Diabetes en Puberteit

Transcriptie

1 Diabetes en Puberteit Hormonale veranderingen en Diabetes Dr. R. Zeevaert, MD, PhD 21/03/2019

2 Diabetes en Puberteit Hormonale veranderingen en diabetes 1. Normale puberteit 2. Invloed van puberteit op type 1 DM 3. Invloed van type 1 DM op puberteit

3 1. Normale puberteit Hormonale veranderingen Lichamelijke veranderingen Geslachtskenmerken Groei Timing

4 Normale puberteit : hormonale veranderingen

5 Normale puberteit : hormonale veranderingen Albertsson-Wikland, 1994

6 Normale puberteitsontwikkeling Hormonale veranderingen Lichamelijke veranderingen Geslachtskenmerken Groei Timing

7 Normale puberteit : lichamelijke veranderingen

8 Normale puberteit : lichamelijke veranderingen

9 1. Normale puberteit Hormonale veranderingen Lichamelijke veranderingen Geslachtskenmerken Groei Timing

10 1. Normale puberteit : timing Pubertas praecox Vroeg normaal Mediaan Laat normaal Pubertas tarda Percentiel Jongens G2 < 9,0 9,5 11,5 13,5 > 14,0 Meisjes M2 < 8,0 8,9 10,9 12,9 > 13,5 Menarche < 10,0 10,8 12,7 14,6 > 15,5

11 2. Invloed van puberteit op type 1 DM Incidentie type 1 DM piekt in de puberteit Glycemische controle verslechtert tijdens puberteit Diabetes Control and Complications Trial (DCCT) zowel bij intensieve als bij conventionele therapie adolescenten 1% hogere HbA1c in vergelijking met volwassenen ondanks zelfde therapeutische aanpak en hogere doses insuline T1D Exchange registry HbA1c van 8,1% (5 jaar) naar 9,3% (15-18 jaar) HbA1c < 7,5%: 17 % onder 18 jaar (37% boven 18 jaar)

12 2. Invloed van puberteit op type 1 DM Hormonale veranderingen Verminderde insulinegevoeligheid Hogere nood aan zelfcontrole en insuline aanpassingen Hogere insulinebehoefte

13 2. Invloed van puberteit op type 1 DM Secretie van groeihormoon is het hoogste tijdens de nacht. De typische stijging van glycemie in de vroege ochtend wordt het Dawn of Ochtenstond fenomeen genoemd.

14 Gewichts toename Hormonale veranderingen Verminderde insulinegevoeligheid Hogere nood aan zelfcontrole en Insuline aanpassingen Hogere insulinebehoefte Groei Gedrag + Psychosociale factoren

15 2. Invloed van puberteit op type 1 DM Verminderde insulinegevoeligheid Toename van de vetvrije lichaamsmassa (x 2 op 2 à 5 jaar) Gedrags en psychosociale factoren Verslechteren van de glycemische controle Hoger risico op keto-acidose Meer microvasculaire complicaties

16 2. Invloed van puberteit op type 1 DM verschil tussen jongens en meisjes? Piek HbA1c hoger bij meisjes dan jongens HbA1c vanaf 10 jaar hoger bij meisjes dan bij jongens, behalve tussen 13,5 en 15 jaar Sterkste HbA1c toename valt bij jongens samen met max groeispurt Oorzaken? Hormonale verschillen o.a. amplitude GH, E kwaliteit van leven eetstoornissen verschillen in gewichtstoename (hogere gemiddelde BMI bij meisjes)

17 2. Invloed van puberteit type 1 DM : complicaties (nieren, ogen, zenuwen) Puberteit bemoeilijkt de glycemiecontrole en kan aanleiding geven tot vroegere complicaties als insuline niet voldoende wordt aangepast. Groter aantal complicaties bij patiënten met diabetes diagnose vóór puberteit in vergelijking met diagnose na puberteit Finland Kidney Disease register Diagnose voor 5 jaar of na puberteit, meer tijd voor eind stadium nierziekte dan diagnose tussen 10 en 14 jaar Retinopathie studie in Berlijn (Danne, 1994) toont: Diagnose vóór 10 jaar: 12 jaar zonder complicaties Diagnose tussen 10 en 18 jaar: 6,5 jaar zonder complicaties

18 3. Invloed van type 1 DM op puberteit Niet genoeg insuline Slechte glycemiecontrole Gewichtsverlies Vertraagde puberteit Vertraagde skeletmaturatie Teveel insuline Hypoglycemie Gewichtstoename Slechte voedingsgewoonten

19 3. Invloed van type 1 DM op puberteit Beginperiode insulinetherapie: ernstige groeiretardatie en vertraging van de puberteit + obesitas, vergrote lever en verstoorde levertesten: Mauriac syndroom Nu: Mauriac syndroom zeldzaam (verbeterde therapie en glycemische controle) Milde vertraging start puberteit (doch binnen normale range) latere leeftijd menarche (2 maanden à 2 jaar) seksuele maturiteit (stadium 5 Tanner) op normale leeftijd Negatieve invloed van HbA1c, BMI, prepubertaire diabetes en duur diabetes op puberteit verhoogde kans op onregelmatige menses en secundaire amenorrhoe

20 3. Invloed van type 1 DM op puberteit en groei Groeispurt Timing niet verschillend met of zonder diabetes Jongens: gemiddelde max groeisnelheid - 1,2 cm per jaar Meisjes: zelfde gemiddelde max groeisnelheid, maar sneller afname na piek Verschillen meer uitgesproken bij slechtere metabole controle minder groei tijdens diabetes Gestalte Maar op 16 jaar geen verschil in gestalte met of zonder diabetes op 7 jaar grotere gestalte N.B. Bij kinderen met diabetes diagnose op 7 jaar of jonger

21 Besluit: diabetes en puberteit Hogere HbA1c tijdens de puberteit door: Insulineresistentie o.i.v. hormonale veranderingen (vooral groeihormoon) Toename van lengte en gewicht Gedrags- en psychosociale factoren Slechtere metabole controle kan aanleiding geven tot: Vertraagde puberteit Vertraagde groeisnelheid Onregelmatige menstruele bloedingen Vertraagde groeisnelheid