BIJLAGE 1. Westersingel 12 Postbus AA Rotterdam. Telefoon Internet: w ww.mrdh.

Transcriptie

1 Westersingel 12 Postbus AA Rotterdam Telefoon Internet: w ww.mrdh.nl Bankrekeningnummer: NL96 BNGH BIJLAGE 1 KvK nummer: Aan Bestuurscommissie VA CC - Datum 28 november 2018 Van Willy Sweers Telefoon Onderwerp Proeftuinen ketenmobiliteit Inleiding In de Uitvoeringsagenda Bereikbaarheid 2016 (UAB) is in hoofdstuk 7.5 de opgave en ambitie voor ketenmobiliteit beschreven. Door de keten beter te stroomlijnen en zwakke schakels te versterken zullen meer mensen worden uitgenodigd om multimodaal te reizen. Vooral de combinatie en openbaar vervoer is daarbij erg belangrijk. De UAB heeft voor de belangrijke ov-knooppunten eisen geformuleerd, waaronder een klantwaardering van 7 of hoger. Momenteel werkt de MRDH aan een beleidsuitwerking van het UAB-onderdeel ketenmobiliteit. Van alle knooppunten wordt onderzocht wat de score is op microbereikbaarheid, parkeren, en klantwaardering. Op basis daarvan bepalen MRDH en gemeenten gezamenlijk de opgaven voor de verbetering van de ketenmobiliteit. Medio 2019 stelt de MRDH een Uitvoeringsprogramma vast met geprioriteerde projecten op knooppunten. Daarbij wordt aangeven hoe MRDH haar rol ziet als ketenregisseur en als subsidieverlener voor deze projecten. Van sectoraal naar integraal Tot op heden is de aanpak van knooppunten vaak sectoraal geweest. Vanuit de verschillende modaliteiten (auto,, ov) ontstonden thematische programma s die op locatie onderling weinig samenhang vertoonden. De knelpunten rond, zoals de hoge bezetting en het scheef parkeren, hebben het inzicht gegeven dat deze aanpak niet bevredigend is. Uitbreiding is kostbaar en ruimtelijk moeilijk inpasbaar, terwijl gebruikers bijvoorbeeld ook met de naar het knooppunt kunnen komen. Als het door schaarste niet meer mogelijk is de capaciteit vraagvolgend uit te breiden, is het nodig om plannen te maken die het gedrag van de reiziger sturen in de gewenste richting. Met zo n brede benadering is zowel inhoudelijk (afweging van maatregelen) als procesmatig (wijze van planbeoordeling) nog weinig ervaring opgedaan. Daarom heeft MRDH in december 2017 de gemeenten uitgenodigd om deel te nemen aan de proeftuinen ketenmobiliteit. Met drie gemeenten (Barendrecht, Lansingerland en Pijnacker-Nootdorp) en de stationsbeheerders en vervoerders ter plaatse hebben we ervaring opgedaan met een integrale benadering van de verbeteropgave op ov-knooppunten (resp. Barendrecht, Rodenrijs en Nootdorp). 1

2 Aanpak proeftuinen Het doel van de proeftuinen was om leerervaringen op te doen met een integraal planproces voor de verbetering van het ov-knooppunt. Binnen het tijdbestek van de proeftuin, ongeveer een half jaar, is het vanzelfsprekend niet mogelijk om een plan geheel af te ronden; dat vergt doorgaans meer dan een jaar en bij complexe knooppunten soms wel meerdere jaren. De eerste stap in de aanpak was het voeren van een uitgebreide intake met de medewerkers van de gemeente. Daarbij zijn de belangrijkste opgaven verkend die voor de gemeente aanleiding waren om met het knooppunt aan de slag te gaan. Vanuit de MRDH is aangegeven op welke aspecten samenhang bevorderd moet worden in de proeftuinen: 1. Microbereikbaarheid het knooppunt ligt goed herkenbaar in de omgeving, er zijn logische, veilige en toegankelijke routes voor ers en voetgangers 2. Fietsparkeren er is voldoende capaciteit voor en (vraagvolgend), op logische plekken langs aanrijdroutes en nabij de ingangen; er wordt goed beheerd op langparkeerders, weesen en hinderlijke geplaatste en. 3. voldoende kans op parkeerplek, bij onvoldoende capaciteit weren van oneigenlijk gebruik en tegen gaan parkeeroverlast in de omgeving, zoeken naar kansen voor verschuiving naar, bus en. 4. Kwaliteitsoordeel Klantwaardering 7 of hoger. Een goede klantwaardering bestendigt en bevordert het gebruik. Barendrecht haalde in 2017 een 7,3 (landelijke NS monitor); van Nootdorp en Rodenrijs is nog geen vergelijkbare score bekend (regionaal onderzoek volgt binnenkort). De rolverdeling is dat de gemeente het voortouw heeft bij de planvorming, daarvoor een projectleider aanwijst en zo nodig een projectorganisatie inricht. MRDH heeft in de proeftuinen een adviserende en faciliterende rol gehad door beschikbare kennis over ketenmobiliteit aan te reiken en heeft opdracht verleend voor het actie-onderzoek op de drie locaties. Eventuele concrete planvoorstellen door de reguliere procedure van het Investeringsprogramma Vervoerautoriteit (IPVA) en worden beoordeeld aan de hand van de vigerende uitvoeringsregels. Vanuit de MRDH was voor elke proeftuin een beleidsadviseur en een plantoetser in de proeftuin betrokken. knooppunt modaliteiten instappers per etmaal (2015) Barendrecht trein ca bus Nootdorp metro ca Rodenrijs metro ca bus (R-net) belangrijkste opgave uitbreiding plekken veilig stallen is vol sociale veiligheid is vol meer gebruik bewaakte stalling kwaliteitsbeleving verbeteren meer plekken is vol stadium planproces brede planstudie verkenning opgave meerdere deelprojecten in voorbereiding 2

3 Werkbezoek Er is een werkgroep ingesteld met de betrokken projectleiders van de gemeenten en de beleidsadviseurs en plantoetser vanuit de MRDH. De werkgroep heeft twee werksessies belegd: een werksessie over beschikbare kennis en ervaringen rond ketenmobiliteit en een werksessie over de afzonderlijke opgaven per knooppunt. Binnen elke gemeente bleef de eigen projectorganisatie uiteraard gewoon functioneren; de beleidsadviseur en plantoetser hebben daar op verzoek van de projectleider enkele malen bijeenkomsten en overleggen bijgewoond. Vervolgens heeft de werkgroep een werkbezoek gebracht aan de drie locaties waar de projectleiders ter plekke toelichting gaven en hun ervaringen in de praktijk met elkaar konden vergelijken. Er blijkt niet alleen verschil in omvang en kwaliteit van de voorzieningen, ook de aandacht voor dagelijks beheer (schoon houden en en verwijderen) heeft een grote impact op de kwaliteitsbeleving. Vervolgens kwam hieruit de behoefte naar voren om gericht onderzoek te doen naar de grootste gemene deler van de knooppunten: overvolle terreinen. Actieonderzoek Op elk knooppunt was behoefte aan meer plekken maar telkens bleek deze behoefte ruimtelijk moeilijk in te passen en financieel een grote uitdaging. Het gaat immers niet alleen om investeringskosten van parkeerdekken en -garages (die in beginsel in aanmerking komen voor 50% subsidie) maar ook om dagelijks beheer, instandhouding en exploitatie. Die laatsten komen niet voor subsidie in aanmerking. Alle gemeenten hadden behoeften aan inzicht in de beweegredenen van gebruikers en naar de mogelijkheden om alternatieven te gebruiken en welke belemmeringen daar een rol bij spelen. Omdat deze kwestie op veel knooppunten speelt en de uitkomsten breed toegepast kunnen worden, heeft de MRDH dit onderzoek bekostigd en opgedragen aan Bizart, bureau voor onderzoek en marketing in verkeer. Het onderzoek was primair gericht op de beweegredenen van gebruikers maar werd in uitvoering gekoppeld aan een publieksevenement waar alternatieven onder de aandacht werden gebracht. Behalve een direct effect van het evenement op de bekendheid van de alternatieven heeft het ook bijgedragen aan een grote deelnamebereidheid en respons. knooppunt evenement doelgroep aanleiding actie aanbod Barendrecht Nootdorp Rodenrijs smoothie en BMX demonstratie en Streetartist en en ers opening vernieuwde e-bike beveiligde NS-stalling uitproberen tijdelijke uitbreiding e-bike / uitproberen besluit verbeterplan bus uitproberen Bij de communicatie rond de evenementen is samengewerkt met de paraplucampagnes van Bereikbaar Haaglanden (Go 3.0) en de Verkeersonderneming (Filedier). Dankzij de inzet van promotieteams voor de enquêtes is een grote respons gehaald, waarbij reizigers die s morgens geen tijd hadden, in veel gevallen bij terugkomst in de middag alsnog meewerkten. Er zijn drie opvallende uitkomsten: 1. Ongeveer een derde van de reizigers komt ook wel eens met de. Wanneer je later dan normaal vertrekt, is de vol en dan is de een voor de hand liggend alternatief. 3

4 2. Er is relatief veel respons gekomen op de uitprobeeracties, rond de 10%, wat erg hoog is voor marketing acties. Bij Rodenrijs heeft 1 op 20 -gebruikers de bus uitgeprobeerd (helaas geen uitkomsten over definitieve overstap bekend). Ongeveer 1 op de 3 uitprobeerders van een e-bike heeft er daadwerkelijk een aangeschaft. Hoewel de absolute aantallen gering zijn (het gaat om een twintigtal forenzen), is de impact van een eenvoudige uitprobeeractie in de orde van 1% gedragsverandering zeer bemoedigend. Dit geeft aan dat een gedragsverandering wel degelijk potentie heeft. 3. Er is op elke locatie veel praktische informatie verzameld over welke aspecten voor P&R gebruikers belangrijk zijn om anders naar het knooppunt te komen. Vooral de voorzieningen zijn belangrijk: meer capaciteit maar vooral veilige, en zo mogelijk bewaakte plekken vindt men belangrijk. Ook het comfort en de uitstraling van het station / stallingen zijn een belangrijke rode draad in de reacties. Resultaten Inhoudelijke samenhang De proeftuinen hebben de planvorming van de gemeenten een goede impuls gegeven. Enerzijds had dit te maken met uitwisseling van kennis en ervaring maar ook de onderlinge vergelijking met elkaar bleek leerzaam. Bij elk knooppunt zijn in de planvorming de accenten verlegd als gevolg van de deelname. Bij Rodenrijs heeft de gemeente besloten af te zien van grootschalige uitbreiding van de (wel enkele kleinschalige uitbreidingen op maaiveld). Redenen waren aantasting van de kwaliteitsbeleving en de kosten. Er wordt nu ingezet op forse uitbreiding parkeren inclusief bewaakte stalling en opwaardering busstation. Ook bij Nootdorp is er nu meer aandacht voor de voorzieningen, zowel de bewaakte en onbewaakte stallingen, nu blijkt dat dit voor een flinke groep gebruikers een interessant alternatief is. De gemeente heeft een adviesbureau ingeschakeld voor een brede verkenning. In Barendrecht werkt de gemeente nu diverse verbeteringen in samenhang verder uit. Ook is nu onderkend dat de situering van het nieuwe stationsgebouw slecht aansluit op de looproutes van station naar de woonwijken en het centrum. De gemeente heeft hiervoor een routeplan laten maken. De vigerende subsidievoorwaarden sluiten looproutes nu nog uit van een MRDH-bijdrage. Deze kwestie zal in de beleidsuitwerking aan de orde komen. Kansen voor gedragsverandering Er zijn goede mogelijkheden om het gedrag van reiziger in gunstige richting te beïnvloeden. Dat vraag enerzijds om het goed op orde brengen van de gewenste voorzieningen voor ers, voetgangers en overstappers van bus op trein/metro. Anderzijds bieden publieksevenementen op logische momenten aanleiding om reizigers kennis te laten maken met, e-bike en bus. Zelf opgedane ervaring is immers het meest overtuigende argument voor gedragsverandering. Subsidievoorwaarden actualiseren Voor deze nieuwe manier van planvoorbereiding is de huidige subsidieregeling nog niet geschikt. Die biedt bijvoorbeeld (nog) geen ruimte om financieel bij te dragen aan looproutes in de directe omgeving van ov-knooppunten. Bij de beleidsuitwerking zal daarom nadrukkelijk gekeken worden hoe de nieuwe beleidsinzichten moeten doorwerken in de subsidieregels voor planbeoordeling. Conclusies De integrale aanpak biedt meerwaarde. Door de kwaliteit van het knooppunt vanuit alle modaliteiten inzichtelijk te maken, krijgen gemeenten zicht op meer oplossingsrichtingen dan bij een sectorale aanpak. Het levert meer aandacht voor voetganger en er op en dat 4

5 geeft lucht bij het benutten van de schaarse ruimte. Verbeteringen vragen niet alleen om investeringen in capaciteit en kwaliteit, ook het dagelijks beheer draagt bij aan de aantrekkelijkheid van het knooppunt. Uit het actie-onderzoek is gebleken dat een verschuiving van naar ander voortransport kansrijk is. Die alternatieven, vooral en e-bike, moeten dan wel van voldoende kwaliteit zijn: voldoende plek in de stalling en veilig genoeg om de met een gerust hart achter te laten. Publieksgerichte evenementen gekoppeld aan een logisch moment kunnen reizigers overtuigen om nieuwe gewoontes uit te proberen. Bij de beleidsuitwerking zal MRDH aandacht besteden aan het doorwerken van het beleid in de subsidieregels. 5