focusthema 4 1 Bewaren op de juiste plaats Werkkatern 4 Techniek op mijn bord Les 1 Alles netjes op zijn plaats koele berging / kelder

Transcriptie

1 Werkkatern 4 Techniek op mijn bord Les 1 Alles netjes op zijn plaats 1 Naam: Klas: 1 Bewaren op de juiste plaats Schrijf de nummers van de producten bij de juiste bewaarplaats. tomaten in blik (1), frisdrank (2), diepvriesvis (3), appelen (4), sinaasappelen (5), bloem (6), snoep (7), varkensgehakt (8), rijst (9), kiwi (10), brood (11), mayonaise (geopend) (12), koekjes (13), margarine (14), confituur (geopend) (15), choco (16), fruitsap (17), gemalen kaas (18), biopaprika (19), witloof (20), spaghetti (21), roomijs (22), kruiden (23), gerookt spek (24), olie (25), aardappelen (26), melk (ongeopend) (27), brandwondenzalf (28), hoestsiroop (29), pijnstiller (30), eieren (31), verse boontjes (32), minuutsoep (33) diepvries kast koelkast koele berging / kelder

2 2 2 Koelkast en diepvries Orden de volgende uitspraken over de koelkast of de diepvries. Zet het nummer in de juiste kolom. 1 Een koelkast en een diepvries bevatten een gas dat warmte ontneemt, zodat het binnen in de kast koeler wordt. 2 Vroeger gebruikte men een kelder gevuld met ijs om voedsel langer te bewaren (ijskelder). 3 Sluit beide toestellen snel af, zo verbruiken ze minder energie. 4 Let erop dat de lading van de deur niet te zwaar is. Dat belast het scharnier van de deur. 5 Een A-labelkoelkast verbruikt minder energie dan een D-labelkoelkast. goed gebruik van de toestellen 3 4 kennis over de toestellen De thermostaat Een koelkast is uitgerust met een thermostaat. Zoek de betekenis en de werking van dat toestel. Noteer dat hieronder. Maak ook een schets. 4 Maak je keuze Een koelkast kiezen is niet gemakkelijk. Je vindt ze in alle kleuren en maten, maar nog andere aspecten zijn belangrijk bij de keuze. We sommen er enkele op. Maak nu een keuze wat voor jou belangrijk is. Geef het belangrijkste argument nummer 1. Zet ook de andere in jouw volgorde van belangrijkheid. Mijn koelkast moet makkelijk toegankelijk zijn, niet te hoog en niet te laag. vooral zuinig zijn. geruisloos werken. er mooi en modern uitzien (design). goedkoop zijn bij de aankoop.

3 3 5 Terug in de tijd ier zie je drie manieren om voedsel koel te bewaren. Rangschik ze chronologisch. 2 kast om koel te houden met ijs 3 koelbox 1 ijskelder Een kelder is lang een van de weinige manieren geweest om voedsel koel te bewaren. Met de komst van de koelkast merken we dat bij de bouw van nieuwe huizen minder kelders worden voorzien. Noteer de onderstaande eigenschappen bij 'kelder' of bij 'koelkast'. constante temperatuur, regelbare temperatuur, droog bewaren, donker bewaren koelkast constante temperatuur regelbare temperatuur donker bewaren kelder droog bewaren donker bewaren constante temperatuur

4 Werkkatern 4 Techniek op mijn bord 4 Les 2 Verpakkingen onder de loep 1 Wat je vindt op een verpakking Bekijk de verpakking van een voedingsproduct. Noteer op de fiche wat je erop terugvindt. Naam van het product (merk): Soort product (pasta, drank, margarine ): Materiaal van de verpakking (kan ook uit meerdere materialen bestaan): Kleurgebruik: Producent en adres: Ingrediënten: oe en hoe lang te bewaren? oe wordt de houdbaarheidsdatum vermeld? Land: Bereidingswijze: Logo: Infonummer: Rangschik hier welke informatie je terugvindt op de verpakking volgens lettergrootte (van groot naar klein). Wat vinden jullie van deze verpakking? (Gebruik andere woorden dan mooi en lelijk!!)

5 5 2 Etiketten bekijken Verbind de begrippen met de juiste plaats op de foto s. Zorg dat je op elke foto twee dingen hebt aangeduid en dat alle begrippen verbonden zijn met een foto. de producent de ingrediënten de gemiddelde inhoud het infonummer de EAN-barcode milieuvriendelijkheid Groen Punt-logo 3 De streepjescode Een streepjescode die uit streepjes en dertien cijfers bestaat, noemen we de EAN-barcode. De eerste twee cijfers verwijzen naar het land van herkomst. Dat is 54 voor België. De volgende vijf cijfers verwijzen naar het bedrijf waar het product gemaakt is. De volgende vijf cijfers zijn het artikelnummer van het product. Dan blijft er nog één cijfer over als controlenummer. Probeer, met die info, de volgende voorbeelden aan te vullen. Ik ben producent van een koekjesmerk. Mijn fabriek is gelegen in een klein dorp nabij Gent en draagt als bedrijfsnummer et nieuwe koekje dat ik nu op de markt breng, is het 123e product dat afdeling 2 in mijn bedrijf gemaakt heeft en heeft dus als productnummer De controle is gebeurd door controlepost 3. Welke streepjescode heeft dit nieuwe product? Kun je deze streepjescode ontcijferen? = België = koekjesfabriek nabij Gent = 2e afdeling, 108ste product 3 = controlepost 3

6 Werkkatern 4 Techniek op mijn bord 6 Les 3 Voedsel bewaren 1 Bewaartechnieken Lees de tekst. Markeer de verschillende bewaartechnieken. Niet iedereen heeft altijd tijd en zin om elke dag boodschappen te doen. Elke dag verse groenten halen bij de groenteboer of vers vlees bij de slager lukt gewoonweg niet voor iedereen. Dus gaan we één keer per week naar de supermarkt. oe blijft het eten dan de hele week goed? Voedsel kan bederven, omdat micro-organismen het voedsel aantasten. Om te overleven hebben die organismen zuurstof nodig. Dus je kunt bederven voorkomen door de organismen te doden of door de zuurstof weg te halen. Tegenwoordig vriezen veel mensen hun eten in. Vlees, brood en soep worden ingevroren en in de diepvries bewaard. Door bevriezen en koelen worden de micro-organismen uitgeschakeld en bederft het eten minder snel. Vroeger bestonden er geen vriezers, maar wel andere manieren om voedsel te conserveren. Vis, maar ook vlees, werd vaak gerookt. Door de warmte en de rook verdwijnt het vocht in het eten en kunnen de micro-organismen zich nu niet meer voortplanten. Zo kun je het eten iets langer bewaren. Roken gebeurt nu nog steeds veel. Mensen vinden dat lekker. Een heerlijke rookworst of een broodje gerookte zalm smaakt altijd. Vlees wordt soms bewaard in zout. Pekelen noemen we dat. Vlees werd ook wel gedroogd. Op een plek met weinig bacteriën bewaar je het vlees, totdat het uitgedroogd is en het vocht eruit is, net als bij roken. Zo kun je het iets langer bewaren. Ook werd voedsel bewaard in zuur, zoals uitjes en augurken. Soms werd vlees bewaard onder een laag vet. De lucht kan er dan niet bij en het eten oxideert en bederft minder snel. Een hele goede manier om eten te bewaren is inblikken. Dat wordt al heel lang gedaan en is nog steeds erg populair. Voedsel, groenten bijvoorbeeld, wordt in een tinnen blik of glazen pot gestopt en net zo lang en heet verwarmd tot alle micro-organismen die voedsel bederven, dood zijn. Eten in blik kun je vaak jaren bewaren. Vriesdrogen is ook een manier van conserveren en komt uit de ruimtevaart. Dat is vrij nieuw en niet door iedereen thuis zomaar te doen. Vriesdrogen gebeurt met enorme apparaten. De bedoeling is dat het eten wordt ingevroren en dat al het vocht eruit wordt gehaald. Zo pak je de micro-organismen van twee kanten aan. Zij die niet uitgeschakeld zijn door het vriezen, kunnen zich door het drogen in ieder geval niet meer voortplanten. Dubbel veilig! (naar een tekst van Enkele moeilijke woorden - micro-organismen: de kleinste levende wezens op aarde, zoals bacteriën en schimmels - tin(nen): metaal dat uit tinerts wordt gewonnen - oxidatie: chemisch proces dat voedsel doet verkleuren (meestal reactie door zuurstof)

7 7 2 Partnerwerk Zoek in de tekst de verschillende bewaartechnieken op. Noteer, indien mogelijk, voor elke techniek minstens een van de aankopen uit onze winkelkar. voedsel bewaren invriezen roomijs, vis bv. _ bewaren in zuur augurken bv. _ roken gerookt spek bv. _ inblikken tomaten in blik bv. _ drogen kruiden bv. _ vriesdrogen bv. _ In de tekst vind je bijna niets terug over bewaarmiddelen. Dat zijn chemische producten die ervoor zorgen dat voedsel bewaard kan worden. Uitjes of augurken worden in zo n product bewaard, namelijk in azijn. Vaak zie je op etiketten van producten 'E' met een nummer. Dat zijn vaak bewaarmiddelen. Sommige zijn natuurlijke producten, andere zijn kunstmatig. et zijn echter niet altijd bewaarmiddelen, maar ook smaakversterkers (bv. zout) of ze helpen het kleur te behouden.

8 8 3 De bewaarfiche Duik samen met je duo-partner de boeken in of surf op het internet om over de bewaartechniek die jullie hebben gekregen wat informatie op te zoeken. Straks kun je dan met een ander duo jullie opzoekwerk vergelijken en kort voorleggen aan de klasgenoten. Naam van de techniek: Benodigdheden (toestellen, vuur of warmte, speciale potten ): Beschrijf kort hoe men te werk gaat bij deze techniek. Bewaartijd door deze techniek: weken, maanden, jaren (Schrap wat niet past.) oe bewaar je het bewerkte voedsel het best? (koel, warm, donker ) Vertel kort over de geschiedenis van de techniek. (techniek van honderden jaren oud of van maximaal honderd jaar oud, bij wie en waar gebeurde het vroeger? ) Geef een aantal voorbeelden van producten die op deze wijze bewaard worden. Zoek een voor- en een nadeel op van deze techniek. + -

9 Werkkatern 4 Techniek op mijn bord 9 Les 4 Bij de slager op bezoek 1 Beoordelen Beoordeel de uitspraken: klopt of klopt niet. 1 Vlees mag worden bewaard op een temperatuur van maximaal 12 graden. 2 Vlees in de bedieningsafdeling is verser dan in de afdeling voorverpakt vlees. 3 Ook in een bakkerij zijn de toestellen vervaardigd uit roestvrij staal. 4 et werk in een slagerij kan nooit helemaal geautomatiseerd worden (met machines). 5 et is belangrijk dat het vlees dat je koopt in de winkel zo snel mogelijk terug in een koelkast terechtkomt. waar niet waar waar waar waar 2 Materialen en eigenschappen Welke eigenschappen horen bij de volgende materialen? (Sommige eigenschappen horen bij meerdere materialen.) We hebben het hier over het materiaal waaruit het gereedschap in een slagerij is gemaakt: messen, snijplanken, lepels, verpakkingsmateriaal, vleesvormen, machines. Noteer het nummer in de passende kolom. gemakkelijk te reinigen (1), splintervorming (2), beschadiging door messen (3), duur (4), vorming van bacteriën in de inkervingen (5), kan niet rotten (6) roestvrij staal hout plastic Bewaartechnieken Koeling is belangrijk in de voeding, maar is niet de enige manier om het vlees te bewaren. Markeer de technieken die ook nog steeds gebruikt worden om vlees te bewaren. roken steriliseren diepvriezen pekelen bewaren in azijn koken vacuüm verpakken inblikken vriesdrogen inspuiten met bewaarmiddelen oe komt het dat je bijna geen/alle technieken markeert?

10 10 4 Mens of machine? Neem de tekst van de film bij de hand. Noteer in de eerste kolom de handelingen die in de slagerij gebeurden. Noteer in de tweede kolom of het handenarbeid of machinaal werk betrof. handeling handenarbeid () - machinaal (M) uitladen temperatuur opnemen scheiden en versnijden vermalen M worst + hamburger maken verpakken M 5 Mens of machine in de bakkerij? andenarbeid neemt nog een belangrijke plaats in in de slagerij. Is dat ook zo in een bakkerij? Noteer naast de handeling of het handenarbeid of machinaal werk is. We hebben het hier wel over een ambachtelijke bakkerij en niet over een industriële bakkerij. handeling handenarbeid () - machinaal (M) deeg kneden - M taart versieren gebak opvullen met pudding (eclairs) deeg afwegen en tot broden vormen broden verpakken

11 Werkkatern 4 Techniek op mijn bord 11 Les 5 Waar komt het vandaan? In het bronnenboek kon je de weg volgen die het varkensvlees volgt, voor het op je bord terechtkomt. Kies uit de winkelkar een product en ga op zoek naar de weg die dat product aflegt om in de kar terecht te komen. Maak zelf een fotoreportage of teken een strip over jouw gekozen product. Zorg ook voor een korte beschrijving van de stap die je in de foto/tekening voorstelt. Je kunt foto s zoeken via een zoekmachine op internet, bv. Google, Yahoo, Ilse. Producent Transport Verwerken tot halffabricaten Verwerken tot eindproducten Verkoop Vul ook de woorden uit de etiketten in.

12 Werkkatern 4 Techniek op mijn bord 12 Les 6, 7 en 8 Veilig werken in de keuken 1 Identiteitskaart Kies één toestel uit. Vul de onderstaande identiteitskaart in. identiteitskaart Naam: Materialen waaruit het vervaardigd is: Verklaar kort waarom die materialen geschikt zijn voor dit toestel. Waarvoor wordt het gebruikt en hoe gebruik je dit toestel het best? Gevaren van het gebruik: Gebruikte energie: 2 Materialen en energie Kruis aan in de tabel uit welk materiaal de toestellen gemaakt zijn. toestellen metaal hout plastic glas 1 aardappelmes 2 mandoline (V-mes) 3 kookplaten 4 oven 5 microgolfoven 6 frituurketel Wat valt je op? Welk materiaal wordt weinig gebruikt? Waarom? hout: niet makkelijk te reinigen, splintervorming, gevaar op bacteriën in inkervingen

13 13 Kruis aan in de tabel welke energie de toestellen gebruiken. toestellen handmatig elektriciteit gas benzine, olie, vet 1 aardappelmes 2 mandoline (V-mes) 3 kookplaten 4 oven 5 microgolfoven 6 frituurketel Welke energievorm komt het meest voor? Geef een voordeel en een nadeel. elektriciteit +: relatief veilig -: duur 3 et juiste toestel voor de juiste taak Kies het juiste toestel voor de onderstaande taken. garde, roerzeef, aardappelmes, mandoline (V-mes), frituurketel, gewone plastic kom, houten spatel, stenen pot, microgolfoven, oven, elektrisch fornuis, diepvries, koelkast et mengsel moet goed worden geroerd. We verdelen de smeltende boter in de warme pan. We snijden de aardappelen in frietjes. We warmen snel een kommetje soep op. We koken de aardappelen tot we er dwars door kunnen prikken. ierin verwarmen we in de microgolfoven een restje van het middageten. We mengen er een lekker slaatje in. ierin kunnen we vis en vlees probleemloos enkele maanden bewaren. We pureren groenten in dit toestel. garde houten spatel mandoline microgolfoven elektrisch fornuis stenen pot gewone plastic kom diepvries roerzeef

14 14 4 Processen in de keuken andelingen die gebeuren in de keuken noemen we ook processen. Een proces is een gebeurtenis waardoor iets verandert. Bv. een aardappel schillen is een proces, de aardappel verliest erdoor zijn schil. Markeer de processen die in een keuken plaatsvinden. Noteer ze in het kader en geef ook hun betekenis. Gebruik eventueel een woordenboek om de juiste betekenis op te zoeken. braden, raspen, fileren, bakken, zagen, lezen, stoven, slijpen, spoelen, grillen, stomen, kneden, metselen, pekelen proces betekenis braden raspen fileren bakken stoven spoelen grillen het gaar maken (van vlees) op het vuur met boter of vet fijnmaken of bewerken van voedsel (bv. groenten) met een rasp tot filet maken, graten of botjes verwijderen, zodat 1 glad stuk vlees of vis overblijft deeg verhitten tot het gaar en eetbaar is of boven het vuur in boter, olie bereiden met matige warmte langzaam gaar laten worden met een stromende vloeistof, meestal water, door het heen en weer bewegen in een vloeistof reinigen roosteren met een grill stomen kneden pekelen door waterdamp (verhitten van water) gaar maken door het knijpen en vermengen met een vloeistof in een bepaalde toestand brengen bewaren in zout

15 Werkkatern 4 Techniek op mijn bord erhaling 15 Zoek de antwoorden in je bronnenboek of werkkatern. Zet de letter in het gekleurde hokje op de juiste plaats onderaan in het rooster. 1 Voedsel bewaren in de remt het bederf af zonder het voedsel veel te veranderen. 2 De streepjes en dertien cijfers van de bevatten vooral informatie voor de verkoper. 3 Voedsel kan bederven, omdat - het voedsel aantasten. K O E L K A S T B A R C O D E M I C R O O R G A N I S M E N P E K E L E N 4 Vlees bewaren in zout noemen we. I N B L I K K E N 5 Een heel goede manier om eten te bewaren is i. 6 Alle stukken vlees die in de slagerij aankomen, dragen een stempel of K E U R I N G S B E W I J S. 7 De slager vet, vlees en afval met vaardige hand. 8 De weegt, verpakt en etiketteert het vlees automatisch en is daardoor een heel nuttige machine in de slagerij. 9 Alle machines in een slagerij zijn vervaardigd van staal om ze gemakkelijker te kunnen reinigen. S C E I D T V E R P A K K I N G S M A C I N E M A N D O L I N E 10 De is een prachtig toestel om snel groenten in schijfjes of frietjes te snijden. M I C R O G O L F O V E N 11 De is vooral geschikt om voedsel op te warmen. W A T E R R O E S T V R I J 12 Gooi nooit op de kokende olie van de frituurketel. A N D E N A R B E I D Leg uit wat dit begrip in dit techniekthema komt doen. Ondanks de vele toestellen die bij het bereiden van voedsel gebruikt (kunnen) worden, blijft handenarbeid heel belangrijk en onvervangbaar om ons eten te bereiden.