Preventie van chronische complicaties bij type 2 diabetes: samen sterk! Inleiding Chronische complicaties Samen sterk: hoe?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Preventie van chronische complicaties bij type 2 diabetes: samen sterk! Inleiding Chronische complicaties Samen sterk: hoe?"

Transcriptie

1

2 Preventie van chronische complicaties bij type 2 diabetes: samen sterk! Inleiding Chronische complicaties Samen sterk: hoe?

3 Preventie van chronische complicaties bij type 2 diabetes: samen sterk! DM type 2 neemt epidemische vormen aan Slechte of onvoldoende behandeling kan aanleiding geven tot ernstige chronische complicaties Deze voorkomen of behandelen kan de levenskwaliteit sterk verhogen

4 Chronische complicaties Microangiopathie retinopathie nefropathie Diabetische neuropathie Macroangiopathie of atheromatose Infecties De diabetische voet

5 Chronische complicaties Microangiopathie retinopathie nefropathie Diabetische neuropathie Macroangiopathie of atheromatose Infecties De diabetische voet

6 Microangiopathie Aantasting van de kleine bloedvaatjes: thv de van de nieren (nefropathie), het oog (retinopathie), de zenuwen. Secundair aan slechte glycemie controle Kan in terminale fase oorzaak zijn van blindheid, dialyse en niertransplantatie

7 Chronische complicaties Microangiopathie retinopathie nefropathie Diabetische neuropathie Macroangiopathie of atheromatose Infecties De diabetische voet

8 Vormen van retinopathie Background retinopathie Dilatatie van haarvaatjes (lekkage) Proliferatieve retinopathie Vorming van nieuwe broze bloedvaten Ernstig gevorderde retinopathie Ernstige bloedingen Netvliesloslatingen

9 Backgroundretinopathie Dilatatie van haarvaatjes

10 Proliferatieve retinopathie Vorming van nieuwe, broze bloedvaten

11 Ernstig gevorderde retinopathie Ernstige bloedingen Netvliesloslating

12 Beïnvloedende factoren Duur en minder goede controle van de diabetes Hypertensie Roken

13 Preventie retinopathie Goede bloedsuikerregeling Rookstop Behandeling hypertensie Screening: door jaarlijks oogfundusonderzoek

14 Chronische complicaties Microangiopathie retinopathie nefropathie Diabetische neuropathie Macroangiopathie of atheromatose Infecties De diabetische voet

15 Nefropathie Aantasting van de kleine bloedvaten leidt tot nierproblemen (verlies van eiwitten) Secundair aan slechte glycemiecontrole en hypertensie

16 Stadia van nefropathie Micro albuminurie (30-300mg eiwitverlies per dag) Macro albuminurie (> 300mg/d) en verminderde nierfunctie Terminale nierinsufficiëntie -> dialyse en transplantatie

17 Preventie nefropathie Goede bloedsuikerregeling Strikte bloeddrukcontrole!!! Verbeteren van de bloedcirculatie ter hoogte van de nieren door specifieke medicatie Jaarlijkse screening op albuminurie door 24u urinecollectie

18 Chronische complicaties Microangiopathie retinopathie nefropathie Diabetische neuropathie Macroangiopathie of atheromatose Infecties De diabetische voet

19 Diabetische neuropathie Aantasting van motorische, sensorische en autonome zenuwen Motorisch : verminderde reflexen, spieratrofie Sensorisch: abnormale of verminderde gevoeligheid

20 Diabetische neuropathie Autonoom : G.I (gastroparese, diarree met nachtelijke incontinentie) Cardiovasculair (verlies van pijnsensatie bij angor of infarct, orthostatische hypotensie) Orthosympatische ongevoeligheid voor hypoglycemie (hypo unawareness).

21 Preventie neuropathie Goede bloedsuikerregeling Medicamenteus afhankelijk van de klachten of symptomen Screening: EMG, monofilamenttest

22 Chronische complicaties Microangiopathie retinopathie nefropathie Diabetische neuropathie Macroangiopathie of atheromatose Infecties De diabetische voet

23 Macroangiopathie

24 Macroangiopathie (atheromatose) In het hart -> angor en hartinfarct In de hersenen -> CVA, TIA In de onderste ledematen ->claudicatio en slechte wondheling

25 Preventie macroangiopathie Goede bloedsuikercontrole Gezonde voeding Gezonde levensstijl (rookstop, alcoholstop, gewichtscontrole, lichaamsbeweging, ) Bloeddruk < 130/80 mmhg (gezonde levensstijl, zoutbeperking, medicatie ) Goed lipidenprofiel (cholesterol, LDL, ) Lage dosis aspirine

26 Preventie macroangiopathie Screening: Bloeddruk Gewicht Cholesterolbepaling Technische onderzoeken (ecg, doppler van de onderste ledematen en halsvaten, fietsproef.)

27 Chronische complicaties Microangiopathie retinopathie nefropathie Diabetische neuropathie Macroangiopathie of atheromatose Infecties De diabetische voet

28 Infecties - Nierontsteking - Blaasontsteking - Vaginitis - Teelbalontsteking - Huidinfecties/ schimmelinfecties

29 Chronische complicaties Microangiopathie retinopathie nefropathie Diabetische neuropathie Macroangiopathie of atheromatose Infecties De diabetische voet

30 De diabetische voet Combinatie van verschillende complicaties

31 Samen sterk

32 Samen sterk! Complicaties door DM voorkomen is de taak van iedere zorgverlener Bevoorrechte positie van zorgverlener aan bed of in huis van patiënt -> intenser en langduriger contact, vertrouwenspositie Snelle vaststelling van onbereikte streefdoelen --> snelle bijsturing van therapie en zo minder (ernstige) complicaties op lange termijn

33 Samen sterk: Hoe kan ik een steentje bijdragen? Glycemiecontrole Voeding Levensstijl Bloeddrukcontrole Screening microangiopathie Voetinspectie

34 Samen sterk: glycemiecontrole Streefdoel : HbA1c < 7% of 42 mmol/mol Glycemie tussen 80 en 150 mg/dl Meet glycemie zoals opgedragen(4x/d, 7x/d, 2d/w, s nachts. ) -> correcte dosisaanpassing Meet correct (handen wassen, geen alcohol, juiste code) Geef afwijkende waarden en hypo s door aan de behandelende arts of educator-> snelle bijsturing mogelijk

35 Samen sterk: voeding Gezonde voeding met beperking van snelle koolhydraten (+/- calorieën) Observeer en stuur bij zo nodig, meld problemen aan de arts of diëtiste Meld gastro-intestinale klachten als diarree en maaglast

36 Samen sterk: levensstijl Rookstop en meer lichaamsbeweging Motiveer patiënt tot het stoppen met roken Ondersteun hem in zijn rookstop Motiveer de pt tot bewegen (zelfzorg, trap in plaats van lift, dagelijks een kleine wandeling ) Wat belemmert de pt om te bewegen? (pijn, trappen, hulpmiddel, evenwichtsstoornis.)

37 Samen sterk: bloeddrukcontrole Streefdoel: < 130/80 mmhg Uiterst belangrijk bij preventie van retino- en nefropathie (blind, dialyse) Meld afwijkende waarden aan de arts Wordt de medicatie correct ingenomen?

38 Samen sterk: microangiopathie Hoe zit het met de jaarlijkse controle? is de patiënt al naar de oogarts geweest? is er al een afspraak gemaakt? heeft de patiënt al een 24u urinecollectie bijgehouden?

39 Samen sterk: de diabetische voet Goede voethygiëne Regelmatige en grondige voetinspectie Bepalen van het voetrisico Problemen / voetwonden tijdig melden aan arts of educator

40 Samen sterk!!!! arts Vp patiënt familie educator

41 Samen sterk!!! Diabeteseducatoren UZ Leuven: Intern: dect Extern: 016/ Via mail:

42

COMPLICATIES Lange termijn complicaties Complicaties van de ogen (retinopathie) Complicaties van de nieren (nefropathie)

COMPLICATIES Lange termijn complicaties Complicaties van de ogen (retinopathie) Complicaties van de nieren (nefropathie) COMPLICATIES Lange termijn complicaties Wanneer u al een lange tijd diabetes heeft, kunnen er complicaties optreden. Deze treden zeker niet bij alle mensen met diabetes in dezelfde mate op. Waarom deze

Nadere informatie

Hoge bloedsuiker: Een gevaar voor hart en bloedvaten! Meer weten over...

Hoge bloedsuiker: Een gevaar voor hart en bloedvaten! Meer weten over... Diabetes Interactief Educatie Programma Hoge bloedsuiker: Een gevaar voor hart en bloedvaten! Meer weten over... Waarom zijn hoge glucosewaarden gevaarlijk? Schade aan de grote bloedvaten: hart en hersenen

Nadere informatie

ZORG OP MAAT DOOR DE KINESITHERAPEUT

ZORG OP MAAT DOOR DE KINESITHERAPEUT ZORG OP MAAT DOOR DE KINESITHERAPEUT Bellemans Dirk Lic. Motorische revalidatie en kinesitherapie Bestuurslid Leuvense kinesitherapeuten Kring CASUS 1 - man 52 jaar - - 1,78 m - - 90 kg - - buikomtrek

Nadere informatie

(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen

(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer

Nadere informatie

Zorgpad chronische diabeteszorg

Zorgpad chronische diabeteszorg Zorgpad chronische diabeteszorg Zorgpad chronische diabeteszorg U wordt op de polikliniek van het Kennemer Gasthuis begeleid vanwege diabetes mellitus (suikerziekte). Uw internist heeft aangegeven dat

Nadere informatie

DIABETISCHE NEFROPATHIE

DIABETISCHE NEFROPATHIE DIABETISCHE NEFROPATHIE Onderdeel van de micro-angiopathie bij diabetes mellitus. Insuline-afhankelijke DM 30% vd ptn krijgt nefropathie Niet-insuline-dependente DM 5% vd ptn Pathogenese: Meerdere factoren

Nadere informatie

DIABETES JAARCONTROLE

DIABETES JAARCONTROLE DIABETES JAARCONTROLE 284 Inleiding U krijgt deze folder omdat voor u afspraken gemaakt zijn voor de diabetes jaarcontrole. Mensen met diabetes type 1 of type 2 kunnen op termijn te maken krijgen met complicaties.

Nadere informatie

Domino-effect. Gevolgen van diabetes

Domino-effect. Gevolgen van diabetes Domino-effect Het gevaar van complicaties is dat ze pas na jaren optreden. Bovendien heeft diabetes een domino-effect. Vanaf dat je één aandoening hebt, zijn deze een trigger voor meerdere aandoeningen.

Nadere informatie

Dienst endocrinologie Diabetes mellitus. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie

Dienst endocrinologie Diabetes mellitus. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie Dienst endocrinologie Diabetes mellitus Informatiebrochure voor de patiënt en de familie 2017 copyright AZ SINT-ELISABETH ZOTTEGEM www.sezz.be ref. BRO/555//v1.0 WAT IS DIABETES MELLITUS? Tijdens je hospitalisatie

Nadere informatie

Voorlopige minimale dataset Diabetes

Voorlopige minimale dataset Diabetes Voorlopige minimale dataset Diabetes Bestand 1: Identificatie client/patient nummer Begindatum_zorgtraject Einddatum_zorgtraject Reden_einddatum_zorgtraject Einde kalenderjaar Verwijzing naar 2e lijn Overlijden

Nadere informatie

Kent u de cijfers van uw hart?

Kent u de cijfers van uw hart? Kent u de cijfers van uw hart? CHOLESTEROL? GEWICHT/ BUIKOMTREK? UW? BLOEDDRUK? SUIKERGEHALTE? V.U.: Dr Freddy Van de Casseye - Elyzeese-Veldenstraat 63-1050 Brussel Belgische Cardiologische Liga www.cardiologischeliga.be

Nadere informatie

FoodSteps - diabetes in beweging 28/10/2013

FoodSteps - diabetes in beweging 28/10/2013 FoodSteps - diabetes in beweging Wat is diabetes Symptomen Gevolgen Behandeling 5% van de bevolking heeft diabetes (= 1 op 20) Zuid West-Vlaanderen: 15 000 Verwachting komende jaar: x 2 (= 1 op 10) Pancreas

Nadere informatie

Complicaties van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkom je ze?

Complicaties van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkom je ze? Complicaties van diabetes Welke zijn dat en hoe voorkom je ze? Wat doet diabetes met bijvoorbeeld: -> Ogen? -> Hart? -> Nieren? Wat is diabetes? Bij diabetes (suikerziekte) kan het lichaam de bloedsuiker

Nadere informatie

Klachten die kunnen wijzen op oogproblemen: niet scherp zien dubbelzien wazig zien, troebele blik hebben oogontstekingen pijn aan de ogen

Klachten die kunnen wijzen op oogproblemen: niet scherp zien dubbelzien wazig zien, troebele blik hebben oogontstekingen pijn aan de ogen Gevolgen op lange termijn De meeste mensen met diabetes krijgen na jarenlange diabetes te maken met langetermijngevolgen. Die heten ook wel diabetescomplicaties. Ze ontstaan vooral door hoge bloedglucosewaarden.

Nadere informatie

DM T1 preconceptioneel Sara, Ellen en Geert

DM T1 preconceptioneel Sara, Ellen en Geert DM T1 preconceptioneel 2017 Sara, Ellen en Geert Sophie, 1980 Sophie Voorgeschiedenis 1993: DM T1 Microvasculaire complicatie: milde niet-proliferatieve diabetische retinopathie Geen macrovasculaire complicatie

Nadere informatie

Huisarts en nieren. Dr Stein Bergiers 23 mei 2017

Huisarts en nieren. Dr Stein Bergiers 23 mei 2017 Huisarts en nieren Dr Stein Bergiers 23 mei 2017 Prevalentie Chronisch nierfalen is een frequent probleem egfr < 60ml = 13% 10% bij mannen, 16% bij vrouwen Sterke toename met de leeftijd Terminaal nierfalen

Nadere informatie

De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal. EADV-regiobijscholing najaar 2013: Diabetes Mellitus & Vrouwen

De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal. EADV-regiobijscholing najaar 2013: Diabetes Mellitus & Vrouwen De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal Epidemiologie RIVM rapport april 2013: 800.000 mensen diabetes (1 jan 2011) 87.000 nieuwe patiënten per jaar erbij 90% Type 2 25% niet gediagnosticeerd

Nadere informatie

Chronische Nierschade

Chronische Nierschade Chronische Nierschade Uitingen nieraandoeningen: Verlies van eiwit via de urine, albuminurie Specifieke sedimentsafwijkingen Afname van de glomerulaire filtratiesnelheid Micro-albuminurie: In een willekeurige

Nadere informatie

VOEDINGSVOORSCHRIFTEN BIJ NEFROPATHIE EN NIERDIALYSE BIJ DIABETES MELLITUS

VOEDINGSVOORSCHRIFTEN BIJ NEFROPATHIE EN NIERDIALYSE BIJ DIABETES MELLITUS VOEDINGSVOORSCHRIFTEN BIJ NEFROPATHIE EN NIERDIALYSE BIJ DIABETES MELLITUS Marijke Van Rijsselberghe Hoofddiëtiste-Diabeteseducator OLV-ziekenhuis Aalst-Asse-Ninove Algemeen Diabetes: Acute verwikkelingen

Nadere informatie

Chronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015

Chronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015 Chronische nierschade A. van Tellingen Smeerolie voor de poli 2015 Wie dient verwezen te worden? 52-jarige vrouw met diabetische nefropathie: MDRD 62 ml/min/1.73m 2 en albuminurie 28 mg/l? 68-jarige man:

Nadere informatie

Heeft een transplantatie een invloed op mijn voedingspatroon?

Heeft een transplantatie een invloed op mijn voedingspatroon? Heeft een transplantatie een invloed op mijn voedingspatroon? Dr. Michel DE PAUW Hartcentrum UZ Gent 1 juli 2013 1 Waarom aandacht voor voeding na transplantatie? Meer kans voor infecties door een verminderde

Nadere informatie

Tamimount Ameziane Diabeteseducator ZNA Middelheim. Diabetessymposium Gent 8 november 2010. Ramadan

Tamimount Ameziane Diabeteseducator ZNA Middelheim. Diabetessymposium Gent 8 november 2010. Ramadan Tamimount Ameziane Diabeteseducator ZNA Middelheim Diabetessymposium Gent 8 november 2010 Ramadan diabetes heeft een hoge prevalentie onder de moslims in de Westerse samenleving jaarlijkse vastenmaand

Nadere informatie

Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 1)

Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 1) Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 1) Nederlandse Diabetes Federatie 033-4480845 info@diabetesfederatie.nl Stationsplein 139 3818 LE Amersfoort Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 1) De

Nadere informatie

Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven

Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven Diabetes: also a global disease Estimated global prevalence of diabetes In België :vandaag heeft 1/12 mensen diabetes 151 million 347 285 million 438 million

Nadere informatie

1. Wat is diabetes mellitus? 2. Insulinewerking bij mensen zonder diabetes. 3. Types diabetes

1. Wat is diabetes mellitus? 2. Insulinewerking bij mensen zonder diabetes. 3. Types diabetes Diabetes 1 1. Wat is diabetes mellitus? Diabetes is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door relatief onvoldoende of afwezige productie van insuline. Door dit tekort aan insuline kan de suiker

Nadere informatie

Diabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts. Waar gaat het over? De bejaarde. De ene bejaarde is de andere bejaarde niet...

Diabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts. Waar gaat het over? De bejaarde. De ene bejaarde is de andere bejaarde niet... Diabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts Waar gaat het over? Kwetsbare bejaarden: zin van goede glucoseregeling, bloeddrukbehandeling lipiden en bijv. funduscontrole 3 De bejaarde

Nadere informatie

Workshop chronische nierschade. Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra

Workshop chronische nierschade. Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra Workshop chronische nierschade Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra Mevr. Muis 73 jaar Voorgeschiedenis: diabetes mellitus type 2 hartfalen regelmatig urineweginfecties, 2x pyelonefritis aspecifieke

Nadere informatie

Samenvatting en adviezen uitgebreid

Samenvatting en adviezen uitgebreid Samenvatting en adviezen uitgebreid Doel De doelstelling van deze richtlijn is het bevorderen van de preventie en het ondersteunen van een zo goed mogelijke en gecoördineerde behandeling van patiënten

Nadere informatie

Workshop Neuropathie Wat gaan we vandaag bespreken. Neuropathie. Inleiding. Neuropathie. Brandende voeten. Neuropathie Angiopathie

Workshop Neuropathie Wat gaan we vandaag bespreken. Neuropathie. Inleiding. Neuropathie. Brandende voeten. Neuropathie Angiopathie Wat gaan we vandaag bespreken Workshop Angiopathie Testen voor neuropathie Stemvork Monofilament Verschil temperatuur Scherp/stomp Inleiding 1 op de 15 mensen in NLD heeft diabetes mellitus 25% krijgt

Nadere informatie

Diagnostiek van hypercholesterolemie

Diagnostiek van hypercholesterolemie The basics of diabetes Cholesterol + Nieren + Ogen N. Kleefstra Diabetes kenniscentrum UMCG Langerhans Eindhoven, 12-12-13 Diagnostiek van hypercholesterolemie 2 Patiënt 1 Man, diabetes type 2 heeft een

Nadere informatie

Individueel zorgplan vitale vaten

Individueel zorgplan vitale vaten Individueel zorgplan vitale vaten Wat kunt u zelf doen? Een gezonde leefstijl is het belangrijkste bij de aanpak van risicofactoren. Misschien is uw leefstijl wel goed. Zorgverleners kunnen u adviseren

Nadere informatie

Diabetesconventie Gasthuisberg

Diabetesconventie Gasthuisberg Diabetesconventie Gasthuisberg REVALIDATIEOVEREENKOMST INZAKE ZELFREGULATIE VAN DIABETES MELLITUS-PATIËNTEN Voorgeschiedenis Maart 1987: Diabetesconventie Terugbetaling glycemie-testmateriaal Oktober 1989:

Nadere informatie

Samenvatting voor niet-ingewijden

Samenvatting voor niet-ingewijden voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan

Nadere informatie

OMGAAN MET DIABETES MELLITUS OF SUIKERZIEKTE

OMGAAN MET DIABETES MELLITUS OF SUIKERZIEKTE OMGAAN MET DIABETES MELLITUS OF SUIKERZIEKTE Congres Zorgkundigen BEFEZO Ivan Tanghe Docent KTA Brugge DIABETES WERELDWIJD Wereld Het IDF (International Diabetes Federation) schatte het aantal diabetespatiënten

Nadere informatie

Dagboek voor de patiënt met chronische nierinsufficiëntie

Dagboek voor de patiënt met chronische nierinsufficiëntie nefrologie - endocrinologie informatiebrochure Dagboek voor de patiënt met chronische nierinsufficiëntie Inhoudstafel 1. Persoonlijke gegevens 4 2. Inleiding 6 3. Medicatielijst 9 4. Vaccinaties 10 5.

Nadere informatie

Dagboek voor de patiënt met chronische nierinsufficiëntie. informatiebrochure

Dagboek voor de patiënt met chronische nierinsufficiëntie. informatiebrochure Dagboek voor de patiënt met chronische nierinsufficiëntie informatiebrochure Inhoud Persoonlijke gegevens 3 Inleiding 5 Medicatielijst 9 Vaccinaties 10 Parameters 11 AZ Klina 2 Persoonlijke gegevens Patiënt

Nadere informatie

Diabetes en zwangerschap - Suikerziekte tijdens zwangerschap -

Diabetes en zwangerschap - Suikerziekte tijdens zwangerschap - Diabetes en zwangerschap - Suikerziekte tijdens zwangerschap - Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke toestemming

Nadere informatie

De ouder wordende diabetespatiënt. Allerlei typen ouderen. Getallen in Nederland

De ouder wordende diabetespatiënt. Allerlei typen ouderen. Getallen in Nederland De ouder wordende diabetespatiënt Karin Daemen, internist Tergooiziekenhuizen, locatiehilversum Begin vorige eeuw infectieziektes Nu chronische ziektes hart-en vaatziekten kanker COPD diabetes gewrichtsaandoeningen

Nadere informatie

Chronische nierschade: hoe vaak, stadia en risico s

Chronische nierschade: hoe vaak, stadia en risico s Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Chronische nierschade: hoe vaak,

Nadere informatie

Diabetes en zwangerschap

Diabetes en zwangerschap Diabetes en zwangerschap - Suikerziekte tijdens zwangerschap - Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke toestemming

Nadere informatie

Oefentherapie op maat bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit

Oefentherapie op maat bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit Oefentherapie op maat bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit j 7 juni 2018 Dr. Mariëtte de Rooij Praktijk voorbeeld 65 rige mevrouw Knieartrose: knieklachten > 10 ar Nevendiagnose: Diabetes type

Nadere informatie

De elektronische software voor het beheer van het medisch dossier is in staat om:

De elektronische software voor het beheer van het medisch dossier is in staat om: RIZIV-INAMI R&D Lastenboek voor medische software die de medische en administratieve gegevens van chronische patiënten behandelt, in het bijzonder van diabetespatiënten. De elektronische software voor

Nadere informatie

jaarlijkse controle voor jongeren met diabetes

jaarlijkse controle voor jongeren met diabetes jaarlijkse controle voor jongeren met diabetes Wat controleren we? JAARLIJKSE CONTROLE ÉÉN KEER PER JAAR MOET JE EEN EXTRA ONDERZOEK LATEN DOEN OM NA TE GAAN OF JE TEKENEN VERTOONT DIE KUNNEN WIJZEN OP

Nadere informatie

Dagboek voor de patiënt met chronisch nierlijden

Dagboek voor de patiënt met chronisch nierlijden Dagboek voor de patiënt met chronisch nierlijden Patiënt Naam: Adres: Tel. gsm: Huisarts Naam: Adres: Tel. Dienst nierziekten van het ziekenhuis Ziekenhuis: Adres: Nierspecialist: Tel. centrale: Tel. afsprakenbureau:

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Maatregelen om een (nieuwe) beroerte te voorkomen

Patiënteninformatie. Maatregelen om een (nieuwe) beroerte te voorkomen Patiënteninformatie Maatregelen om een (nieuwe) beroerte te voorkomen Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Even opfrissen... 4 Risicofactoren... 5 Niet beïnvloedbare risicofactoren... 5 Beïnvloedbare risicofactoren...

Nadere informatie

(N.B. Delen van dit verslag zijn overgenomen uit ons verslag van een lezing door dr. van den Wall Bake in 2006)

(N.B. Delen van dit verslag zijn overgenomen uit ons verslag van een lezing door dr. van den Wall Bake in 2006) Nierschade Samenvatting van de lezing door dr. A.G.Lieverse, als specialist interne geneeskunde verbonden aan het Máxima Medisch Centrum, op maandag 22 september 2014 voor de DVN Regio Peel & Kempen. door

Nadere informatie

Richtlijnen met betrekking tot de forfaitaire honoraria voor verstrekkingen aan diabetespatiënten

Richtlijnen met betrekking tot de forfaitaire honoraria voor verstrekkingen aan diabetespatiënten Richtlijnen met betrekking tot de forfaitaire honoraria voor verstrekkingen aan diabetespatiënten 1. Richtlijnen betreffende de inhoud van het specifiek verpleegdossier van de diabetespatiënt Dit specifiek

Nadere informatie

BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA DIABETES. DanielFleck@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN

BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA DIABETES. DanielFleck@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA DIABETES DanielFleck@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat problemen

Nadere informatie

Wat zien we hier? JE VOETEN IN DE WATTEN GELEGD DIABETISCH VOET. 1) Fysiopathologie. Complicaties van diabetes die leiden tot voetulcus:

Wat zien we hier? JE VOETEN IN DE WATTEN GELEGD DIABETISCH VOET. 1) Fysiopathologie. Complicaties van diabetes die leiden tot voetulcus: Wat zien we hier? JE VOETEN IN DE WATTEN GELEGD Veerle Mys Wondverpleegkundige diabeteseducator AZ Sint-Blasius Dendermonde DIABETISCH VOET 1) Fysiopathologie 2) Belang van diabetisch voet 4) Educatie

Nadere informatie

nefrologie - endocrinologie - diabetologie informatiebrochure Dagboek voor de patiënt met chronische nierinsufficiëntie

nefrologie - endocrinologie - diabetologie informatiebrochure Dagboek voor de patiënt met chronische nierinsufficiëntie nefrologie - endocrinologie - diabetologie informatiebrochure Dagboek voor de patiënt met chronische nierinsufficiëntie Inhoudstafel 1. Persoonlijke gegevens 4 2. Inleiding 5 3. Medicatielijst 8 4. Vaccinaties

Nadere informatie

Medicatie Stappenplan

Medicatie Stappenplan In 2018 is er door de NHG een nieuwe standaard Diabetes uitgebracht. In deze standaard is er in stap 3 en 4 van het medicatie stappenplan alternatieve medicatie toegevoegd. De basis van het stappenplan

Nadere informatie

CEL 2010 0049. Indicatorenset DM

CEL 2010 0049. Indicatorenset DM CEL 2010 0049 Indicatorenset DM Deze indicatorenset Diabetes Melitus is vervaardigd in opdracht van ZN en wordt ingebracht bij Zichtbare Zorg als de door zorgverzekeraars gewenste indicatorenset. Zorgverzekeraars

Nadere informatie

Stadia chronische nierschade

Stadia chronische nierschade Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Stadia chronische nierschade Nierschade

Nadere informatie

EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN

EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Eet gezond en gevarieerd Vermijd overgewicht Beweeg voldoende Stop met roken en beperk alcoholgebruik www.diabetescoach.be EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Een gezonde

Nadere informatie

Nieuwe standaard DM Wat is Nieuw??? Alle veranderingen in de nieuwe standaard zijn in het rood aangegeven.

Nieuwe standaard DM Wat is Nieuw??? Alle veranderingen in de nieuwe standaard zijn in het rood aangegeven. Nieuwe standaard DM2 2018 Wat is Nieuw??? Alle veranderingen in de nieuwe standaard zijn in het rood aangegeven. Streefwaardes HbA1C Streefwaardes HbA1C Nu ook een ondergrens Leeftijd

Nadere informatie

2011 Type 1 diabetes. Centrum :309

2011 Type 1 diabetes. Centrum :309 2011 Type 1 diabetes Centrum :309 Bereikte therapiedoelen benchmarking grafieken % non-smokers % patients with HbA1c

Nadere informatie

Hoofdstuk 5I: Complicatie van diabetes type 2

Hoofdstuk 5I: Complicatie van diabetes type 2 Hoofdstuk 5I: Complicatie van diabetes type 2 Duur 30 minuten Leerdoelen deelnemers De deelnemers Kennen de mogelijke complicaties van diabetes Weten dat complicaties van diabetes onder andere bestaan

Nadere informatie

Diabetes mellitus en de gevolgen voor de ogen

Diabetes mellitus en de gevolgen voor de ogen Diabetes mellitus en de gevolgen voor de ogen Patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) kunnen hiervan in veel delen van hun lichaam complicaties ondervinden. De ogen - en vooral de netvliezen - kunnen

Nadere informatie

Diabetes en complicaties.

Diabetes en complicaties. Diabetes en complicaties. Samenvatting van de lezingen op de voorlichtingsavond op 6 november 2007 georganiseerd door de SST.Anna Zorggroep te Geldrop en de Diabetesvereniging Nederland afdeling Eindhoven

Nadere informatie

Anatomisch en fysiologisch belang van schoeisel en voetverzorging bij diabetespatiënten Voetpreventie: Denk aan je onderdanen Eva Goethals Bachelor in de podologie Diabetes CHRONISCHE COMPLICATIES Complicaties

Nadere informatie

24-06-12. Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef. Sport is goed voor elk?

24-06-12. Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef. Sport is goed voor elk? Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef Jan Evert Heeg, internist, Isala Klinieken, Zwolle 1 Lichaamsbeweging is goed Voor DM type 2: Betere

Nadere informatie

Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade

Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade Factsheet Nieren en nierschade deel 5 Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade In Nederland hebben 1,7 miljoen mensen chronische nierschade. Dit is in veel gevallen het gevolg van

Nadere informatie

Dialysepatient van vandaag. Dr. Carmen Verhelst AZ Sint Blasius Dendermonde

Dialysepatient van vandaag. Dr. Carmen Verhelst AZ Sint Blasius Dendermonde Dialysepatient van vandaag Dr. Carmen Verhelst AZ Sint Blasius Dendermonde Wat mankeren ze? Glomerulonefritis: 20% van alle patiënten: belangrijkste oorzaak ESRD Diabetische nefropathie en renale vaataandoeningen

Nadere informatie

Glucoseregulatie en hemodialyse

Glucoseregulatie en hemodialyse Glucoseregulatie en hemodialyse door Jessica Kranenburg Lid SIG diabetes en nefrologie Inhoud KDOQI richtlijnen Informatie uit Dialyse Document Diabetes Casussen Aanbevelingen Dialyse- en diabetesverpleegkundige

Nadere informatie

Lipidenbilan en cardiovasculair risico

Lipidenbilan en cardiovasculair risico Lipidenbilan en cardiovasculair risico OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove Laboratorium: 053 724281 (Dr. P. Couck, Dr. F. Beckers, Apr. L. Van Hoovels) Endocrinologie: 053 724488 (Dr. F. Nobels, Dr. P. Van

Nadere informatie

Diabetes. D1 Diabetes prevalentie 249,0 233,9. D2 Diabetespopulatie indicatoren 78,7 85,8. D3 Hoofdbehandelaar diabetes 58,2 49,6

Diabetes. D1 Diabetes prevalentie 249,0 233,9. D2 Diabetespopulatie indicatoren 78,7 85,8. D3 Hoofdbehandelaar diabetes 58,2 49,6 Diabetes uw praktijk alle praktijke n D1 Diabetes prevalentie 249,0 233,9 D2 Diabetespopulatie indicatoren 78,7 85,8 D3 Hoofdbehandelaar diabetes 58,2 49,6 D6 HbA1c bepaald 70,9 70,5 D36 HbA1c < 53 81,3

Nadere informatie

7. Zorgtrajecten. Inleiding. suggestievragen

7. Zorgtrajecten. Inleiding. suggestievragen 7. Zorgtrajecten Inleiding Een zorgtraject beoogt een multidisciplinaire benadering van de chronisch zieke patiënt. De toepassing van een zorgtraject gaat echter gepaard met een aantal administratieve

Nadere informatie

Predialysebegeleiding: de multidisciplinaire approach

Predialysebegeleiding: de multidisciplinaire approach Predialysebegeleiding: de multidisciplinaire approach Prof. Dr. K Claes Katrien Dierickx Eveline Hallez - Natalie Maerten & multidisciplinair predialyseteam Zorgprogramma met 2 pijlers Gestructureerd &

Nadere informatie

Diabetes Mellitus. Definities. Definities. Polyurie: veel moeten urineren Polydipsie: veel moeten drinken Ischemie: zuurstoftekort

Diabetes Mellitus. Definities. Definities. Polyurie: veel moeten urineren Polydipsie: veel moeten drinken Ischemie: zuurstoftekort Diabetes Mellitus Definities Glycemie: bloedglucosewaarde (wordt gemeten via klassieke bloedafname of vingerprik) Glucosurie: glucose in de urine (glucosurie is altijd pathologisch) Proteïnurie: eiwit

Nadere informatie

Oogafwijkingen door diabetes

Oogafwijkingen door diabetes Oogafwijkingen door diabetes Een van de mogelijke complicaties bij diabetes is het optreden van beschadigingen in het oog. Het gaat hierbij om de bloedvaten in het netvlies. Deze oogafwijkingen door diabetes

Nadere informatie

Suikerziekte en het oog

Suikerziekte en het oog INFORMATIEFOLDER Suikerziekte en het oog OPSIS Oogziekenhuis Westelijk Halfrond 105 1183 HR Amstelveen Tel.: 088-6649674 www.opsisoogziekenhuis.nl info@opsisoogziekenhuis.nl Door suikerziekte (diabetes

Nadere informatie

Leerdoelen. Wees alert op nierproblemen bij probleeminventarisatie medicatie beoordeling. Begeleid beschermende maatregelen.

Leerdoelen. Wees alert op nierproblemen bij probleeminventarisatie medicatie beoordeling. Begeleid beschermende maatregelen. NIERFUNCTIE 2 Leerdoelen Wees alert op nierproblemen bij probleeminventarisatie medicatie beoordeling Begeleid beschermende maatregelen Functies Volume- osmo- en zuurregulatie Excretie afvalproducten stofwisseling

Nadere informatie

PATHOFYSIOLOGIE VAN ISCHEMIE EN VOETULCUS DR. M.C. MARTENS

PATHOFYSIOLOGIE VAN ISCHEMIE EN VOETULCUS DR. M.C. MARTENS PATHOFYSIOLOGIE VAN ISCHEMIE EN VOETULCUS DR. M.C. MARTENS Avondsymposium VOET2013 23 april 2013 Inhoud Deel 1: pathofysiologie van ischemie... 2 Deel 2: Pathofysiologie van het voetulcus... 4 Deel 1:

Nadere informatie

Benchmark Diabetes 2016 SEZ Zaanstreek-Waterland

Benchmark Diabetes 2016 SEZ Zaanstreek-Waterland SEZ Zaanstreek-Waterland Waterland Mvr. M.E.M. Nota Dhr. R.T. Swart Kenniscentrum voor Ketenzorg Inhoudsopgave Leeswijzer... 3 Populatiegegevens... 4 Populatiegegevens gespiegelde patiënten... 5 Proces-

Nadere informatie

Patiëntenbetrokkenheid bij medische beslissingen. Vragenlijst bij inclusie.

Patiëntenbetrokkenheid bij medische beslissingen. Vragenlijst bij inclusie. FACULTEIT GENEESKUNDE EN FARMACIE Gelieve de onderstaande vragen samen met de patiënt in te vullen (sommige zaken zijn waarschijnlijk opgenomen in het medisch dossier, maar gelieve toch even te overlopen

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Jaaronderzoeken diabetes

PATIËNTEN INFORMATIE. Jaaronderzoeken diabetes PATIËNTEN INFORMATIE Jaaronderzoeken diabetes Mevrouw, mijnheer In deze folder willen we je informeren hoe we de jaaronderzoeken organiseren en wat het doel hiervan is. Diabetes mellitus, of suikerziekte,

Nadere informatie

Transplantatie voor Diabetes: Pancreas- en Betacel Transplantatie

Transplantatie voor Diabetes: Pancreas- en Betacel Transplantatie Transplantatie voor Diabetes: Pancreas- en Betacel Transplantatie 4 e VLAAMSE NEFROLOGIEDAG P Gillard UZ-Leuven PANCREAS BETACEL RATIONALE METHODE RESULTATEN TECHNIEK PATIENTEN OVERLEVING DIABETESCOMPLICATIES

Nadere informatie

Atherotrombose. Fig. 1: Vorming van de trombus op de plaque. Fig. 2: Dilatatie. Fig. 3: Stenting. Fig.

Atherotrombose.  Fig. 1: Vorming van de trombus op de plaque. Fig. 2: Dilatatie. Fig. 3: Stenting. Fig. Atherotrombose Fig. 1: Vorming van de trombus op de plaque Fig. 2: Dilatatie Fig. 3: Stenting Fig. 4: Endoprothese SABE.ENO.17.06.0273 Fig. 5: Bypass Atherotrombose Hebt u een hartaanval gehad? Heeft uw

Nadere informatie

12/22/2010. Haagsenieren protocol. Haagsenieren protocol. Kant B: klaring. Kant A: albuminurie. Haagsenieren protocol Toelichting beleid

12/22/2010. Haagsenieren protocol. Haagsenieren protocol. Kant B: klaring. Kant A: albuminurie. Haagsenieren protocol Toelichting beleid 1//010 Haagsenieren protocol Kant A: albuminurie Haagsenieren protocol Kant B: klaring 1 Haagsenieren protocol Aanvullend onderzoek bij verminderde klaring Haagsenieren protocol Toelichting beleid 3 4

Nadere informatie

Hypertensie. Huug van Duijn Spiegelavond 15 april 2013

Hypertensie. Huug van Duijn Spiegelavond 15 april 2013 Hypertensie Huug van Duijn Spiegelavond 15 april 2013 Waarom bloeddruk? Bloeddruk: niet te laag Bloeddruk: niet te hoog Het verband tussen bloeddruk en cardiovasculaire complicaties heeft als drempel

Nadere informatie

Praktische gids diabetes: type 2

Praktische gids diabetes: type 2 Praktische gids diabetes: type 2 i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Praktische gids diabetes: type 2 2 Praktische gids diabetes 3 Inleiding 5 Wat is diabetes mellitus? 6 Soorten diabetes 7 Behandeling

Nadere informatie

Rapportage zorgprogramma diabetes type 2 over 2012 Zorggroep Midden Brabant

Rapportage zorgprogramma diabetes type 2 over 2012 Zorggroep Midden Brabant Rapportage zorgprogramma diabetes type 2 over 2012 Zorggroep Midden Brabant Inleiding Deze rapportage laat de scores zien op de indicatoren die zijn afgesproken met de zorggroep. De informatie hiervoor

Nadere informatie

InEen/NHG Indicatoren DM-COPD-CVRM

InEen/NHG Indicatoren DM-COPD-CVRM InEen/NHG Indicatoren DM-COPD-CVRM De zorggroep heeft hard gewerkt om de Indicatoren sets van InEen en NHG gelijk te trekken. Na veel overleg met NHG en InEen is dit gelukt. Hieronder is een artikel te

Nadere informatie

Behandeling type 2 diabetes in 2011

Behandeling type 2 diabetes in 2011 mul$disciplinair symposium 1/10/2011 Behandeling type 2 diabetes in 2011 Dr. Katrin Mortelmans Casus man 54 jaar Ø Medische voorgeschiedenis: diabetes type 2 sinds 2006, arteriële hypertensie, maagulcera

Nadere informatie

Diabetes opvolgen? Wit-Gele Kruis heeft het in de vingers!

Diabetes opvolgen? Wit-Gele Kruis heeft het in de vingers! Diabetes opvolgen? Wit-Gele Kruis heeft het in de vingers! Deze brochure bevat meer info over onze dienstverlening voor diabetici. Je verpleegkundige of diabeteseducator licht deze brochure graag persoonlijk

Nadere informatie

DIABETES. op weg wijzer

DIABETES. op weg wijzer DIABETES op weg wijzer Deze op weg wijzer is van: Naam Waarom deze op weg wijzer Adres Woonplaats Telefoonnummer Emailadres Mijn zorgverlener is: Naam Adres Woonplaats Schrik, onzekerheid, opluchting en

Nadere informatie

Diabetes type 2. Duodagen april 2011. E.H.R. Wins, Woerden

Diabetes type 2. Duodagen april 2011. E.H.R. Wins, Woerden Diabetes type 2 Duodagen april 2011 E.H.R. Wins, Woerden Maatwerk bij nieuwe DM type 2 patienten De patient of de glucose van de patient? Leeftijd van nieuwe type 2 patienten Familie anamnese en ras Andere

Nadere informatie

Congres Revalidatie 2016 Bas Meijer, podotherapeut

Congres Revalidatie 2016 Bas Meijer, podotherapeut Congres Revalidatie 2016 Bas Meijer, podotherapeut Introductie. Bas Meijer, podotherapeut Anderhalvelijns zorgcentrum Luc van Driel Judith Ensink 02 Inhoud. Podotherapeut? Samenwerkende disciplines Specialisaties

Nadere informatie

Diabetes en nierziekten

Diabetes en nierziekten Diabetes en nierziekten Samenvatting van de lezing door dr. C.H.Beerenhout, als internist - nefroloog verbonden aan het Máxima Medisch Centrum te Veldhoven en Mw. M.Nouwens, verpleegkundige MMC, op maandag

Nadere informatie

Oogzorg bij diabetes

Oogzorg bij diabetes Oogzorg bij diabetes Oogzorg bij DM Wat doet een oogarts en optometrist tijdens een oogonderzoek bij diabeten? Menco Bijnen, optometrist Waartoe dient het onderzoek? Nulmeting Vastleggen wel/geen DRP In

Nadere informatie

Diabetische retinopathie. Afdeling Oogheelkunde

Diabetische retinopathie. Afdeling Oogheelkunde Diabetische retinopathie Afdeling Oogheelkunde Algemeen Ten gevolge van suikerziekte, ofwel diabetes mellitus, kunnen er beschadigingen optreden aan het netvlies. Vaak wordt niet direct het zien aangetast,

Nadere informatie

Coby Wijnen diëtist VSN

Coby Wijnen diëtist VSN netwerk diëtisten voor spierziekten Coby Wijnen diëtist VSN voeding groei en onderhoud weerstand en conditie lekker en gezellig secundaire gevolgen spierziekten minder bewegen gevolgen voor voeding: gewicht

Nadere informatie

Hypo? De behandeling van hypoglycemie 28/01/2019. Hyperglycemie > 150 mg/dl. Hypoglycemie < 70 mg/dl

Hypo? De behandeling van hypoglycemie 28/01/2019. Hyperglycemie > 150 mg/dl. Hypoglycemie < 70 mg/dl De behandeling van hypoglycemie Fabienne Beyaert Hyperglycemie > 150 mg/dl Hypoglycemie < 70 mg/dl Hypo? Hypobrillen: firma BD 1 Afbeelding: diabeter.nl Symptomen: -> indelen in 4 categorieën: - autonome

Nadere informatie

Diabetes en ziekenhuisopname. Informatiebrochure

Diabetes en ziekenhuisopname. Informatiebrochure Diabetes en ziekenhuisopname Informatiebrochure Inhoud 1 Wat bij een hospitalisatie? 4 2 Bloedsuikerwaarden in het ziekenhuis 5 3 Hoe streven naar goede bloedsuikerwaarden in het ziekenhuis? 6 4 Wat met

Nadere informatie

21 september 2011. Pagina 1 van 7

21 september 2011. Pagina 1 van 7 Overzicht van de NHG/LHV indicatoren diabeteszorg, de subset van indicatoren vastgesteld door Bureau ZiZo huisartsenzorg en de subset van indicatoren vastgesteld door Bureau ZiZo Chronische Zorg 21 september

Nadere informatie

Nieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes

Nieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes Nieuwe guidelines voor preventie Cardio 2013 Johan Vaes Waarom is preventie nodig? CV ziekten blijven belangrijkste doodsoorzaak Zowel mannen als vrouwen Overlijden voor 75 j is ten gevolge van CV ziekten

Nadere informatie

VERPLEEGKUNDIGE OPVOLGING VAN LTX PATIËNTEN. BVPV 03/12/2011 Veronique Schaevers, verpleegkundig specialist longtransplantatie

VERPLEEGKUNDIGE OPVOLGING VAN LTX PATIËNTEN. BVPV 03/12/2011 Veronique Schaevers, verpleegkundig specialist longtransplantatie VERPLEEGKUNDIGE OPVOLGING VAN LTX PATIËNTEN BVPV 03/12/2011 Veronique Schaevers, verpleegkundig specialist longtransplantatie Inhoud Verpleegkundige opvolging op lange termijn Lange termijncomplicaties

Nadere informatie

Zelfmanagement: Thuis en in het ziekenhuis. Paul van der Boog Internist-nefroloog LUMC

Zelfmanagement: Thuis en in het ziekenhuis. Paul van der Boog Internist-nefroloog LUMC Zelfmanagement: Thuis en in het ziekenhuis Paul van der Boog Internist-nefroloog LUMC Bespreekpunten Inleiding Rolverdeling binnen behandeling Zelfmanagement Verzamelen van meetgegevens Voorbeelden zelfmanagementsprojecten

Nadere informatie

Nierfunctieonderzoek bij diabetes. N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december Nieren. Nieren

Nierfunctieonderzoek bij diabetes. N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december Nieren. Nieren Nierfunctieonderzoek bij diabetes N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december 2011 Nieren Nieren 1 Functie & schade Nierfunctie : het vermogen om afvalstoffen te klaren (voorbeeld: kreatinine) het vermogen

Nadere informatie