Welkom op het TEO-festival: Warmlopen voor thermische energie uit oppervlaktewater. VERSLAG Woensdag 6 juni 2018

Transcriptie

1 Welkom op het TEO-festival: Warmlopen voor thermische energie uit oppervlaktewater VERSLAG Woensdag 6 juni 2018 Verslag bijeenkomst TEO-festival 2018 TEO dossier STOWA: TEO dossier UVW TEO dossier IF technology 1

2 TEO-festival programma Lessen uit de praktijk Barry Scholten, IF Technology TEO-festival: talkshops, innovatiemarkt TEO-festival: bestuurlijk gesprek TEO verder brengen: paneldiscussie en netwerkborrel To be prepared is half the victory Miguel Cervantes Talkshop Thermische Energie uit Oppervlaktewater Sessie: Governance 06 Juni

3 Inhoud Governance? Samenwerken! Rollen bij warmte- en koudelevering Risico's en samenwerking Gezamenlijk belang voor een optimaal project Optimalisatie van de business case Strijdige belangen van verschillende stakeholders Wat ontmoet je als waterschap Dit is aanvullend op de STOWA rapportage, lees die vooral ook 5 Governance? Samenwerken! " Governance is een oorspronkelijk Engelstalig begrip dat duidt op de handeling of de wijze van besturen, de gedragscode, het toezicht op organisaties. Het wordt in verband gebracht met beslissingen die verwachtingen bepalen, macht verlenen of prestaties verifiëren." (Wikipedia) "Samenwerken kan worden gedefinieerd als het gezamenlijk inzetten om een bepaald doel te bereiken. Samenwerking vindt plaats tussen minimaal twee personen, dus ook in een groep of tussen meerdere groepen. Samenwerken wordt gezien als een belangrijke competentie omdat het een efficiënte manier is om doelen te bereiken." (Van Dale). 6 3

4 Rollen bij warmte- en koudelevering 7 Productie Investering bijv. in TEO, TED, Additionele investeringen (warmtewisselaar, ) Terugverdienen uit variabele en vaste bijdrage leverancier(s) Transport Forse investeringen Beperkte operationele kosten Op lange termijn terugverdienen via transportfee (vast of variabel?) Kan bij beperkte omvang van TEO slechts beperkt zijn. Distributie / Levering Beperkte investeringen in afleverset, eventueel aanpassing complexen Eventuele distributie loopt op met aansluitingen Operationele kosten voor inkoop en /of evt. opwaardering warmte Terugverdienen uit variabele en vaste bijdrage afnemers Ofwel: Je hebt te maken met mischien wel 4 business cases En 4 verschillende belangen Publiek belang nog niet eens in beeld Samenwerken aan de ontwikkeling van een project is dus noodzakelijk. Afname (bewoners, commercieel) Eventueel investering in aanpassing complexen Centrale levering, of individuele levering aan afnemers Bijdrage Aansluitkosten Bewoners: Meer, minder of gelijk aan alternatief? Beperking door warmtewet Risico's en zekerheden als driver voor samenwerking Risicomanagement werkt ordenend bij het succesvol vormgeven van projecten Door risico's inzichtelijk te maken en met alle betrokkenen te beheersen en transparent te maken kom je tot optimale: Risicoverdeling Beheersmaatregelen Waardering En nog duidelijker: het helpt definieren: "wie-doet-wat?" Uitgangsprincipe is steeds: wie een risico het best kan beheren (en absorberen) is de partij die het risico zou moeten dragen. Immer: Suboptimale risicoverdeling leidt tot een suboptimale deal, waarbij iedereen waarde verliest Een goede, eerlijke risicoverdeling is een indicatie van de kwaliteit van de samenwerking 8 4

5 Risico's en zekerheden als driver voor samenwerking Risicoverdeling (allocatie): Waar liggen prijs- en volumerisico's Wie is de investeerder in de bron? Wie neemt technologische risico's? Wie kan financiering leveren Zelf / via de onderneming? Via banken Subsidies? Dit zijn allemaal vragen die invloed hebben op de manier van samenwerken Beheersing, waardering en allocatie interacteren met elkaar 9 Gezamenlijk belang: een optimaal project Inkomsten verhogen Stabiliseren t Exploitatiekosten beperken-stabiliseren-vertragen, financieringskosten/risico s beperken Investeringen: versnellen (strategische overdimensionering) versus vertragen (later aanleggen) 10 Beperken voorbereidingstijd en kosten 5

6 Strijdige belangen beheersbaar maken (1/2) Strijdig belang 1: vaste vergoeding sluit aan bij kapitaalinvestering in bron en (met name) transport, variabele vergoeding sluit aan bij behoefte leverancier Strijdig belang 2: Private sector wil graag exlusiviteit. Netbedrijven en overheden graag open netten en " level playing field" Strijdig belang 3: Winstoptimalisatie van producent vs. gereguleerd prijsplafond van leverancier 11 Strijdige belangen beheersbaar maken (2/2) Werken aan gezamenlijke belangen: Integratie van business cases Verkennen van mogelijkheden om bij te dragen aan verlagen gezamenlijk risicoprofiel Overheden kunnen hierbij een cruciale rol spelen: Vanuit eigen ontwikkelingen als opdrachtgever Kaderstellend en faciliterend vanuit beleid en vergunningen Nieuwe partijen durven omarmen Er zijn nieuwe spelers op de markt die geen nutsachtergrond hebben Zij brengen frisheid, creativiteit en commerciele aggressie Die is soms wenselijk om logheid nutsbedrijven te doorbreken, maar: Onderschat ook kracht en creativiteit van traditionele spelers niet. Oproep: wees bereid een process met beide typen spelers aan te vangen om marktspanning te creeeren. 12 6

7 Belangen bepalen samenwerking stakeholders in beeld RASCI-benadering: Responsible: wie heeft de verantwoordelijkheid voor de uitvoering? Accountable: wie kan uitvoerders aanspreken op hun verantwoordelijkheid? Supporting: wie kan steun (of weerstand) bieden om bij te dragen aan het succes of falen? Consult: wie dient geraadpleegd te worden of heeft waardevolle informatie Inform: wie dient geïnformeerd te worden om draagvlak te garanderen? Bij te houden in een stakeholder matrix, een eerste overzicht in ringen van rollen 13 Stakeholder analyse Eindverantwoordelijk Belangenorganisaties Afnemers (publiek en privaat) Adviseurs Financier Aannemer, installateur Vastgoedontwikkelaar Warmteproducent Leverancier, netwerk Uitvoerend verantwoordelijk TEOproject Ondersteunend Provincie Gemeente Waterschappen Ministeries Consulteren 14 Informeren 7

8 Rollen en belangen: steeds weer anders Ken uw pappenheimers Wat is de daadwerkelijke motivatie van een partij? Geld? Macht? Ego? Opportunistisch, tactisch of strategisch? Wat is een passende projectstructuur en samenwerking? Geïntegreerd (productie, transport, distributie en levering) Of juist opgeknipt? Welke argumenten zijn daarvoor? Bezien vanuit risico's en kansen Gegeven de projectomgeving En wat is in de markt beschikbaar? Marktfalen bij ontwikkeling complexe, kleinere projecten 15 Ontwikkel samen een pakket aan zekerheden Productie Transport Distributie / Levering Afname 16 Afnamegaranties van transporteur of leverancier Contractuele zekerheden rond bouw, beheer en onderhoud (want technisch vaak complex) Garanties moedermaatschappij / Bankgaranties Verzekeringen en lange termijn afspraken (bv. energieprijzen) Etc. Zoveel mogelijk vergoeding gekoppeld aan karakter van een leiding (veel vaste kosten) Langetermijnafspraken met leverancier Investeringssubsidies onrendabele top Betrekken publiek-private fondsen Moedermaatschappijguaranties Andere contractuele zekerheden Etc. Heldere afspraken over beheer en onderhoudskosten Vermijden regulatoire risico's Koppeling productie en distributie waar mogelijk Voorkomen klem tussen productieprijzen (inkoop) en wettelijke warmteprijzen (verkoop) Afnamegaranties Overige zekerheden, guaranties en verzekeringen Aanpassing wet- en regelgeving rond coöperaties en warmtelevering: "Inclusief wonen" Vastgoed als beleggingsobject voor derden Etc. Herwaardering duurzaam hypothecair onderpand Fiscale stimulering (fossiel duurder, duurzaam goedkoper) Ontkoppeling warmte- en gasprijzen EN: een goed plan, een goede business case, transparante contracten, gekwalificeerde partijen, etc. 8

9 En borg de " zachte" kant: werk aan vertrouwen Samenwerken moet leiden tot een som die groter is dan het geheel van de delen Maar vaak gaan individuele belangen boven projectbelangen: Winstmarge zekerstellen Beleidsdoelen zekerstellen Belofte van de wethouder inlossen Planning van 1 dominante partij Projectbelang vraagt meer: Vertrouw je elkaar? Durf je de ander te laten scoren? Wat als jouw resultaat minder positief is, door een ander meer te gunnen of te laten? Investeer je in het collectieve proces? Durf je te stoppen of uit te stappen als het voor het project beter is? En past dat juist niet ook bij je rol als waterschap? Loslaten als de markt het oppakt? 17 Wat ontmoet je als waterschap? TEO projecten zijn veelal commercieel. Dat is anders dan samenwerking met de markt rond kerntaken. Dit vraagt bijzondere aandacht binnen de bestaande de governance van het waterschap Naast bestuurlijke goedkeuring voor activiteiten ook vragen als: Wie kan de business case beoordelen op inhoud en redelijkheid? Hoe gaan we om met (externe) financieringsvragen? Welke verantwoordelijkheid kan het waterschap contractueel nemen en hoe bakenen we aansprakelijkheid af? Welke rol willen we en hebben we daar mensen voor? Hoe communiceren we hier over? Het is goed om daar tijdig over na te denken en niet "en marge" van een project. 18 9

10 De rol van overheden (gemeenten, waterschappen, ) Bekostigen/ subsidie Gericht investeren/ financieren o Impact vs. experiment o In lijn met beleid o Mate van risico o Professioneel Additioneel op bestaand instrumentarium Contact info: 19 Aanjagen en organiseren Bart Budding Uitvragen innovatieve oplossingen Samenwerking opzetten met Rebel andere overheden en Wijnhaven 23 bedrijfsleven 3011 WH Rotterdam The Netherlands Prestatie-afspraken T +31 (0) Spanning M +31 (0)6 tussen korte en lange termijn Bart.Budding@rebelgroup.com 5. Bekostigen, investeren of financieren 4. Initiëren en organiseren Rol van een overheid 3. Faciliteren 1. Beleid Kennis en ervaring delen, netwerk, Koppeling met andere financieringsbronnen Lobby richting markt & andere overheden Benut de competenties in huis 2. Wet- en regelgeving en handhaving Doelgericht Koersvast Consistent Test wat werkt en wat niet Durf bij te sturen, juist door doel voor ogen te houden Vergunningsruimte, bestemmingen Eisen, bv. duurzaam, tenzij R O T T E R D A M Handhaven van beleid A N T W E R en P E N uitvoering W A S H I N G T O N Stuur op: normering, carrot J O H A N N E S B U R G & stick, biggest bang for the buck vs. experiment Hier komt transitiepijn om de hoek kijken 10