Jaarverslag 2013 Woonpartners Midden-Holland stichting voor bouwen en beheren

Transcriptie

1 Jaarverslag 2013 Woonpartners Midden-Holland stichting voor bouwen en beheren Waddinxveen, 15 april 2014 Doc. nr /#

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 2. Visie, missie, opgave en strategie Meerjarenbeleidsplan 'Thuis in Wonen 2.0' Visie Missie Opgaven en strategische keuzes Ontwikkelingen Ontwikkeling, verwerving en verkoop van vastgoed Nieuwbouw Verwerving van vastgoed Wijkontwikkeling Verkoop van vastgoed VvE-beheer Wonen, zorg en welzijn (WZW) Inleiding Wonen, zorg en welzijn in Gouda Wonen, zorg en welzijn in Waddinxveen Wonen, zorg en welzijn in Zuidplas Maatschappelijke & Overig Vastgoed Betrekken van bewoners bij beleid en beheer Wonen, leren en werken Woningbeheer Woningmarkt algemeen Woningmutaties Woonpartners Onderhoud Kwaliteit van de dienstverlening Governance Governance: maatschappelijke inbedding Samenwerking met belanghouders Governance: organisatie, bestuur en interne beheersing (verslag bestuurder) Governance: organisatie en intern toezicht (verslag Raad van Toezicht) Personeel en Organisatie Organisatie Personeel & arbo Marketing & communicatie Ondernemingsraad Klachtencommissie 71 Doc. nr /# 2

3 9. Financiën Kerncijfers Algemeen Financiële kengetallen Maatschappelijke prestatie Toekomstige ontwikkelingen Balans Winst- en verliesrekening 82 Bijlage 1 83 Kengetallen 83 Bijlage 2 85 Gegevens verbinding met Woonpartners Midden-Holland Holding B.V. 85 Gegevens verbinding met Woonpartners Midden-Holland Wooninvestment B.V. 86 Gegevens verbinding met Stichting Woonomgeving Souburgh 87 Gegevens verbinding met Woningnet B.V. 88 Bijlage 3 89 Overzicht nieuwbouwprojecten in uitvoering en/of voorbereiding in Doc. nr /# 3

4 1. Inleiding In het verslagjaar werd in politiek Den Haag de besluitvorming afgerond over een aantal belangrijke dossiers voor de bouw- en woningmarkt in het algemeen en de woningcorporaties in het bijzonder. Het resultaat van de politieke besluitvorming is dat wonen de komende jaren voor iedereen tot hogere woonlasten leidt. Dat geldt voor kopers door de begrenzing van de hypotheekrenteaftrek tot maximaal 30 jaar en het stapsgewijs verhogen van het huurwaardeforfait, maar ook voor huurders. Uiteindelijk werd met de kleinst mogelijke meerderheid in de Eerste Kamer besloten om de verhuurdersheffing door te voeren. Dit ook maatschappelijk zeer omstreden besluit tast de investeringsmogelijkheden van woningcorporaties de komende jaren sterk aan. Het besluit betekent bovendien voor de huurders dat de huren de komende jaren, afhankelijk van het inkomen, met een percentage van tussen de 1,5% en 4% boven het inflatiepercentage zullen worden verhoogd. Tijdens het verslagjaar bereidde het kabinet een aanpassing voor op de wijziging van de Woningwet. Deze zogeheten novelle moet de contouren en de spelregels bevatten voor het toekomstig werkterrein van de woningcorporaties. Terwijl dit verslag werd opgesteld is een concept-novelle door Minister Blok voor advies voorgelegd aan een aantal instanties en organisaties. De reactietermijn is inmiddels verstreken en de minister bereidt op basis van de diverse, overigens zeer tegenstrijdige reacties, een wijzigingsvoorstel voor. Op dit moment voert de Tweede Kamer een parlementaire enquête uit naar het functioneren van de woningcorporaties. De incidenten bij onder andere Vestia, Woonbron, Rochdale, WSG en enkele andere corporaties tonen aan dat het toezicht op woningcorporaties op essentiële onderdelen tekort heeft geschoten. Door de brancheorganisatie Aedes is gereageerd met een samenhangend pakket aan maatregelen om via zelfregulering en aanvullende wet- en regelgeving het extern- maar ook het intern toezicht op de woningcorporaties te versterken. Ook het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) en het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) hebben gereageerd met nieuwe beleidsregels. Daardoor ontstaat op dit moment een stapeling van nieuwe toezichtregels en daarmee een verzwaring van de administratieve belasting van woningcorporaties. Doordat de resultaten van de parlementaire enquête nog niet bekend zijn en pas verwacht worden in de tweede helft van dit jaar blijft de onzekerheid bij alle partijen voortduren. Dat zal ook daarna nog het geval zijn omdat de aansluitende politieke besluitvorming over de conclusies van de parlementaire enquête pas op zijn vroegst eind van dit jaar zal plaatsvinden. Wanneer de definitieve novelle zal zijn vastgesteld is ook op dit moment nog ongewis. Kortom ook 2014 blijft voor de woningcorporaties een jaar met veel onzekerheden. Voor veel corporaties is deze voortdurende onzekerheid aanleiding om investeringsbeslissingen verder uit te stellen. Woonpartners Midden- Holland heeft daar niet voor gekozen. Wij hebben voorrang gegeven aan het uitvoeren van het meerjarenbeleidsplan en het nakomen van onze prestatieafspraken met gemeenten en andere stakeholders in ons werkgebied. Wij doen dat vanuit de overtuiging dat wij als woningcorporatie juist in tijden van een haperende economie onze investeringskracht extra moeten inzetten om de bouw- en woningmarkt weer in beweging te krijgen. Door onze inzet zijn vitale nieuwbouwprojecten in ons werkgebied nu in voorbereiding en uitvoering. Er is in ons werkgebied ook een grote en blijvende vraag naar huurwoningen in de diverse prijscategorieën. Daarom zullen we binnen onze mogelijkheden de komende jaren met kracht blijven investeren in nieuwbouw en vernieuwing van de woningportefeuille. Daarbij biedt ook de scheiding van wonen en zorg onze organisatie nieuwe kansen en mogelijkheden. Op het moment van vaststelling van dit jaarverslag zijn er voorzichtige tekenen van een bescheiden herstel van de economie en wellicht ook van een licht herstel van de woningmarkt. Of hierbij sprake is van een doorzettende trend zal nog moeten blijken. Wij zijn er echter van overtuigd dat wij binnen onze mogelijkheden op dit moment maximale inzet geven aan het bevorderen van investeringen, werkgelegenheid en groei en bloei in onze regio. Doc. nr /# 4

5 Over onze activiteiten in het afgelopen jaar en de achtergronden hiervan kunt u meer lezen in dit jaarverslag. Het jaarverslag en de jaarrekening zijn in concept besproken met de huurderskoepels HWZM en HWHM op 9 april Op 15 april 2014 heeft Pricewaterhouse Coopers de controleverklaring verstrekt. Dit jaarverslag is besproken en goedgekeurd door de Raad van Toezicht op 14 april 2014 en aansluitend door mij vastgesteld. Ook in 2013 zijn alle middelen besteed in het belang van de volkshuisvesting. Dit verslag wordt samen met de jaarrekening 2013 toegezonden aan de huurderskoepels HWZM en HWHM, de Minister voor Wonen en Rijksdienst, het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting (CFV), het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW), kredietverstrekkers, de gemeentebesturen in ons werkgebied en overige belanghouders. Wij stellen u allen graag in de gelegenheid om op dit jaarverslag te reageren. Het jaarverslag wordt ook integraal op onze website geplaatst. Waddinxveen, 15 april 2014 Woonpartners Midden-Holland R.J. Mascini directeur-bestuurder Doc. nr /# 5

6 2. Visie, missie, opgave en strategie 2.1 Meerjarenbeleidsplan 'Thuis in Wonen 2.0' Het meerjarenbeleidsplan is het belangrijkste toetsingskader voor onze organisatie. Het meerjarenbeleid heeft een stevig fundament, want het is in dialoog met de belanghouders van Woonpartners Midden-Holland gemaakt. Ondanks de landelijke voor onze sector zeer negatieve ontwikkelingen zetten wij onze investeringsvoornemens uit het meerjarenbeleidsplan in de periode tot en met 2016 door. De verhuurdersheffing en de omvangrijke saneringssteun die noodzakelijk is voor ondersteuning voor collega corporaties in nood (o.a. Vestia en WSG) hebben echter ook effect op onze toekomstige investeringsmogelijkheden. Door juist in de huidige economische laagconjunctuur de investeringen op peil te houden en waar mogelijk onder meer op het vlak van duurzaamheid extra aan te zetten, leveren wij binnen onze mogelijkheden een maximale bijdrage aan de regionale economie, de werkgelegenheid en herstel van de bouw- en woningmarkt. Woonpartners hanteert als motto Thuis in Wonen 2.0! Met dit motto geeft de organisatie aan dat ze zich kan en wil aanpassen aan de snel optredende veranderingen in de samenleving. Om Thuis in Wonen voor nu en de komende jaren goed inhoud te geven, zijn veranderingen in het woningaanbod, de klantgestuurde inrichting van werkprocessen en het bewuster en meer gebruiken van digitale middelen en sociale media noodzakelijk. Aan deze veranderingen is in het verslagjaar met inzet door de medewerkers gewerkt. De resultaten zijn terug te vinden in dit jaarverslag. 2.2 Visie De organisatie van Woonpartners staat voor mensen die niet of moeilijk zelfstandig in hun woonbehoefte kunnen voorzien. De corporatie richt het aanbod en de dienstverlening in op de (woon)wensen en behoeften van klanten. Woonpartners vindt dat vitale wijken en buurten de basis zijn voor plezierig wonen. Daarvoor is meer nodig dan alleen goede huisvesting. Voor mensen is goed onderwijs of werk (betaald of onbetaald) minstens zo belangrijk. Het gaat daarbij om kansen op een betekenisvolle ontplooiing en daarmee een goed toekomstperspectief. Daarbij is het van groot belang dat er goede voorzieningen zijn in de directe woonomgeving. Daarom realiseert en exploiteert Woonpartners ook maatschappelijk vastgoed. De corporatie is bovendien een dragende partner en continue factor in de wijken en buurten waar zij veel klanten heeft en vastgoed exploiteert. Woonpartners kent haar rol en haar kwaliteiten: op de eerste plaats staat het wonen. Het vastgoed is een middel waarmee de beschikbaarheid, betaalbaarheid en kwaliteit van wonen gerealiseerd wordt. Woonpartners werkt vraaggericht en richt de organisatie van haar dienstverlening in naar de vragen van de klanten en de ketenpartners. Dit wordt vertaald naar producten, diensten en concepten. Woonpartners ontwikkelt vraaggericht nieuwe projecten in huur en koop en brengt de kwaliteit van het bezit op een niveau dat past bij de vraag van huurders. De corporatie voelt zich verbonden aan het convenant Energiebesparing corporatiesector en het doel: 20% energiebesparing in de periode tot Daarmee ondersteunt zij het streven naar een gezond leefmilieu in een veilige woonomgeving voor de toekomst. Maar duurzaamheid gaat verder. Het gaat niet alleen over de energieprestatie van de woningvoorraad, maar ook over het gebruik van duurzame materialen en de wijze waarop de corporatie zelf en haar leveranciers en partners produceren en samenwerken. Woonpartners differentieert haar inzet omdat de specifieke behoeften op het vlak van openbare ruimte, maatschappelijke voorzieningen en sociale interactie per wijk en buurt in de tijd verschillen. Dit geldt ook voor de inzet van de betrokken partners. Doc. nr /# 6

7 Maatschappelijke onderneming Woonpartners Midden-Holland heeft zich ontwikkeld tot een maatschappelijke onderneming met een variëteit aan producten en diensten. Maar wat is een maatschappelijke onderneming precies? Het kennisplatform Maatschappelijk Ondernemen definieert maatschappelijk ondernemen als volgt: het agenderen en helpen oplossen van lokaal-maatschappelijke (woon)vraagstukken, met als doel dat mensen prettig wonen en leven in dorpen en wijken. Vanuit de lokaal-maatschappelijke agenda de dialoog aangaan met je klanten en lokale belanghebbenden. Je klanten en partners kennen, weten hoe ze denken en werken, weten wat ze willen en kunnen. Verantwoorden welke beleidskeuzes worden gemaakt, welke maatschappelijke prestaties zijn geleverd en daardoor het vertrouwen en de reputatie verdienen die is gewenst. Als ondernemer het lef hebben om de ruimte te nemen om op effectieve wijze te doen waar de samenleving om vraagt en het meest bij is gediend. De moderne klant vraagt om professionele service, flexibele dienstverlening en betrouwbare communicatie. De samenleving verlangt van corporaties dat zij verantwoordelijkheid nemen voor maatschappelijke problemen, zeker als zij over het benodigde vermogen beschikken. Woonpartners is zich daarvan bewust en neemt haar verantwoordelijkheid door: deel te nemen in de ontwikkeling van buurten en wijken met extra aandacht voor wijken met achterstandssituaties het ontwikkelen van nieuwbouw in sociale huur, markthuur en sociale koopwoningen het revitaliseren van het bestaande woningbezit te investeren in de leefbaarheid van wijken en buurten Dit alles uiteraard bij voorkeur in de buurt van haar woningbezit of bij de ontwikkeling van uitleggebieden. Zowel met geld als menskracht zet Woonpartners haar beschikbare vermogen in om binnen haar verzorgingsgebied het wonen en leven aangenamer te maken, om zo een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de huidige en nieuwe generatie huurders. 2.3 Missie De missie van Woonpartners is het fundament van de organisatie, het richtsnoer voor de te ondernemen activiteiten. Aan deze missie wordt gemeten in hoeverre de organisatie effectief is in een dynamische maatschappelijke omgeving. Deze missie is in samenspraak met onze belanghouders tot stand gekomen en wordt elke vier jaar getoetst aan de actualiteit. Missie Woonpartners Midden-Holland is een vraaggestuurde organisatie zonder winstoogmerk, actief in de regio Midden-Holland en in het bijzonder in de gemeenten Alphen aan den Rijn, Gouda, Waddinxveen en Zuidplas. Zij richt zich primair op mensen die niet zelfstandig in hun woonbehoeften kunnen voorzien. Daarnaast rekent Woonpartners het tot haar taak om met lef marktgerichte activiteiten te ontwikkelen op het gebied van bouwen en beheren, zij het dat er wel een rechtstreekse aantoonbare relatie met de primaire doelstelling moet zijn. Woonpartners investeert creatief in mensen, buurten en wijken en zoekt samenwerking met maatschappelijke partners om betaalbaar wonen in sociaal goed functionerende verbanden met goede maatschappelijke voorzieningen tot stand te brengen. In trefwoorden kan de missie als volgt worden omschreven. Woonpartners is een onderneming die: vraaggestuurd werkt zonder winstdoelstelling handelt gericht is op betaalbaar wonen samenwerking zoekt investeert in mensen, buurten en wijken Doc. nr /# 7

8 2.4 Opgaven en strategische keuzes Woningvraag Uit onderzoek van WoningNet, in opdracht van Woonpartners, blijkt dat de vraag naar huurwoningen in 2013 opnieuw is gestegen. De sterkste groei doet zich voor onder startende woningzoekenden. Doordat de doorstroming van huur naar koop en van goedkope huur naar dure huur door de economische recessie stagneert, kwamen er minder woningen beschikbaar voor nieuwe huur. Daarbij neemt de voorraad van huurwoningen bovendien tijdelijk af door de sloop van enkele woningcomplexen, met name in Gouda Oost. Gelukkig konden we in 2013 opnieuw enkele nieuwbouwcomplexen opleveren. Per saldo groeit het totale aantal huurwoningen van Woonpartners nu weer licht. Deze ontwikkeling zal zich de komende jaren verder doorzetten. De vraag naar sociale huurwoningen groeide in 2013 sneller dan de vraag naar markthuurwoningen. Ook dit heeft alles te maken met de staat van de economie en de oplopende werkloosheid in het bijzonder. Zodra de economie zich herstelt, is de verwachting dat de vraag naar duurdere huurwoningen gaat stijgen. Door de actuele economische laagconjunctuur is de vraag van herstarters (vraag naar huurwoningen als gevolg van relatiebreuk) en doorstromers op een relatief laag niveau. Wij houden bij herstel van de economie en de werkgelegenheid rekening met een verder oplopen van de woningvraag, met name bij alleenstaanden en kleine huishoudens. In het beleid gaat Woonpartners er vanuit dat blijvend ingespeeld wordt op de vraag naar sociale huurwoningen en markthuurwoningen. Dit betekent dat de corporatie 90% van de woningen (inclusief nieuwbouw) beschikbaar houdt voor de sociale huur en 10% aanbiedt als markthuurwoningen. Deze verhouding is in overeenstemming met de actuele woningvraag van de diverse inkomensgroepen naar huurwoningen in ons werkgebied. Volgens de gegevens van Woningnet heeft circa 10% van de woningzoekenden een inkomen boven de DAEB-grens. Deze middeninkomens zijn aangewezen op een markthuurwoning omdat het inkomen niet toereikend is voor het financieren van een koopwoning. Er is in ons werkgebied slechts een zeer beperkt aanbod aan markthuurwoningen door andere partijen. Een deel van onze nieuwbouw bestaat dan ook uit markthuurwoningen. We blijven ons bij nieuwbouw echter vanzelfsprekend met name richten op de bouw van sociale huurwoningen. Beheerste groei Woonpartners Midden-Holland streeft naar een stabiel, zo mogelijk licht groeiend marktaandeel in de regio Midden-Holland. De organisatie heeft een stevig aandeel in de woningmarkt in Gouda, Waddinxveen en gemeente Zuidplas en nog een bescheiden aandeel in de gemeente Alphen, met name in de kern Boskoop. De komende jaren wordt een beperkte netto groei verwacht van het totaal aantal woningen in exploitatie. Door de bouw en verwerving van huurwoningen op diverse nieuwbouwlocaties in het werkgebied groeit de woningportefeuille. Daartegenover staat een daling als gevolg van de sloop van woningen in de bestaande voorraad. De nieuwbouw die aansluitend op deze locaties plaatsvindt, leidt in de regel tot het realiseren van minder huurwoningen. Bovendien wordt jaarlijks een aantal bestaande huurwoningen uit de voorraad verkocht zoals vastgelegd in het strategisch voorraadbeleid. De daaruit voortvloeiende positieve kasstromen worden benut voor investeringen in nieuwbouw en de bestaande woningvoorraad. Ook door het beheer van woningen voor derden, waaronder het VvE-beheer, zal het marktaandeel van Woonpartners verder groeien. Onze inzet is daarbij om efficiënter te werken, onder andere door het beter inzetten van automatisering en informatisering en door bij natuurlijk verloop niet automatisch nieuw personeel aan te nemen. Door een combinatie van maatregelen willen wij de komende jaren onze beheerkosten per verhuureenheid (vhe) verminderen. Landelijk wordt voor de sector gesproken over een besparing van 20-25% op de totale beheerkosten. Door onze activiteiten bij de vernieuwing en uitbreiding van onze woningportefeuille verwachten wij in combinatie met voorgaande maatregelen in de komende jaren voldoende besparingsmogelijkheden te kunnen realiseren. Doc. nr /# 8

9 Taakafbakening Woonpartners Midden-Holland ontwikkelt en beheert vastgoed, maar is daarbij maatschappelijk gedreven. De voornaamste taak van Woonpartners is immers het huisvesten van de beoogde doelgroep: mensen die niet op eigen kracht in hun woonbehoefte kunnen voorzien. Dit doet onze organisatie door het optimaliseren van het bestaande bezit en door nieuwbouw van woningen. Hiermee is een groot deel van de bestedingsruimte voor de toekomst vastgelegd. Voor de uitgaven voor nieuwbouw, herontwikkeling en verwerving van de diverse vormen van vastgoed is een investeringsstatuut vastgesteld. Dit statuut is van toepassing op Woonpartners Midden-Holland en de daarmee verbonden rechtspersonen. Gelet op de snelle en omvangrijke veranderingen op de woningmarkt en de investeringscondities voor woningcorporaties in het bijzonder, wordt het investeringsstatuut twee keer per jaar getoetst op actualiteit en waar nodig aangepast. In het werkgebied neemt de vergrijzing toe. Dat geldt in nog sterkere mate voor de huurders van Woonpartners. Ouderen hebben behoefte aan meer aanpassingen in hun woning die het woongemak bevorderen. Senioren blijven immers langer in hun woning wonen en verlaten over het algemeen pas hun woning als zelfstandig wonen echt niet meer gaat. De scheiding tussen wonen en zorg wordt de komende jaren beleidsmatig sterk doorgezet. Er is veel minder geld beschikbaar voor institutionele zorg en welzijn. Ook op de thuiszorg wordt fors bezuinigd en deze voorziening zal voor minder mensen beschikbaar zijn. Daarbij zal de eigen bijdrage sterk stijgen. De druk op mantelzorg en zelfredzaamheid van ouderen neemt daardoor verder toe. De afgelopen jaren heeft Woonpartners veel resultaten geboekt in de realisatie van geschikte woningen voor ouderen. Het scheiden van wonen en zorg biedt onze organisatie nieuwe kansen en nieuwe mogelijkheden voor strategische samenwerking met zorg- en welzijnsorganisaties. De corporatie heeft samen met veel andere organisaties het Pact van Savelberg ondertekend. Woonpartners heeft daarin vastgelegd dat de organisatie 750 woningen ouderengeschikt en drempelvrij zou maken. De corporatie is deze afspraak met de realisatie van meer dan 800 woningen ruimschoots nagekomen. In totaal omvat de woningportefeuille van de corporatie nu meer dan nultredenwoningen. De inzet ligt nu niet zozeer in de realisatie van méér woningen die geschikt zijn voor ouderen, maar in het realiseren en mogelijk maken van de benodigde dienstverlening in en rondom de ouderenwoningen. Woonpartners werkt daarbij onder andere nauw samen met de Zuidrandflat, Palet Welzijn, De Vierstroom en Zorgpartners Midden-Holland. Daarnaast wordt er samengewerkt met specifieke zorgaanbieders als de Gemiva-SVG Groep en ASVZ. Begin 2014 hebben wij om goed in te kunnen spelen op de nieuwe ontwikkelingen een nieuw beleidskader vastgesteld voor investeringen op het vlak van scheiden van wonen en zorg. Wonen is meer dan het gebruik van de fysieke ruimte van de woning en de directe woonomgeving. Huurders hebben belang bij het sociaal, maatschappelijk en economisch goed functioneren van hun wijk en de daarbij behorende voorzieningen. In het beheer van de directe woonomgeving en op het vlak van leefbaarheid werkt Woonpartners met bewoners, gemeente en overige ketenpartners samen aan zo optimaal mogelijke resultaten. Woonpartners begeeft zich niet op het terrein van de uitvoering van welzijnswerk, exploitatie van nieuwe dag- en activiteitencentra, maatschappelijk werk of openbare orde en veiligheid. Onze organisatie investeert doelgericht in de leefbaarheid van buurten en wijken, met inachtneming van het landelijk beleidskader. Dit doet Woonpartners door in samenspraak met de ketenpartners buurtgerichte activiteiten mede mogelijk te maken en te participeren in de totstandkoming van maatschappelijke voorzieningen in wijken waarin de corporatie veel woningen beheert. Ook voor de leefbaarheidsuitgaven van de organisatie is een beleidskader vastgesteld. Voor het verstrekken van nieuwe bijdragen in leefbaarheidsactiviteiten wordt in alle gevallen ook een actieve bijdrage en inzet van huurders gevraagd. Woonpartners heeft zich verbonden aan het convenant Energiebesparing corporatiesector, dat branchevertegenwoordiger Aedes en de Woonbond hebben afgesloten. Het doel: 20% energiebesparing in de periode tot 2020 en het streven naar een gezond leefmilieu voor de toekomst. Doc. nr /# 9

10 De organisatie kiest ervoor om de grootste inzet op het gebied van duurzaamheid te leveren in de bestaande woningvoorraad. Met de ingrepen in de bestaande voorraad realiseert de corporatie ook een langere levensduur van haar woningen. De wijze waarop wordt geïnvesteerd in het bestaande bezit is aangepast, zodat er sneller resultaten worden geboekt, minder proces- en overlegtijd nodig is en een aantrekkelijker aanbod aan de zittende huurders wordt gedaan. De nieuwbouwwoningen voldoen vanzelfsprekend aan de geldende duurzaamheideisen, met aandacht voor comfort en veiligheid. Om de noodzakelijke energiebesparende maatregelen in de bestaande huurwoningenvoorraad tot stand te brengen hebben we de investeringen voor 2014 met 0,5 miljoen euro verhoogd. Vanaf 2015 en volgende jaren zijn de geplande investeringen met 1,0 miljoen euro verhoogd. Inzet op het thema duurzaamheid past ook binnen de aanpak om meer te sturen op de totale woonlasten. De totale woonlasten voor de huurders zijn de afgelopen jaren gestegen, niet zozeer door stijgende huren, maar met name door stijgende energielasten. Met de investeringen in energiebesparende maatregelen kan Woonpartners een bijdrage leveren aan het waar mogelijk beperken van de totale woonlasten. De medewerkers adviseren de huurders bovendien over een duurzaam energieverbruik. 2.5 Ontwikkelingen Het jaar 2013 was voor woningcorporaties geen goed jaar. Met name de Vestia-affaire, maar ook enkele verhoudingsgewijs kleinere incidenten hebben de woningcorporaties in het nauw gebracht en het vertrouwen bij politiek én publiek in het werk van woningcorporaties tot op het bot aangetast. De omvang van speculatie met derivaten was bij Vestia zo groot dat de grootste woningcorporatie van Nederland ternauwernood aan een faillissement ontkwam. De corporaties die actief zijn in Nederland, staan onderling voor elkaar garant om incidenten zoals bij Vestia op te lossen. In 2013 hebben wij 4% van onze totale huurinkomsten afgestaan voor collega corporaties die in acute nood verkeren. Het percentage zal mogelijk de komende jaren nog iets oplopen. Dat corporaties ook in moeilijke tijden als deze elkaar steunen, is iets waar de sector trots op mag zijn. Het is ook de sleutel voor het verbeteren van het geschonden imago. Het is echter logisch dat financieel gezonde woningcorporaties meer voorwaarden gaan stellen aan de noodlijdende broeders en zusters, zodat de ondersteuning weer tot een gezonde bedrijfsvoering leidt. Het is juist nu aan de corporatiesector om te laten zien dat zorgvuldig wordt omgegaan met de belangen van alle huurders en waar dat nodig is stevig te saneren en te vernieuwen. Dat kan via het leveren van een financiële bijdrage met voorwaarden of via het overnemen van activa. Parlementaire enquête De parlementaire enquête naar het functioneren van woningcorporaties is inmiddels in uitvoering. De Tweede Kamer steunde in maart 2012 unaniem de motie van Tweede Kamerlid Van Bochove (CDA) voor een enquête. Aanleiding voor de parlementaire enquête is onder meer de situatie bij woningcorporatie Vestia en affaires bij andere woningcorporaties. Het onderzoek richt zich op het functioneren van het systeem van woningcorporaties, waaronder: het beheer het (interne en externe) toezicht op maatschappelijk gebonden kapitaal de positie van huurders de rol van banken, financiers en gemeenten De uitvoering van de parlementaire enquête heeft vertraging opgelopen en zal nu naar verwachting medio 2014 afgerond worden. Het onderzoek richt zich ook op het handelen van de landelijke toezichthouders WSW en Centraal Fonds voor Volkshuisvesting. De conclusies van het onderzoek zullen een belangrijke input zijn voor de nieuw te vormen inrichting van het toezicht in de Volkshuisvestingsautoriteit en voor de toekomstige inrichting van de onderlinge borging van financiering in de sector. Deze resultaten zullen naar verwachting nog niet voor het einde van 2014 beschikbaar zijn. Daarmee zal ook 2014 voor de corporatiesector een jaar van veel onzekerheden blijven. Doc. nr /# 10

11 Regeer- en Woonakkoord In het Regeerakkoord van het kabinet Rutte II zijn forse verhuurdersheffingen ingeboekt. Deze heffingen waren in 2013 nog van relatief beperkte aard, maar lopen daarna snel op tot 1,7 miljard. De parlementaire besluitvorming over de verhuurdersheffing is eind 2013 afgerond. Onderdeel van de verhuurdersheffing is dat de huren gemiddeld jaarlijks 1,5% boven inflatie zullen stijgen voor de lagere inkomensgroepen. Extra huurstijgingen tot 4% boven inflatie zijn daarnaast afhankelijk van de hoogte van het inkomen van de huurder mogelijk. Woonpartners heeft grote moeite met inkomensafhankelijke huurverhogingen. Op zich is het juist dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen, maar een inkomensafhankelijke huurverhoging is in feite een verkapte vorm van inkomstenbelasting. Onze organisatie is geen dependance van de Belastingdienst en is op de uitvoering van deze taken niet toegerust. Woonpartners ziet bovendien meer in een stelsel waarin de huurverhoging gebaseerd wordt op de kwaliteit van de woning. Tegen deze achtergrond heeft Woonpartners er voor gekozen om in 2013 de inkomensafhankelijke huurverhogingen niet door te voeren. Wonen 4.0 en het belang van een investeringsagenda. In Wonen 4.0 is door de Woonbond, Aedes, Vereniging Eigen Huis en de NVM aangegeven wat een werkbare oplossing kan zijn om de vastgelopen woningmarkt vlot te trekken. Dit voorstel laat de investeringsmogelijkheden van woningcorporaties intact en ontziet de huurders maar ook kopers met een laag inkomen. Woningcorporaties hebben zich in het verleden vaak onderscheiden door anticyclisch te investeren. Door juist in economisch mindere tijden extra geld te stoppen in nieuwbouw- en grootonderhoudsprojecten, waar andere partijen de geldkraan juist dichtdraaien. Het aandeel van de Nederlandse woningcorporaties in de nieuwbouw was ook in 2013 weer meer dan 50%. Dat is iets om trots op te zijn en niet zonder slag of stoot op te geven. Investeringen doorzetten Woonpartners behoort tot de verhoudingsgewijs financieel sterkste woningcorporaties van het land. Dat blijkt onder meer uit onze relatief lage financieringslasten. Bij ons meerjarenbeleidsplan hebben wij rekening gehouden met de sterk verslechterde omstandigheden op de woningmarkt. Wij kunnen onze investeringen in energiebesparende maatregelen en nieuwbouw de komende jaren daarom nog op een stevig niveau voortzetten. Veel woningcorporaties hebben inmiddels aangegeven hun nieuwbouwinvesteringen te verminderen. Woonpartners volgt deze trend de komende tijd niet. Wij hebben prestatie- afspraken gemaakt met onze gemeenten en zijn contracten aangegaan met bouwers en aannemers. Die afspraken willen we ook nakomen. Wij zijn een corporatie die een stootje kan hebben. We werken met onze medewerkers aan een sober en doelmatig woningbeheer en hebben tijdig geanticipeerd op de Haagse beleidsmaatregelen. Onze organisatie heeft zich altijd al gericht op de kerntaken in de volkshuisvesting. Ook onder de actueel slechte omstandigheden zullen wij de koers, zoals opgenomen in ons meerjarenbeleidsplan, dan ook vasthouden. Wij nemen als organisatie juist nu onze verantwoordelijkheid. Dit is ook in het belang van de werkgelegenheid in de regio waarin wij werken. Onze inzet is gericht op prettig wonen voor huurders en het bieden van goede en betaalbare woonruimte aan woningzoekenden. Onze investeringen in nieuwbouwprojecten zijn ook broodnodig voor de bouwsector, die het nu bijzonder moeilijk heeft door de sterk verminderde opdrachtenportefeuille. Wij zetten daarom in ieder geval de komende 3 jaar onze plannen ongewijzigd door. Als de Verhuurdersheffing na evaluatie in 2016 ongewijzigd wordt voortgezet, zal Woonpartners in de periode na 2017 genoodzaakt zijn om het investeringsniveau aan te passen. Doc. nr /# 11

12 Nieuwe oplossingen: coöperatieve samenwerking In moeilijke tijden als deze is het zoeken naar nieuwe mogelijkheden voor samenwerking en het bundelen van investeringskrachten essentieel. Coöperatieve samenwerking is daar een goed voorbeeld van. Een coöperatie (niet te verwarren met corporatie) geeft ketenpartners en bewoners meer eigen verantwoordelijkheid en activeert partijen. Coöperaties kunnen in de huidige omstandigheden mogelijk een goed alternatief zijn voor het kopen van een woning of het huren van een markthuurwoning. Ook onderzoeken we de mogelijkheden van coöperatieve samenwerking met zorgpartijen en bij projecten waar de scheiding van wonen en zorg aan de orde is. Doc. nr /# 12

13 3. Ontwikkeling, verwerving en verkoop van vastgoed 3.1 Nieuwbouw In het meerjarenbeleidsplan zijn voor nieuwbouw de kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen geformuleerd. De aantallen te slopen en te realiseren woningen in verschillende segmenten zijn benoemd voor deze beleidsperiode. In onderstaande tabel is weergegeven wat de stand van zaken ultimo 2013 is. MJB Totaal opgeleverd en in voorbereiding Opgeleverd t/m 2013 In aanbouw ultimo 2013 Prognose start bouw/sloop 2014 Prognose start bouw/sloop 2015 Sociale huur Markthuur Koop vrije sector Koop/MGE Sloop MGE = Maatschappelijk Gebonden Eigendom In de tabellen zijn de concrete plannen opgevoerd en plannen waarvoor concrete productieafspraken zijn gemaakt. Het overzicht laat zien dat Woonpartners in de sociale huur, de kerntaak, zelfs voor loopt op de verwachtingen uit het meerjarenbeleidsplan. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de woningen waarvan de bouw start in 2015 niet allemaal in 2016 zullen worden opgeleverd. Maar ook met die kanttekening kan worden gesteld dat het bereiken van de doelstellingen onverminderd in zicht blijft. Hetzelfde geldt voor de markthuurwoningen. De nieuwbouw van koopwoningen (zowel in de vrije sector als MGE-woningen) wordt alleen voorzien in De Triangel in Waddinxveen en in Gouda Oost. De aantallen blijven evenals in de afgelopen jaren achter op het meerjarenbeleid doordat de productie zich in deze beide plangebieden door de marktsituatie over een langere periode uitstrekt. Daarnaast worden in Gouda Oost in de eerste fase wat meer huurwoningen (zowel sociale huurwoningen als markthuurwoningen) gerealiseerd om bij aanvang voldoende volume te kunnen realiseren. Een overzicht van de afzonderlijke nieuwbouwprojecten in uitvoering en/of in voorbereiding ultimo 2013 is terug te vinden in bijlage 3. In dit overzicht staan de projecten die zijn opgeleverd in 2013, die eind 2013 nog in aanbouw waren en die vergaand uitontwikkeld zijn (verwachte start bouw in 2014). Woonpartners Midden-Holland heeft in 2013 geen woningen met stichtingskosten hoger dan ,- opgeleverd. In 2013 heeft Woonpartners Midden-Holland de grond aangekocht voor 22 appartementen in het project de Gouwe Oever in Boskoop. Bovendien is de grond aangekocht voor 126 appartementen en eengezinswoningen in het Centrumplan in Waddinxveen. In Gouda Oost zijn in 2013 in het tweede deel van het Zuidelijk Stempel West 66 woningen gesloopt, nadat in het eerste deel in 2012 al 122 woningen zijn gesloopt. Voor het volgende deel, het Zuidelijk Stempel Oost 1e fase, is de peildatum sloop op 1 december 2013 vastgesteld. Deze woningen zullen medio 2015 worden gesloopt. De planning loopt hiermee voor op de planning zoals die bij het meerjarenbeleidsplan is gehanteerd, vandaar dat het totaal hoger is. Woonkeur Woonpartners heeft aan nieuwbouw de kwaliteitsnorm `Woonkeur` gekoppeld. Door overeenkomstig dit keurmerk te ontwerpen, leveren we een bijdrage aan duurzame en levensloopbestendige woningbouw. Per project wordt bekeken hoe en in welke mate deze aspecten meegenomen zullen worden. Doc. nr /# 13

14 In 2013 heeft dat geresulteerd in (gedeeltelijk) bouwen onder Woonkeur bij: De Parkwachters in Boskoop de Gouwe Oever in Boskoop Alblaslocatie in Waddinxveen Centrumplan in Waddinxveen Trends en ontwikkelingen Voor de crisis (2008) stegen de stichtingskosten van huurwoningen in Nederland gestaag. Doordat de effecten van de crisis vertraagd optreden in de kostenontwikkeling in de nieuwbouw, is die trend ook daarna nog doorgezet, ook in de corporatiesector. Pas in 2012 is daarin een kentering gekomen. In de regio Rijnstreek/Midden Holland/Alblasserwaard is dit waarneembaar, zij het dat de relatief lage productie door corporaties in de regio een vertekend beeld geeft. Een enkel project beïnvloedt de cijfers daardoor sterk, vooral als naar verhouding veel dure (markt)huurwoningen zijn gerealiseerd. Dit geldt ook voor Woonpartners. Afgezet tegen het landelijke en regionale gemiddelde lagen de stichtingskosten van nieuwbouwwoningen van Woonpartners in de jaren 2010 t/m 2012 relatief hoog. Woonpartners heeft in die periode relatief veel dure markthuurwoningen gerealiseerd. Bovendien werden in deze jaren verschillende projecten opgeleverd die al vóór of in het begin van de crisis waren voorbereid en aanbesteed. Dat neemt niet weg dat onder de huidige omstandigheden de kosten omlaag moeten en kunnen. Die trend is in 2013 ingezet. De gemiddelde stichtingskosten per gerealiseerde woning zijn ten opzichte van 2012 met circa ,- gedaald. Voor 2014 wordt een verdere daling verwacht met circa ,-. We werken daarmee naar structureel lagere normen voor de stichtingskosten. De verlaging van de kosten wordt in eerste instantie door de markt bepaald. Door belangrijke efficiencyslagen in de bouwsector kan gunstiger worden aanbesteed. Daarnaast is de concurrentie groot, wat op dit moment doorwerkt in lagere prijzen. Dit laatste onderdeel is conjunctuurgevoelig; het effect van de grotere efficiency is blijvend. Naast het voorgaande is ook de grootte van de woningen van invloed op de stichtingskosten. Tot voor kort werden de gerealiseerde woningen steeds groter in oppervlakte en inhoud. Dit is deels veroorzaakt door bouwbesluiteisen, maar vooral door het opstapelen van eisen en wensen. Vooral hierin is de laatste jaren een kentering gekomen. Onder andere ingegeven door de crisis wordt steeds beter gekeken naar de demografische ontwikkelingen in ons land. De trend is duidelijk en tekent zich voor de komende jaren steeds scherper af. Het aantal eenpersoonshuishoudens neemt in heel Nederland zeer sterk toe (met circa 40% tot het jaar 2040!). Aanvankelijk neemt het aantal tweepersoonshuishoudens ook toe (met circa 10% tot het jaar 2025), maar daarna neemt het aantal weer af tot het huidige niveau. Het aantal meerpersoonshuishoudens neemt iets af of blijft stabiel. De vraag naar kleinere, betaalbare woningen is nu al groot (voornamelijk starters komen nauwelijks aan bod) en zal alleen nog maar toenemen. Ondanks het feit dat onze regio meer grotere gezinnen kent, zal zich het voorgaande eveneens in ons werkgebied manifesteren. Ook Woonpartners heeft de laatste jaren steeds ruime nieuwbouwwoningen gerealiseerd, gericht op (doorstromende) gezinnen. De komende jaren zullen wij ons meer gaan richten op kleinere woningen, die natuurlijk wel aan alle hedendaagse eisen op het vlak van comfort en leefgenot zullen voldoen. 3.2 Verwerving van vastgoed Verwerving woningen in Gouda Oost In samenwerking met de gemeente worden de woningen en winkels aan de Eendrachtsweg en de De Rijkestraat actief aangekocht. De woningen worden na aankoop tijdelijk verhuurd en daarna gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw in deze wijk. Voor de herontwikkeling van het Zuidelijk Stempel West zijn vrijwel alle woningen verworven, waardoor de ontwikkeling van dit deelgebied door kan. Voor het Zuidelijk Stempel Oost is ook een groot deel van de woningen verworven. De gesprekken worden verder voortgezet om de resterende woningen te verwerven, zodat deze gelijktijdig met de huurwoningen in dit plandeel gesloopt kunnen worden. Doc. nr /# 14

15 In het Middengebied loopt de verwerving stroef en is tot nu toe slechts een enkele woning en winkel verworven. De inspanningen om tot verwerving te komen worden hier onverminderd voortgezet, waarbij als het nodig is ook onteigening zal worden ingezet. 3.3 Wijkontwikkeling De gemeente Gouda, Mozaïek Wonen en Woonpartners Midden-Holland werken samen aan leefbaarheid en sociale samenhang in de wijken Korte Akkeren en Gouda Oost. De kosten hiervoor worden gezamenlijk gedragen. De inzet is activiteiten te ondersteunen vanuit een interactie en in samenspraak met betrokken partijen in de wijk zoals bewoners, ondernemers en instellingen. De volgende overlegstructuur wordt hierbij aangehouden: Stuurgroep Wijkontwikkeling Procesmanagers Redactieteam Nieuwsbrieven In 2013 zijn twee nieuwsbrieven uitgebracht met informatie voor Gouda Oost en Korte Akkeren en is een special voor Gouda Oost uitgegeven. Bij de fysieke planontwikkeling wordt nauw samengewerkt met de Werkgroep Wijkontwikkeling van het Wijkteam Gouda Oost. Doordat de plannen steeds meer richting uitvoering gaan, wordt meer op projectniveau gecommuniceerd. Voor Gouda Oost is in november een algemene informatiebijeenkomst gehouden die goed bezocht werd. Dit zal tenminste jaarlijks worden herhaald. In Korte Akkeren is Woonpartners in 2013 gestart met het bouwrijp maken van het Margrietplein. De overige projecten in deze wijken stonden meer in het teken van leefbaarheid zoals de PortiekPortiers en de begeleiding van multiprobleemgezinnen in de te slopen flats. Voor de 66 huishoudens uit de derde fase van het Zuidelijk Stempel is een informatiebijeenkomst over de herhuisvesting gehouden. Inmiddels is bij al deze huishoudens een woonwenseninventarisatie gehouden. 3.4 Verkoop van vastgoed Verkoop bestaand bezit De doelstelling van verkoop van 15 woningen in 2013 is vertaald naar een bedrag (target) van ,-. Tegen de verwachting in is in 2013 relatief veel verkocht; in totaal 36 woningen. De target is daardoor met een totaal ontvangen bedrag van ruim ,- ruim overschreden. Daarmee wordt invulling gegeven aan de gewenste kasstroom voor de investeringen volgens het meerjarenbeleidsplan. De verkoopresultaten 2013 zijn weergegeven in onderstaande tabel. Gouda Waddinxveen Zuidplas Totaal Aan zittende huurder Aan andere huurder Op de vrije markt Totaal verkochte huurwoningen Verkocht nog niet geleverd Te koop staande woningen ultimo Verkoop nieuwbouw In 2013 zijn geen nieuwbouw koopwoningen gerealiseerd en/of verkocht. Doc. nr /# 15

16 3.5 VvE-beheer In 2013 is het SKW-certificaat voor VvE-beheer, waarborg voor kwaliteit, wederom behouden. In de gemeenten Waddinxveen, Gouda en Zuidplas voert Woonpartners het beheer voor 31 VvE s. Onderstaand overzicht geeft de aantallen VvE s in beheer en daaronder vallende appartementsrechten ultimo 2013 weer. Aantal VvE s in beheer (*) Aantal appartementsrechten Gouda Waddinxveen Zuidplas Totaal (*) naast de VvE s in deze tabel worden ook een multifunctioneel gebouw in Moordrecht beheerd en een stichting voor een woonomgeving in Waddinxveen, zonder appartementsrechten. In 2013 zijn 20 VvE s overgegaan op een vernieuwd en efficiënter beheercontract. In 2014 verwachten we een toevoeging aan de portefeuille van 4 VvE s in Boskoop (gemeente Alphen aan den Rijn). Doc. nr /# 16

17 4. Wonen, zorg en welzijn 4.1 Inleiding Woonpartners ziet het als haar taak om in haar werkgebied te zorgen voor veilige en vitale wijken. Daarnaast willen we in samenwerking met ketenpartners zorgen voor de meer kwetsbaren in de samenleving en willen we kansen bieden, met name aan jongeren. Door bezuinigingen en het scheiden van wonen en zorg komen kwetsbaren in de samenleving steeds verder onder druk te staan. Dit speelt ook onder onze huurders en woningzoekenden. Woonpartners staat hierin niet aan de zijlijn, maar is een actieve speler in het netwerk van wonen, zorg en welzijn in de vier gemeenten waar zij werkzaam is. Daarnaast zal Woonpartners niet schromen om daar waar het nodig is ook initiatief te nemen. Leefbaarheid Woonpartners verdeelt haar leefbaarheidsinspanningen naar de wijken, waar zij werkzaam is. De inzet over die wijken wordt verdeeld naar gelang de problemen in die wijk en de mate waarin de bewoners participeren. Leefbaarheid heeft twee pijlers: fysieke leefbaarheid (het schoon, heel en veilig houden van de leefomgeving ) sociale leefbaarheid (activiteiten om cohesie te verbeteren en kwetsbaren een steuntje in de rug te geven). Woonpartners is op vele plaatsen gemotiveerd bezig met het bevorderen van de leefbaarheid in de omgeving van haar bezit. Een lijst van alle leefbaarheidsinitiatieven waar Woonpartners bij betrokken is, staat op de website. Via deze QR-code komt u bij de juiste pagina. In het bijzonder zijn we trots op de volgende initiatieven: De Dag van de Betrokken Huurder Veel van de huurders van Woonpartners zijn actief in bewonerscommissies en in de huurderskoepels. Daarnaast hebben we zeer loyale huurders die al meer dan 40 jaar huren van Woonpartners. Om deze twee groepen én de vrijwilligers van het Anne Frank Centrum een blijk van waardering te geven is dit jaar De Dag van de Betrokken Huurder georganiseerd. Het was een feestelijke bijeenkomst, met veel actieve workshops, een uitvoering van het mannenkoor Gouda s Liedertafel en een woord van dank door de adjunct-directeur. Dit evenement is voor herhaling vatbaar; de middag werd door de circa 200 aanwezigen zeer gewaardeerd. De afronding van het groot onderhoud aan de Burgemeester Gaarlandtsingel In dit complex is door Woonpartners een zeer intensief grootonderhoudsproject uitgevoerd. Dit gaf veel overlast voor de bewoners, zij moesten bovendien tijdelijk hun huis verlaten. De bewoners hebben bij de afronding van het project samen 4 tegelmozaïeken gemaakt, die zijn opgehangen aan de gevels van de woonblokken. Ook zijn de achterpaden aangepakt. De woningen voldoen weer aan de eisen van deze tijd, de buurt is opgeknapt en we hebben er weer een actieve bewonerscommissie bij. Taallessen Kort Haarlem Na het filmproject No Show is in Kort Haarlem in samenwerking met de gemeente Gouda en het wijkteam gestart met de organisatie van gemeenschappelijke taallessen. In eerste instantie zouden deze taallessen in t Spant plaatsvinden. Hier rekent Woonpartners geen huur voor. Na het Doc. nr /# 17

18 sloopbesluit voor t Spant moesten de initiatiefnemers uitwijken naar een andere (betaalde) locatie. Woonpartners heeft daarom besloten om dit initiatief met een kleine bijdrage te ondersteunen. Door de taallessen hebben de bewoners in de wijk elkaar beter leren kennen en is tegelijkertijd gewerkt aan verbetering van de taalvaardigheden. Vernieuwen leefregels Naar aanleiding van het grootonderhoudsproject aan de Burgemeester Gaarlandtsingel zijn in samenwerking met de Bewonerscommissie de leefregels gemoderniseerd en op aansprekende wijze onder de aandacht van de bewoners gebracht. Dit gebeurde in de vorm van grote borden met pictogrammen en tekst. Soortgelijke borden zijn inmiddels ook in een groot aantal andere complexen van Woonpartners aangebracht. Inbraakpreventie Oud Achterwillens Gouda Woonpartners heeft samen met Promen en Politie Hollands Midden de huurders in deze wijk een pakket inbraakbeveiliging aangeboden voor een (zeer) gereduceerde prijs. Totale uitgaven voor leefbaarheid in 2013, ten opzichte van de begroting, zijn als volgt: Begroot in Gerealiseerd in Sociaal Fysiek Overige uitgaven Fysiek bij projecten Totaal , Opmerkelijk hieraan is dat de uitgaven voor sociale leefbaarheid voor 70% plaatsvinden in Gouda. Dit is te verklaren doordat Woonpartners in Gouda te maken heeft met wijken waar de woonomgeving meer onder druk staat dan in ons overig bezit. 4.2 Wonen, zorg en welzijn in Gouda Hoogtepunten uit de wijkaanpak Gouda Oost In 2013 zijn de bewoners van drie flats, uit de tweede fase van de herstructurering van het Zuidelijk Stempel West, begeleid bij hun verhuizing. Alle 66 huishoudens konden zonder gerechtelijke tussenkomst verhuizen. Naast de begeleiding van de bewoners naar een andere woning, is er tijdens dit traject ook oog geweest voor eventuele sociale problematiek van de huurders. Juist in zo n intensief traject wanneer mensen moeten verhuizen, komen problemen die anders onopgemerkt blijven aan de oppervlakte. Samen met ketenpartners wordt dan gekeken of er met de bewoners aan een oplossing gewerkt kan worden. In de fase waarin de woningen leegkomen, is door Woonpartners zelf de tijdelijke verhuur geregeld. Woonpartners ziet tijdelijke verhuur als een middel om de leefbaarheid in de woonomgeving van te slopen flats zo lang mogelijk te borgen. Om een zo optimaal mogelijk resultaat te bereiken, is het noodzakelijk dat de eigen organisatie de tijdelijke verhuur op zich neemt. De resultaten zijn positief. Anders dan in de eerste fase was de leefbaarheid tot vlak voor sloopdatum zeer goed. Doc. nr /# 18

19 Nelson Mandela Centrum Een grote wens van omwonenden en gebruikers van het Nelson Mandela Centrum is de realisatie van een wijkeethuis. Hiertoe zijn plannen uitgewerkt en een aantal vrijwilligers heeft zich opgeworpen om de benodigde financiële middelen bij elkaar te zoeken. Inmiddels is er vanuit het wijkbudget voor Gouda Oost en het Oranjefonds geld toegezegd waardoor de uitbreiding van de keuken in 2014 zo goed als zeker doorgang zal vinden. Woonpartners verzorgt hiervoor het installatiewerk. PortiekPortiers In het project PortiekPortiers worden kinderen tussen 7 en 12 jaar door de huismeesters van de woningcorporaties bewust gemaakt van hun leefomgeving en leren ze hoe ze die schoon, heel en veilig kunnen houden. Dit project is in eerste instantie opgestart door professionals van De Bakkerij. Inmiddels wordt dit volledig begeleid door een huismeester van Woonpartners en een huismeester van Mozaïek Wonen. Oud-Achterwillens In Oud-Achterwillens is een nieuw en zeer actief wijkteam opgestaan dat dankbaar gebruik maakt van het wijkgebouw de Bühne. Woonpartners werkt intensief samen met het wijkteam en gemeente. Zo is er een project rondom burgerschap gestart en hebben de gebruikers het interieur van de Bühne zelf een frisse uitstraling gegeven. Kort Haarlem Op 8 maart 2013 vond de première plaats van de film No Show. In deze film wordt aandacht besteed aan een aantal bewoners van onze woningen in Kort Haarlem én aan de activeringsprojecten in deze wijk. Deze film heeft voor veel publiciteit gezorgd. De sociale activering heeft na de film volop vervolg gekregen, met onder andere een markt en een kerstactie. Maatschappelijke taken/ketensamenwerking Project aanpak woonfraude De samenwerking met de gemeente Gouda bij de bestrijding van woonfraude verloopt in goede harmonie. In 2013 vond een GBA-bewonersanalyse plaats van de 66 herstructureringswoningen 3 e fase Gouda Oost. Deze analyse heeft geleid tot 21 huisbezoeken. De geconstateerde onrechtmatigheden zijn opgelost voordat de daadwerkelijke inventarisatiegesprekken in het kader van de uithuizing plaats hebben gevonden. In 2013 zijn 49 meldingen van woonfraude onderzocht, waarbij in 12 gevallen uiteindelijk sprake bleek van een rechtmatige woonsituatie. De resterende 37 onderzoeken hebben geleid tot de volgende resultaten: 2 ontruimingen, 8 verzoeken tot inwoning, 11 waarschuwingen en 12 huuropzeggingen. Daarnaast hebben we voor 4 huishoudens - in overleg met de bewoners - onze ketenpartners ingeschakeld om de sociale problematiek aan te pakken. Woonfraudeonderzoeken vinden niet alleen in Gouda plaats, maar bij melding ook in Waddinxveen (2013: 3 onderzoeken). Bij adressen waar zorgwekkende situaties worden aangetroffen, wordt standaard contact opgenomen met het meldpunt zorg en overlast van de GGD. Doc. nr /# 19

20 Samenwerking met ketenpartners In 2013 is actief bijgedragen aan de volgende projecten en overleggen: Top60 aanpak tegen plegers van high-impact criminaliteit convenant aanpak extreme overlast Jongeren onder dak, een pilot project om het leven van zwerfjongeren weer op de rit te krijgen en voor huisvesting te zorgen Jeugdagenda (activiteiten in dit kader staan in het hoofdstuk onder wonen, leren en werken genoemd) opzetten van een tweede kansbeleid dat handen en voeten geeft aan het huisvesten van (in potentie) overlastgevende huurders convenant voorkoming huisuitzetting Zorgdakcontracten Signaleringsoverleg Zorg en overlast Platform armoedebestrijding maatjesproject Brede School Goudse Weekendschool (als oprichter en actieve deelnemer) Buurtbemiddeling wijkteamoverleg en overleg tussen de voorzitters van de wijkteams convenant aanpak inbraakpreventie met Politie Hollands Midden, Promen, Mozaïek Wonen en de gemeente Gouda 4.3 Wonen, zorg en welzijn in Waddinxveen Hoogtepunten uit de wijkaanpak Huismeesters In de complexen aan de Wingerd, de Havikhoek en de Kerkweg Oost heeft een jaar lang een huismeester toegezien op de fysieke leefbaarheid van de complexen. Om dit voort te kunnen zetten zou 70% van de bewoners bereid moeten zijn om via de servicekosten bij te dragen aan dit doel. Dit percentage is bij geen van de complexen behaald. Het project is daarom beëindigd. Anne Frank wooncomplex Het Anne Frank woongebouw wordt gerevitaliseerd. Dit bouwproject heeft een grote impact op de oudere bewoners. Daarom wordt veel en intensief gecommuniceerd met de bewoners, zowel voorafgaand aan als tijdens het project. Bij elke ingreep wordt gekeken hoe deze met zo min mogelijk overlast uitgevoerd kan worden. Zo worden de galerijen per verdieping opgeknapt, zodat de periode van overlast beperkt blijft. Anne Frank zalencentrum Het zalencentrum vervult nadrukkelijk een rol als centrum voor ouderenwelzijn in Waddinxveen. Samen met Palet Welzijn zorgt Woonpartners voor een groeiend activiteitenaanbod voor de senioren in Waddinxveen. Een mooi voorbeeld hiervan is de maaltijdservice tijdens lunchtijd. Senioren kunnen tegen een vriendelijk tarief een gezonde warme maaltijd gebruiken. De achterliggende gedachte is dat ziet eten doet eten. De maaltijdservice bevordert bovendien de sociale contacten. Na een aarzelende start is het aantal vaste bezoekers snel gegroeid naar vijftien tot twintig per dag. Woonwagenlocaties Woonpartners beheert in de gemeente Waddinxveen twee woonwagenlocaties met in totaal 18 standplaatsen. De Pater Jornaweg met 14 standplaatsen wordt gecontinueerd en voor de locatie aan de Meteorenweg met 4 standplaatsen wordt in nauwe samenspraak met de gemeente gezocht naar een nieuwe locatie in de nieuw te verrijzen woonwijk Triangel. Op de locatie Pater Jornaweg stonden Doc. nr /# 20

21 drie wagens te veel. Via natuurlijk verloop wordt het aantal teruggebracht naar de toegestane omvang van 14 standplaatsen, inmiddels zijn er twee standplaatsen vrijgekomen. Ondertussen wordt op deze locatie in samenspraak met de bewoners en de beheerder gewerkt aan een plan voor verbetering van de indeling en de infrastructuur (nutsaansluitingen, verharding, groen en bergingen). De verharding en het groen zijn in 2013 aangepakt. Maatschappelijke taken/ketensamenwerking Binnen Waddinxveen werkt Woonpartners samen met veel ketenpartners. Woonpartners blijft één van de dragende krachten van de wijkaanpak en het integrale veiligheidsbeleid. In Waddinxveen is deelgenomen aan de volgende projecten en overleggen: signaleringsoverleg Buurtbemiddeling integraal veiligheidsbeleid wijkplatforms overleg met ouderenadviesraad (Zorg) aanpak eenzaamheid 4.4 Wonen, zorg en welzijn in Zuidplas Hoogtepunten uit de dorpsaanpak Schoolstraat In 2013 is actief gestart met de uitverhuizing van de resterende 3 reguliere bewoners van de woningen in de Schoolstraat. Burgemeester Klinkhamerweg Ook op de Burgemeester Klinkhamerweg is nu actief begonnen met de uitverhuizing van de 12 bewoners. Maatschappelijke taken/ketensamenwerking De in Zuidplas werkzame woningcorporaties en de gemeente hebben voor heel Zuidplas een contract met Participe voor buurtbemiddeling. Met de gemeente Zuidplas zijn over het aanbrengen van WMO voorzieningen nieuwe werkafspraken gemaakt. 4.5 Maatschappelijk & Overig Vastgoed Algemeen Het Maatschappelijk & Overig Vastgoed (M&OV) wordt gebruikt en beheerd volgens de richtlijnen uit het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBHS), zoals vastgelegd in de paragraaf over leefbaarheid. Er is in 2013 volledig inzicht verkregen in alle objecten. Daarbij zijn alle belangrijke contractuele stukken gedigitaliseerd. Op basis hiervan zijn per object voor 2014 begrotingen voor onderhoudskosten en overige kosten opgesteld. De portefeuille M&OV is in september 2013 ondergebracht bij de afdeling Klantinformatie & Verhuur. Doc. nr /# 21

22 Getallen M&OV (per ) per gemeente totaal aantal m² verhuurd niet verhuurd % leegstand Gouda ,7% Waddinxveen ,2% Zevenhuizen ,0% Totaal ,3% Kantoren en bedrijfsruimten voor eigen gebruik zijn niet opgenomen. Aantal m² Gouda is gestegen wegens opname Tesselschadestraat en Livingstonelaan (± 3.600m²) binnen het M&OV. Leegstand Waddinxveen is toegenomen door leegstand in afwachting van renovatie Anne Frank Centrum. (± 430m²) De totale leegstand bestaat voor 64% uit leegstand door situatie huurmarkt, voor 29% uit leegstand vanwege voorgenomen renovatie en voor 7% uit leegstand vanwege voorgenomen sloop. Soorten huurders In totaal zijn er ongeveer 80 verschillende organisaties en personen die maatschappelijk en overig vastgoed huren. Dit zijn voornamelijk zorg- en welzijnsorganisaties, scholen, peuterspeelzalen, kinderopvangorganisaties en diverse andere stichtingen. Daarnaast wordt bedrijfsmatig onroerend goed tot 150 m² verhuurd aan plaatselijke winkeliers en startende ondernemers. Huurprijsontwikkeling De gemiddelde huurprijs staat onder druk wegens de economische recessie en het feit dat veel vierkante meters in het verhuurgebied leeg staan. Daarom moet Woonpartners concurreren om huurders aan zich te binden, onder meer met een goed opleveringsniveau en een verminderde huurprijs ten opzichte van voorgaande jaren. Hierbij wordt de trend gesignaleerd dat huurders soms opzeggen met de intentie een lagere huurprijs te bedingen. Mutaties Binnen de 122 objecten M&OV vonden 18 mutaties plaats (14,8%). Het betrof 8 verhuringen van leegstaande panden, 5 in de plaats stellingen en 5 verlengingen van contracten van zittende huurders. Highlights Maatschappelijk Vastgoed Gouda Nelson Mandela Centrum: Woonpartners verhuurt alleen ruimten voor exclusief gebruik Structureel is 96% verhuurd. De incidentele verhuur van daarvoor in aanmerking komende ruimten wordt uitgevoerd door de welzijnsorganisatie Participe Gouda. Eens per kwartaal vindt een huurderoverleg plaats. In dit overleg worden alle gebouw- en huurder gerelateerde zaken besproken. Middenmolenplein 104: Getracht is de bestemming van dit pand te verruimen, hiervoor is nog geen toestemming verkregen van de gemeente Gouda. Na bijna twee jaar leegstand is in de herfst Victorysports begonnen met activiteiten in een deel van het pand. Victorysports geeft weerbaarheidstrainingen in de breedste zin van het woord. Waddinxveen Anne Frank Zalencentrum: De samenwerking met Palet Welzijn (aanbieder seniorenwerk) is verder geïntensiveerd. Beide partijen maken gezamenlijk gebruik van de keuken en vrijwilligers van Palet Welzijn werken samen met betaalde krachten van Woonpartners achter het buffet. Doc. nr /# 22

23 Bedrijfsruimte Anne Frank Centrum: Op de begane grond zijn diverse extra diensten voor bewoners gerealiseerd zoals fysiotherapie, een kapper en een voetreflexmassagesalon. Bedrijfsruimte streng Jan van Bijnenpad: De verbouwing van het woongebouw is gestart. De acht bedrijfsunits die in het woongebouw gevestigd waren, zijn uit exploitatie genomen. De ruimten zijn bij het woongebouw getrokken, om o.a. een vide, gezamenlijke zithoekjes en short-stay faciliteiten te realiseren. Highlights Overig Vastgoed Woonpartners beheert een klein aantal objecten binnen de categorie overig vastgoed. Bij dit vastgoed gaat het voornamelijk om ruimtes die onder een woongebouw gesitueerd zijn en in gebruik zijn als buurtwinkel e.d. 4.6 Betrekken van bewoners bij beleid en beheer Huurderskoepels Woonpartners heeft twee huurderskoepels: de Huurdersbelangenorganisatie Waddinxveen Zevenhuizen-Moerkapelle (HWZM) en Huurdersvereniging Woonbelang Hollands Midden (HWHM). Op directieniveau is twee keer per jaar overleg. Tijdens deze gezamenlijke overleggen met de huurderskoepels worden beleid, strategie en jaarplannen besproken en de jaarstukken ter verantwoording overlegd. In zeswekelijkse overleggen met de afzonderlijke huurderskoepels worden meer gebiedsgerichte kwesties besproken. Bewonerscommissies Eind 2013 werd samengewerkt met 33 bewonerscommissies. Met deze commissies worden zaken rondom het complexbeheer besproken. Extra aandacht is er voor het daadwerkelijk werken aan leefbare complexen. Klantarena In 2013 is voor de derde maal een klantarena georganiseerd. Met een brede vertegenwoordiging van onze huurders is gesproken over de wijze waarop Woonpartners haar planmatig onderhoud organiseert. De klantarena is een effectief middel om met bewoners in dialoog te gaan over de wijze waarop Woonpartners haar werk doet. Doc. nr /# 23

24 5. Wonen, leren en werken Activiteiten in de keten Wonen, leren en werken zijn een belangrijk onderdeel van de werkzaamheden van Woonpartners. De corporatie is er als werkgever bij gebaat dat veel jongeren zich aangetrokken voelen tot werken in de bouwsector. Daarnaast proberen wij een bijdrage te leveren om van kansarme jongeren en kinderen, kansrijke talenten voor de toekomst te maken. De onderstaande activiteiten zijn voorbeelden van werkzaamheden van Woonpartners Midden-Holland in deze keten. Onderwerp Uitwerking in 2013 Stage- en werkervaringsplaatsen bij Woonpartners is een erkend leerbedrijf. Binnen de Woonpartners organisatie is een ruim aanbod aan stage- en werkervaringsplaatsen. In 2013 hebben wij minder stageverzoeken ontvangen dan in 2012 (71 in 2013 en 85 in 2012); 17 stagiairs zijn in 2013 ook daadwerkelijk geplaatst. (23 in 2012). De stagiairs waren van de volgende onderwijsinstellingen afkomstig: Radboud Universiteit Nijmegen (4) Hogeschool Utrecht (1) Hogeschool Rotterdam (2) Hogeschool Amsterdam (1) Albeda College Rotterdam (1) ID-College Gouda (3) ID-College Leiden (1) ROC Zadkine Rotterdam (2) ROC Midden Nederland (1) Aansluiting onderwijs op de beroepspraktijk Inzet taakgestraften PortiekPortiers De Goudse Weekendschool Brede School mentor project Jeugdagenda Daarnaast is er één werkervaringsplaats gebruikt t.b.v. CVopbouw en één plek voor een re-integratietraject van de gemeente Gouda. Woonpartners is met het ID-College overeengekomen om jaarlijks vier snuffelstageplaatsen ter beschikking te stellen aan de TOP-klas (beroepsoriëntatie voortijdig schooluitvallers). In 2013 zijn hiervoor geen kandidaten aangeboden. René Mascini heeft zitting in de klankbordgroep Bouw van het ROC ID-college om zo het onderwijs beter te doen aansluiten op de beroepspraktijk. Woonpartners ondersteunt bureau Halt bij de uitvoering van taakstraffen voor jongeren. Woonpartners stelt zich tot doel om samen met ketenpartners zinvolle werkzaamheden aan te dragen. In Gouda Oost worden een 10-tal kinderen door onze huismeester opgeleid tot PortiekPortier. Zij zijn bij dit project actief bezig met het schoon, heel en veilig houden van de leefomgeving. Op initiatief van Woonpartners Midden-Holland is in februari 2010 de Goudse Weekendschool opgericht. Op de Weekendschool krijgen kinderen van jaar op zondag les van mensen die met enthousiasme vertellen over hun beroep. Woonpartners heeft de ondersteuning van de Weekendschool in 2013 gecontinueerd. Woonpartners ondersteunt het Brede School mentorproject. Woonpartners participeert in de Goudse Jeugdagenda. Doc. nr /# 24

25 Jongeren onder Dak Woonpartners participeert in de pilot Jongeren onder dak. In dit project wordt met zwerfjongeren gewerkt om hun leven weer op orde te krijgen en ze onderdak te verschaffen. Onderwerp Uitwerking in 2013 Huisvesten instanties/maatschappelijke voorzieningen in het Nelson Mandela Centrum (NMC) Herstructurering Gouda Oost Aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling In het NMC in Gouda huisvesten we het consultatiebureau, het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), een peuterspeelzaal, crèche, basisschool, jeugddependance van de bibliotheek en jongerenwerk. Bij de huishoudens die moeten verhuizen vanwege de herstructurering wordt altijd onderzocht of er probleemsituaties zijn waar Woonpartners en haar ketenpartners bij kunnen ondersteunen. Het Centrum Jeugd & Gezin (CJG) participeert hier sinds de tweede fase van de uitverhuizingen. Op deze wijze komt er extra aandacht voor situaties waar kinderen bij betrokken zijn. Indachtig de maatschappelijke taak heeft Woonpartners als ketenpartner een signalerende functie voor mogelijke kindermishandeling en huiselijk geweld. Woonpartners heeft aan medewerkers die bij bewoners thuis komen een workshop gegeven om deze signalen te herkennen. Daarnaast is een protocol opgesteld zodat onze medewerkers misstanden kunnen melden, zonder te hoeven vrezen voor hun eigen veiligheid. Doc. nr /# 25

26 6. Woningbeheer 6.1 Woningmarkt algemeen Woonpartners is actief in de gemeenten Alphen aan den Rijn, Gouda, Waddinxveen en Zuidplas. Woonpartners werkt nauw samen met de collega aanbieders van sociale huurwoningen in deze gemeenten, waaronder Trifolium (in Boskoop), Mozaïek Wonen, Mooiland, Woonzorg Nederland en Zuidrandflat (in Gouda) en Vestia en stichting De Woonmaat (in Zuidplas). Het gezamenlijk woningaanbod van de corporaties in de woonkernen Bodegraven, Driebruggen, Gouda, Moerkapelle, Moordrecht, Nieuwerbrug aan den Rijn, Reeuwijk, Waddinxveen en Zevenhuizen wordt aangeboden via de webservice WoningNet, regio Midden-Holland. Boskoop wordt thans gerekend tot het werkgebied van Holland-Rijnland, onze woningen worden bij leegkomst aangeboden door Trifolium, deze corporatie adverteert in de lokale media en via de eigen website. Woningen met een huurprijs boven de liberalisatiegrens worden ook aangeboden via en de ROS (vrije sector) module van WoningNet. Marktontwikkeling WoOn 2012 Begin 2013 verscheen de rapportage van het Woononderzoek Nederland 2012 (WoOn 2012) Wonen in ongewone tijden. Daarin wordt geconcludeerd dat het moeilijker is geworden om een woning te vinden, dat de inkomens dalen, dat koopprijzen dalen en dat de verhouding huur/koop gestabiliseerd is. Verder blijkt uit het onderzoek dat de vergrijzing evenals de stijging van het aandeel eenpersoonshuishoudens onverminderd voortzet. Voor de huursector wordt geconstateerd dat: het aanbod in het hogere huursegment en boven de liberalisatiegrens is toegenomen er een verschuiving plaats vindt richting appartementen de huursector meer en meer het domein wordt van lage inkomensgroepen en oudere alleenstaanden de huurstijging tussen 2009 en % boven inflatie lag wat bij de lage inkomensgroepen deels werd opgevangen door de huurtoeslag (netto 4%) de bijkomende woonlasten voor de nutsvoorzieningen en lokale belastingen met 4% zijn afgenomen De totale woonuitgaven stegen sinds 2009 met circa 2%. Door de gestegen woonuitgaven en de dalende inkomens liep de huurquote op van 23% naar 26% en de totale woonquote van 34% naar 36%. De goedkope scheefheid (hogere inkomens in het sociale segment) is met 12% aanzienlijk gereduceerd. Voor de koopsector wordt geconstateerd dat de prijzen al ongeveer 5 jaar op rij dalen. In vergelijking echter met de enorme prijsstijgingen in de jaren daarvoor, is de daling beperkt. De netto woonuitgaven voor eigenaren/bewoners namen toe met 4%, dit werd deels gecompenseerd door dalende bijkomende lasten (-3%). De koopquote ging van 16% naar 17% en de totale woonquote van 24% naar 25%. De kwetsbaarheid van de koopsector wordt geïllustreerd door het feit dat ultimo 2012 bij circa huishoudens de hypotheek inmiddels hoger was dan de waarde van de woning. Er wordt minder verhuisd (-19%). Deze stagnatie raakte huiseigenaren meer dan huurders. De doorstroming in de koopsector is bijna gehalveerd (-47%) en in de huursector daalde de doorstroming met 15%. Het gevolg is dat het aantal huishoudens dat een verhuiswens heeft flink is toegenomen (+14% t.o.v. 2009). Dit vertaalde zich maar beperkt in het aantal actief woningzoekenden (+5%). In dit stuwmeer van woningzoekenden zijn eigenaren/bewoners en mensen boven 45 jaar sterk vertegenwoordigd. De huursector is daarbij meer in trek. De belangstelling voor kopen onder huurders Doc. nr /# 26

27 en starters is afgenomen. Nog niet duidelijk is of dit een structurele verandering betreft of slechts een conjuncturele dip. De gevolgen van de maatschappelijke ontwikkelingen rond de zorg, onder meer het scheiden van wonen en zorg en het langer zelfstandig moeten blijven wonen, is nog niet in het WoOn-onderzoek zichtbaar. Maar het spreekt voor zich dat het aandeel huishoudens dat zelfstandig woont ook hierdoor zal toenemen. Het wordt bovendien lastiger om deze groep goed te huisvesten, omdat dit bewoners zijn die meer aandacht nodig hebben. De woningmarkt in het werkgebied van Woonpartners wordt nog steeds gekenmerkt door een tekort aan woningen. Woning zoeken/toewijzen Voor het gebied waar de woningen via WoningNet worden aangeboden zijn meer gedetailleerde marktgegevens bekend. Ultimo 2013 stonden voor de regio Midden-Holland woningzoekenden bij WoningNet ingeschreven en het aantal is daarmee vrijwel stabiel gebleven. Het aandeel ingeschreven woningzoekenden met belangstelling voor een huurwoning steeg van naar Een toename van 2,4%. De belangstelling voor koop- en huur daalde van 631 naar 578 (-8,4%) en de belangstelling voor koop daalde nog verder van 273 naar 241 (-11,7%) woningzoekenden. Het aandeel starters onder de woningzoekenden is verder toegenomen (45,5%), de groep doorstromers is weer iets kleiner geworden (30%) en die van zelfstandig wonenden is het kleinst (24,5%). Op het totaal aantal ingeschreven woningzoekenden zoekt 90,9% een huurwoning, 6,4% zoekt een huur- of koopwoning en nog maar 2,7% zoekt een koopwoning. In 2008 stonden nog 17,8% van de woningzoekenden voor een koopwoning ingeschreven. Het totaal aantal aangeboden woningen (inclusief het particuliere aanbod) via WoningNet bedroeg woningen. Dat is een stijging met 25,5% t.o.v. het voorgaande jaar. Het corporatieaanbod daarin bedroeg 912 woningen. Dit aanbod lag bijna 13,2% hoger dan vorig jaar. Het aantal daadwerkelijke verhuringen bedroeg 817, een toename van 32,2% t.o.v. vorig jaar. Het verschil tussen het aantal aangeboden en verhuurde woningen wordt verklaard doordat woningen die wel in 2013 zijn aangeboden aan het einde van dat jaar nog niet waren verhuurd. Daarnaast is er een aantal woningen dat voor de tweede maal moest worden aangeboden. De slaagkans is over het hele jaar genomen gestegen van 9% naar 10% in het vierde kwartaal van 2013 (deze cijfers worden altijd per kwartaal weergegeven). Dit is volledig toe te schrijven aan de tweede helft van 2013 en wordt sterk beïnvloed door het nieuwbouwaanbod. Van de woningen wordt 66,1 % verhuurd aan starters, 26,3% aan doorstromers en 7,6% aan zelfstandig wonenden. Slaagkans: Dit is de kans dat men daadwerkelijk een woning krijgt wanneer men reageert. Het aantal verhuringen per kwartaal wordt daarbij afgezet tegen het aantal actief woningzoekenden in de te beschouwen periode. Doc. nr /# 27

28 6.2 Woningmutaties Woonpartners Verhuur Verhuurde woningen 2013 Gouda Waddinxveen Zuidplas Boskoop Eindtotaal verhuurde woningen tijdelijk verhuurde sloopwoningen tijdelijke verhuur aannemers nieuwbouw Alblas locatie nieuwbouw Parc Houtzicht nieuwbouw De Parkwachters Eindtotaal In 2013 zijn er in totaal 551 woningen verhuurd. Dat is 10% meer dan in 2012 (500). In 2013 zijn er 30 niet-daeb woningen verhuurd (dit zijn vrije sector woningen met een huurprijs boven de 681,02). Mutaties Leeggekomen woningen 2013 Gouda Waddinxveen Zuidplas Boskoop Eindtotaal bestemming reguliere verhuur bestemming verkoop bestemming sloop Totaal In 2013 zijn er in totaal 561 woningen leeggekomen. Dat is 4% minder dan in 2012 (582). Mutatiegraad 10,0 Mutatiegraad excl. nieuwbouw 5,0 0, Woonpartners Landelijk (bron: CBC) De mutatiegraad in de bestaande voorraad komt, op basis van het totaal aantal weer verhuurde woningen, voor heel 2013 op 6,9%. Woningtoewijzing DAEB woningen In 2013 heeft Woonpartners 91,4 % van de woningen met een huur tot 681,02 toegewezen aan de doelgroep met een maximaal verzamel jaarinkomen tot ,-. Hiermee wordt voldaan aan de door de minister gesteld eis dat maximaal 10% van de mutaties mag worden toegewezen aan inkomens buiten de doelgroep. In totaal 26 DAEB woningen werden toegewezen aan klanten met inkomen tussen de ,- en ,- en 12 aan de inkomenscategorie categorie boven ,-. % DAEB toewijzingen Referentie corporatie Landelijk Norm Woonpartners ,4% N.B. N.B 90% ,6% 93,0% 94,2% 90% Doc. nr /# 28

29 In 2013 verhuurde Woonpartners in totaal 541 woningen aan nieuwe huurders (in 2012: 491 woningen). Hiervan vallen 517 woningen in de categorie betaalbare huurwoningen (huurprijs tot 681,02). De toewijzingen van 541 woningen staan in onderstaande tabel. Deze aantallen betreffen alle huurwoningen, exclusief tijdelijke verhuur vanwege grootonderhoud aan aannemers. Onderstaande tabel is het standaard format van de BBSH verantwoording op basis van de huurtoeslaggrenzen, voor de verschillende huishoudgroottes. Huurprijs 2013 Leeftijd Inkomensklassen <= 374,44 > 374,44 > 574,35 totaal <= 574,35 Aantallen eenpersoonshuishoudens < 65 <= < 65 > >=65 <= >=65 > Totaal Aantallen tweepersoonshuishoudens < 65 <= < 65 > >=65 <= >=65 > Totaal Aantallen drie- en meerpersoonshuishoudens < 65 <= < 65 > >=65 <= >=65 > Totaal Totaal-generaal Bijzonderheden verhuur Reguliere sociale huurwoningen verhuren nog steeds gemakkelijk. Door het houden van groepsbezichtigingen bij lege woningen verloopt het reguliere proces in een goed tempo. In 2013 zijn twee nieuwbouwprojecten opgeleverd; project Alblas met 28 eengezinswoningen in Waddinxveen en project De Parkwachters in Boskoop met 24 appartementen. Deze woningen waren op twee na verhuurd voor oplevering. De verhuur van project de Gouwe Oever is gestart en alle 22 woningen zijn voor oplevering in 2014 al verhuurd. In Gouda Oost zijn na beëindiging van de tijdelijke huurcontracten 80 woningen overgedragen aan de sloper. Na tijden van moeizame verhuurbaarheid is er een einde gekomen aan de langdurige leegstand aan het Jan van Bijnenpad in Waddinxveen. Dit is bereikt door het aanpakken van de binnenkant van de woningen, het upgraden van het gebouw en door intensieve marketing. De voorbereiding voor de verhuur van Centrumplan Waddinxveen en Margrietplein Gouda is gestart. Bovenstaande werkzaamheden zijn gerealiseerd naast de reguliere mutaties en zonder inhuur van extra medewerkers. Doc. nr /# 29

30 Derving Huurderving ( x 1.000) Begroot 2013 Realisatie 2013 Verschil Realisatie vs begroting Regulier Vrije sector Verkoop Sloop M&OV Oninbaar Totaal Derving regulier. Dit bestaat uit de derving vanwege de reguliere mutatiewoningen. De hoogte verschilt per mutatie. De langste leegstand en daarmee de hoogste bedragen worden veroorzaakt door woningen die langer leegstaan vanwege asbest, complexe mutaties en in een enkel geval verhuurproblematiek. Derving vrije sector. De derving in de vrije sector kent twee achtergronden. Parc Houtzicht is een nieuwbouwproject waarbij in één keer een flink aantal woningen op de markt werd gebracht. De markt kan dat niet zo snel opnemen, waardoor er aanvangsleegstand ontstaat. Per ultimo 2013 stonden er nog slechts vijf woningen leeg. Daarnaast blijkt dat de vraag naar de echt duurdere woningen ( 900 en hoger) is afgenomen, waardoor meer moeite moet worden gedaan om een vrijgekomen woning weer te verhuren. Derving sloop. Het begrotingsbedrag voor leegstand vanwege sloop is aangepast. De sloopcomplexen worden tijdelijk verhuurd totdat er gesloopt gaat worden en hierdoor ontstaat nauwelijks derving. Derving M&OV. Voor het Maatschappelijk en Overig Vastgoed geldt -net zoals elders in de regio- dat het vanwege de verslechterde economische situatie en bezuinigingen bij de overheid lastig is om hiervoor huurders te vinden. Daardoor is er een aantal objecten dat lang leegstaat en derving geneert, zoals de laatste ruimte in het Nelson Mandela Centrum en het complex aan het Middenmolenplein. Het Middenmolenplein is inmiddels gedeeltelijk verhuurd. Derving oninbaar. In 2013 is er een inhaalslag gemaakt met het opschonen van de dossiers van vertrokken bewoners met een schuld. Daardoor zijn er beduidend meer voorstellen tot afboeken gedaan ten opzichte van de begroting. Leegstandsdagen per verhuring Woonpartners streeft er naar om leegkomende woningen weer binnen 25 dagen te verhuren, ter voorkoming van huurderving. Gedurende 2013 is er een verbetering te zien in het aantal woningen dat binnen de norm verhuurd is. Doc. nr /# 30

31 Norm verhuringen 2013 exclusief nieuwbouw en verhuur sloopwoningen Gouda Waddinxveen Zuidplas Totaal binnen norm verhuurd binnen 50 dagen verhuurd binnen 100 dagen verhuurd meer dan 100 dagen leeggestaan* leeg einde jaar Totaal *N.B. In het aantal woningen dat meer dan 100 dagen heeft leeggestaan zitten 19 woningen die teruggekomen zijn uit de verkoop en weer regulier verhuurd zijn. Marktsituatie De populariteit volgt uit het gemiddeld aantal reacties per aangeboden woning. Eind 2013 is de systematiek van Ontwikkelingen per markt Populariteit Aanbiedingsgraad aanbieden door WoningNet gewijzigd Daardoor neemt het aantal reacties per Gouda 61,9 85,0 72,6 4,4 3,7 2.9 woning in de toekomst af. Bij de Waddinxveen 77,1 73,2 87,7 4,1 2,8 2,7 aanbiedingsgraad gaat het om de door Zuidplas 26,3 22,5 21,1 3,1 2,3 2,3 Woonpartners verhuurde woningen. De aanbiedingsgraad geeft weer aan welke kandidaat in de rangorde de woning verhuurd wordt. Marktvraag Totaal aantal woningzoekenden gedurende het jaar 2013 Huurderscategorie Aantal Starters Doorstromers Zelfstandig wonend Totaal Inkomen tot , Inkomen > , Afhandeling urgentieaanvragen Urgenten Gouda 2013 Waddinxveen 2013 Zuidplas 2013 Totaal 2013 Totaal 2012 Totaal 2011 Aanvragen Afwijzingen Toekenningen Gehuisveste urgenten In Gouda en Waddinxveen kunnen woningzoekenden rechtstreeks bij Woonpartners terecht voor het indienen van hun urgentieaanvraag. Woonpartners werkt samen met stichting Kwadraad (sociale urgentieaanvragen) en GGD Midden-Holland (medische urgentieaanvragen). In Zuidplas verzorgt de gemeente de aanvragen voor de urgenties. Doc. nr /# 31

32 Afgifte huisvestingsvergunningen Voor de gemeenten Gouda en Waddinxveen verzorgt Woonpartners de afgifte van de huisvestings-vergunningen. Dit doet zij op basis van overeenkomsten met die gemeenten niet alleen voor de door haar zelf verhuurde woningen, maar ook voor die van andere verhuurders en koopwoningen. In de gemeente Zuidplas worden alleen vergunningen afgegeven voor de woningen die Woonpartners zelf verhuurt. Huisvestingsvergunningen Gouda Waddinxveen Zuidplas Huurincasso x Huurachterstand (in 1000) Huidige huurders Vertrokken huurders 300 1e kw-12 2e kw-12 3e kw-12 4e kw-12 1e kw-13 2e kw-13 3e kw-13 4e kw-13 We zien een overschrijding van 0,13% (=1,13%, norm is 1,00%) in de huurachterstanden bij zittende huurders. Vanaf het 2e kwartaal zien we een stijgende trend in de huurachterstand bij zittende huurders. Ondanks dat de medewerkers klanten met huurschuld actief blijven benaderen en er ook regulier s avonds wordt nagebeld, blijft deze achterstand licht stijgen. De dalende trend bij huurachterstanden vertrokken bewoners zet door en zit onder de norm. Dit is vooral ontstaan door afboekingen als derving oninbaar. Ontwikkeling huurachterstanden x Periode Totaal Huidige huurders Vertrokken huurders % van de jaarhuur (huidige huurders) Aantal 1e kw ,15% 541 2e kw ,07% 488 3e kw ,15% 564 4e kw ,09% 538 1e kw ,04% 548 2e kw ,02% 488 3e kw ,05% 480 4e kw ,13% 553 Doc. nr /# 32

33 1,5 Huurachterstand in % van de jaarhuur 1,0 0,5 0, Woonpartners Landelijk (bron: CBC) Ontruimingen Aantal ontruimingen Aangezegd (2013) Geëffectueerd (2013) Aangezegd (2012) Geëffectueerd (2012) e kw t/m 2e kw t/m 3e kw t/m 4e kw Ontruimingen per jaar Ontruimingen aangezegd Ontruimingen geëffectueerd Het aantal aanzeggingen is ten opzichte van de voorgaande jaren gedaald en het aantal daadwerkelijke huisuitzettingen blijft stabiel. Dit komt door de inzet van de medewerkers huurincasso en door de samenwerking met derden, zoals overeengekomen in het convenant Voorkoming Huisuitzetting in Gouda. Belangrijke steunpunten zijn verder de Meldpunten Zorg en Overlast in Waddinxveen en Zuidplas. Woonpartners ziet een huisuitzetting als laatste middel om een huurbetalingsprobleem te beëindigen en gaat daar terughoudend en zorgvuldig mee om. In het geval van hennepplantages (2 in 2013) wordt wél stevig doorgepakt. Huurverhoging per 1 juli 2013 De huren bij Woonpartners stegen per 1 juli 2013 met het niveau van de inflatie, te weten 2,5%, verhoogd met een opslag van 1,5%. Die opslag is een gevolg van de door het Rijk opgelegde verhuurdersheffing, een extra belastingmaatregel. De totale huurverhoging kwam daarmee op 4%. Woonpartners heeft in 2013 geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de huren inkomensafhankelijk te verhogen. Woonpartners is van mening dat niet het inkomen bepalend moet zijn voor de hoogte van huur, maar de kwaliteit van de woning. Doc. nr /# 33

34 Er was een aantal verhuureenheden met een lager huurverhogingspercentage, bijvoorbeeld: tijdelijke huurcontracten vrije sector huurwoningen, met een contractueel andere afspraak over de huurverhoging woningen die door een te hoge huurstijging duurder zouden worden dan de maximaal redelijke huur M&OV-panden met een contractueel andere afspraak over de huurverhoging. Hierdoor blijft de totale huurverhoging onder het toegestane maximum. 6.3 Onderhoud Planmatig Onderhoud (PO) De tijdelijke stimuleringsmaatregel die de BTW verlaagt van 21% naar 6% op arbeid leverde in 2013 circa ,- extra budgetruimte in PO en circa ,- in dagelijks onderhoud (DO). Deze ruimte is ingezet om de belangrijkste prioriteiten die voor 2014 waren gepland al in 2013 uit te voeren. De extra werkzaamheden zijn aanvullend op het PO 2013 voorbereid en uitgevoerd. Ten behoeve van de klantcommunicatie en -informatie is de planning van de uit te voeren PO werkzaamheden voor 2014 per complex, voorzien van een toelichting op de werkzaamheden, op de website geplaatst. Het gebruik van het Klanten Informatie Systeem (KIS) en meer aandacht voor nazorg hebben bijgedragen aan een verbetering van de klantencontacten en een verbeterde vastlegging van de klantcontacten en de afhandeling van nazorgpunten. In onderstaande tabel zijn alle PO investeringen zoals begroot en gerealiseerd in 2013 opgenomen, ook per genormeerde verhuureenheid (vhe). Ter vergelijking zijn de PO lasten 2012 aangegeven. Specificatie planmatig onderhoud Planmatig Onderhoud (incl. in PO begrepen PKVW en WPK) en excl. contractonderhoud Begroting in x Realisatie in x Realisatie in /vhe (*) Begroting Realisatie in x in x Realisatie in /vhe (*) (*)Woonpartners rekent voor dit jaar met genormeerde verhuureenheden. Dit aantal wordt berekend door het gemiddelde te nemen van de voorraad aan het begin van het jaar + de voorraad aan het eind van het jaar, waarbij sommige verhuureenheden slechts deels meetellen. Een garage telt bijvoorbeeld als 0,2 verhuureenheid. Het kengetal voor PO in 2013 op basis van de genormeerde vhe s komt daarmee onder de gestelde norm van 806,-/vhe. Ten opzichte van 2012 is hiermee een reductie van 30% in de planmatig onderhoudslasten gerealiseerd. Dit is vooral bereikt door aanbestedingsvoordelen (door de huidige markt), scherper prioriteren (nog beter onderscheid maken in wat echt moet en wat later kan) en een efficiëntere en effectievere aanpak in werkvoorbereiding en uitvoering. Met deze reductie is voldaan aan de organisatiedoelstelling om aan te sluiten bij de landelijke benchmark voor PO. Overigens is er extra overloop ontstaan van 2013 naar Dit is grotendeels veroorzaakt door vertraging bij Renovatie en Grootonderhoud (R/GO): projecten Anne Frank en Bomenwijk in Waddinxveen, rioleringswerkzaamheden Burgemeester Gaarlandtsingel in Gouda, asbestsaneringen PO project Tristanstraat in Gouda, R/GO project Dahliastraat in Zevenhuizen en constructieve maatregelen Vondellaan in Waddinxveen. Doc. nr /# 34

35 De landelijke benchmark CBC rekent in het PO de uitgaven voor het contractonderhoud mee. Het kengetal 2013 voor Woonpartners komt daarmee uit op 905,-/vhe Onderhoud - planmatig / vhe Woonpartners Landelijk (bron: CBC) Woningverbetering bij Planmatig Onderhoud (PO) Gelijktijdig met planmatig onderhoud is geïnvesteerd in woningverbeteringen in de Renovatie/Grootonderhoud projecten. In onderstaande tabel zijn alle investeringen zoals begroot en gerealiseerd in 2013 opgenomen, ook per genormeerde verhuureenheid (vhe). Ter vergelijking zijn de investeringslasten 2012 ook aangegeven. Specificatie Begroting in x Realisatie in x Realisatie in /vhe (*) Begroting Realisatie in x in x Realisatie in /vhe (*) Investering (*)Woonpartners rekent voor dit jaar met genormeerde verhuureenheden. Dit aantal wordt berekend door het gemiddelde te nemen van de voorraad aan het begin van het jaar + de voorraad aan het eind van het jaar, waarbij sommige verhuureenheden slechts deels meetellen. Een garage telt bijvoorbeeld als 0,2 verhuureenheid. De onderschrijding is vooral ontstaan door vertraging in de uitvoering van R/GO projecten Anne Frank en Bomenwijk in Waddinxveen. Daardoor is 0,5 mln. extra overloop ontstaan die niet in de begroting 2014 is meegenomen. Splitsing interieur- en exterieuronderhoud Om beter rekening te houden met individuele bewonerswensen en de overlast voor huurders tot een minimum te beperken, is in 2013 bij een aantal complexen het interieuronderhoud los van exterieuronderhoud uitgevoerd, in afzonderlijke projecten. Conditiemeetmethode Voor de jaarbegroting PO 2014 zijn in 2013 met de conditiemeetmethode op basis van NEN 2767 voor 23 complexen het exterieur en de gemeenschappelijke binnenruimten opgenomen. Hiermee is op objectieve wijze de onderhoudsconditie inzichtelijk gemaakt waarmee een prioriteitsstelling tussen de te onderhouden complexen is aangebracht. De Meerjareninvesteringsplanning (MIP) voor de komende 5 jaar is op basis van 4 invalshoeken (leefbaarheid, technische staat, verhuurbaarheid, financiële exploitatie) opgesteld. Inkoop en aanbesteding Het PO 2013 is, na bestuursbesluit, voor circa 30% enkelvoudig aanbesteed bij opdrachtnemers die na (klant)evaluatie van eerdere projecten de beste beoordeling hebben gekregen. De overige circa 70% van het PO 2013 is meervoudig aanbesteed. Na afronding van de PO werkzaamheden zijn de opdrachtnemers geëvalueerd. Hiermee is een begin gemaakt om een rangorde aan te brengen in de Doc. nr /# 35

36 groslijst van opdrachtnemers. De hoogst scorende opdrachtnemers zullen in de toekomst meer kans maken op vervolgprojecten. Zo wordt invulling gegeven aan verdergaande ketensamenwerking en -integratie. Klanttevredenheid en nazorg De klanttevredenheid is in 2013 gemeten door KWH. De gemiddelde jaarscore voor PO is gesteld op 7,7. Hiermee is de doelstelling van minimaal een score van 7,5 gerealiseerd. Vergeleken met andere corporaties scoort Woonpartners iets bovengemiddeld. Individuele lagere scores uit de KWH-metingen zijn als nazorgpunten afgehandeld. Het aantal oplever- en nazorgpunten is in 2013 afgenomen wat uitdrukking geeft aan een grotere klanttevredenheid. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en duurzaamheid In het kader van MVO en duurzaamheid streeft Woonpartners Midden-Holland ernaar haar activiteiten op een voor het milieu zo min mogelijk belastende wijze uit te voeren. Dit heeft, naast de gebruikelijke maatregelen op het vlak van duurzaamheid, geresulteerd in extra maatregelen in de complexen zoals in bijhorende tabel aangegeven. Maatregelen duurzaamheid Complexnummer/-naam en plaats FSC hout Loodvervangers LED verlichting Recyclebaar PVC Vogelvides (*) Waterbesparend reservoir 296 Jan van Bijnenpad in Waddinxveen x x x x 318 Eikenlaan/Bomenwijk H in Waddinxveen x x x 417 Weideplantsoen e.o. in Zevenhuizen x x x x x 447 Dahliastraat e.o in Zevenhuizern x x x 833 Burgemeester Gaarlandtsingel e.o. in Gouda x x x x x 503 de Gouwe Oever in Boskoop (nieuwbouwcomplex) x x (*) Vogelvides zijn voorzieningen om vogels te laten nestelen in nieuwe daken binnen de duurzame flora- en faunavoorzieningen. De in de komende alinea s belichte aspecten worden door Woonpartners Midden-Holland ook geschaard onder duurzaamheid en MVO. GPR-Gebouw De GPR gebouw is een methodiek om inzicht te krijgen in de milieueffecten van onderhoud en de duurzaamheid van woning- én utiliteitsbouw. Vanuit evaluatie is gebleken dat de methodiek vooral geschikt is voor Renovatie en Groot Onderhoud (R/GO) projecten vanwege de beoordeling op meerdere facetten. Dit in tegenstelling tot PO projecten die relatief eenvoudig van opzet zijn. Bij de R/GO projecten die staan aangegeven in onderstaande tabel is de GPR-gebouw methodiek toegepast. Complex Gemiddeld ambitieniveau Huidige gemiddelde score Weideplantsoen in Zevenhuizen 6,77 4,77 6, / (gedeeltelijk) Bomenwijk in Waddinxveen 7,34 5,34 6,13 Gemiddelde score na ingreep Doc. nr /# 36

37 Bij één nieuwbouw (NB) project is in 2013 de GPR-gebouw methodiek toegepast: Complex Gemiddeld ambitieniveau 503 de Gouwe Oever in Boskoop 7,20 7,46 Gemiddeld behaalde score Energetische maatregelen Woonpartners Midden-Holland heeft zich geconformeerd aan het Convenant Energiebesparing corporatiesector om in 2018 een reductie van 20% te hebben gerealiseerd in de CO² uitstoot. Eind 2013 is een CO² besparing gerealiseerd van 24,4% ten opzichte van de aanvang situatie op In 2013 zijn de maatregelen toegepast zoals in onderstaande tabel aangegeven. Maatregel Aantal woningen Aanbrengen HR++ beglazing (in woonkamer en/of keuken en/of slaapkamer en/of hal) 209 Aanbrengen dakisolatie 55 Aanbrengen spouwmuurisolatie 90¹) Aanbrengen vloerisolatie begane grond 14 ¹) Bij 36 woningen is alleen de voorgevel na-geïsoleerd. Met deze maatregelen is in 2013 een reductie van de CO 2 uitstoot gerealiseerd van 365 ton. In 2013 was een bedrag van 1,3 miljoen begroot aan uitgaven. Hiervan is uiteindelijk 1,2 miljoen gerealiseerd (gemiddeld 172,-/vhe),een bedrag dat ongeveer in lijn is met het meerjarenbeleidsplan van Woonpartners. De onderschrijding is vooral veroorzaakt door aanbestedingsvoordelen bij meerdere projecten en vertraging bij het R/GO project Bomenwijk in Waddinxveen. Een overzicht van geprioriteerde energetische maatregelen bij complexen is niet in 2013 opgesteld, zoals verwacht, maar wordt in 2014 opgesteld. Doelstelling is dat gemiddeld label B zo veel mogelijk wordt benaderd. Monitoring energiebesparing SHAERE Vanuit Aedes wordt jaarlijks de energieprestatie van de woningen gemonitord. Dat gebeurt met behulp van de energiebesparingsmonitor SHAERE (Sociale Huursector Audit en Evaluatie Resultaten Energiebesparing). Hieraan werken momenteel 244 corporaties mee. Vanaf het eerste uur in 2010 levert Woonpartners voor SHAERE datagegevens aan. Doordat de monitoring in het 2 e kwartaal van het jaar betrekking heeft op het voorgaande jaar, in dit geval 2012, is er voor dit jaarverslag 2013 nog geen actuele informatie beschikbaar. Zodra de gegevens bekend zijn zullen deze op de website van Woonpartners worden gepubliceerd. Doc. nr /# 37

38 In onderstaande tabel uit de rapportage van SHAERE zijn voor Woonpartners de resultaten over 2012 aangegeven vergeleken met In de derde kolom wordt met het percentage genoemd onder Verschil t.o.v. eerste bedoeld: de procentuele verhouding tussen de tweede kolom (2012 meting 4) en de derde kolom (2011 meting 3). Opvallend is dat de CO² uitstoot en het gasverbruik in 2012 groter zijn dan in 2011 terwijl er wel energetische maatregelen zijn uitgevoerd en het EPA labelen is doorgezet. Hiervoor is, ook na overleg met de betrokken partijen (Delto / EPA-view), geen goede verklaring gevonden. De resultaten over 2013 zullen naar verwachting leiden tot het juiste inzicht. Energie Prestatie Advies (EPA) De onderverdeling naar EPA labels van de woningen van Woonpartners is in onderstaande tabel aangegeven. Status Gelabeld Niet gelabeld Nieuwbouw (nog niet gelabeld) 28 Monument 51 Eindtotaal Het gemiddelde label van de woningen waar een energielabel is verstrekt is label D (1,61-2,00) met een waarde van 1,63. Als hierbij de woningen met een pré-label worden betrokken bedraagt het gemiddelde label ook een D met een waarde van 1,78. Alle woningen beschikken, zolang ze nog niet afgemeld zijn, over een zogenaamd leeftijdslabel. Op die manier kan altijd aan de verplichting om het label bekend te stellen worden voldaan. De woningen worden afgemeld na het aanbrengen van energetische maatregelen. Doc. nr /# 38

39 In onderstaande tabel is de verdeling van de verstrekte EPA-labels aangegeven. Verdeling verstrekte energie-labels A B C D E F G Ultimo Ultimo De grote toename van het aantal woningen met een A label wordt veroorzaakt doordat in 2013 alle nieuwbouwcomplexen zijn gelabeld. De toename van het aantal woningen met een B label wordt veroorzaakt door de R/GO projecten Burgemeester Gaarlandtsingel e.o en Elckerlycstraat e.o. te Gouda. Doc. nr /# 39

40 Dagelijks Onderhoud (DO) Specificatie dagelijks onderhoud (x1.000) Serviceonderhoud Mutatieonderhoud PKVW, WPK, overig Maatschappelijk en overig vastgoed Contractonderhoud Dagelijks onderhoud beheerd door derden Totaal Dagelijks onderhoud Af: dekking uren eigen dienst Begroting in Lasten in Lasten in /vhe (*) Begroting in Lasten in Lasten in /vhe (*) 1.900, ,- 256, , ,- 336, , ,- 189, , ,- 195,- 462,- 405,- 6,- 485.,- 442,- 98,- 71,- 97,- n.v.t n.v.t. n.v.t. n.v.t. 876,- 773,- 11,- 890.,- 796,- 115,- 56,- 70,- n.v.t. n.v.t. 80,- n.v.t , ,- 635, , ,- 692,- 541,- 582,- 83,- 541.,- -583,- -82,- Totaal Dagelijks onderhoud 3.729, ,- 552, , ,- 609,- ( *) Woonpartners rekent voor dit jaar met 7033 genormeerde verhuureenheden. Dit aantal wordt berekend door het gemiddelde te nemen van de voorraad aan het begin van het jaar + de voorraad aan het eind, waarbij sommige verhuureenheden slechts deels meetellen. Een garage telt bijvoorbeeld als een 0,2 verhuureenheid. Serviceonderhoud De kosten voor het serviceonderhoud zijn lager uitgevallen dan begroot. Belangrijke oorzaak is de lagere BTW. De uitgaven in Gouda en Zuidplas zijn ruim binnen de begroting gebleven. De kosten in Waddinxveen staan onder druk mede door vochtproblemen in de Bomenwijk, hoge uitgaven aan installaties zoals liften en rioolproblemen en badkamerrenovaties Onderhoud - service / vhe Woonpartners Landelijk (bron: CBC) Doc. nr /# 40

41 Mutatieonderhoud Het mutatieonderhoud was voor 2013 begroot op ,-. Dit was gebaseerd op gemiddelde mutatiekosten per verhuurde woning van 2.950,- bij 430 mutaties. Gerealiseerd is ,-. Een overschrijding van ,-. Deze overschrijding is vooral te verklaren door het groter aantal mutaties met kosten dan begroot (479 in 2013). Het gemiddelde van de totale mutatiekosten 2013 per verhuring kwam op 2.771,-. Aan het aanbrengen van Woonpartnerskwaliteit en het Politiekeurmerk Veilig Wonen is ,- besteed. Dit bedrag is vergelijkbaar met vorig jaar. Gemeten over het totale bezit en inclusief de kosten voor Woonpartnerskwaliteit en PKVW is dat per gewogen vhe 2013 (7.033) 246, Onderhoud - mutatie / vhe Woonpartners Landelijk (bron: CBC) Uit analyses blijkt dat vooral woningen waar asbest verwijderd moet worden en woningen met complexe mutaties veroorzakers zijn van hoge mutatiekosten. Contractonderhoud Aan contractonderhoud is in 2013 minder uitgegeven dan begroot. Dit is te verklaren uit het al eerder genoemde BTW-voordeel per 1 april Dagelijks onderhoud aan woonwagens en woonwagenlocaties De uitgaven zijn hoger dan voorgaande jaren en hoger dan begroot. Het extra bedrag is besteed aan een inhaalslag in het onderhoud van het openbare groen en bestrating, het vervangen van de openverbrandingstoestellen in de bergingen door gesloten CV-systemen en werkzaamheden aan leeggekomen standplaatsen die vanwege de komende herstructurering niet opnieuw verhuurd zullen worden. Eigen onderhoudsdienst Keuringen Mutatiewoningen worden door hiervoor gecertificeerde medewerkers van de eigen onderhoudsdienst gekeurd op veiligheid (gas en elektra). In 2013 zijn 377 keuringen verricht. Indien in een woning gevaarlijke situaties worden aangetroffen, worden deze direct doorgegeven aan de installateur of gerepareerd door de eigen onderhoudsdienst. 172 woningen zijn direct bij de keuring goedgekeurd 69 woningen konden na enkele kleine reparaties worden goedgekeurd, in sommige woningen moesten meerdere reparaties worden verricht 136 woningen zijn afgekeurd, de gebreken zijn later (door Woonpartnersservice of een andere partij) hersteld waarna de woning alsnog een goedkeuring heeft gekregen. Doc. nr /# 41

42 Productiviteit eigen dienst / afdeling De eigen onderhoudsdienst bestond in 2013 uit 7 medewerkers, allen met een eigen volledig ingerichte bus. Deze 7 medewerkers hebben in opdrachten (gemiddeld 577 opdrachten per persoon) afgehandeld, tegenover opdrachten in 2012 (gemiddeld 500 opdrachten per persoon) en opdrachten in 2011 (gemiddeld 525 opdrachten per persoon). Reparatieverzoeken In 2013 is het aantal meldingen voor serviceonderhoud ruim boven de benchmark uitgekomen. Bij Woonpartners is 1,7 melding per vhe verwerkt terwijl landelijk gemiddeld 1,4 meldingen per vhe gebruikelijk is (bron USP). Dit komt (grotendeels) doordat ook alle taken die de huismeester uitvoert als melding worden geboekt. Per 1 januari 2014 is dit veranderd. De verwachting is dat in 2014 het aantal meldingen in de buurt zal liggen van het landelijk gemiddelde. Om het proces rondom reparatieverzoeken zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, zijn in 2013 twee projecten van start gegaan: 1) Reparatieverzoeken via the cloud. Met de nieuwe website wordt het mogelijk voor bewoners om rechtstreeks hun reparatieverzoeken te melden en in te plannen. Tegelijkertijd wordt er intern een automatiseringsslag uitgevoerd die begin 2014 tot een efficiëntere inrichting van dit proces moet leiden. 2) Raamovereenkomsten in het dagelijks onderhoud. Met de aannemers in het dagelijks onderhoud werd voor de bouwkundige aannemers al met een prijzenboek gewerkt. De volgende stap is dat met alle aannemers contracten worden afgesproken waarin de prijsafspraken de hoofdmoot zijn. Ook dit project zal begin 2014 afgerond zijn. Leefbaarheid Gelijktijdig met de uitvoering van planmatig onderhoud worden fysieke maatregelen op het gebied van leefbaarheid uitgevoerd. In de begroting 2013 was een bedrag van ,- opgenomen. Door aanbestedingsvoordelen is hiervan uiteindelijk ,- inclusief BTW uitgegeven (gemiddeld 11,25/vhe). De gerealiseerde maatregelen zijn gelijkmatig verdeeld over de PO projecten in Gouda en Waddinxveen. Het betreft vooral het verbeteren van de uitstraling van algemene ruimten en trappenhuizen. Woonpartnerskwaliteit (WPK) De (minimale) kwaliteit waaraan de beheerde woningvoorraad van Woonpartners moet voldoen is vastgelegd in een kwaliteitsstandaard, de Woonpartnerskwaliteit (WPK). In 2013 is een update WPK opgesteld. Daarbij is een verdeling naar twee verschillende varianten gemaakt te weten WPK basis en WPK plus. WPK basis - basisvariant waaraan elke woning van Woonpartners moet voldoen. Het betreft een (brand)veilige en gezonde woning die bouwkundig en installatietechnisch aan vigerende wet- en regelgeving voldoet; WPK plus - variant die ingaat op specifieke wensen van de klant die binnen het beleid van Woonpartners en technisch realiseerbaar zijn tegen vergoeding van de kosten door een eenmalige bijdrage of een huurverhoging. Deze verdeling vormt een integraal onderdeel van het klantbedieningconcept van Woonpartners en speelt in op de ontwikkelingen in hedendaagse woonkwaliteit en de wensen en behoeften van de klant. In 2013 zijn 151 (geprognosticeerd 199) woningen, gelijktijdig met de uitvoering van planmatig onderhoud of mutatieonderhoud, voorzien van WPK. De onderschrijding is veroorzaakt door lagere deelname van huurders dan geprognosticeerd en doordat een deel al bij DO gerealiseerd bleek te zijn. Doc. nr /# 42

43 Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW) In 2013 zijn circa 400 aanbiedingen PKVW gedaan aan huurders. Bij 92 woningen zijn PKVW werkzaamheden uitgevoerd en certificaten afgegeven. Hieruit blijkt de beperkte belangstelling van huurders voor deelname aan PKVW. Hiermee komt het totale aantal woningen met PKVW certificaat in de drie gemeenten Gouda, Waddinxveen en Zuidplas uit op Bij 80 woningen (92 geprognosticeerd) is het al aanwezige PKVW aangepast naar de huidige regelgeving. De onderschrijding is veroorzaakt doordat een aantal projecten, waaraan de uitvoering van PKVW maatregelen is gekoppeld, is vertraagd. Individuele woningverbetering Woonpartners Midden-Holland biedt haar huurders de mogelijkheid om, met het oog op individuele woningverbetering, bewonersopties aan te vragen. Het kan daarbij onder meer gaan om het aanbrengen van elektra in de berging, het plaatsen van een nieuwe CV-installatie of een Velux dakraam. Binnen dit kader zijn in Gouda 5 aanvragen afgehandeld. In Waddinxveen betrof dit 70 aanvragen en in Zuidplas 8 aanvragen. Het verschil tussen de drie gemeenten is te verklaren doordat de meeste woningverbeteringen in eengezinswoningen worden uitgevoerd. Daarvan zijn er in Gouda relatief minder dan in Waddinxveen. In Zuidplas is het totaal aantal woningen beduidend lager dan in Waddinxveen en Gouda. Ook zijn de bewoners in Waddinxveen meer bekend met de mogelijkheid om individuele woningverbeteringen aan te vragen. Brandveiligheid Met betrekking tot brandveiligheid zijn in 2013 de volgende aspecten opgestart of gerealiseerd: Complex Wingerd laagbouw in Waddinxveen: bouwmuren onder de dakpannen 30 minuten brandwerend gemaakt; Complex Hollevoeterlaan en Akkerweg in Moerkapelle: rookmelders geplaatst. Ventilatie Goede ventilatie is van belang voor het juiste binnenklimaat en daarmee de gezondheid van de bewoners. Het is bovendien van belang voor de instandhouding van de goede technische staat van woningen. Daarom zijn in 2013 de volgende voorzieningen aangebracht en werkzaamheden uitgevoerd bij de complexen: Complex Alpherwetering, complex 291 Mw. Kuipers Rietbergplantsoen in Waddinxveen, complex De Taling in Zevenhuizen en complex Tristanstraat in Gouda: in totaal 202 woningen ventilatieroosters in de kozijnen aangebracht Complex Jan van Bijnenpad in Waddinxveen: mechanische ventilatie aangebracht Complex Eikenlaan / Bomenwijk H in Waddinxveen, complex 447 Dahliastraat e.o. in Zevenhuizen en complex 883 B. Gaarlandtsingel in Gouda: mechanische ventilatie en ventilatieroosters in de gevelkozijnen aangebracht. Asbest Op basis van het Handboek Asbest 2013 van Aedes zijn bij meerdere complexen asbestinventarisaties en -saneringen uitgevoerd. Bij project Dahliastraat e.o in Zevenhuizen is veel asbest uit de kruipruimten verwijderd. Hier bleek in het verleden onzorgvuldig rioolvervanging te zijn uitgevoerd. In een aantal situaties moest ook de bodemafsluiting in kruipruimtes gesaneerd worden. De bewoners hebben de mogelijkheid gekregen tijdelijk gebruik te maken van een wisselwoning binnen het complex. Daarnaast zijn nog bij 152 woningen (138 in Gouda en 14 in Zevenhuizen) diverse asbest bouwdelen verwijderd. Woonpartners is verbonden aan het Landelijk Asbest Volgsysteem (LAVS) dat in de toekomst door de overheid verplicht zal worden gesteld voor corporaties en ketenpartners. Begin 2014 zullen de eerste pilots worden uitgevoerd waarbij mutatiewoningen in het systeem worden opgenomen. Doc. nr /# 43

44 Legionella Voor legionella is in 2013 een beleidsdocument opgesteld met een protocol voor Woonpartners hoe te handelen bij calamiteiten. Woonpartners heeft voor de meeste complexen met een collectieve watervoorziening een Algemene zorgplicht. Dit geldt niet voor: complex 131 Kuyperhoeve: logeerhuis in Waddinxveen complex 122 Woubrechterf 4-10: gezinsvervangend tehuis in Waddinxveen complex 732 Willenplein en 43-59: zorgunits in Gouda complex 990 Nelson Mandelacentrum: Brede school in Gouda Woonpartners verhuurt deze (onderdelen van) gebouwen aan zorginstellingen die als Prioritaire instellingen worden aangemerkt. Hiervoor geldt een verdergaande regelgeving. Flora en Fauna Bij de volgende complexen is vooruitlopend op de onderhoudswerkzaamheden onderzoek uitgevoerd vanuit de Flora- en Faunawet. Complex 316 / Bomenwijk in Waddinxveen Complex Weideplantsoen in Zevenhuizen Complex /003 - Dahliastraat in Zevenhuizen Complex De La Reylaan in Gouda Bij deze complexen zijn werkzaamheden uitgevoerd die konden leiden tot het verstoren van het leefmilieu van beschermde planten- en diersoorten. Bij geen van de complexen is vanuit de onderzoeken gebleken dat deze soorten aanwezig zouden kunnen zijn. Doc. nr /# 44

45 Realisatieoverzicht 2013 planmatig onderhoud en energetische maatregelen In onderstaand overzicht zijn die complexen benoemd waar relevant PO en/of energetische maatregelen is/zijn uitgevoerd. EGW = eengezinswoningen EW = etagewoningen Q1 = eerste kwartaal van een jaar Buitenschilderwerk (incl. houtrotherstel) Exterieur bouwkundig werk gevels en/of daken en/of diversen Interieur (keuken en/of douche en/of toilet) Mechanische ventilatie (Buiten)riolering/ en/of hemelwaterafvoer Installaties (elektra en/of CV-ketels en/of lift) Energetische maatregelen en/of PKVW Asbestsanering Complex Gouda Burg. Gaarlandtsingel e.o. Aantal woningen 4 EGW+ 72 EW Start Gereed x x x x x x x Q Q Weidebloemkwartier, Hammarskjöldhof 91 EGW x Q Q Achterwillenseweg 6 EGW + 8 EW x Q Q Tristanstraat e.o., Wibautstraat 195 EW x x x x Q Q Bernadottelaan, Marshallpad, Nansenstraat, Stresemannpad 48 EW x x Q Q Dijkstraat 9 (VEO-pand) 1 EGW x x Q Q Voorwillenseweg 60 (VEO-pand) 1 EGW x x x x Q Q W. Vroesenplein, Huize Groeneweg, Westhaven 11 EGW + 30 EW Van de Puttestraat 56 EW x Q Q Waddinxveen Jan van Bijnenpad 144 EW x x x x x x Q Q Eikenlaan 2 EGW + 88 EW x x x x x x x x x Q Q Pr. Bernhardlaan 31 EW x x x Q Q Amalia van Solmsstraat 39 EGW x x x Q Q Pr. Bernhardlaan, Tesselschadelaan, Mw. Kuipers Rietbergplantsoen 161 EW x x x Q Q Alpherwetering 56 EGW x x x Q Q Zuidplas Hollevoeterlaan, Akkerweg, Van Swaanswijckstraat, Van Hogendorpstraat, Raadhuisstraat 94 EGW 10 EW x x x Q Q Goudsbloemstraat 17 EGW x x x x Q Q De Taling, De Meerkoet, Korenstraat, De Lente, Bermweg Hollevoeterlaan, Rijnland, Schieland, Moerkapelse Zijde, Kerkstraat, Akkerweg 55 EGW x x x Q Q EGW x Q Q Dahliastraat, Leliestraat, Rozenstraat, Asterstraat 32 EGW X X X X Q Q Doc. nr /# 45

46 6.4 Kwaliteit van de dienstverlening Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector (KWH) Resultaten dienstverlening en KWH: Voor het 11 e jaar op rij is het KWH-label behouden. In 2013 is veel energie van de werkorganisatie in de vernieuwing van een aantal aspecten van de dienstverlening gaan zitten. Een nieuwe telefooncentrale, een nieuw systeem voor de verwerking van reparatieverzoeken en een nieuwe website. Daarnaast is de afdeling Intake reparatieverzoeken ondergebracht bij de afdeling K&V. Bij al deze veranderingen zijn er in meer of mindere mate opstartproblemen geweest. Desondanks zijn de klantwaarderingscijfers nagenoeg op niveau gebleven. Op dit moment zien we dat de doorgevoerde veranderingen werken, zodat we de focus meer kunnen leggen op het waarborgen en verbeteren van de kwaliteit. Het is daarnaast nodig om het kwaliteitsbewustzijn van de medewerkers weer op te schudden en specifiek op de verbeterpunten te sturen. Hieronder een overzicht van de scores over vier jaar, waaronder een voorlopig cijfer over KWH heeft deze cijfers niet tijdig voor het verschijnen van dit jaarverslag beschikbaar. De definitieve cijfers over 2013 volgen in april 2014 en zullen op onze website gepresenteerd worden. KWH-klantwaardering Ranking 2013 Uitvoering reparatieverzoeken Woonpartners 7,7 6,7 8,0 8,2 Landelijk (bron: CBC) 8,2 7,9 8,5 n.b. 27 e van de 156 Woning onderhouden Woonpartners 7,7 7,7 7,8 7,8 Landelijk (bron: CBC) 7,9 7,8 8,2 n.b. 39 e van de 144 Klantcontact Woonpartners 7,6 7,5 7,6 7,27,2 Landelijk (bron: CBC) 7,9 8,0 7,8 n.b. Nb Verhuizen Woonpartners 8,3 8,5 8,2 8,2 Landelijk (bron: CBC) 8,6 8,4 8,2 n.b. 75 e van de 153 Onderhoud Woonpartners 7,7 7,2 7,9 7,8 Landelijk (bron: CBC) 8,1 7,8 8,2 n.b. 39 e van de 144 Klacht afhandelen Woonpartners 5,7 5,7 6,9 6,6 Landelijk (bron: CBC) 5,6 6,2 6,6 n.b. 69 e van de 155 Woning zoeken Woonpartners 7,8 7,7 7,9 7,7 Landelijk (bron: CBC) 7,6 7,6 7,8 n.b. 79 e van de 155 Doc. nr /# 46

47 7. Governance 7.1 Governance: maatschappelijke inbedding Woonpartners onderhoudt intensief contact met haar belanghouders om de belangen van huurders en woningzoekenden zo goed mogelijk te kunnen behartigen. Het gaat dan onder meer om overleg met lokale overheden, huurdersbelangenorganisaties, bewonerscommissies en maatschappelijke organisaties. De wijze waarop het overleg gevoerd wordt met de gemeenten is geborgd in de prestatieafspraken, die periodiek worden geëvalueerd. De wijze waarop het overleg wordt gevoerd met de huurdersorganisaties is vastgelegd in een meerjarige samenwerkingsovereenkomst. De wijze waarop het overleg met alle belanghouders inhoud wordt gegeven, is vastgelegd in het governancebeleid van de organisatie en gepubliceerd op Horizontale verantwoording Woonpartners Midden-Holland bespreekt het te voeren beleid met de gemeenten in het werkgebied en met de beide huurderskoepelorganisaties, de Huurdersbelangenorganisatie Waddinxveen Zevenhuizen-Moerkapelle (HWZM) en Huurdersvereniging Woonbelang Hollands Midden (HWHM). Woonpartners beschouwt de huurderskoepels en de gemeenten als belangrijke gespreks- en samenwerkingspartners bij de voorbereiding en totstandkoming van activiteiten. Samenwerking met de huurders De samenwerking met de huurders vindt op woningcomplexniveau plaats via bewonerscommissies (BC s) en overkoepelend met HWZM en HWHM. Tweemaal per jaar vindt overleg plaats met elke bewonerscommissie over het onderhoud, de leefbaarheid en de servicekosten. Woonpartners Midden-Holland heeft in 2013 tweemaal gecombineerd overleg gevoerd met de beide koepels. Aan dit overleg nemen de managers deel en het overleg wordt in de regel voorgezeten door de adjunct-directeur. Het najaarsoverleg, waarin onder meer de begroting en het jaarplan aan de orde komen, vindt plaats onder voorzitterschap van de directeur-bestuurder. De belangrijkste onderwerpen van het gecombineerde overleg met HWZM en HWHM waren: huurbeleidsplan jaarverslag en jaarrekening 2012 concept activiteitenprogramma 2014 concept begroting 2014 PKVW-beleid akkoord tussen Aedes en het Kabinet, incl. motie Betaalbaarheid bijdrage van de corporatie aan de koepels gevolgen Warmtewet vernieuwing website vernieuwing van de wijze van samenwerken tussen de koepels en de corporatie landelijke ontwikkelingen rondom de verhuurdersheffing en de heffing voor het steunfonds CFV Huurderskoepel HWHM Van de huurders van Woonpartners Midden-Holland in de gemeente Gouda is 32% deelnemer van de huurdersbelangenvereniging. In 2013 is met de HWHM tweemaal formeel overleg gevoerd, er is verder regelmatig tussentijds overleg geweest met het hoofd van de afdeling Wijk- en buurtbeheer over operationele zaken. Onderwerpen van gesprek waren onder meer: diverse onderhoudsprojecten, doorbelasting huismeesterskosten afrekening servicekosten uitgaven leefbaarheid deal Aedes - Kabinet communicatie Woonpartners - HWHM voorgenomen bezuiniging op de bijdrage aan de huurderskoepels Doc. nr /# 47

48 Huurderskoepel HWZM Van de huurders van Woonpartners Midden-Holland in de gemeente Waddinxveen en de kernen Zevenhuizen en Moerkapelle (gemeente Zuidplas) is 55% deelnemer van de huurdersbelangenvereniging. In 2013 heeft Woonpartners tweemaal formeel overleg gevoerd met de HWZM, er is verder regelmatig tussentijds overleg geweest met het hoofd van de afdeling Wijk- en buurtbeheer over operationele zaken. De HWZM heeft gedurende enige tijd het formele overleg opgeschort als gevolg van onvrede over de wijze waarop de huurverhoging werd aangekondigd en het verloop van de gesprekken over de samenwerking met de HWHM. Hierover zijn extra gesprekken met de directeur-bestuurder gevoerd, waarna het overleg weer is hervat. Onderwerpen van gesprek waren onder meer: lopende leefbaarheidsprojecten dakgotenonderhoud schoonmaken glazen buitenkant van de galerijbalustrades afnemende belangstelling voor deelname aan bewonerscommissies / samenvoeging bewonerscommissies liften Wingerd en Peter Zuidlaan kwaliteit van de dienstverlening onvrede BC Beetshoek Huurverhoging bij energetische maatregelen ServicePlus abonnement Vergoeding kosten huurdersorganisaties 7.2 Samenwerking met belanghouders Het bestuurlijk overleg met de gemeenten Alphen aan den Rijn (in het verslagjaar nog met Boskoop), Gouda, Waddinxveen en Zuidplas vindt plaats op kwartaalbasis. Met deze gemeenten zijn prestatieafspraken gemaakt ten aanzien van de woningvoorraad, onder meer over nieuwbouw en herstructurering, verkoop van huurwoningen, huisvesting van kwetsbare groepen, beheer, dienstverlening, sociale projecten en leefbaarheidsinitiatieven. Belanghouders Op de website is terug te vinden welke organisaties en instellingen door Woonpartners als belanghouders worden beschouwd. Het gaat daarbij onder meer om gemeenten, vertegenwoordigers van onze huurders, zorg- en welzijnsorganisaties en andere maatschappelijke en partners in de bouw en onderhoudskolom. 7.3 Governance - organisatie, bestuur en interne beheersing: verslag van de bestuurder Governancecode Op basis van de governancecode hebben bestuur en Raad van Toezicht een voortgangsdocument gemaakt, waarbij per onderdeel aangegeven wordt op welke wijze onze organisatie uitvoering aan de code geeft, volgens het principe pas toe of leg uit. In 2013 is het voortgangsdocument besproken, geactualiseerd en vervolgens opnieuw vastgesteld. Het stuk is op de website geplaatst: Doc. nr /# 48

49 Bestuur In het verslagjaar was de heer R.J. Mascini (1956) directeur-bestuurder. Taken en verantwoordelijkheden directeur-bestuurder In de statuten van Woonpartners Midden-Holland en het huishoudelijk reglement Raad van Toezicht zijn de taken van Raad van Toezicht en bestuur beschreven. De documenten zijn te raadplegen op de website van Woonpartners: Nevenfuncties In het verslagjaar bekleedde de directeur-bestuurder de volgende nevenfuncties: Nevenfunctie Vanaf voorzitter van de Stichting augustus 2000 Woonomgeving Souburgh voorzitter van de juni 2011 Bouwsociëteit Midden-Holland lid van de Raad van Toezicht december 2009 van SBWU voorzitter auditcommissie december 2009 Raad van Toezicht van SBWU voorzitter Goudse februari 2010 tot en met Weekendschool december 2013 lid Raad van Toezicht Stichting oktober 2013 Rijswijkse Kinderopvang Overzicht belangrijkste bestuursbesluiten en momenten Hieronder staan in chronologische volgorde een aantal belangrijke momenten genoemd en de belangrijkste bestuursbesluiten. Op andere plaatsen in het jaarverslag leest u er meer over Woonpartners heeft in het Anne Frank Centrum in Waddinxveen haar jaarlijkse nieuwjaarsreceptie voor medewerkers en relaties gehouden De gezamenlijke nieuwjaarsreceptie met andere Goudse organisaties is gehouden in de Goudse Schouwburg De bestuursverklaring stresstest CorpoData is ondertekend Het investeringsstatuut Woonpartners Midden-Holland is geactualiseerd en na goedkeuring door de Raad van Toezicht opnieuw vastgesteld Het huishoudelijk reglement Woonpartners Midden-Holland is geactualiseerd en na goedkeuring door de Raad van Toezicht opnieuw vastgesteld De Prospectieve informatie verslagjaar 2012 (dpi) is vastgesteld Het mandaterings- en delegatiebesluit Woonpartners Midden-Holland 2013 is vastgesteld Op feestelijke wijze is de eerste paal voor het project Gouwe Oever in Boskoop geslagen De jaarrekening 2012 Woonpartners Midden-Holland, stichting voor bouwen en beheren, is vastgesteld. Doc. nr /# 49

50 De jaarrekening 2012 Woonpartners Midden-Holland Wooninvestment BV is vastgesteld De jaarrekening 2012 Woonpartners Midden-Holland Holding BV is vastgesteld Het jaarverslag 2012 Woonpartners Midden-Holland is vastgesteld Het huurbeleidsplan is vastgesteld Het voorstel van Bouwfonds en Woonpartners aan de gemeente Waddinxveen voor een MGE-regeling Triangel is ondertekend De verantwoordingsinformatie verslagjaar 2012 van dvi2012 is geaccordeerd, bevestiging bij het overzicht aan de dvi verstuurd naar PricewaterhouseCoopers Accountants N.V Het Treasury Statuut van Woonpartners Midden-Holland is vastgesteld Het Investeringsstatuut van Woonpartners Midden-Holland is opnieuw vastgesteld Het fiscaal rapport vennootschapsbelasting 2011 is geaccordeerd De koop-/realisatieovereenkomst Gouda Oost tussen gemeente Gouda en Woonpartners Midden-Holland - deelgebieden 4B1, 4B2, 5A en 8B is ondertekend De overeenkomst engineering & realisatie-opdracht nieuwbouw Margrietplein te Gouda tussen Woonpartners Midden-Holland en Van Wijnen West B.V. is ondertekend De turnkey-overeenkomst tussen Woonpartners Midden-Holland en ASR Vastgoed Ontwikkeling inzake 126 woningen/appartementen in het Centrumplan te Waddinxveen is ondertekend Het voorstel van gemeente Waddinxveen aangaande wijziging addendum tussen Woonpartners Midden-Holland en gemeente Waddinxveen is geaccordeerd Het controleplan van Woonpartners Midden-Holland is vastgesteld De toepassing van de Governance code woningcorporatie bij Woonpartners Midden- Holland is vastgesteld Het Sociaal plan herstructurering van de Burgemeester Klinkhamerweg 1 t/m 23 en Schoolstraat 1 t/m 39 te Zevenhuizen is ondertekend De opdrachtverstrekking tot controle van de jaarrekening - boekjaar eindigend op 31 december is voor akkoord getekend en retour gestuurd naar PWC Het investeringsstatuut van Woonpartners Midden-Holland is vastgesteld De voorlopige gunning aanbesteding voorbelasting en sloopwerkzaamheden Zuidelijk Stempel West en Springerslocatie in Gouda Oost is geaccordeerd De turnkey realisatie- en koopovereenkomst tussen Tetteroo Bouw & Projectontwikkeling B.V. en Woonpartners Midden-Holland inzake 11 grondgebonden woningen project Triangel, deelplan 1a te Waddinxveen is ondertekend De overeenkomst bijdrage starterslening tussen gemeente Waddinxveen, Bouwfonds Ontwikkeling en Woonpartners Midden-Holland voor het project Triangel is ondertekend De koop- en realisatieovereenkomst De Triangel deelplan a bouwplan F2 tussen C.V. GEM Park Triangel en Woonpartners Midden-Holland inzake 11 huurwoningen is ondertekend. Doc. nr /# 50

51 De grondreserveringsovereenkomst De Triangel fase 1 bouwplan F1 tussen C.V. GEM Park Triangel en Woonpartners Midden-Holland inzake de MGE woningen is ondetekend De grondreserveringsovereenkomst De Triangel fase 1 tussen C.V. GEM Park Triangel en Woonpartners Midden-Holland inzake 11 huurwoningen is ondertekend De intentieovereenkomst samenwerking rond Wonen en Zorg tussen Zorgpartners Midden-Holland en Woonpartners Midden-Holland is ondertekend De beheerovereenkomst tussen Woonpartners Midden-Holland en Trifolium Woondiensten inzake het beheer van 24 huurappartementen inclusief bijbehorende parkeerplaatsen en groen(voorziening) aan de Parklaan te Boskoop is ondertekend De concept leveringsakte, bijlage 'lasten en beperkingen' en de volmacht voor de levering van de 126 woningen (93 appartementen + 33 eengezinswoningen op dek) voor het nieuwe centrum te Waddinxveen zijn geaccordeerd. De volmacht is ondertekend Akkoord is gegeven op de offerte visitatietraject door Ecorys. Beoordeling directeur-bestuurder en remuneratierapport De Raad van Toezicht heeft voor de beoordeling van de directeur-bestuurder een werkwijze en protocol vastgesteld. In 2013 heeft de directeur-bestuurder voorafgaand aan de beoordeling een schriftelijke inbreng geleverd met betrekking tot het eigen functioneren, de ontwikkelingen in de werkzaamheden van de onderneming, de eigen ambitie en de relatie met de Raad van Toezicht. Deze zelfevaluatie van de directeur-bestuurder is voorafgaand aan het functionerings- en beoordelingsgesprek besproken in de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht heeft daarbij input geleverd aan de delegatie die het functionerings- en beoordelingsgesprek met de directeur-bestuurder heeft gevoerd. De remuneratiecommissie bestaat naast de voorzitter uit een jaarlijks roulerend lid van de Raad van Toezicht. Voor het functionerings- en beoordelingsgesprek is een vast format vastgesteld. Als input voor de beoordeling maakt de Raad van Toezicht gebruik van een 360 graden beoordeling. Voor het jaar 2013 zijn resultaatafspraken gemaakt met de directeur-bestuurder en geëvalueerd. De Raad van Toezicht heeft daarbij geconstateerd dat de directeur-bestuurder in het verslagjaar 2013 goed tot uitstekend heeft gepresteerd. De honorering van de directeur-bestuurder valt binnen hetgeen is aangegeven in de sector brede beloningscode. De beloning zal in 2014 niet worden geïndexeerd. Wet Normering Topinkomens Per 1 januari 2013 is de Wet Normering Topinkomens (WNT) van kracht. De WNT stelt, naast een maximale bezoldiging, de verplichting tot openbaarmaking van de bezoldiging van (gewezen) topfunctionarissen. Topfunctionarissen binnen Woonpartners Midden-Holland zijn de directeurbestuurder en de leden van de Raad van Toezicht. Op grond van de WNT mogen geen bezoldigingen worden afgesproken die boven het gestelde maximum uitgaan. In 2013 geldt een maximum van ,-. Voor toezichthouders bedraagt het bezoldigingsmaximum 7,5% respectievelijk 5% van het voor de betreffende rechtspersoon of instelling geldende bezoldigingsmaximum. Dit komt in 2013 uit op: ,- voor de voorzitter van de Raad van Toezicht en ,- voor de leden van de Raad van Toezicht. Woonpartners Midden-Holland heeft geen (gewezen) functionarissen die meer verdienen of een ontslagvergoeding hebben gekregen hoger dan de toegestane maximale norm. Woonpartners Midden-Holland voldoet hiermee aan de WNT. De honorering valt ook binnen hetgeen is aangegeven in de sectorbrede beloningscode. Doc. nr /# 51

52 Visitatie Woonpartners Midden-Holland is lid van Aedes en volgens de bedrijfstakcode laten corporaties zich eenmaal in de vier jaar tijd door een gezaghebbend en onafhankelijk instituut visiteren. De eerste visitatierapportage vond in 2010 plaats. Directeur-bestuurder en Raad van Toezicht hebben eind 2013 gezamenlijk opdracht verstrekt voor het uitvoeren van een visitatietraject door Ecorys in de eerste helft van De conclusies uit het visitatietraject 2010 staan op de website: Risico s en interne beheersing Het risicomanagementsysteem van Woonpartners Midden Holland omvat het identificeren, analyseren en beheersen van risico s die de doelstellingen van de organisatie beïnvloeden. Voor het bepalen van het risicoprofiel en het weerstandsvermogen werd het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV)model als toetsingskader gebruikt. Door de wijzigingen in de toezichthoudende rol van zowel het CFV als het WSW wordt het risicomanagementsysteem van Woonpartners zoveel als mogelijk aangepast in lijn met de risicomodellen van de toezichthouders. De risicoinventarisatie richt zich primair op de risico s in de vastgoedportefeuille, de financierings (treasury)risico s en de operationele risico s. Waar mogelijk worden de ratio s en normen toegepast die ook in de risicomodellen van de toezichthouders voorkomen. De operationele risico s worden op organisatie- en afdelingsniveau geïnventariseerd. Door middel van de risicoparagraaf is in de kwartaalrapportages verantwoording afgelegd over de risico s, de getroffen beheersmaatregelen en de impact die de risico s kunnen hebben op het vermogen. Risicoprofiel Risicohouding en tolerantie De risicohouding kenmerkt zich door: een alerte houding van directie en management bij mogelijk optredende risico s een zeer beperkte risicotolerantie transparantie in besluitvorming Het maximale risico dat bij het realiseren van onze doelstellingen gelopen wordt, mag de grens van onze risicobuffer niet te boven gaan. Bij het aangaan van langlopende verplichtingen wordt daarom altijd nauwkeurig het risicoprofiel vooraf beoordeeld. De activiteiten moeten passen binnen de doelstellingen van het bedrijf. Speculatieve posities in activa of financiële instrumenten worden niet aangegaan. Doc. nr /# 52

53 Risico s vastgoedportefeuille Risico's die de ontwikkeldoelstellingen van de vastgoedportefeuille beïnvloeden zijn vooral: de gevolgen van het overheidsbeleid ten aanzien van de sectorspecifieke heffingen die worden opgelegd het stilvallen van de productie van nieuwe woningen mede door de beperkingen ten aanzien van de financieringsmogelijkheden de stagnatie in de verkoop van bestaand bezit faillissementen van partijen waarmee wordt samengewerkt De ontwikkeling van de vastgoedportefeuille is zichtbaar in de meerjarenbegroting 2013 t/m Enkele belangrijke indicatoren die het risicoprofiel van de portefeuille bepalen zijn: Indicator Norm Woonpartners Operationele kastromen Positief Blijven de gehele periode positief Solvabiliteit Minimaal 50 % o.b.v. marktwaarde Circa 70% o.b.v. marktwaarde Circa 30% o.b.v. bedrijfswaarde Loan to value Max. 60% o.b.v. marktwaarde in Varieert tussen de 25% en 30% van de marktwaarde in verhuurde staat verhuurde staat Interest coverage rate Minimaal 1,4 Varieert van 1,9 2,4 Debt Service Coverage Rate Minimaal 1,1 Varieert van 1,2 1,8 Samengevat geven deze indicatoren een positief beeld. Maatregelen De ontwikkeling van de vastgoedportefeuille wordt doorgerekend volgens drie scenario s (zie hoofdstuk 9.4). De meest waarschijnlijke variant (harde projecten en 50% van de kansrijke projecten) is ingerekend in de (meer)jarenbegroting. De weerslag op het risicoprofiel en de gevolgen voor de indicatoren en normeringen van de toezichthouders zijn hierbij belangrijke kaders. Voor nieuwe projecten worden risicoanalyses opgesteld die per fase van ontwikkeling worden geactualiseerd. Activa worden alleen verworven binnen de bestaande herontwikkelings- en nieuwbouwplannen. Speculatieve grondposities zijn niet ingenomen. Financieringsrisico s In juli 2013 heeft Woonpartners een nieuw treasurystatuut vastgesteld. Hierin worden onder meer de treasurywerkzaamheden beschreven die er op zijn gericht om alle huidige en toekomstige financiële risico s in kaart te brengen en te beheersen. Aan de hand van liquiditeitsprognoses, leningoverzichten, investeringsramingen e.d. worden in de treasurycommissie de rente- en financieringsrisico s in beeld gebracht en transactievoorstellen c.q. beheermaatregelen voorbereid. Voor het renterisicobeheer hanteert Woonpartners de strategie om het volume risico te beheersen door een set van beheermaatregelen; het prijsrisico wordt geaccepteerd. In de meerjarenbegroting is overigens uitgegaan van een rentestijging van 3,5% nu naar 5% in Het vastgoed van Woonpartners is in beperkte mate gefinancierd met vreemd vermogen. Ultimo 2014 bedraagt de lening per gewogen vhe ,-. Sector breed was dit ultimo ,-. Door het forse investeringsprogramma van Woonpartners neemt de financieringsbehoefte de komende jaren toe. Vooral de toenemende beperkingen ten aanzien van de mogelijkheden tot borgstelling, zorgen voor een toenemend financieringsrisico. Doc. nr /# 53

54 Operationele risico s De operationele risico s zijn voor alle belangrijke bedrijfsprocessen geïnventariseerd en beoordeeld. Per proces is een inschatting gemaakt van kans en impact en zijn passende beheermaatregelen benoemd. Op basis van de inschattingen is de volgende riskmap opgesteld: Zeer hoog hoog 8, 9 1 Gem. 2, 3 laag 6, 7, 10 zeer laag Heatmap proces risico's Kans 4, 5 Zeer klein klein gem. groot zeer groot 5% 10% 25% 50% 100% Impact Ref. Categorie Proces 1 Financieel Projectontwikkeling 2 Financieel Aanbestedingen 3 Financieel Planma tig onderhoud 4 Financieel Mutatie onderhoud 5 Financieel Service ondehoud 6 Financieel Algemene kosten 7 Financieel Salarissen 8 Financieel Treasury 9 Financieel Verhuur 10 Financieel Verkopen De riskmap vormt de basis voor de interne audit en de accenten die worden gelegd bij het nemen van beheer- en verbetermaatregelen. Integriteit en fraude risico s Woonpartners heeft een integriteitscode die regelmatig wordt geëvalueerd en geactualiseerd. De code is van toepassing op alle medewerkers, directie en leden van de Raad van Toezicht. Voor de opdrachtnemers van Woonpartners is een specifieke integriteitscode van toepassing. Hiermee wordt helder gemaakt wat wij op het vlak van integer handelen verwachten van onze opdrachtnemers. Per bedrijfsproces zijn de mogelijke frauderisico s geïnventariseerd en de daarbij aanwezige beheermaatregelen beschreven. Waar nodig zijn en worden aanvullende maatregelen genomen om de rest risico s af te dekken. Woonpartners Midden-Holland heeft een regeling Anonieme melding misstanden (klokkenluidersregeling). Hierbij maken wij gebruik van een extern meldpunt misstanden. In 2013 zijn geen meldingen ontvangen over niet-integer handelen en hebben zich geen situaties voorgedaan die in het kader van de integriteitscode tot maatregelen hebben geleid. Over het verslagjaar 2013 hebben de leidinggevenden en de directeur-bestuurder verantwoording afgelegd over het integer handelen door het ondertekenen van een Integriteitsverklaring leidinggevenden. Via de kwartaalrapportages worden de risico s en de daarop afgestemde beheersmaatregelen gerapporteerd aan de directeur-bestuurder en de Raad van Toezicht. Kwalificatie en kwantificering Risico s worden waar mogelijk gekwantificeerd en per risicogebied benoemd. In de kwartaalrapportages worden de geïdentificeerde operationele risico s waar mogelijk uitgedrukt in euro s en zijn ook de getroffen maatregelen per deelgebied in kaart gebracht. Oordeel omvang eigen vermogen in relatie tot de opgaven en het risicoprofiel In de toezichtbrief 2013 van het CFV wordt de ontwikkeling van het volkshuisvestelijk vermogen en de risicobuffer weergegeven. Het volkshuisvestlijkvermogen tot en met 2017 heeft een omvang van 30 tot 40% van het balanstotaal. De benodigde risicobuffer in die periode bedraagt circa 15%. Het vermogen is daardoor ruim voldoende om de risico s af te dekken. Doc. nr /# 54

55 Risicobeheersing-controlesysteem De kwaliteit van het risicobeheersing- en controlesysteem wordt niet alleen bepaald door de effectiviteit van de controle- en beheermaatregelen. Het risicodenken en het risicobewustzijn, moeten zijn ingebed in de organisatie en in het handelen van haar medewerkers. Het systeem en de organisatie van Woonpartners kunnen ten aanzien van deze aspecten als volgt worden gekenmerkt: medewerkers, management en directie tonen een risicomijdende houding risico identificatie en -beheersing maken onderdeel uit van de planning & control cyclus transparante besluitvorming het maken van risicoanalyses ter ondersteuning van besluitvorming (projecten) procesrisico s worden structureel in beeld gebracht en voorzien van een kans x impact analyse (riskmap) de risicotolerantie is zeer beperkt interne audits naar de opzet, bestaan en werking van interne beheermaatregelen om risico s te beheersen rapportages op managementniveau naar aanleiding van de interne audits, inclusief verbetermaatregelen en follow-up van de implementatie. Interne audits In 2013 zijn door de controller audits uitgevoerd naar de opzet, bestaan en werking van alle belangrijke bedrijfsprocessen. De controle aanpak ziet er schematisch als volgt uit: Risico's Beheermaatregelen Beoordelen en testen Conclusies en verbetermaatregelen Inventariseren Kans en impact Risico omvang Opzet Toereikendheid Bestaan en werking Mitigatierisico's (bruto-netto) Goede werking Tekortkomingen Verbetermaatregelen De uitkomsten zijn gerapporteerd aan de directeur-bestuurder en eveneens beschikbaar gesteld aan de externe accountant ten behoeve van de controle van de jaarrekening. In de managementletter over 2013 van de externe accountant is positief geoordeeld over de kwaliteit van het interne controlesysteem. De resultaten van de interne audits en het oordeel over de opzet, bestaan en werking van het risicobeheer- en controlesysteem vormen de basis voor het afgeven van de in control verklaring. Doc. nr /# 55

56 In control verklaring Het risicoprofiel van Woonpartners past op basis van de hiervoor beschreven risico s binnen de acceptabele grenzen. Het interne risicobeheersing- en controlesysteem heeft in 2013 op het gewenste niveau gefunctioneerd. Elk systeem van risicomanagement heeft echter de inherente beperking in zich dat fouten nooit helemaal kunnen worden uitgesloten. Ook kosten-baten begrenzen de ruimte om op alle beheersmatige aspecten voor een 100% score te gaan. Het zorgvuldig beschreven risicoprofiel en een goede governance via toezicht en beheersing, kunnen niet meer dan een redelijke mate van zekerheid bieden. Woonpartners heeft tegen deze achtergrond een afdoende effectief systeem van interne beheersing ingericht in relatie tot de doelstellingen van de organisatie. Ook de uitkomsten van de interne audits geven voldoende vertrouwen dat de meest vitale processen worden beheerst, waardoor de betrouwbaarheid van de verantwoordingsinformatie via de planning & control cyclus is geborgd. Voor enkele processen zijn verbetermaatregelen geformuleerd die door de leidinggevenden worden opgepakt. De implementatie wordt gemonitord en gevolgd via de kwartaalrapportages. Waddinxveen, 15 april 2014 R.J. Mascini, directeur-bestuurder Functioneren externe accountant De Raad van Toezicht heeft de intentie uitgesproken om voor de boekjaren tot en met 2014 de controle van de jaarrekening van Woonpartners te laten uitvoeren door PwC. Jaarlijks wordt het functioneren geëvalueerd, alvorens de opdracht voor het nieuwe jaar te verstrekken. De controle van de jaarrekening 2013 is na de evaluatie wederom verstrekt aan PwC. 7.4 Governance - organisatie en intern toezicht: verslag Raad van Toezicht Taak en werkwijze van Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht te houden op het bestuur van Woonpartners Midden- Holland en de met haar verbonden ondernemingen en staat tevens de bestuurder met raad ter zijde. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Raad van Toezicht zijn in de statuten van Woonpartners Midden-Holland, stichting voor bouwen en beheren, beschreven en verder uitgewerkt in het reglement voor de Raad van Toezicht, dat op de website is geplaatst. In dit jaarverslag legt de Raad van Toezicht, als onderdeel van een maatschappelijk ondernemende organisatie, publiekelijk verantwoording af over de wijze waarop zij invulling heeft gegeven aan de uitvoering van haar taken en bevoegdheden in het afgelopen jaar. Als toezichtskader voor het uitoefenen van haar taken hanteert de Raad van Toezicht: de wet en regelgeving statuten en huishoudelijk reglement de governancecode en de bedrijfstakcode van Aedes meerjarenbeleidsplan Woonpartners Midden-Holland meerjarenonderhoudsbegroting en meerjareninvesteringsplanning de begroting en het activiteitenprogramma prestatieafspraken met de gemeenten meerjarenafspraken met huurdersorganisaties HWHM en HWZM beoordelingsprocedure bestuurder resultaatafspraken met de directeur-bestuurder kadernotitie leefbaarheid investeringsstatuut Doc. nr /# 56

57 Profielschets Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft een profielschets opgesteld, die jaarlijks wordt besproken en indien nodig herzien. De profielschets is gepubliceerd op de website: Jaarlijks, bij de evaluatie van het eigen functioneren, stelt de raad vast of aanvullende ontwikkeling nodig is om ervoor zorg te dragen dat alle leden van de raad passen in de profielschets. Vastgesteld is dat alle leden van de Raad van Toezicht passen in de profielschets. Samenstelling Raad van Toezicht Per 1 juli 2013 waren de heren Havenaar en Slootjes aftredend en niet herkiesbaar. Per diezelfde datum zijn mevrouw Vermeulen en de heer Schudde benoemd als lid Raad van Toezicht. Tijdens het verslagjaar was de Raad van Toezicht als volgt samengesteld: Naam m/ v De heer A.R.J.M. van Huut Functie binnen RvT m Vicevoorzitter RvT t/m 30 juni 2007 Voorzitter RvT vanaf 1 juli 2007 Geb. jaar Functie 1947 Directeureigenaar AHUVAadvies Benoemd sinds Aftredend per Komt in aanmerking voor herbenoeming (ja-nee) Nevenfuncties 1 juli juli 2014 Nee Voorzitter van de Externe Klachtencommissie zorginstellingen Midden Holland Voorzitter Commissie van Beroep SOD Next education professionals (vanaf ) Lid van de Raad van Toezicht van Gorinchemse Sportaccommodaties Lid van de tuchtcommissie van de KNCB (tot ) Lid van Sportnet25 Nederland Lid RvT Schoonhovens College Mevrouw M.A. Zoodsma-de Vries Mevrouw A.M. IJlstra Mevrouw I.M.P.H.M. Vermeulen De heer J.C. Schudde v Lid RvT (voordracht huurderskoepels) Voorzitter auditcommissie v Vicevoorzitter RvT vanaf v Lid RvT m Lid RvT Lid auditcommissie 1966 Directeur Bedrijfsvoering/ CIO Provincie Noord-Brabant 1966 Eigenaar IJlstra Interim Service General Counsel Netherlands CBRE Global Investors 1970 Directeur Gemeente Westland 1974 Directeur Finance & Control Woonstad Rotterdam 1 juli juli 2014 Nee Lid van de Raad van Toezicht van stichting Onderwijsadvies en stichting Cruquius Lid Vereniging Registercontrollers Lid Raad van Advies stichting Pro-Cura 1 juli juli 2015 Nee Lid Vereniging van Vastgoedjuristen Lid Rotterdams Juridisch Genootschap 1 juli juli 2017 Ja Lid van Raad van Advies stichting De Regisserende Gemeente 1 juli juli 2017 Ja Lid Raad van Commissarissen/voorzitter auditcommissie Woningbouwvereniging Nieuw- Lekkerland Lid deelnemersraad Waarborgfonds Sociale Woningbouw Lid klankbordgroep RJ 645 Doc. nr /# 57

58 Bestuurslid Stichting Durban Rotterdam Housing Project Vice-voorzitter het Nederlandse Rode Kruis bestuur district Midden-Holland Naam m/ v De heer J. Havenaar De heer H.A.M. Slootjes Functie binnen RvT m Lid RvT Lid auditcommissie m Lid RvT (voordracht HWZM) Geb. jaar Functie 1956 Vennootschapsdirecteur Benoemd sinds 1 januari 2006 Aftredend per Komt in aanmerking voor herbenoeming (ja-nee) Nevenfuncties 1 juli 2013 Nee Bemiddelaar in schuldhulpverlening sociaal zwakkeren juli juli 2013 Nee Vice-voorzitter WMO-raad Overige informatie van Raad van Toezicht Vertegenwoordigers van de Raad van Toezicht waren aanwezig bij diverse activiteiten van de organisatie. Vice-voorzitter wijkplatform zuid-oost Voorzitter werkgroep Wonen in de Seniorenraad De Raad van Toezicht neemt kennis van het overleg van de directie met de OR en de huurderskoepels door middel van de verslagen van deze bijeenkomsten. De leden van de Raad van Toezicht die benoemd zijn op voordracht van een huurderskoepel wonen tenminste eenmaal per jaar een vergadering van de betreffende huurderskoepel bij. De belangrijkste besluiten van de Raad van Toezicht in De Raad van Toezicht geeft goedkeuring aan het investeringskader. De Raad van Toezicht heeft het huishoudelijk reglement na aanpassing opnieuw goedgekeurd De Raad van Toezicht heeft goedkeuring gegeven aan het rapport controle jaarrekening De Raad van Toezicht heeft goedkeuring gegeven aan de jaarrekening 2012 Woonpartners Midden-Holland. De Raad van Toezicht heeft goedkeuring gegeven aan de jaarrekening 2012 Woonpartners Midden-Holland Wooninvestment BV. De Raad van Toezicht heeft goedkeuring gegeven aan de jaarrekening 2012 Woonpartners Midden-Holland Holding BV. De Raad van Toezicht heeft goedkeuring gegeven aan het jaarverslag 2012 Woonpartners Midden-Holland. De Raad van Toezicht heeft goedkeuring gegeven voor de aan- en verkoop van gronden in het kader van de realisatieovereenkomst Zuidelijk Stempel West in Gouda Oost. De Raad van Toezicht heeft goedkeuring gegeven aan de turnkeyovereenkomst Centrumplan eerste fase Waddinxveen. Doc. nr /# 58

59 De Raad van Toezicht geeft goedkeuring voor de nevenfunctie van de heer R.J. Mascini als lid Raad van Toezicht Stichting Rijswijkse Kinderopvang. De Raad van Toezicht heeft besloten de volgende kandidaten te benoemen als lid Raad van Toezicht per 1 juli 2013: - mevr. drs. I.M.P.H.M. Vermeulen - de heer J.C. Schudde De Raad van Toezicht geeft goedkeuring aan het investeringsstatuut Woonpartners Midden-Holland De Raad van Toezicht geeft goedkeuring aan het treasurystatuut Woonpartners Midden-Holland De Raad van Toezicht benoemt mevrouw Zoodsma als lid van de beoordelingscommissie directeur-bestuurder in 2013 (samen met de voorzitter van de R.v.T.). De Raad van Toezicht geeft goedkeuring aan het controleplan De Raad van Toezicht stelt het vergaderrooster 2014 vast. De Raad van Toezicht besluit de heer J.C. Schudde te benoemen als lid van de auditcommissie De Raad van Toezicht geeft goedkeuring aan het activiteitenprogramma Woonpartners Midden-Holland De Raad van Toezicht geeft goedkeuring aan de begroting Woonpartners Midden- Holland De Raad van Toezicht geeft goedkeuring aan de financiële meerjarenbegroting Woonpartners Midden-Holland Raad van Toezicht en directeur-bestuurder besluiten Ecorys opdracht te verstrekken voor het uitvoeren van een visitatietraject in Raad van Toezicht en directeur-bestuurder stellen een begeleidingscommissie voor het visitatietraject in waarin vanuit de organisatie René Mascini en Willem van den Berge zitting hebben en vanuit de Raad van Toezicht Inge Vermeulen, Johan Schudde en Ton van Huut. De Raad van Toezicht stelt de profielschets van de raad na aanpassing opnieuw vast. De Raad van Toezicht besluit dat de selectiecommissie voor een lid R.v.T. in 2014 zal bestaan uit Ton van Huut en Johan Schudde, voor een voorzitter zal de selectiecommissie bestaan uit Anja IJlstra, Inge Vermeulen en Ton van Huut De Raad van Toezicht stelt de eigen honorering voor 2014 vast conform het memo van TH d.d. 25 november De Raad van Toezicht stelt de beoordeling 2013 en de beloning 2014 van de directeur-bestuurder vast. De Raad van Toezicht geeft goedkeuring aan het investeringsstatuut De Raad van Toezicht geeft goedkeuring aan het turnkey afnemen van 31 sociale huurwoningen en 12 markthuurwoningen in Moerkapelle-Oost. De Raad van Toezicht geeft goedkeuring aan de verwerving van grond en realisatie van 18 sociale huurappartementen en 20 markthuurappartementen op de Springerslocatie in Gouda. Opleiding en evaluatie Raad van Toezicht Conform de governancecode evalueert de Raad van Toezicht jaarlijks haar eigen functioneren, zowel collectief als individueel. Daarbij evalueert de raad eveneens de werkwijze en het functioneren van de commissies die de raad heeft ingesteld. De evaluatie vindt plaats aan de hand van de brochure Evaluatie van de Raad van Commissarissen en zijn leden van Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties (VTW). Omdat het evaluatiemoment gelijk viel met het aantreden van twee nieuwe leden van de raad, is een beperkte evaluatie gehouden. De raad heeft zich uitgebreid laten informeren over de nieuwbouw- en herontwikkelingsprojecten door middel van een rondleiding langs diverse projecten in Boskoop, Gouda en Waddinxveen. In 2014 zullen opnieuw projecten bezocht worden en dan ook in de gemeente Zuidplas. Doc. nr /# 59

60 De Raad van Toezicht heeft haar eigen opleidingsplan vastgesteld (zie ook deskundigheidsbevorderende activiteiten 2013). Daarbij geeft de Raad van Toezicht zichzelf de opdracht om haar eigen competenties verder te ontwikkelen en daar jaarlijks naar elkaar toe verantwoording over af te leggen. Alle leden van de Raad van Toezicht namen frequent en actief deel aan de vergaderingen. Deskundigheidsbevorderende activiteiten Raad van Toezicht 2013 Naam activiteit De heer J. Havenaar geen De heer A.R.J.M. van Huut SOM, seminar: woningmarkt en huurbeleid VTW, diverse bijeenkomsten en ALV SOM/VTW: de financiering van woningcorporaties Mevrouw A.M. IJlstra geen De heer J.C. Schudde leergang woningcorporaties taxmanagement en risicomanagement vastgoed De heer H.A.M. Slootjes SOM, seminar: woningmarkt en huurbeleid Mevrouw I.M.P.H.M. Vermeulen VTW bijeenkomst: de optimale schaal GenPGovernance, workshop: de huurderscommissaris Mevrouw M.A. Zoodsma-de Vries Actualiteiten woningcorporaties van PriceWaterhouse Coopers Onafhankelijkheid De Raad van Toezicht ziet erop toe dat de meerderheid van haar leden onafhankelijk is in de zin van de governancecode woningcorporaties. Er zijn in het jaar 2013 geen tegenstrijdige belangen van de directeur-bestuurder, leden van de raad of de externe accountant gemeld of vastgesteld. De Raad van Toezicht werkt met een profielschets, gerelateerd aan zijn omvang, samenstelling en activiteiten, voor de gewenste deskundigheid en achtergrond van de leden van de Raad van Toezicht. Naleving wet- en regelgeving In 2013 zijn geen onrechtmatigheden gemeld aan of geconstateerd door de Raad van Toezicht. Commissies De Raad van Toezicht werkt met commissies: een agendacommissie, een auditcommissie en een selectie-/beoordelings- en remuneratiecommissie. De werkwijze van de commissies is vastgelegd in het huishoudelijk reglement van de Raad van Toezicht. Agendacommissie De agendacommissie bestaat uit de voorzitter (de heer A.R.J.M. van Huut) en de vice-voorzitter (mevrouw A.M. IJlstra) van de Raad van Toezicht. De taak van de commissie is: a. in het algemeen het voorbereiden van de vergaderingen van de Raad van Toezicht, waaronder: het vaststellen van de inhoud en volgorde van onderwerpen van de agenda van de Raad van Toezicht op hoofdlijnen toetsen of de juiste besluitvorming wordt voorgesteld het achteraf op hoofdlijnen toetsen of de notities waarover de Raad van Toezicht vergadert aan de gewenste kwaliteitseisen voldoen b. Het opstellen van een conceptverslag waarin de Raad van Toezicht verantwoording aflegt over de werkzaamheden van de Raad van Toezicht gedurende een verslagjaar. Dit verslag wordt toegevoegd aan het jaarverslag van Woonpartners Midden-Holland. c. Het functioneren als klankbord voor de directeur-bestuurder. In het verslagjaar heeft ter voorbereiding van iedere vergadering van de raad overleg plaatsgevonden tussen de agendacommissie en de directeur-bestuurder. Doc. nr /# 60

61 Auditcommissie In de auditcommissie hebben twee leden van de Raad van Toezicht zitting (mevrouw M.A. Zoodsma, de heer J. Havenaar (tot 1 juli 2013) en de heer J.C. Schudde (vanaf 1 juli 2013)). De taak van de commissie is de Raad van Toezicht te rapporteren over zijn bevindingen en aanbevelingen op financieel gebied, waaronder in ieder geval wordt verstaan: a. de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen, waaronder het toezicht op de naleving van de relevante wet- en regelgeving (compliance) b. de financiële informatieverschaffing c. de jaarrekening, de financiële meerjarenplanning en het risicoprofiel d. de naleving van aanbevelingen en opvolging van opmerkingen van accountants e. de werkzaamheden van de accountant f. het functioneren en de onafhankelijkheid van de accountant g. (wijzigingen van) het treasurystatuut, het treasurybeleidsplan of het investeringsstatuut Vergaderdatum Besproken ter voorbereiding voor Raad van Toezicht jaarrekening 2012 accountantsverslag begroting 2014 financiële meerjarenbegroting In de aprilvergadering heeft de auditcommissie buiten aanwezigheid van de directeur-bestuurder, hoofd F&BEZ en controller met de accountant (PwC) gesproken over de controle van de jaarrekening. Selectie-/beoordelings- en remuneratiecommissie In de selectie-/beoordelings- en remuneratiecommissie heeft naast de voorzitter van de Raad van Toezicht (de heer A.R.J.M. van Huut) een jaarlijks wisselend lid zitting. In 2013 was dat mevrouw M.A. Zoodsma. Ten aanzien van de directeur-bestuurder zijn de taken van de commissie: a. het doen van een voorstel aan de Raad van Toezicht voor de selectiecriteria en de te volgen procedure voor invulling van een vacature b. het doen van een voorstel aan de Raad van Toezicht voor de benoeming, schorsing of ontslag van de directeur-bestuurder c. het doen van een voorstel voor een profielschets voor de directeur-bestuurder d. het doen van een voorstel voor het vaststellen van de beoordeling van het functioneren van de directeur-bestuurder. Ten behoeve daarvan verzoeken de leden van de remuneratiecommissie vooraf de leden van de Raad van Toezicht om hun oordeel ten aanzien van het functioneren en voeren de leden van de remuneratiecommissie afzonderlijke beoordelingsgesprekken met de directeur-bestuurder e. het doen van een voorstel aan de Raad van Toezicht voor het te voeren bezoldigingsbeleid f. het doen van een voorstel voor het vaststellen van het salaris en de overige arbeidsvoorwaarden van de directeur-bestuurder, of aanpassing ervan, voor zover dit salaris en/of de aanpassing ervan past binnen het door de Raad van Toezicht vastgestelde bezoldigingsbeleid g. periodieke beoordeling directeur-bestuurder De remuneratiecommissie betrekt bij het voorstel van (wijzigingen van) het salaris en de overige arbeidsvoorwaarden van de directeur-bestuurder de opvatting van de Raad van Toezicht over het functioneren van de directeur-bestuurder. Doc. nr /# 61

62 De commissie heeft in 2013 met de directeur-bestuurder afspraken gemaakt over de te behalen doelen. In november heeft de commissie de gesprekken over de beoordeling van de directeurbestuurder gevoerd en de beoordeling inclusief een honoreringsvoorstel (binnen de kaders van de sector brede beloningscode) voorbereid voor bespreking in de Raad van Toezicht. In het kader van de 360 graden beoordeling zijn dit jaar behalve met de directeur-bestuurder gesprekken gevoerd met de ondernemingsraad, een tweetal leidinggevenden (de heren Primus en Raymakers) en externe relaties. Ten aanzien van de Raad van Toezicht zijn de taken van de commissie: De taken van de remuneratiecommissie zijn: a. het doen van een voorstel aan de Raad van Toezicht voor de selectiecriteria en de te volgen procedure voor invulling van de vacature in de Raad van Toezicht b. het doen van een voorstel aan de Raad van Toezicht voor de (her)benoeming van een lid van de Raad van Toezicht c. het doen van een voorstel aan de Raad van Toezicht voor de beoordeling van het functioneren van de leden van de Raad van Toezicht en de Raad van Toezicht als geheel d. het doen van een voorstel voor de (actualisatie van de) profielschets van de Raad van Toezicht als geheel en die van individuele leden e. het doen van een voorstel voor het rooster van aftreden van de Raad van Toezicht f. het doen van een voorstel aan de Raad van Toezicht voor het te voeren bezoldigingsbeleid ten aanzien van de honorering van de leden van de Raad van Toezicht, en het doen van een concreet voorstel daarvoor g. het doen van een voorstel voor periodieke beoordeling, omvang en samenstelling van de Raad van Toezicht In 2013 heeft de commissie voor twee vacatures per 1 juli 2013 de werving en selectie gedaan en de benoeming voorbereid voor bespreking in de Raad van Toezicht. Per 1 juli 2014 ontstaan opnieuw twee vacatures. De voorbereiding van de werving en selectie is gestart in 2013 en wordt voor de vacature van voorzitter gedaan door de voorzitter (de heer A.R.J.M. van Huut), mevrouw A.M. IJlstra en mevrouw I.M.P.H.M. Vermeulen. Voor de vacature van lid Raad van Toezicht zijn dat de heren A.R.J.M. van Huut en J.C. Schudde. Mededeling Raad van Toezicht Woonpartners Midden-Holland De Raad van Toezicht heeft op 14 april 2014, na de toelichting van PwC op de accountantsrapportage en goedkeurende controleverklaring, het jaarverslag en de jaarrekening 2013 van Woonpartners Midden-Holland, Stichting voor bouwen en beheren goedgekeurd. Ondanks zware economische omstandigheden en turbulentie in de sector is 2013 een jaar geweest waarin Woonpartners haar voornemens heeft kunnen waarmaken en haar gezonde financiële positie heeft weten te behouden. Op deze plaats spreekt de Raad van Toezicht haar waardering uit voor de inzet van de medewerkers en directie. A.R.J.M. van Huut voorzitter Raad van Toezicht Doc. nr /# 62

63 8. Personeel en organisatie / Bestuursondersteuning 8.1 Organisatie Woonpartners Midden-Holland, Stichting voor bouwen en beheren, is opgericht op 18 april Op 9 december 1999 is de stichting organisatorisch gefuseerd met Woonpartners Gouda, Stichting voor bouwen en beheren en de beheerstichting Woonpartners Midden-Holland. Op 7 september 2010 is Woonpartners Midden-Holland gefuseerd met de Stichting Waddinxveense Bejaardenhuisvesting en Stichting Ouderencentrum Waddinxveen. De huidige statuten zijn vastgesteld per notariële akte op 7 september Woonpartners Midden-Holland is bij Koninklijk Besluit van 23 september 1998 toegelaten in de zin van de Woningwet onder nummer De stichting is een toegelaten instelling in de gemeenten Gouda, Rotterdam, Waddinxveen, Zuidplas en Alphen aan den Rijn. Woonpartners Midden-Holland is ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel en Bedrijven in Rotterdam/kantoor Gouda, onder nummer en is statutair gevestigd aan de Coenecoop 6, 2741 PG in Waddinxveen. Het boekjaar loopt van 1 januari tot en met 31 december. Aedes Woonpartners Midden-Holland is aangesloten bij Aedes, de landelijke vereniging van woningcorporaties. Op 6 november 1996 is Woonpartners Midden-Holland geregistreerd als organisatie die de Bedrijfstakcode Woningcorporaties onderschrijft en onder nummer 4363 opgenomen in het Nationaal Register Volkshuisvestingsinstellingen. VNO-NCW West Woonpartners Midden-Holland is aangesloten bij het ondernemersnetwerk in Noord- en Zuid-Holland: VNO-NCW West. VNO-NCW West biedt een netwerk aan haar leden, behartigt de collectieve belangen van het bedrijfsleven in Noord- en Zuid-Holland, maar ook op bovenlokaal niveau. Het ondernemersnetwerk vertegenwoordigt bedrijven in de sectoren industrie, handel, transport, bouw, zakelijke en maatschappelijke dienstverlening en de gezondheidszorg en werkt nauw samen met de landelijke vereniging VNO-NCW. Bestuurlijke organisatiestructuur Raad van Toezicht Directeur-bestuurder Werkorganisatie Huurders Doc. nr /# 63

64 Verbindingen met andere rechtspersonen en vennootschappen Interne organisatie (zie ook bijlage 2) Directeur-bestuurder Controller Afdeling Bestuursondersteuning Afdeling F&BEZ Afdeling Ontwikkeling Adjunct-directeur Afdeling PON Afdeling K&V Afdeling W&B In het Woningbeheeroverleg (WBO), waarin behalve de adjunct-directeur de onder hem ressorterende afdelingen Planmatig Onderhoud & Nieuwbouw (PON), Klantinformatie & Verhuur(K&V) en Wijk- & Buurtbeheer(W&B) zijn vertegenwoordigd, wordt inhoud gegeven aan de operationele processen met betrekking tot het woningbeheer van de organisatie. Tot 1 september 2013 kende Woonpartners ook de woningbeheerafdelingen Woonpartnersservice (WPS) en Maatschappelijk & Overig Vastgoed(M&OV). Deze afdelingen zijn opgesplitst en opgegaan in de afdelingen K&V en W&B. In het Strategisch Overleg (SO), waarin behalve de directie de controller en de afdelingen Ontwikkeling, Financiën & Bedrijfseconomische Zaken (F&BEZ) en Bestuursondersteuning zijn vertegenwoordigd, wordt het strategisch beleid vormgegeven. 8.2 Personeel & arbo Cultuur en ontwikkeling Woonpartners geeft haar medewerkers veel eigen verantwoordelijkheid. Samenwerking staat hoog in het vaandel, want samen bereik je het beste resultaat. De werksfeer is plezierig, open en behulpzaam. Goede ideeën worden op prijs gesteld. Medewerkers zijn trots op waar de organisatie voor staat. De medewerkers gaan bewust om met de beschikbare middelen om de maatschappelijke doelstelling zo goed mogelijk in te vullen. Doc. nr /# 64

65 Woonpartners werkt continu aan de ontwikkeling van de organisatie door te investeren in de ontwikkeling van haar medewerkers. Kennisdeling Diverse medewerkers/afdelingen nemen deel in een functionarissenkring in het kader van kennisdeling. Afdeling Directeur-bestuurder Directeur-bestuurder Directeur-bestuurder Directeur-bestuurder Directeur-bestuurder Directeur-bestuurder Directeur-bestuurder Directeur-bestuurder Bestuursondersteuning Bestuursondersteuning Controlling Controlling F&BEZ Planmatig Onderhoud & Nieuwbouw Planmatig Onderhoud & Nieuwbouw Planmatig Onderhoud & Nieuwbouw Planmatig Onderhoud & Nieuwbouw Planmatig Onderhoud & Nieuwbouw Klantinformatie & Verhuur Ontwikkeling Ontwikkeling Functionarissenkring Nederlandse Vereniging Bestuurders Woningcorporaties Avicenna jaargroep Avicenna alumnibijeenkomsten Platform 31 bestuurdersbijeenkomsten (voorheen KEI) Bouwsociëteit Midden-Holland NVTZ (Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorginstellingen) Aedes bijeenkomsten voor directeur-bestuurders, waaronder jaarcongressen lid Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in de Kinderopvang (NVTK) P&O netwerk Aedes Cover en Het Corporatiehuis Aedes overleg controllers Alumnigroep Public Sector (Deloitte) NetwIT Kring Technisch Management ICP KEI Yurp Netwerk Monumenten Netwerk Duurzaamheid en Energie Klankbordgroep Bouwregelgeving Bouwstenen Fellowship gebiedsontwikkeling Bouwsociëteit Midden-Holland Exitmotieven In de loop van 2013 heeft één medewerker met een contract voor onbepaalde tijd de organisatie verlaten. De reden van vertrek was ontslag met wederzijds goedvinden. Algemene arbeidsvoorwaarden De algemene arbeidsvoorwaarden zijn in 2013, naast tweemaal een algemene actualisering, op de volgende onderdelen gewijzigd: regeling inschakelen vertrouwenspersoon regeling beoordelen en belonen agressieprotocol regeling reiskosten woon-werkverkeer OV gedragscode gebruik telefoniesysteem individuele bonusregeling per (onderdeel van de regeling beoordelen en belonen) deeltijdbeleid collectieve ziektekostenverzekering Wat en hoe In 2013 is Wat en hoe, het instructieboekje voor medewerkers, twee maal geactualiseerd. Doc. nr /# 65

66 Bijeenkomst leidinggevenden In 2013 is in een aparte bijeenkomst voor alle leidinggevenden aandacht besteed aan de resultaten van de maatregelen die op de beheerafdelingen zijn getroffen naar aanleiding van de medewerkersonderzoeken 2011 en Opleidingsthema s In de heisessie SO is afgesproken welke opleidingsthema's voor 2014 gelden: Opleidingsthema s bedrijfsbreed automatisering (kosten-)efficiënt werken doelgerichte communicatie (mondeling en schriftelijk, -websiteteksten, ) Opleidingsthema s afdelingen persoonlijke effectiviteit (F&BEZ) interne klantgerichtheid (F&BEZ) adviseren / beïnvloeden vanuit inzicht (F&BEZ) kennis van klantgroepen (W&B) opzetten van beheerstrategieën (W&B) participeren op een hoger plan (W&B) kennisdeling binnen de afdeling (W&B) projectleiding, -toezicht, -ondersteuning (PON) klantvriendelijkheid (M&OV) klantvriendelijk en zakelijk telefoneren (K&V) contractvorming (ONTW) Opbouw personeelsbestand Totaal Mannen Vrouwen Fulltime Parttime Directie en Bestuursondersteuning Financiën & Bedrijfseconomische Zaken Planmatig Onderhoud & Nieuwbouw Ontwikkeling Wijk- en Buurtbeheer Klantinformatie & Verhuur Boventalligen Totaal Fulltime Parttime Doc. nr /# 66

67 Ultimo 2013 bedroeg de gemiddelde leeftijd van de medewerkers 46 jaar ten opzichte van 45 jaar ultimo Er zijn geen medewerkers buiten Nederland werkzaam. Vanaf eind 2013 bestaan de afdelingen Woonpartnersservice & Intake en Maatschappelijk & Overig vastgoed niet meer. Zij zijn geïntegreerd in respectievelijk afdeling Wijk & Buurtbeheer (Woonpartnersservice) en Klantinformatie & Verhuur (Intake en Maatschappelijk & Overig vastgoed). Het personeelsbestand is in 2013 gegroeid naar 103 personeelsleden (was 101 eind 2012). Uitbreiding van de formatie van de afdeling Financiën & Bedrijfseconomische Zaken was noodzakelijk gezien de steeds zwaardere eisen die aan de financiële verslaglegging worden gesteld. Bij de afdeling Ontwikkeling is kostenbesparing gerealiseerd door het tijdelijk in dienst nemen van een medewerker en afscheid te nemen van een ingehuurde medewerker. Bruto Loonsom Doc. nr /# 67

68 Ziekteverzuim Totaal 2013 Totaal 2012 Kort Middel Lang Melding frequentie Totaal Woonpartners 5,3% 5,91% 1,4% 0,8% 3,1% 1,7 Het ziekteverzuim over 2013 is gedaald ten opzichte van Arbodienst Met ingang van 1 januari 2013 is De Witte Raaf de arbodienst van Woonpartners. Arbo In het 4 e kwartaal is het arbo plan van aanpak 2013 geëvalueerd en is een nieuw plan van aanpak voor 2014 vastgesteld. In 2013 is één ongeval in werktijd gemeld (val op straat tijdens een werkopdracht buiten). In 2013 zijn 4 gevallen gemeld van agressie & geweld van huurders richting medewerkers: Afdeling Aard Maatregel W&B Uitschelden, beledigen, schreeuwen, bedreiging aan derden besproken met leidinggevende W&B Beledigen, schreeuwen, indirecte bedreiging Uitschelden, beledigen, W&B vernederen, schreeuwen besproken met leidinggevende K&V Beledigen, schreeuwen, persoonlijke bedreiging besproken met leidinggevende, toegang mondeling ontzegd, afdeling ingelicht besproken met leidinggevende, waarschuwingsbrief, aangifte, afdeling ingelicht, gesprekken met veroorzaker Er zijn in 2013 geen gevallen van seksuele intimidatie of discriminatie gemeld. De bedrijfshulpverleningsplannen voor de kantoren Gouda en Waddinxveen en het AFC zijn geactualiseerd. De arbodienst van Woonpartners heeft in 2013 een veiligheidscheck uitgevoerd op de vestigingen van Woonpartners (balieomgeving). Doc. nr /# 68

69 Integriteitscodes Woonpartners Midden-Holland kent een integriteitscode voor de eigen medewerkers en daarnaast een integriteitscode voor leveranciers en aannemers. Bij opdrachten in het kader van planmatig onderhoud, dagelijks onderhoud, contractonderhoud en nieuwbouw wordt altijd een integriteitsverklaring van de leverancier of aannemer gevraagd. Ook bij alle andere opdrachten wordt gevraagd om een integriteitsverklaring, tenzij dit een aankoop betreft tegen een niet onderhandelbare prijs (openbaar tarief). Dit moet aannemelijk gemaakt kunnen worden. De integriteitscode is in 2013 aangepast op richtlijn 1 Omgaan met dilemma s en melden van misstanden (klokkenluidersregeling) en verduidelijkt op richtlijn 8 Uitnodigingen en geschenken. 8.3 Marketing & communicatie Dit zijn de belangrijkste onderwerpen waarmee Woonpartners in de media en in eigen publicaties is verschenen: asbest aan het Pretoriaplein huisuitzetting verhuurdersheffing landelijk beleid huurverhogingen leefbaarheid (maaltijdservice AFC, portiekportiers, docusoap No Show, rolstoel 3 daagse, expositie Weekendschool, overlast in Oosterwei en Korte Akkeren, Citymarketing Waddinxveen, Open Monumentendag, woonwagens in Waddinxveen) bouwprojecten (De Parkwachters en Gouwe Oever in Boskoop, Centrumplan en Alblas in Waddinxveen, Wijkontwikkeling in Gouda Oost, Rijngaarde in Bodegraven) Woonpartners algemeen (gewijzigde openingstijden Zevenhuizen, minister Blok in Gouda, jaarverslag, afscheid leden Raad van Toezicht, geen extra huurverhoging door Woonpartners, nieuwjaarsreceptie) landelijk nieuws (reddingsplan Vestia, inkomensafhankelijke huurverhoging) Na analyse door het KWH is aandacht besteed aan het ontwikkelen van marketingtools en van duidelijk taalgebruik. Zo is er een schrijfwijzer opgesteld voor onder meer het schrijven van webteksten, brieven en artikelen. Eind 2013 is de nieuwe website van Woonpartners de lucht in gegaan. Aan deze website is gedurende het hele jaar 2013 gewerkt. Er zijn bovendien voorbereidingen getroffen voor een huurdersportal dat wordt gekoppeld aan de website en een intranet met kennisbank, die in 2014 live gaan. Beleid marketing & communicatie De handleiding wordt jaarlijks geactualiseerd. In 2013 is bovendien het crisisprotocol aangescherpt. Relatieblad In december 2013 is het laatste relatieblad verschenen, het WP Magazine. Vanaf 2014 zal onder andere worden gewerkt met digitale nieuwsbrieven en videojournaals. Sponsorbeleid In 2013 zijn 21 sponsoraanvragen ingediend waarvan er 11 zijn gehonoreerd met een totaal budget van 2.075,-. Aanvragen kunnen alleen worden gehonoreerd als deze een relatie hebben met het werkveld van de corporatie. Doc. nr /# 69

70 In 2013 zijn sponsorbijdragen toegekend aan: Kinderboerderij Dierendal in Waddinxveen 60-jarig jubileum van speeltuinvereniging De Paddestoel in Waddinxveen Organisatie van Oranjedag in Waddinxveen en Gouda Advertentie in de theaterkrant van Floratheater in Boskoop Rolstoeldriedaagse in Waddinxveen Boek Beelden in Waddinxveen Open Monumentendag in Gouda Speelgoedbank in Gouda (ter beschikking stellen tijdelijke ruimte) Vrouwenfitness Sasafit in Gouda (ter beschikking stellen tijdelijke ruimte) Stichting Gouwebloem (gebruik van ruimte in Anne Frank Centrum in Waddinxveen) Aanvragen in het kader van leefbaarheid en wonen, leren en werken zijn hierin niet opgenomen. Dit wordt verantwoord in de hoofdstukken 4 en Ondernemingsraad (OR) De OR bestond in het verslagjaar uit de heren Ten Zijthoff (voorzitter), Van Doorn en Wulffraat en de dames Scharleman en Stevens. De raad heeft een tweedaagse OR-training gevolgd. Het overleg tussen de OR en de directeur-bestuurder verloopt in goede harmonie. Overleg-vergadering d.d. Belangrijkste onderwerpen aanpassing integriteitscode (klokkenluidersregeling) aanpassing regeling inschakelen vertrouwenspersoon aanpassing regeling beoordelen en belonen opleiding OR jaarverslag 2012, onderdeel P&O integriteitscode aanpassing regeling reiskosten woon-werkverkeer OV selectieprocedure benoemingen kandidaten R.v.T. aanpassing regeling reiskosten woon-werkverkeer OV eigenrisicodragerschap aanpassing regeling reiskosten woon-werkverkeer OV brief Arbeidsinspectie inzake liften CAO (loopt van 1 juli 2013 tot eind 2013) gedragscode gebruik telefoniesysteem Verlofontwikkeling aanpassing regeling reiskosten woon-werkverkeer OV brieven Arbeidsinspectie inzake liften bedrijfssluitingsdagen 2014 voorstel aanpassing regeling beoordelen en belonen per (individuele bonus) voorstel aanpassen hoofdstuk deeltijdbeleid meer (resultaat) met minder (medewerkers en financiële middelen) evaluatie arbo plan van aanpak 2013 arbo plan van aanpak 2014 voorstel aanpassing regeling verschoven werktijden voorstel aanpassen hoofdstuk beoordelen en belonen terugdringen ziekteverzuim Doc. nr /# 70

71 8.5 Klachtencommissie De samenstelling van de Klachtencommissie en de werkwijze van deze commissie staan vermeld op de website: Aantal binnengekomen klachten Ontvankelijk 21 Niet ontvankelijk 3 Aantal klachten dat tot een zitting is gekomen 3 Aantal klachten dat door de organisatie alsnog is 21 opgepakt en opgelost Onderwerpen 2013 Dienstverlening personeel 3 Dienstverlening derden 4 Woningtoewijzing 1 Uitgevoerd onderhoud 8 Overlast 4 Anders 4 Doc. nr /# 71

72 9. Financiën 9.1 Kerncijfers Huuropbrengsten Bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Niet-gerealiseerde waardeveranderingen Resultaat na belastingen Maatschappelijke prestatie 37,3 miljoen 41,5 miljoen 37,3 miljoen 4,2 miljoen 40,8 miljoen negatief 35,9 miljoen negatief 23,4 miljoen Vastgoedbelegging 618 miljoen Loan to value 24% Eigen vermogen 469 miljoen Eigen vermogen per vhe ,- Solvabiliteit 73% Vreemd vermogen 161 miljoen Vreemd vermogen per vhe ,- Interest coverage ratio 2,1 Debt services coverage ratio 1,8 Operationele kasstroom 8,5 miljoen Aantal verhuureenheden (vhe) - Woongelegenheden Overige verhuureenheden Totaal ongewogen Totaal gewogen Totaal gewogen gemiddeld (2012/13) Algemeen Waarderingsgrondslag Woonpartners Midden-Holland streeft naar transparantie in de financiële berichtgeving van de corporatie. De waarderingsgrondslag is daar een onderdeel van. Vanaf verslagjaar 2011 wordt de herziene richtlijn 645 Toegelaten Instellingen volkshuisvesting toegepast. Door te waarderen tegen de actuele waarde, marktwaarde in verhuurde staat wordt het beste inzicht gegeven in het resultaat, de vermogenspositie en de kasstromen. Er heeft zich in 2013 geen wijziging van de waarderingsgrondslag voorgedaan. Resultaat Het bedrijfsresultaat over 2013 is 4,2 miljoen positief. Het resultaat na belastingen komt uit op een verlies van 35,9 miljoen. Dit verlies is voor een belangrijk deel veroorzaakt door de waardedaling van het bezit. Het afgelopen jaar is ons bestaande bezit circa 6% in waarde gedaald, in totaal een bedrag van 40,8 miljoen. Dit is verwerkt onder de post niet-gerealiseerde waardeverandering vastgoedportefeuille. Bedrijfsopbrengsten In 2013 werden wij geconfronteerd met de verhuurdersheffing en een toename van de saneringsheffing. Om de verhuurdersheffing te kunnen financieren, biedt de overheid ons de mogelijkheid om extra inkomensafhankelijke huurstijgingen door te voeren. Doc. nr /# 72

73 In 2013 was een maximale huurstijging mogelijk van 6,5%. Woonpartners Midden-Holland heeft ook in 2013 geen inkomensafhankelijke huurverhoging doorgevoerd. De huren hebben we per 1 juli 2013 verhoogd met 4%, waarbij in een aantal gevallen de huurstijging lager is uitgevallen om de woningen voor onze specifieke doelgroep te behouden, of vanwege contractuele afspraken. De totale huuropbrengsten (na derving) komen hiermee uit op ruim 37 miljoen. Ten opzichte van de begroting zijn de gerealiseerde huuropbrengsten 0,3 miljoen lager. Dit komt onder andere omdat een aantal woningen eerder is gesloopt dan verwacht. Daarnaast ligt de derving hoger. Dit komt vooral doordat nieuw opgeleverde woningen bij aanvang nog niet volledig verhuurd waren en beperkte leegstand in het maatschappelijk vastgoed. Bij toekomstige nieuwbouwprojecten wordt nadrukkelijker rekening gehouden met de aanvangsleegstand. Het aantal verkochte en geleverde woningen bestaand bezit is uitgekomen op 36, terwijl een aantal van 15 woningen begroot was. De verkopen zorgen voor een kasstroom van bijna 5,0 miljoen en een netto verkoopresultaat dat uitkomt op 1,2 miljoen. Bedrijfslasten De bedrijfslasten bestaan uit: afschrijvingen, overige waardeverandering vastgoedportefeuille, personeelslasten, onderhoudslasten en overige bedrijfslasten. De totale bedrijfslasten komen in 2013 uit op 37,3 miljoen. Ten opzichte van de begroting zijn de bedrijfslasten circa 2,3 miljoen hoger. Dit wordt vooral verklaard door meer maatschappelijk verantwoorde, maar financieel onrendabele-, investeringen en een toename in de saneringsheffing. Als corporatie zijn wij bereid te investeren in projecten die financieel onrendabel zijn. De onrendabele investeringen verantwoorden we in de jaarrekening onder overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille. De hogere waardeveranderingen vastgoedportefeuille worden met name veroorzaakt doordat voor enkele nieuwbouwprojecten onrendabele investeringen in de jaarrekening zijn verwerkt die tijdens het samenstellen van de begroting 2013 nog niet waren voorzien. In 2013 bedragen de totale overige waardeveranderingen van de vastgoedportefeuille 10,8 miljoen. In de bestaande bouw zijn de toekomstige onrendabele investeringen van het project Weideplantsoen in Zevenhuizen opgenomen. Daarnaast wijken bij enkele al afgeronde projecten de stichtingskosten af van wat eerder werd voorzien, zodat daar nog een aanvulling op de onrendabele investering heeft plaatsgevonden. In de nieuwbouw betreft het de toekomstige onrendabele investeringen in de projecten Springerslocatie in Gouda, De Triangel en Centrumplan in Waddinxveen, Moerkapelle Oost in Zuidplas. Voor enkele complexen die zijn afgerond of nog in aanbouw zijn, wordt nu een lagere marktwaarde voorzien, zodat ook voor deze projecten nog een aanvulling op de onrendabele investering heeft plaatsgevonden. In het Corporatie Benchmark Centrum worden de netto bedrijfslasten per verhuureenheid (vhe) van corporaties met elkaar vergeleken. De netto bedrijfslasten worden gedefinieerd als variabele lasten exclusief onderhoud en de aan het onderhoud toegerekende personeelskosten, verminderd met de ontvangen vergoedingen voor geleverde diensten, de overige bedrijfsopbrengsten en de geactiveerde productie voor het eigen bedrijf. Het landelijk gemiddelde van de netto bedrijfslasten kwam in 2012 uit op 1.396,- per vhe. De bedrijfslasten van Woonpartners Midden-Holland liggen hoger. In 2013 komen de netto bedrijfslasten uit op 1.592,- per vhe. De netto bedrijfslasten bestaan voor circa 25% uit de nauwelijks beïnvloedbare gemeentelijke, riool- en waterschapsheffingen. Deze heffingen zijn bij Woonpartners Midden-Holland de afgelopen jaren harder gestegen dan bij de gemiddelde corporatie. In 2014 worden de netto bedrijfslasten nader geanalyseerd. De onderhoudslasten bij Woonpartners Midden-Holland waren de afgelopen jaren aanzienlijk hoger dan gemiddeld in de sector. Het afgelopen jaar zijn we actief bezig geweest om door middel van efficiënter werken en aanbestedingsvoordelen de onderhoudslasten naar beneden te brengen. We hebben hierin forse besparingen gerealiseerd en verwachten volgend jaar op het niveau van de benchmark uit te komen. Doc. nr /# 73

74 Als gevolg van de financiële problemen bij een aantal corporaties is de saneringsheffing voor 2013 verhoogd van 1% naar 4%. Per zelfstandige woongelegenheid komt dit neer op een bedrag van 225,-. Voor Woonpartners Midden-Holland betekent dit een totale kostenpost van 1,5 miljoen. De verhoging was niet meegenomen in de begroting en verklaart voor een belangrijk deel de toename van de sector specifieke heffingen. Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille In de begroting was rekening gehouden met een marktdaling van 3,7%. De waarde van ons bezit is in 2013 sterker gedaald. Ten opzichte van vorig jaar is de leegwaarde gedaald met 4,9%. Daarnaast hebben de sloopcomplexen, verhuurdersheffing en verkopen een negatief effect op de marktwaarde gehad. Hiermee komt de niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille uit op 40,8 miljoen. Ten opzichte van de begroting is dit een extra verlies van 16,8 miljoen. Rentebaten en lasten De lijn om hoogrentende leningen indien mogelijk vervroegd af te lossen en tijdig op renteconversiemomenten in te haken is doorgezet. In 2013 hebben we een lening van 6,4 miljoen met een rentepercentage van 7,45% vervroegd afgelost. Voor het eerder aflossen van de leningen is dit jaar een rentevergoeding betaald van 1,6 miljoen. Begin 2014 is de lening geherfinancierd met een rentepercentage van 3,36% en een looptijd van 20 jaar. Voor dit jaar betekent dit een extra last, maar de komende jaren hebben we hierdoor een lagere rentelast. De gemiddelde rentelast zonder de rentevergoeding bedraagt in ,18%. Dit is een daling ten opzichte van 2012 (2012: 4,48%). Verder is het beleid van Woonpartners Midden-Holland om gebruik te maken van de relatief goedkope mogelijkheid van korte financiering via de rekening courant faciliteit. Belastingen De fiscale verliezen zijn vooral een gevolg van de waardedaling van het bezit. In 2013 heeft de fiscale aangifte over 2011 plaatsgevonden. Het fiscale verlies 2011 van 29,3 miljoen werd bij het opstellen van de jaarrekening 2012 nog niet voorzien. Over 2013 wordt een fiscaal verlies verwacht van 19,5 miljoen. Vanuit onze meerjarenbegroting verwachten we de fiscale verliezen binnen de maximale termijn van 9 jaren te compenseren met fiscale winsten. Daarom leiden de verliezen tot een in de toekomst te verrekenen belastingbedrag van 8,2 miljoen. Investeringen Ondanks de verhuurders-en saneringsheffing zijn we het afgelopen jaar opnieuw in staat geweest om te blijven investeren. In totaal hebben we dit jaar 26 miljoen geïnvesteerd in bestaande en nieuwbouw. Dit is per vhe een bedrag van ruim 3.700,-. Doc. nr /# 74

75 De investeringen vonden onder ander plaats in de nieuwbouwprojecten Centrumplan en Alblaslocatie tweede fase in Waddinxveen en De Parkwachters en de Gouwe Oever in Boskoop. Verder zijn uitgaven gedaan ten behoeve van het Margrietplein en het Zuidelijk Stempel West in Gouda. In 2013 zijn twee nieuwbouwprojecten opgeleverd. Dit betreffen het project De Parkwachters in Boskoop (24 sociale huurwoningen) en de tweede fase van het project op de Alblaslocatie in Waddinxveen (22 sociale huurwoningen en 6 markthuurwoningen). Verder zijn uitgaven gedaan voor enkele projecten in het bestaande bezit, waaronder Jan van Bijnenpad en de Bomenwijk in Waddinxveen en de Dahliastraat in Zuidplas. Ook zijn woningverbeteringen aangebracht en zijn energetische maatregelen genomen in het bestaande bezit. Daarnaast is er geïnvesteerd in de materiële vaste activa ten dienste van de exploitatie. Vermogen Het negatieve resultaat over 2013 groot 35,9 miljoen is aan het eigen vermogen onttrokken. Per ultimo 2013 komt het eigen vermogen uit op 468,8 miljoen. Per gewogen vhe is dit een bedrag van ,-. Vreemd vermogen Woonpartners Midden-Holland is ten opzichte van andere corporaties in beperkte mate gefinancierd met vreemd vermogen. Door onze investeringsopgave is onze leningportefeuille het afgelopen jaar gegroeid van 132,2 miljoen naar 145,7 miljoen. Dit komt neer op een lening van per gewogen vhe. Sector breed was dit ultimo ,-. Ultimo 2013 is de totale schuldpositie bij Woonpartners Midden-Holland ,- per gewogen vhe, sector breed ligt dit op ,- (ultimo 2012). Financiering Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) heeft voor de jaren 2013 tot en met 2015 een faciliteringsvolume afgegeven van 67,1 miljoen. De volgende leningen zijn ten laste van het faciliteringsvolume gebracht. Geldverstrekker Lening x Type Storting Looptijd Rente % Conversie BNG Fixe dec 13 en 14 8 jaar 2,64% n.v.t. BNG Fixe okt 13 8 jaar 2,30% n.v.t. Inter Lebensversicherung Fixe dec jaar 3,41% n.v.t. Aegon Fixe nov jaar 3,22% nov 28 Aegon Fixe nov jaar 3,25% nov 29 Per ultimo 2013 zijn twee leningen van de gemeente Gouda vervroegd afgelost. Het schuldrestant van deze twee leningen per ultimo 2013 bedroeg circa 6,4 miljoen. In januari 2014 is de herfinanciering van deze aflossingen gerealiseerd. Er is een fixe lening met een stortingsdatum 1 april 2014, een looptijd van 20 jaar en een rente van 3,36% afgesloten. Omdat dit een herfinanciering betreft, legt deze nieuwe lening geen beslag op het beschikbare faciliteringsvolume. Het nieuwbouwproject Margrietplein te Gouda wordt in de niet-daeb sfeer ontwikkeld. Voor de financiering van het Margrietplein is een niet-geborgde financiering aangetrokken van 2,8 miljoen. De lening zal in december 2014 gestort worden. Woonpartners Midden-Holland financiert geen buitenlandse activiteiten en heeft geen derivaten. Woonpartners Midden-Holland is met één van de huisbankiers een rekening-courantfaciliteit overeengekomen. Hierdoor heeft Woonpartners Midden-Holland indien nodig de beschikking over een bedrag van 10,0 miljoen. Ten opzichte van de totale leningenportefeuille blijft het percentage van het relatieve renterisico onder de 15%, in de sector een gebruikelijk maximum. Doc. nr /# 75

76 9.3 Financiële kengetallen De volgende kengetallen geven een goede indicatie in hoeverre Woonpartners Midden-Holland financieel gezond is: Operationele kasstroom Solvabiliteit Loan to Value Interest Coverage Ratio Debt Service Coverage Ratio Bovenstaande kengetallen worden ook gebruikt in het nieuwe toetsingskader van WSW. De uitkomsten geven aan dat Woonpartners Midden-Holland een financieel gezonde corporatie is. Operationele kasstroom Kasstromen zijn belangrijk voor onze financiële sturing. Een positieve operationele kasstroom kan samen met de verkoopontvangsten worden aangewend om investeringen te doen of om leningen af te lossen. * 2014 is gebaseerd op de begroting Voor het verkrijgen van financiering wordt steeds nadrukkelijker naar de kasstromen gekeken. WSW stelt als norm dat corporaties in staat moeten zijn de komende 5 jaren gemiddeld 2% per jaar af te kunnen lossen (=aflossingsfictie). Woonpartners Midden Holland voldoet aan deze norm. Ultimo 2013 hebben we na de aflossingsfictie een positieve operationele kasstroom van 6,2 miljoen. Ondanks de saneringsheffing en de rentevergoeding die is betaald voor het vervroegd aflossen van hoog rentedragende leningen is de kasstroom in 2013 gestegen. Dit is vooral te danken aan het optimaliseren van onze bedrijfsvoering. In 2014 zetten we dit proces voort. Hierdoor kunnen we ondanks de sanerings- en verhuurdersheffing van bijna 5 miljoen een positieve operationele kasstroom laten zien. Doc. nr /# 76