse uitgevoerd. Deze marktanalyse is één van de bouwstenen waarop het woonbeleid is geactualiseerd en vormgegeven. In dit hoofdstuk wordt kort ingegaan op de resultaten van deze marktanalyse. De analyse van de woningmarkt is opgenomen in bijlage1, evenals een omschrijving van de in dit hoofdstuk gehanteerde begrippen. 2.1 Toekomstige bevolkingsontwikkelingen Uit de meest recente cijfers van de Provincie Fryslân blijkt dat de bevolkingsomvang van de gemeente Kollumerland c.a. sinds 2003 is afgenomen. Deze bevolkingskrimp zal volgens de prognoses de komende jaren nog verder doorzetten. Er wordt geen groei meer van de bevolking verwacht. Naast een afname van het aantal inwoners zal de bevolking van Kollumerland c.a. de komende 20 jaar verder vergrijzen. Het aantal inwoners tussen de 0 en 50 jaar zal de komende jaren verder dalen en het aantal 50-plussers neemt de komende 20 jaar toe. 150 Huishoudensgroei Kollumerland Feitelijk (CBS) 100 PrFr 2009 (voorlopig) Naast de bevolkingskrimp wordt ook krimp van de huishoudens verwacht. Volgens de prognoses van de Provincie Fryslân (dec. 2009) wordt deze krimp rond 2017 verwacht. Dit betekent dat er in de periode nog een toename van circa 197 huishoudens wordt verwacht en voor de periode een afname van 100 huishoudens wordt verwacht. 1 1 Prognose Fryslân , Trendprognose Bevolking en Huishoudens, Provincie Fryslân Pagina 8 van 33

9 Woningmarktontwikkeling in het licht van de demografische krimp Niet alleen zal het aantal huishoudens afnemen, ook de samenstelling van de huishoudens zal de komende jaren veranderen. Het aantal kleine huishoudens bestaande uit alleenstaanden en één ouder gezinnen zal de komende jaren toenemen. Dit betekent dat we rekening moeten houden met een afnemende vraag naar woningen en dat ook het woonbeleid terdege rekening dient te houden met het gegeven dat niet alleen de bevolking maar ook de huishoudens na 2017 gaan krimpen. 2.2 Consequenties woningvoorraad In de gemeente Kollumerland is circa 2/3 van de voorraad een koopwoning en 1/3 bestaat uit huurwoningen. De gemeente Kollumerland c.a. heeft relatief veel (half)vrijstaande koopwoningen. De gemeente heeft 43% vrijstaande koopwoningen. Verder is opvallend dat er zeer weinig koopappartementen aanwezig zijn en dat slechts 1% van de flats beschikt over een lift. Daarnaast heeft Kollumerland c.a. een groot aandeel goedkope koopwoningen (< ) ten opzichte van het gemiddelde in de regio. Voor het toekomstig woonbeleid is het van belang dat we rekening houden met het feit dat de gevolgen van krimp zich niet zullen beperken tot de huurvoorraad maar ook tot de koopvoorraad. Een overaanbod van woningen zal lijden tot verminderde verhuurbaarheid maar ook zullen woningen onverkoopbaar worden. Naar verwachting zal dit zich in eerste instantie voordoen in de goedkope voorraad waarvan de woonkwaliteit te wensen over laat maar later zullen alle prijssegmenten hier mee te maken kunnen krijgen. Kollumerland heeft immers een relatief groot aandeel goedkope koopwoningen. Dit betekent overigens wel dat er voor de korte termijn er voor koopstarters in principe in de bestaande voorraad een ruim aanbod goedkope koop aanwezig is. Daarnaast zal de voorraad aangepast moeten worden aan de vergrijzing. Er lijkt vooral in dit segment een tekort te bestaan dat groter wordt naarmate dit aanbod niet wordt vergroot. 2.3 Samenstelling en woonsituatie huishoudens Wanneer we huishoudens naar huidige samenstelling beschouwen dan valt op dat er nog steeds een groot deel van de huishoudens (40%) bestaat uit huishoudens met kinderen. Ook valt op dat een groot deel van de huishoudens bestaat uit lagere inkomens. Veel alleenstaanden maken hier deel van uit. Ongeveer 56 % hiervan behoort tot de aandachtsgroep lagere inkomens. Deze lage inkomens zijn op dit moment verspreid over huur (50%) en koop (50%) gehuisvest. Dit is niet gebruikelijk. Een verklaring hiervoor is mogelijk de verkoop van huurwoningen in het verleden in relatie tot de waardeontwikkeling van de woningen in de laatste 15 à 20 jaar. Daarnaast is het opvallend dat er relatief veel senioren in een koopwoning wonen. In het licht van de demografische krimp dienen we goed rekening te houden met het feit dat een groot deel van de huishoudens bestaat uit lagere inkomensgroepen. Deze huishoudens kunnen vaak minder goed anticiperen op de gevolgen van demografische krimp omdat ze minder financiële armslag hebben. Waardedaling van een woning kan dan grote (financiële) gevolgen hebben. Het tijdig verbeteren van de kwaliteit van hun woning kan voor deze groep van groot belang zijn. De gemeente kan hier een handreiking voor ontwikkelen. Pagina 9 van 33

10 Woningmarktontwikkeling in het licht van de demografische krimp 2.4 Woonsituatie en dynamiek op de woningmarkt Van de gerealiseerde verhuizingen blijkt ongeveer 25% starter te zijn en 75% doorstromer. Als we kijken naar de gerealiseerde verhuizingen dan valt op dat starters bijna evenveel huur- als koopwoningen betrekken, met een lichte voorkeur voor het laagste segment (< ). Doorstromers betrekken bij voorkeur het betaalbare huursegment of de duurdere koop (> ). Doorstromers van elders betrekken vooral twee onder een kap of vrijstaande woningen met een voorkeur voor het segment vanaf of of meer. Er zijn overigens ook relatief veel doorstromers (14%) van buiten Fryslân aangetrokken. In Kollumerland c.a. wil 10 % van de huishoudens binnen 2 jaar verhuizen. Van de huishoudens geeft 22 % aan misschien te willen verhuizen. Van de verhuisgeneigde huishoudens geven zowel starters (30%) als doorstromers (28%) aan buiten de eigen gemeente te zoeken. Dit betekent dat we in de uitvoering van het woonbeleid moeten zoeken naar mogelijkheden om deze potentiële vertrekkers en doorstromers met een passend aanbod te verleiden zodat ze in de gemeente blijven wonen. Dat lukt uiteraard alleen als men wil verhuizen om woonredenen. De uitgevoerde woningmarkt analyse biedt aanknopingspunten om een passend aanbod te ontwikkelen. We zullen echter ook in ons woonbeleid handvatten moeten geven om de woonwensen zo nauwkeurig mogelijk te bedienen. Des te meer is er kans van slagen dat men in de onze gemeente blijft wonen en niet naar elders vertrekt. We hebben er immers belang bij dat vertrek uit onze gemeente niet verder wordt vergroot. Van de verhuisgeneigde huishoudens wil 1/3 huren en 2/3 een woning kopen. Slechts 13% hiervan wil/kan van huur naar koop verhuizen. De groep die de stap van huur naar koop kan maken is dus vrij klein. De marktanalyse maakt verder duidelijk dat we voor starters vooral door middel van doorstroming aanbod moeten creëren gelet om de ruime voorraad goedkope woningen. De mogelijkheid om deze woningen vrij te krijgen zit vooral in het verleiden van doorstromers die vooral een vrijstaande koopwoning wensen. Daarnaast zullen we vooral aanbod voor senioren moeten ontwikkelen om ook deze huishoudens te verleiden tot een stap in hun wooncarrière. De senioren zijn vooral gehuisvest in de vrijstaande koopwoningen zodat hiermee weer aanbod voor de doorstromers vrijkomt. Algemeen kan worden gesteld dat we een manier moeten vinden om de dynamiek op de woningmarkt te vergroten ondanks een afnemende vraag naar woningen. De sleutel hiervoor is moeilijk te vinden maar zal voor een groot deel liggen in het heel precies bedienen van de woonwensen van onze inwoners. 2.5 Huidige koopwoningenmarkt NVM-gegevens in de marktanalyse laten duidelijk de gevolgen van de kredietcrisis zien. De kredietcrisis heeft een behoorlijk effect op het functioneren van de woningmarkt. Stagnatie van verkoop treedt in Kollumerland c.a. met name op in de vrijstaande en twee onder een kap woningen. Door stagnatie in de verkoop zal de doorstroming op de woningmarkt sterk achterblijven. Het valt dus te verwachten dat herstel van de woningmarkt nog enige tijd zal duren. Pagina 10 van 33

11 3 Regionale kaders In ons woonbeleid zullen we rekening moeten houden met de regionale kaders die we voor het NOFA-gebied hebben ontwikkeld en die zijn vastgesteld door de gemeenteraden van de 4 afzonderlijke gemeenten. 3.1 Strategische woonvisie NOFA-gemeenten In 2008 hebben de gemeenten Achtkarspelen, Dongeradeel, Kollumerland c.a. en Dantumadiel een gezamenlijke strategische woonvisie opgesteld dat als parapluplan fungeert voor deze woonvisie. De gemeentelijke woonvisie vormt in feite een nadere gemeentelijke uitwerking van de NOFA-woonvisie. Strategische woonvisie NOFA-gemeenten In 2008 hebben de gemeenten Achtkarspelen, Dongeradeel, Kollumerland c.a. en Dantumadiel een gezamenlijke strategische woonvisie opgesteld die moet leiden tot een versterking van Noordoost Fryslân als woonregio tegen de achtergrond van de meest recente ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de ontwikkeling van het wonen in de regio. De regio gaat werken aan het verder ontwikkelen van de woonfunctie tegen de achtergrond van de toekomstige krimp. De regio heeft er voor gekozen om dit te doen op basis van de volgende uitgangspunten: Bedien met kwaliteit als eerste de lokale markt. Benut de laatste groei zo goed mogelijk. Geef een nieuwe impuls met bijzondere kleinschalige woonconcepten. Krimp als aanjager van de kwaliteitsslag. Tegen de achtergrond van de toekomstige krimp is een hoofdkoers uitgezet om de woonfunctie van de regio verder te ontwikkelen. Daarnaast zal aandacht worden besteed aan het inzichtelijk maken en het opvangen van de (financiële) gevolgen van de demografische krimp. De hoofdkoers bestaat uit een vijftal speerpunten: 1. Werken aan woonkwaliteit 2. Duurzaam wonen 3. Wonen als economische impuls 4. Ontwikkelen gebiedsgericht beleid 5. Samenwerken aan wonen Voor de korte termijn wil de regio de woonfunctie versterken door op inventieve en innovatieve wijze de resterende groei te accommoderen. De regio wil daarbij vooral de eigen bevolking vasthouden door de groei in de woonbehoefte zo goed mogelijk en op maat te bedienen. De regio zal zich daarbij richten op de ontwikkeling van de bestaande voorraad. De nieuwbouw zal voor een groot deel bestaan uit vervanging. Daarom zal bij uitvoering van het beleid bijzondere aandacht uitgaan naar de relatie tussen de bestaande woningvoorraad en de nieuw toe te voegen woningen. Hierbij wil de regio eveneens de ontstane achterstanden in de woningproductie zo snel mogelijk wegwerken (voor zover dit in het licht van de ontstane kredietcrisis echter mogelijk is). De regio wil nauw samenwerken in de uitvoering van het woonbeleid om ongewenste concurrentie te voorkomen en om de diversiteit van het regionale woningaanbod te vergroten. Zij zal Pagina 11 van 33

12 Regionale kaders dit doen door regionale afstemming van de woningbouwprogramma s en door vervolgens een regionaal woonprogramma op te stellen. Ook heeft de regio het voornemen om een startnotitie op te stellen ten behoeve van de aanpak van de gevolgen van de demografische krimp. In de startnotitie zal een plan van aanpak worden uitgewerkt waarin o.a. onderzoek naar de gevolgen van de krimp wordt opgenomen. 3.2 Regionale woningbouwafspraken Naar aanleiding van recente trendprognoses heeft de Provincie in 2008 de Notitie Regionale woningbouwafspraken opgesteld om te komen tot een realistisch (regionaal afgestemd ) woningbouwprogramma tot Dit programma zal al rekening moeten houden met de afnemende groei. De Provincie heeft in de Notitie Regionale woningbouwafspraken een voorzet gedaan voor een gemeentelijke verdeling (NOFA-gemeenten) van de planologische bouwruimte volgens twee methodes. De NOFA-gemeenten hebben besloten om te kiezen voor methode B waarbij de gemeenten het restant richtgetal voor 2008 en 2009 behouden. Daarnaast hebben de NOFA-gemeenten gezamenlijk besloten om gebruik te maken van de mogelijkheid om plafondloos te bouwen. Deze ruimte biedt de Provincie om specifieke knelpunten in de herstructurering en binnenstedelijke transformatie op te lossen. Voorwaarde is dat er wordt aangetoond dat maximaal 60% van het gemeentelijk basisprogramma beschikbaar is voor buitenstedelijke uitbreiding. Het plafondloos bouwen geeft de mogelijkheid om de kwaliteit van de bestaande stedenbouwkundige structuur in de dorpen te verbeteren en te versterken. Die mogelijkheid willen we in Kollumerland optimaal benutten en omzetten in een kwaliteitsimpuls voor onze dorpen. Pagina 12 van 33

13 4 Visie op het wonen voor Visie op het wonen in Kollumerland c.a. Het beleid dat in het vorige woonplan is uitgewerkt heeft zijn vruchten afgeworpen en is grotendeels nog actueel. We streven er nog steeds naar om de woonfunctie van onze gemeente verder versterken. Daarbij hebben we kwaliteit en duurzaamheid hoog in het vaandel. Wonen naar wens De centrale ambitie van ons woonplan is om iedereen zoveel mogelijk naar zijn wens te laten wonen. Dat was zo in het vorige woonplan en op die insteek gaan we nog nadrukkelijker door. Als gemeente bouwen we echter niet, hebben we geen woningen in ons bezit en wonen we niet in een woning. Ons woonbeleid krijgt pas gestalte in samenwerking met andere partijen, als corporaties, zorg- en welzijnsinstellingen, lokale ondernemers, makelaars, belangengroeperingen et cetera. En, last but not least, uiteraard onze inwoners. Daarmee willen we in gesprek om zo goed mogelijk hun wensen te kunnen vervullen. We hebben hun input bij dit woonplan gevraagd maar ook willen we ze betrekken bij de uitvoering van ons beleid. We willen dat doen door onze (toekomstige) inwoners zo vroeg mogelijk bij al onze woonprojecten betrekken zodat met ons woningaanbod we beter op hun wensen kunnen anticiperen en waardoor de garantie op afzet of verhuur van de woningen zo groot mogelijk wordt. Bevolkingskrimp wordt actueel De demografische krimp is een belangrijke toekomstige ontwikkeling waar we in ons woonbeleid rekening mee dienen te houden. De bevolking is de laatste jaren afgenomen en zal niet meer groeien. Er wordt een structurele afname van de bevolking verwacht. Een afname van huishoudens wordt na 2017 verwacht. Dan bereiken we dus het punt dat er ook sprake zal zijn van een krimpende vraag naar woningen. Wel lijken de prognoses voor Kollumerland c.a. op een iets milder krimp scenario te wijzen dan verwacht wordt in de andere gemeenten van Noordoost Friesland. Hierdoor hebben we wat meer tijd om te anticiperen op de krimp en om de onvermijdelijke keuzes te maken in ons beleid. Maar de urgentie daarvoor is er wel degelijk. En dat de gemeenten om ons heen sterk zullen krimpen, zal ook invloed hebben op de dynamiek in onze gemeente. De afgelopen jaren lag de focus naast het vergroten van de kwaliteit van de woningvoorraad ook nog op het vergroten van de kwantiteit. Met de huishoudenskrimp die rond 2017 op ons afkomt, zullen we nu al rekening mee moeten houden. De focus in ons beleid zal vooral op de kwalitatieve woningbehoefte moeten liggen in plaats van op de kwantitatieve woningbehoefte. Het is immers van groot belang om de woonwensen van de huidige inwoners zo goed mogelijk te bedienen en daarmee ervoor te zorgen dat ze tevreden blijven en de gemeente niet verlaten. We zullen de laatste groei zo goed mogelijk moeten opvangen en faciliteren bij voorkeur in de bestaande woningvoorraad zodat we onze gemeente zo sterk mogelijk kunnen maken voor het opvangen de gevolgen van de bevolkingskrimp. De pijnlijke ontwikkelingen die krimp op gang brengt, zullen we moeten opvangen of verzachten. Krimp zal ontegenzeggelijk consequenties hebben voor de ontwikkeling van onze voorzieningen. Dat zullen we onder ogen moeten zien en er beleid voor moeten ontwikkelen waar financiële afwegingen onderdeel van zullen moeten zijn. Pagina 13 van 33

14 Visie op het wonen voor De demografische prognoses wijzen ook uit dat er sprake zal zijn van een veranderende huishoudensamenstelling. Dit brengt andere woonwensen met zich mee. Naar verwachting zullen er minder jongeren in de regio komen. Het is daarom van belang om op de toekomstige huishoudensamenstelling de komende jaren goed te anticiperen omdat na deze planperiode (over 5 jaar) er nauwelijks meer sprake zal zijn toevoegingen. In de volgende planperiode zal de focus waarschijnlijk op verbetering, vervanging en verdunning komen te liggen. Focus op bestaande voorraad In Kollumerland c.a. zal de toekomstige kwalitatieve woningbehoefte grotendeels binnen de bestaande woningvoorraad van de dorpen worden opgevangen. Daarom moet de bestaande woningvoorraad de komende jaren worden aangepast, mede om te voorkomen dat mensen uit de gemeente vertrekken en leegstand in zowel de huursector als de koopsector gaat ontstaan. Het doel is een toekomstbestendige gedifferentieerde woningvoorraad en een woonomgeving die zijn afgestemd op de woonwensen van de inwoners. Transformeren en herstructureren zal daarom de komende jaren nog steeds prioriteit krijgen omdat de dure transformatie- en herstructureringsopgaven na 2016, met lagere woningbehoefte en geringe woningbouwprogramma s (financieel) steeds moeilijker zal worden. Uit de marktanalyse is gebleken dat Kollumerland aantrekkelijk is gebleken voor mensen die buiten Fryslân wonen. Hier kan van worden geprofiteerd mits er kwaliteit geboden wordt. Migranten van buiten Fryslân komen vooral af op het duurdere segment vrijstaande woningen. Het merendeel van de woningvoorraad in Kollumerland c.a. bestaat echter uit woningen in het goedkope en middeldure segment. Samen met het voorzieningenniveau in centrumplaatsen als Kollum zorgt de kwaliteit van deze voorraad voor de aantrekkelijkheid van de gemeente als woongemeente. Het is daarom van belang om de kwaliteit van het bestaand bebouwd gebied goed op orde te hebben alvorens inwoners aangetrokken kunnen worden met bijvoorbeeld nieuwe kleinschalige woonconcepten. Met andere woorden: alleen met een bestaand wervend woonmilieu in alle prijssegmenten en een bijpassend voorzieningenniveau zal Kollumerland c.a. in staat zijn om nieuwe inwoners aan te trekken, die op zichzelf weer bijdragen aan de instandhouding en versterking van het woonmilieu en de voorzieningen. Vitale en evenwichtige dorpen Ook zal deze planperiode benut moeten worden om sterk beslagen ten ijs te komen in de periode waarin het aantal huishoudens gaat krimpen. In periodes van krimp lopen we het risico dat de leefbaarheid van de dorpen sterk onder druk komt te staan doordat er steeds minder economisch draagvalk zal zijn voor voorzieningen en dergelijke. Ook sociale verbanden kunnen onder druk komen te staan door bevolkingskrimp of een eenzijdige bevolkingsontwikkeling in de dorpen. Dit betekent dat we de dorpen nu zo sterk mogelijk moeten maken. We zullen daarom moeten investeren in de kwaliteit van de woonomgeving en de voorzieningen. Daarnaast willen we streven naar diversiteit in het woningaanbod van de dorpen waarmee we het risico op een eenzijdige bevolkingsontwikkeling kunnen verkleinen. We streven in de dorpen naar evenwicht. Dat evenwicht moeten we vinden in een gedifferentieerde woningvoorraad, een gemêleerde bevolking, goede voorzieningen en een goed ingerichte woonomgeving. Dit betekent niet dat alle dorpen op elkaar moeten gaan lijken. We streven ernaar zoveel mogelijk de cultuurhistorische waarden en het eigen karakter te behouden. Dat we niet in alle dorpen kunnen investeren en voorzieningen kunnen behouden mag ook duidelijk zijn. We moeten daarom noodzakelijke keuzes maken waarmee we de gevolgen van de krimp goed kunnen opvangen en een toekomst voor onze dorpen waarborgen. Vraagstukken van spreiding en clustering van voorzieningen zullen we met onze professionele partners en de dorpen moeten bespreken. Bereikbaarheid en beschikbaarheid van voorzieningen voor onze inwoners willen we, ook na het maken van noodzakelijke keuzes, kunnen waarborgen. Pagina 14 van 33

15 Visie op het wonen voor Vergrijzing en doorstroming De verwachte groei zal in onze gemeente moeten worden benut om te bouwen in de segmenten waar onvoldoende aanbod in is. Daarvoor is het van belang om niet alleen te kijken naar de vraag van dit moment, anno 2010, maar ook naar de vraag in de toekomst. Gelet op de vergrijzing zal de gemeente Kollumerland c.a. met name de binnenstedelijke nieuw- en verbouw benutten om voldoende kwalitatief goede woningen te realiseren voor de groeiende groep senioren, vooral daar waar ook wordt geïnvesteerd in zorg- en welzijnsvoorzieningen. Door te bouwen of verbouwen voor de groeiende groep senioren en hen te verleiden een stap te maken wordt de doorstroming bevorderd en zullen er vooral meer koopwoningen beschikbaar komen. Onze verwachting is dat deze doorstroming ook meer woningen voor starters zal vrijmaken en dat met name de koopstarters hierdoor beter zullen worden bediend. Wij zullen ons dan ook samen met onze partners inspannen om de Woonservicezone in Kollum tot een succes te maken. Daarnaast zullen we er voor zorg moeten dragen dat het zo lang mogelijk zelfstandig wonen voor senioren en het zo lang mogelijk houden van de regie over eigen leven geen loze kreet wordt. Hiertoe zullen we bereikbaarheid en beschikbaarheid van zorg- en welzijnsinstellingen moeten waarborgen. Duurzaamheid De gemeente Kollumerland c.a. wil in 2020 een klimaatneutrale gemeente zijn. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Kollumerland het ontwikkelen van een duurzame woningvoorraad al jaren als speerpunt van beleid heeft. In 2009 is het opleveren van de Wêrom Wenningen, twee energieneutrale modelwoningen in Kollum, een mijlpaal in dit streven geweest. Deze modelwoningen zijn een gezamenlijk initiatief van de gemeente Kollumerland c.a., bouwbedrijf Kootstra van der Veen en VDM Woningen. Naast de eisen die we aan de energieprestatie van de nieuwbouw stellen willen we in de bestaande woningvoorraad zoveel mogelijk energiebesparende maatregelen treffen. Dit past in ons streven naar een klimaatneutrale gemeente, maar ook in het streven om voor onze inwoners de woonlasten zo laag mogelijk te houden. Bij de nieuwbouw leggen we de lat hoger, daar sluiten we aan bij het Energieakkoord Noord-Nederland, waarbij de EPC verlaagd wordt van 0,8 naar 0,5. Per 1 januari wordt de epc aangescherpt van 0,8 naar 0,6. Het uiteindelijke streven is erop gericht om in 2020 als gemeente klimaatneutraal te zijn. 4.2 Speerpunten Kortom de gemeente Kollumerland c.a. zal de komende jaren inzetten op het verder versterken van de woonfunctie. Hierbij is het onze ambitie om iedereen naar wens te bedienen met kwaliteit en duurzaamheid! Om dat te realiseren heeft de gemeente Kollumerland c.a. voor de komende jaren op basis van de verschillende elementen uit de hiervoor beschreven visie, 6 speerpunten voor het woonbeleid geformuleerd. 1. Aanpak bestaand bebouwd gebied en bestaande woningvoorraad 2. Selectieve groei 3. Maatwerk in de dorpen 4. Wonen, welzijn en zorg 5. Woonwensen centraal 6. Kwaliteit en duurzaamheid Met behulp van deze 6 speerpunten heeft de gemeente haar beleid voor de komen de 10 jaar uitgewerkt. Deze speerpunten van beleid worden in de navolgende paragrafen verder uitgewerkt en toegelicht. Pagina 15 van 33

16 5 Speerpunten van het woonbeleid 5.1 Aanpak bestaand bebouwd gebied en de bestaande woningvoorraad De kwaliteit van Kollumerland c.a. als woongemeente is een belangrijke pijler waarop de economische ontwikkeling van de gemeente is gebaseerd. Het behouden en waar mogelijk verbeteren van deze kwaliteit vormt nog steeds een speerpunt van het woonbeleid. Daarbij gaat het om de kwaliteit van zowel de bestaande woningvoorraad als om de nieuwe in- en uitbreidingen. Het goed wonen in Kollumerland c.a. wordt nadrukkelijk gezien als kernkwaliteit van de gemeente waaraan zij grotendeels haar bestaansrecht ontleend. Daarmee is ook op lange termijn de ontwikkeling van Kollumerland c.a. nauw verbonden met de ontwikkeling van de woonkwaliteit in de gemeente. Dat bij het versterken van de woonfunctie de focus komt te liggen op de verbetering van de bestaande voorraad mag duidelijk zijn, gelet op het feit dat de periode van groei nagenoeg voorbij is. Wij zullen daarom onze inspanningen m.b.t. het verbeteren van de kwaliteit van wonen vooral richten op bestaand bebouwd gebied en de bestaande woningvoorraad. Op korte termijn betekent het versterken van de woonfunctie ook dat daar waar de woningbouwproductie de laatste jaren enigszins is achtergebleven, deze weer een nieuwe impuls moet krijgen en dat die (direct of indirect) gericht moet zijn op het verbeteren van de kansen op de woningmarkt. Het op gang brengen van de woningmarkt in een periode waarin het vertrouwen in de woningmarkt sterk is gedaald is echter een forse opgave die niet moet worden onderschat. Wij verwachten dat het wel even zal duren voor het vertrouwen terug is en de markt weer aantrekt. Ondanks dat werken wij echter onverminderd door aan onze huidige plannen, zoals de herstructurering van Kollum-Zuid, de woonservicezone, de brinklocatie van Kollumerzwaag, et cetera, zodat we klaar zijn en woningen kunnen aanbieden en verhuren als de vraag weer aantrekt. Het versterken van de woonfunctie is er tevens op gericht om het voorzieningenniveau in de kernen te waarborgen. Daarin werden in het vorige woonplan twee bewegingen te onderscheiden: 1. De schaalvergroting in de detailhandel en commerciële dienstverlening die het steeds moeilijke maakt om voldoende gevarieerd aanbod (een levendig centrum) te bieden aan de inwoners van Kollumerland. Waarschijnlijk kan alleen een concentratiemodel en voldoende draagvlak hier op de middellange termijn uitkomst bieden. 2. De ontwikkeling van de sociaal, culturele en zorgvoorzieningen als afgeleidde van de autonome bevolkingsontwikkeling; ontgroening en vergrijzing. Recent onderzoek 2 naar koopstromen in de gemeente wijst uit dat het concentratiemodel succesvol is. In dit onderzoek is geconcludeerd dat Kollum duidelijk functioneert als de hoofdkern van de gemeente. Bezoekers komen niet alleen naar Kollum om gericht aankopen te doen, maar ook om andere voorzieningen te bezoeken of om te shoppen. Met name gezien de omvang van het detailhandelsaanbod en de koopkrachtbindingscijfers in de niet-dagelijkse sector wordt de verzorgingsfunctie van het winkelgebied in Kollum aangemerkt als lokaal-plus. De toevloeiing naar Kollum ligt hoog; in de dagelijkse sector komt 47% van de bestedingen van buiten Kollum, in de niet-dagelijkse sector is deze 51%. De toevloeiing komt primair uit de eigen 2 Koopstromenonderzoek provincie Friesland 2007, gemeente Kollumerland c.a., Broekhuis Rijs Advisering Pagina 16 van 33

17 Speerpunten van het woonbeleid gemeente, maar daarnaast ook uit de provincie Groningen en de gemeenten Dongeradeel en Achtkarspelen. De plus is toegevoegd, omdat wel duidelijk sprake is van een verzorgende rol van Kollum voor het aangrenzende gebied. In Kollum is sprake van een sterk winkelgebied, dat goed gewaardeerd wordt. De aanwezigheid van een HEMA-vestiging en een Blokker vormt een sterk pluspunt. Het aanbod voldoet aan de verwachtingen van de consument. Het recreatieve aspect speelt duidelijk een rol bij het winkelen. Voor Kollumerzwaag zijn de gegevens uit het koopstromenonderzoek minder rooskleurig. Het winkelgebied van Kollumerzwaag is vooral voor de eigen inwoners van belang maar de koopkrachtbinding in de dagelijkse en niet-dagelijkse sector is echter laag. Inwoners van Kollumerzwaag gaan voor hun aankopen vooral naar Dantumadeel (Zwaagwesteinde). De winkels in Kollumerzwaag hebben dus vooral een verzorgingsfunctie (echter een geringe) voor de eigen inwoners. Dit koopstromenonderzoek bevestigt de centrumfunctie die Kollum vervult en toont aan dat het beleid van de afgelopen jaren zijn vruchten afwerpt. Door het vasthouden van inwoners wordt een structurele basis gecreëerd voor primaire voorzieningen op het gebied van de gezondheidszorg, onderwijs, sport en centrumvoorzieningen waar het kernwinkelapparaat deel van uit maakt. Het is daarom van belang om de komende beleidsperiode opnieuw veel aandacht te besteden aan het verbeteren van het woon- en leefklimaat in de bestaande kernen om de aantrekkelijkheid van Kollumerland c.a. als woongemeente te verstevigen en de inwoners vast te houden. Het vestigingsklimaat van het dorp Kollum en de uitstraling als regionaal centrum speelt daarin een belangrijke rol en draagt bij aan het vergroten van de aantrekkelijkheid van de woongemeente in totaliteit. Het gemeentelijk beleid is de komende jaren gericht op het verder uitwerken en verstevigen van het imago van Kollum als watersportdorp. In de Uitvoeringsagenda van het Sociaal Economisch Materplan (SEM) is Kollum watersportdorp als één van de projecten van de gemeente opgenomen. Om Kollum verder te ontwikkelen als watersportplaats is er behoefte aan goede voorzieningen en een goede toegang vanaf het water naar het dorp. Het is van belang om passanten langs de waterzijde te verleiden om in Kollum aan te leggen, hier te verblijven en te recreëren. Gestreefd wordt naar een algehele verbetering van het waterfront van Kollum. In samenhang hiermee is binnen het woonprogramma van dit woonplan het project Wonen aan het water opgenomen. Dit project beoogd een dimensie toe te voegen aan de ontwikkeling van Kollum als watersportdorp door het toevoegen van bijzondere woonkwaliteit. Dit project zal als onderdeel van het woonprogramma nader worden uitgewerkt. Concreet betekent dit: Versterken van de woonfunctie voor de komende beleidsperiode door vooral te investeren in het woonklimaat van de grootste dorpen. Versterken van de centrumfunctie van Kollum om het voorzieningenniveau voor de totale gemeente in stand te houden. Versterken van Kollum als watersportdorp door mogelijkheden voor wonen aan het water nader uit te werken. Het woonbeleid vooral te richten op bestaand stedelijk gebied en de bestaande woningvoorraad. 5.2 Selectieve groei De trendprognoses wijzen uit dat er tot 2017 in de gemeente Kollumerland c.a. nog sprake zal zijn van een lichte toename van het aantal huishoudens. De verwachting is dat de na 2017 ook in Kollumerland c.a. de demografische krimp in zal zetten. Naar aanleiding van deze trendprognoses heeft de Provincie in 2008 de Notitie Regionale Woningbouwafspraken opgesteld om te komen tot een realistisch woningbouwprogramma tot De gemeente Kollumerland c.a. Pagina 17 van 33

18 Speerpunten van het woonbeleid mag tot 2016 maximaal 152 woningen buitenstedelijk realiseren (60% van 200). Daarnaast mag de gemeente binnenstedelijk plafondloos bouwen. Bouwruimte gemeente Kollumerland c.a. tot 2016 Restant richtgetal Aandeel in regio Extra ruimte Basisruimte tot 2016 % Buitenstedelijke uitbreiding Maximaal programma buitenstedelijke uitbreiding Contingent Tochmalaan ,0% % (Bron: provincie Fryslân) Volgens de provincie Fryslân is het restantrichtgetal per voor Kollumerland c.a. 179 woningen. Door middel van monitoring zal de gemeente de komende jaren (vanaf 2008) inzichtelijk moeten maken hoeveel woningen binnenstedelijk- en hoeveel woningen er buitenstedelijk zijn gerealiseerd. Binnenstedelijk plafondloos bouwen betekent echter niet dat er onbeperkt kan worden gebouwd. Voorkomen moet worden dat er een overschot aan woningen ontstaat en dat diverse projecten binnen de eigen gemeente en de regio gaan concurreren om de schaarse vraag. Afstemming hierover in de gemeente maar ook binnen de regio is noodzakelijk. In NOFA-verband zal hiervoor een monitor worden opgesteld zodat gevolgd kan worden of de woonprogramma s conform afspraken en planning worden uitgevoerd en ongewenste concurrentie kan worden vermeden door middel van afstemming en temporisering van de woningbouwprogramma s. Dit zal immers de totale regionale woningmarkt ten goede komen. Ook is het mogelijk om contingenten uit te wisselen als de productie van woningen in de ene gemeente achterblijft terwijl de ander nog wel mogelijkheden heeft in de markt voor afzet van woningen. Zo zal worden voorkomen dat inwoners onnodig vertrekken uit de regio door het ontbreken van aanbod. Het doel van de gemeente is het realiseren van een toekomstbestendige kwalitatieve woningvoorraad en een woonomgeving die zijn afgestemd op de woonwensen van de inwoners. Om dit te bereiken is het van essentieel belang dat er een gedifferentieerd woningaanbod is zodat de huidige bewoners hun (veranderende) woonwensen kunnen vervullen en tegelijkertijd in hun eigen woonomgeving kunnen blijven wonen, ook als ze ouder worden en zorg nodig hebben. Deze periode van resterende groei kan benut worden voor het bouwen in segmenten waar onvoldoende aanbod in is, maar hiertoe zal niet eerder worden overgegaan dan dat de mogelijkheden binnen de bestaande voorraad zijn benut. Voorkomen moet worden dat er door nieuwbouw leegstand ontstaat in de bestaande huur- en koopsector. De gemeente Kollumerland c.a. hanteert daarom in de uitvoering van haar beleid de volgende prioritering: 1. transformatie; 2. herstructurering; 3. binnenstedelijk bouwen; 4. buitenstedelijk bouwen. Dit betekent dat in de nieuwbouwgebieden (binnen of buitenstedelijk) alleen de marktsegmenten worden bediend die binnen de bestaande voorraad onvoldoende aanwezig zijn. Met andere woorden de nieuwbouw dient complementair te zijn aan de bestaande voorraad en te voorzien in een vraag die niet door de bestaande voorraad wordt bediend. Daarnaast is er momenteel sprake van een vrij ontspannen woningmarkt. In een ontspannen woningmarkt is een goede prijs-kwaliteit verhouding van de woning erg belangrijk. De gemeente Pagina 18 van 33

19 Speerpunten van het woonbeleid wil daarom ook inzetten op de realisatie van duurzame, energiezuinige en betaalbare nieuwbouwwoningen. Ranch Fryslan p.m. Concreet betekent dit: De gemeente Kollumerland c.a. mag tot 2016 maximaal 152 woningen buitenstedelijk realiseren, (60% van 200). Daarnaast mag de gemeente binnenstedelijk plafondloos bouwen. Door middel van monitoring inzichtelijk maken hoeveel woningen er de komende jaren binnenstedelijk en buitenstedelijk worden gerealiseerd. Plannen afstemmen binnen de gemeente en de regio. Mogelijkheden binnen bestaande voorraad eerst benutten daarna bouwen in segmenten die binnen de bestaande voorraad niet aan bod komen. Prioriteren volgens: 1. Transformatie 2. Herstructurering 3. Binnenstedelijk bouwen 4. Buitenstedelijk bouwen Realisatie van duurzame, energiezuinige en betaalbare nieuwbouwwoningen. 5.3 Maatwerk in de dorpen Kollumerland c.a. zal evenals de omliggende gemeenten niet ontkomen aan de toekomstige demografische krimp. Wanneer de krimp een feit zal zijn en in welke mate het zich zal ontwikkelen is nog onbekend. Prognoses wijzen erop dat Kollumerland c.a. na 2020 te maken zal krijgen met krimp. Daarnaast is de gemeente aan het vergrijzen en is de samenstelling van de huishoudens aan het veranderen. Al deze ontwikkelingen hebben onvermijdelijk gevolgen voor de kwantitatieve en kwalitatieve woningvoorraad in de dorpen. Om naast de algemene prognoses voor de gehele gemeente Kollumerland c.a. een beeld te krijgen van de ontwikkelingen per dorp, is de ontwikkeling van het inwoneraantal per dorp onderzocht. Uit de cijfers blijkt dat het aantal inwoners in de dorpen licht afneemt, licht toeneemt of nagenoeg stabiel is. Een lichte groei van het aantal inwoners vindt plaats in Kollum en een aantal dorpen ten westen van Kollum. In Kollumerzwaag, Oudwoude, Triemen daalt de bevolking sinds In de dorpen ten oosten van Kollum eveneens het aantal inwoners af, met name in de dorpen Burum en Munnekezijl krimpt de bevolking % stijging 2009 t.o.v Augsbuurt ,5 Burum ,9 Kollum Kollumerpomp ,5 Kollumerzwaag ,6 Munnekezijl ,6 Oudwoude ,3 Triemen ,1 Veenklooster ,7 Warfstermolen ,6 Westergeest ,1 Zwagerbosch ,3 Totaal ,6 Bron: gemeente Kollumerland c.a. Pagina 19 van 33

20 Speerpunten van het woonbeleid Inwoners Kollum aantal inwoners Kollum Bron: gemeente Kollumerland c.a. Inwoners Kollumerzwaag Aantal inwoners Kollumerzwaag Bron: gemeente Kollumerland c.a. Tegen de achtergrond van de demografische krimp zal de gemeente keuzes moeten maken ten aanzien van buitenstedelijke uitbreiding. De gemeente Kollumerland heeft tot =152 woningen beschikbaar om door middel van uitbreiding toe te voegen aan haar woningvoorraad. Wij zijn van mening dat het beleid ten aanzien van de verdeling van onze nieuwbouw de gewenste positieve effecten heeft gehad. Wij zullen daarom met betrekking tot de nieuwe binnenstedelijke en buitenstedelijke uitbreiding de verdeelsleutel uit de vorige beleidsperiode toepassen. Dit betekent dat de uitbreiding volgens de volgende verdeelsleutel worden toegewezen: 70% ten behoeve van Kollum; 20% ten behoeve van Kollumerzwaag; 10% voor de overige kernen in de gemeente. Pagina 20 van 33

21 Speerpunten van het woonbeleid Deze verdeelsleutel komt overeen met de verdeelsleutel die in het woonplan is gehanteerd voor de totale nieuwbouw. De belangrijkste reden voor deze verdeling is dat de concentratie van woningen bijdraagt aan het zo goed mogelijk op peil houden van het voorzieningenniveau in Kollum. De afgelopen jaren is ook gebleken dat deze formule succesvol is en dat de regionale centrumfunctie van Kollum hierdoor is gewaarborgd en versterkt. Om te voorkomen dat de gemeente de ontwikkeling van de woonkwaliteit van de kleine dorpen op slot zet, zijn er ook voor de kleine dorpen inbreidings- en uitbreidingsmogelijkheden. Het algemene beleid is er op gericht dat de groei van de overige dorpen wordt afgestemd op de lokale behoefte. De noodzaak van uitbreiding moet hierbij echter gedegen worden gemotiveerd. Naast het opengaten beleid van de gemeente Kollumerland c.a. biedt het binnenstedelijk plafondloos bouwen (inbreiding)mogelijkheden voor de realisatie van nieuwbouw in de dorpen. In gesprek met de dorpen Om een beeld te brengen wat de visie van inwoners is op wonen in de gemeente Kollumerland c.a. heeft wethouder Hilbrand Visser in augustus 2009 diverse gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van Verenigingen van Dorpsbelangen en Plaatselijk Belang. De gespreksverslagen zijn gebundeld in een boekwerk dat is opgenomen in bijlage 2. Uit de gevoerde gesprekken zijn, naast aandacht voor leefbaarheid in de dorpen, de volgende punten naar voren gekomen: aandacht voor starters en senioren; voldoende mogelijkheden voor zelfbouw en vrije kavels; prioriteit uitvoering van bestaande plannen; verschuiving focus van uitbreiding naar inbreiding. Op 2 februari 2010 heeft er een terugkoppeling plaatsgevonden aan de dorpen plaatsgevonden over het resultaat van de inbreng bij de totstandkoming van het nieuwe woonplan. Het verslag van deze avond is als bijlage 3 toegevoegd. Leefbaarheid en voorzieningen In verband met onder meer de demografische ontwikkelingen heeft de gemeente een gemeentebrede visie op leefbaarheid in het algemeen en voorzieningen in het bijzonder opgesteld. Bij de ontwikkeling van de Visie Leefbaarheid is de inbreng van burgers en maatschappelijke organisaties meegenomen. De (concept) Visie Leefbaarheid is opgebouwd op basis van een vijftal basisfuncties: mensen moeten elkaar kunnen ontmoeten, men moet goed kunnen wonen, zorg moet bereikbaar zijn, onderwijs dient bereikbaar te zijn, men moet kunnen sporten. Wonen wordt door de betrokkenen gezien als de belangrijkste basisvoorziening. Om goed te kunnen wonen, is het ontmoeten en omzien naar elkaar in de dorpen een belangrijke voorwaarde. De overige basisvoorzieningen, onderwijs, zorg en sport dienen vooral goed bereikbaar te zijn. Voor beleidsontwikkeling van basisvoorzieningen rond wonen is gekozen voor typering van dorpen: een regionale kern (Kollum) en woondorpen. In de toekomst zullen niet meer alle voorzieningen in alle dorpen op peil gehouden of versterkt kunnen worden. Clusters van een aantal kleinere (woon)dorpen vormen tezamen een breder draagvlak voor voorzieningen. Clusters van woondorpen zullen daarom in het beleid de basis vormen voor het bereikbaar houden van de basisvoorzieningen, Bij de uitwerking van de Visie Leefbaarheid wordt uitgegaan van de volgende indeling van dorpen: regionale kern: dit is een dorp met meer dan inwoners en heeft voorzieningen die met de omliggende dorpen worden gedeeld. Alleen Kollum wordt aangemerkt als regionale kern. In het streekplan heeft Kollum ook deze aanduiding. Pagina 21 van 33