Welkom op het TEO-festival: Warmlopen voor thermische energie uit oppervlaktewater. VERSLAG Woensdag 6 juni 2018

Transcriptie

1 Welkom op het TEO-festival: Warmlopen voor thermische energie uit oppervlaktewater VERSLAG Woensdag 6 juni 2018 Verslag bijeenkomst TEO-festival 2018 TEO dossier STOWA: TEO dossier UVW TEO dossier IF technology Mike Duijn 1

2 TEO-festival programma Lessen uit de praktijk Barry Scholten, IF Technology TEO-festival: talkshops, innovatiemarkt TEO-festival: bestuurlijk gesprek TEO verder brengen: paneldiscussie en netwerkborrel RESULTATEN VAN 2 JAAR ONDERZOEK NAAR MEERVOUDIG INVESTEREN IN BODEM, ONDERGROND, KLIMAAT, ENERGIE TEO festival 6 juni te Utrecht Hanneke Puts, Jurgen van der Heijden, Ron Nap Mike Duijn 2

3 SAMENWERKEND COLLECTIEF I.s.m. vele professionals op nationaal, regionaal en lokaal niveau & concrete praktijk-uitdagingen AANLEIDING VANUIT UITVOERINGPROGRAMMA CONVENANT BODEM EN ONDERGROND Domein-overstijgende aanpakken nodig Financieringsuitdaging Overheid en markt nog geen oplossing Samen nieuwe aanpak voor meervoudig investeren ontwikkelen interessant én legitiem Marktfalen in meervoudige projecten en investeringen proactief benaderen Mike Duijn 3

4 GEDEELDE OPGAVEN Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie Meervoudige financiering grote uitdaging Water-, bodem- en ondergrondsysteem goed schaalniveau voor oplossingen klimaatadaptatie Rijkdienst voor Ondernemend Nederland RVO Grootschalige gebiedsaanpakken energietransitie Slim combineren en ontwerpen meervoudige business cases sleutel Bewustzijn creeren dat slim combineren en samen investeren noodzakelijk is. Opschalen! GEDEELDE OPGAVEN (2) Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse Gemeenten SVn Ervaring met complexe en risicodragende maatschappelijke opgaven Waar traditionele banken (nog) niet durven instappen, wil SVn investeren in meervoudige oplossingen voor grootste maatschappelijke opgaven. Geinteresseerd in Oprichting meervoudig investeringsfonds en introductie Environmental Impact Bond als nieuw product Mike Duijn 4

5 BOUWSTENEN VOOR MEERVOUDIGE PROJECTEN EN MEERVOUDIG INVESTEREN Gebruikswaarde, belevingswaarde, toekomstwaarde Denk in toekomstwaarden basis meervoudig investeren Gemeentelijke kapitaalgoederen Asset management ondergrond Praktijkvoorbeelden: co-creatie toekomstwaarde trap Stap naar meervoudige business case Fonds voor opvangen financiële transitie TOEKOMSTWAARDE, HET PRINCIPE Waardering van ruimtelijke functies in de tijd: Gebruikswaarde en belevingswaarde gegarandeerd? Te verhogen of aan te passen aan toekomstige wijzigingen of wensen? Participatie met eindgebruikers? Elk ontwerpvoorstel biedt voldoende mogelijkheden om aan toekomstige eisen te voldoen. Eindgebruikers als vertrekpunt (i.p.v. gebied) "Projectontwikkeling gaat over het maken van de juiste verbindingen." 13/6/18 Mike Duijn 5

6 TOEKOMSTWAARDE ALS BASIS VOOR MEERVOUDIG INVESTEREN Toekomstwaarde is een manier om te laten zien wat meervoudigheid is: er vindt in de loop van de tijd een stapeling van waarden plaats. Deze stapeling voegt waarde toe, meekoppelen, maar kan ook waardecreatie tegenhouden, tegenkoppelen (lock in). Meervoudigheid wil zeggen dat uiteenlopende waarden zich stapelen, denk aan water, energie en groen. VERBINDING MET GEMEENTELJKE KAPITAAL GOEDEREN Kapitaalgoederen zijn de spullen die de gemeente nodig heeft om de diensten en goederen die zij aan haar burgers levert te produceren; grote zaken die vaak veel waarde hebben en meerdere jaren meegaan. In de paragraaf 'onderhoud kapitaalgoederen' van de gemeentelijke begroting moeten ten minste de volgende kapitaalgoederen staan: wegen,riolering,water,groen,gebouwen en toe te voegen (?) bodem & ondergrond Van deze kapitaalgoederen moeten het beleidskader, de financiële consequenties die uit het beleidskader voortvloeien en een vertaling van de financiële consequenties in de begroting zijn opgenomen. Is beleid/visie bodem & Ondergond ( ecosysteemdiensten bodem) als asset voldoende gekoppeld aan het begrip kapitaalgoederen en daarmee binnen een gemeente doelmatig en doeltreffend georganiseerd en kan op doelmatige en doeltreffende wijze worden (bij)gestuurd. Mike Duijn 6

7 TOEKOMSTWAARDEN STAPELEN EEN VOORBEELD WATEROPVANG Meervoudige busines cas (MBC) voorbeeld Groen Dak Werk met werk maken is het dak aanleggen als middel tot het dragen van groen, vasthouden van water, koelen van Zon-PV. Kosten worden gedeeld door dakeigenaar, gemeente met subsidie, en eigenaar van Zon-PV. Ieder is goedkoper uit. Functiecombinatie betekent nieuwe inkomsten uit het opslaan van water en beter produceren van elektriciteit, dan anders. 14 Mike Duijn 7

8 Smart polder Water level management Water safety, agriculutre Energy storage Renewable energy Pumping station Carbon capture Climate change adaptation Cooling down of water Water quality, drinking water Meervoudige business cases PwC december Niet alle noodzakelijke middelen voor één doel maar elk middel voor zoveel mogelijk doelen. Mike Duijn 8

9 INVESTERINGSELFTAL VOORBEELDEN VAN MEERVOUDIGE PROJECTEN EN INVESTERINGEN Groene daken, 2 e maaiveld Gebiedsgerichte aanpak grondwater Herinrichten voormalige Stortplaatsen Aanpak bodemdaling Waterberging Meervoudige grondwaterontrekking Energie opwekkings clusters Vitaliseren van de bodem Ecosysteemdiensten, bodemdiensten; Mike Duijn 9

10 UITDAGINGEN VOOR BUSINESS CASE VAN MEERVOUDIGHEID Hoe beargumenteer je naar je achterban dat je co-investeeert in de doelen van anderen? Hoe kom je tot een goede (her)verdeling van gedeelde of vermeden kosten en nieuwe opbrengsten? DE BUSINESS CASE VAN MEERVOUDIGHEID houdt in dat twee of meer verschillende projecten: kosten delen of vermijden en daardoor kosten besparen samen nieuwe inkomsten genereren Mike Duijn 10

11 TOEKOMSTWAARDEN STAPELEN VOORBEELD SPEELPLEIN WORDT WATERPLEIN VERMEDEN KOSTEN MEER OPBRENGSTEN Minder kosten voor: Pijpleiding Pompen t.b.v. riolering (exploitatie, onderhoud) Grote pomp (kan op termijn kleiner) Werk van het waterschap Meer baten Duurzaam waterbeheer Beter speelplein (o.a. schaatsen, skatebaan) Meer leefbaarheid en welzijn Mike Duijn 11

12 STAPSGEWIJZE ONTWIKKELING Voorbeelden laten zien dat vele functies met elkaar te combineren zijn Meestal is dit het resultaat van een incrementeel proces. Er is sprake van een groeiende business case. Elke volgende stap creëert een platform voor de daaropvolgende stap: elke stap creëert toekomstwaarde. KANSEN MEERVOUDIG INVESTEREN Samen leren Vinden van samenhang o.b.v. systeemdenken Van stakeholders naar shareholders Waarde toevoegen Kosten laten dalen door delen Nieuwe opbrengsten ontstaan Robuuste business case Revolverend investeren Mike Duijn 12

13 MEERVOUDIGE FINANCIERING Uiteenlopende geldstromen, publiek en privaat, voor bekostiging en investering vinden elkaar in meervoudige BC s. Elke geldstroom komt beter tot zijn recht vanwege besparing, dan wel inkomsten die er anders niet zouden zijn, of beide. Meervoudig betekent dus geen vermenging van geldstromen, maar onderlinge versterking. FINANCIERING BLIJFT UITDAGING Hoewel meekoppelen (meervoudigheid) en het gefaseerd realiseren van nieuwe toekomstwaarden voelt als meer risico voor investeerders en financiers is het tegendeel het geval. De meeste investeerders en financiers moeten daarvan nog overtuigd raken. Niet alle betrokkenen kunnen op hetzelfde moment investering doen Mike Duijn 13

14 PLAN 2018 INVESTERINGSFONDS VOOR MEERVOUDIGE PROJECTEN Als meervoudige projecten bijdragen aan beheersing van kosten en realisatie van meer kwaliteit, dan zijn zij van maatschappelijk en economisch belang. Twee voorname obstakels zijn geld en risico. Een fonds kan het obstakel van een gebrek aan geld wegnemen door; Investeringen van betrokken partijen voor te schieten, omdat niet elke partij binnen een meervoudig project op hetzelfde moment geld beschikbaar heeft. Investeringen deels revolverend maken waardoor geld effectiever wordt ingezet. Projecten onderdeel maken van een portfoliobenadering waarmee risico s en kosten/baten gedeeld kunnen worden. Mike Duijn 14